Παραλλαγή Δέλτα: Όχι, οι πλήρως εμβολιασμένοι ΔΕΝ πεθαίνουν σε ποσοστό 7πλάσιο από τους ανεμβολίαστους

Πρόσφατα κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο ισχυρισμός ότι, σύμφωνα με έκθεση υγειονομικής αρχής στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε περίπτωση μόλυνσης με την παραλλαγή “Δέλτα” του SARS-CoV-2, οι πλήρως εμβολιασμένοι πεθαίνουν σε ποσοστό 7πλάσιο από τους ανεμβολίαστους. Σύμφωνα με τα εν λόγω δημοσιεύματα λοιπόν, αν το φθινόπωρο προκύψει 4ο κύμα της πανδημίας από αυτήν τη μετάλλαξη, είναι πιο ασφαλές για τον εκάστοτε πολίτη να είναι ανεμβολίαστος. Ωστόσο, οι αναφερόμενοι ισχυρισμοί προκύπτουν από ελλιπή ή επιλεκτικά δεδομένα και συνιστούν παραπληροφόρηση.

Παραδείγματα: Pronews TV, anazitiseis.gr, efsyn.gr

Πώς κυκλοφόρησε

Τον υπό εξέταση ισχυρισμό συναντήσαμε σε δεκάδες αναρτήσεις στο Facebook, σε βίντεο και σε άρθρα μέσων ενημέρωσης. Αρχική πηγή ωστόσο ήταν σχετική ανάρτηση του καρδιολόγου Κωνσταντίνου Αρβανίτη, διδάκτορα Καρδιολογίας στο ΕΚΠΑ, ως «απάντηση» σε ανάρτηση του Αχιλλέα Γραβάνη, καθηγητή Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Με δηλώσεις του κ. Αρβανίτη σχετικά με τη πανδημία της COVID-19 έχουμε ασχοληθεί πρόσφατα μέσω διαφορετικών άρθρων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί άρθρο μας το οποίο ανέλυε την λανθασμένη προσπάθεια του κ. Αρβανίτη να συνδέσει αιτιωδώς θανάτους και εμβόλια για την COVID-19 χρησιμοποιώντας δεδομένα από την υπηρεσία EudraVigilance. Πιο πρόσφατα εξετάσαμε ανάρτησή του η οποία αφορούσε τη σύγκριση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης, στο πλαίσιο θανάτων από COVID-19. Συγκεκριμένα ο κ. Αρβανίτης ισχυρίστηκε πως, σύμφωνα με τα δεδομένα, ο εμβολιασμός για την COVID-19 αποδείχθηκε αναποτελεσματικός κατά τη σύγκριση θανάτων μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης, δυο παραδειγμάτων με πολύ διαφορετικά ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης. Ωστόσο στο σχετικό άρθρο μας δείξαμε ότι η σύγκριση των εν λόγω στατιστικών μεγεθών είναι παραπλανητική, και συνιστά παραπληροφόρηση.

Η υπό εξέταση ανάρτηση του κ. Αρβανίτη:

Τι ισχύει;

Για τη θεμελίωση του υπό εξέταση ισχυρισμού αντλήθηκαν στοιχεία από έκθεση βρετανικής υγειονομικής αρχής με τίτλο “SARS-CoV-2 variants of concern and variants under investigation in England, Technical briefing 16”. [πηγή – σελ. 12]

Τα στοιχεία που περιέχονται στην υπό εξέταση ανάρτηση, ως απόλυτοι αριθμοί, είναι σωστά, ωστόσο δεν υποστηρίζουν τον ισχυρισμό ότι υπάρχει 7 φορές μεγαλύτερη θνητότητα λόγω της παραλλαγής Δέλτα του SARS-CoV-2 σε εμβολιασμένους συγκριτικά με ανεμβολίαστους πολίτες.

H εν λόγω σύγκριση δεν λαμβάνει υπόψη το πλήρες δείγμα των εμβολιασμένων που ήρθαν σε επαφή με τον κορωνοϊό, παρά μόνο όσους ήρθαν σε επαφή, νόσησαν, και καταγράφηκαν ως κρούσματα μετά από τεστ, κάτι που επισημάναμε και σε προηγούμενο άρθρο μας.

Μια εκ των πιο αξιόπιστων μελετών για τη συνολική αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού σε ενηλίκους είναι η “HEROES-RECOVER“. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης επαλήθευσαν προηγούμενα ευρήματα αναφορικά με τη νόσηση των εμβολιασμένων από COVID-19, τεκμηριώνοντας πως αντιμετωπίζουν την ασθένεια ηπιότερα από τους ανεμβολίαστους. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, οι πλήρως εμβολιασμένοι με τα mRNA εμβόλια (Pfizer/BioNTech και Moderna) εμφανίζονταν κατά 91% πλήρως προστατευμένοι από συμπτωματική και ασυμπτωματική νόσηση, συνεπώς, παρότι έρχονταν σε επαφή με τον ιό δεν καταγράφονταν ως κρούσματα. Ενώ προς το παρόν δεν υπάρχουν διαθέσιμα εξίσου εκτενή δεδομένα για τα εμβόλια πλατφόρμας ιικού φορέα, όπως των J&J και AstraZeneca, οι κλινικές μελέτες που έγιναν για τα εν λόγω σκευάσματα κατέγραψαν επίσης προστασία απέναντι σε ασυμπτωματική νόσηση.

Η ομάδα ελέγχου γεγονότων του USA Today, ερευνώντας παρόμοιους ισχυρισμούς για τη θνητότητα των εμβολιασμένων, ήρθε σε επικοινωνία με τους καθηγητές Lisa Miller και Kristin Nelson οι οποίοι επιβεβαίωσαν κατ’ ουσίαν τα προαναφερθέντα, εξηγώντας πως η άμεση σύγκριση θνητότητας μεταξύ εμβολιασμένων και μη είναι παραπλανητική. Το αμερικανικό CDC κάνει την ίδια επισήμανση στη σελίδα του αναφορικά με τις μολύνσεις COVID-19 σε εμβολιασμένους.

Επιπρόσθετα, πρέπει να ληφθεί υπόψιν ότι, σύμφωνα με τη σειρά προτεραιότητα που χρησιμοποιήθηκε στο εμβολιαστικό πρόγραμμα του Ηνωμένου Βασιλείου, πρώτα εμβολιάστηκαν ηλικιωμένοι ενήλικες, νεαρά άτομα με υποκείμενα νοσήματα αλλά και επαγγελματικές ομάδες με καίριο λόγο στην αντιμετώπιση της πανδημίας, όπως για παράδειγμα υγειονομικοί υπάλληλοι. Με αυτό το τρόπο οι αρχές προσπάθησαν να αποφύγουν νοσηλείες και θανάτους ανάμεσα στις πλέον ευπαθείς ή εκτεθειμένες ομάδες του πληθυσμού. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3][πηγή 4]

Όπως βλέπουμε και στα διαθέσιμα δεδομένα εμβολιασμού, οι γηραιότερες ηλικιακές ομάδες, συγκριτικά με τους ηλικιακά νεότερους, είχαν λάβει, σε σημαντικά μεγαλύτερα ποσοστά, τουλάχιστον μία δόση εμβολίου. Επίσης, μέσα στους πρώτους μήνες, μέχρι τον Μάρτιο του 2021, εκτιμήθηκε ότι είχαν αποτραπεί τουλάχιστον 10,000 θάνατοι.

Με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα η θνητότητα αυξάνεται εκθετικά όσο μεγαλώνει η ηλικία, δηλαδή με μια μικρή διαφορά στη μέση ηλικία μπορεί να υπάρχουν πολλαπλάσιοι θάνατοι στον εκάστοτε πληθυσμό. Κατά συνέπεια, σε αυτό το πλαίσιο, είναι πλήρως παραπλανητική η σύγκριση μιας ομάδας σημαντικά μεγαλύτερων ηλικιακά ατόμων (συμπεριλαμβανομένων και νέων ατόμων με υποκείμενα νοσήματα) με μια ομάδα νεότερων ατόμων. Με απλά λόγια, ανάμεσα σε 30 εκατομμύρια πλήρως εμβολιασμένους πολίτες έως τις 14 Ιουνίου 2021, οι αναμενόμενοι θάνατοι, εάν αυτοί οι 30 εκατομμύρια δεν είχαν εμβολιαστεί, θα ήταν κατά εκατοντάδες ή χιλιάδες φορές περισσότεροι, όχι μόνο μερικές δεκάδες.

Ο David Spiegelhalter, επικεφαλής του Κέντρου Επικοινωνίας Ρίσκου και Δεδομένων “Winton” στο Cambridge, με αφορμή την παρατήρηση ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που πεθαίνουν τώρα με COVID-19 στην Αγγλία είχαν εμβολιαστεί, σχολίασε πως αυτό δεν είναι κακό σημάδι αλλά αυτό που αναμένεται όταν έχουμε ένα αποτελεσματικό αλλά όχι τέλειο εμβόλιο. Συγκεκριμένα ο κ. Spiegelhalter ανέφερε τα εξής:

Φανταστείτε έναν υποθετικό κόσμο όπου όλοι ανεξαιρέτως θα είχαν εμβολιαστεί με ένα αποτελεσματικό, αλλά όχι τέλειο, εμβόλιο. Παρ’ όλο που η θνητότητα θα ήταν πολύ χαμηλή, κάθε ένας που θα πέθαινε θα ήταν πλήρως εμβολιασμένος.

Στην έκθεση που αποτέλεσε την πηγή του υπό εξέταση ισχυρισμού, σημειώθηκε πως, βάσει στατιστικής ανάλυσης, η αποτελεσματικότητα των διαθέσιμων εμβολίων στο Ηνωμένο Βασίλειο (AstraZeneca, Pfizer/BioNTech) έναντι νοσηλείας λόγω COVID-19, μετά από μόλυνση με την παραλλαγή Δέλτα, εκτιμάται στα 94% μετά από δύο δόσεις, και στα 75% μετά από μία δόση, ποσοστά παρόμοια με αυτά για την παραλλαγή Άλφα.

Σε διαφορετική έκθεση (22/06/21), αναφέρεται ότι τα νέα δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των διαθέσιμων εμβολίων για την παραλλαγή Δέλτα υποδηλώνουν υψηλά επίπεδα προστασίας έναντι της θνητότητας. Μελέτες που συνδέουν δεδομένα από τεστ για την COVID-19 στην κοινότητα με δεδομένα εμβολιασμού και θνητότητας, δείχνουν ότι αμφότερα τα εμβόλια των Pfizer/BioNTech και AstraZeneca, είναι περίπου 75 έως 80% αποτελεσματικά στην πρόληψη του θανάτου με COVID-19 μετά από μία δόση. Τα δεδομένα για 2 δόσεις είναι προς το παρόν διαθέσιμα μόνο για το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech, και υποδεικνύεται αποτελεσματικότητα κατά του θανάτου λόγω COVID-19 περίπου 95 έως 99%.

Σύμφωνα με εκτίμηση του PHE, η οποία ήταν διαθέσιμη όταν κυκλοφόρησε ο υπό εξέταση ισχυρισμός, έως τις 30 Μαΐου 2021 το εμβολιαστικό πρόγραμμα στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει αποτρέψει περίπου 14,000 θανάτους και 42,000 νοσηλείες ανάμεσα στα πιο ηλικιωμένα άτομα του πληθυσμού. Στην ίδια ανακοίνωση του PHE αναφέρθηκε πως, μετά από 2 δόσεις, το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech είναι κατά 96% αποτελεσματικό έναντι νοσηλείας λόγω της παραλλαγής Δέλτα, ενώ το εμβόλιο της AstraZeneca είναι κατά 92% αποτελεσματικό. Η επικεφαλής ανοσοποίησης, Dr. Mary Ramsay, δήλωσε τα εξής:

Αυτά τα εξαιρετικά σημαντικά ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι τα εμβόλια προσφέρουν σημαντική προστασία έναντι νοσηλείας από την παραλλαγή Δέλτα.

Τα εμβόλια είναι το πιο σημαντικό εργαλείο που έχουμε κατά της COVID-19. Χιλιάδες ζωές έχουν σωθεί ήδη λόγω των εμβολίων.

Είναι απολύτως ζωτικής σημασίας να λάβετε και τις δύο δόσεις μόλις σας προσφερθούν, για να αποκτήσετε τη μέγιστη προστασία από όλες τις υπάρχουσες και τις νέες παραλλαγές.

Νεότερες εκτιμήσεις (28/06/2021) κάνουν λόγο για πρόληψη μεταξύ 6.4 και 7.9 εκατομμυρίων μολύνσεων, και μεταξύ 26,000 και 28,000 θανάτων, μόνο στην Αγγλία, εξαιτίας των εμβολίων κατά της COVID-19.

Όσον αφορά την προστασία που παρέχουν τα διαθέσιμα εμβόλια από θάνατο λόγω COVID-19, τα ευρήματα των βρετανικών αρχών είναι σε συμφωνία με τη διαθέσιμη βιβλιογραφία. Στις κλινικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί, τα εγκεκριμένα εμβόλια, παρείχαν 100% προστασία. Ωστόσο, κατά τις κλινικές μελέτες δεν παρουσιάστηκε μεγάλος αριθμός σχετικών θανάτων, και το δείγμα τους δεν ήταν πλήρως αντιπροσωπευτικό του γενικού πληθυσμού, συνεπώς είχε διατυπωθεί η εικασία πως η πραγματική προστασία θα ήταν ελαφρώς μικρότερη.

Σε πανεθνική μελέτη στο Ισραήλ, σημειώθηκε 96.7% προστασία από θάνατο στους πλήρως εμβολιασμένους. Ακολούθησε η δημοσίευση πανεθνικής ιταλικής μελέτης, η οποία ερεύνησε την αποτελεσματικότητα 3 εμβολίων (Pfizer/BioNTech, Moderna, AstraZeneca), 2 εβδομάδες μετά την πρώτη δόση, και χωρίς χορήγηση δεύτερης για το εμβόλιο AstraZeneca. Παρά τα πιο αυστηρά κριτήρια, η προστασία από θάνατο παρέμεινε στο 95%.

Συμπέρασμα

Ο ισχυρισμός ότι δεδομένα από έκθεση αγγλικής υγειονομικής αρχής καταδεικνύουν πως η θνητότητα από τον κορωνοϊό είναι 7 φορές μεγαλύτερη στους εμβολιασμένους, αν κολλήσουν την παραλλαγή Δέλτα, είναι ψευδής και βασίζεται σε ελλιπή δεδομένα. Δεν λαμβάνεται υπόψιν η διαφορά ηλικιών μεταξύ των πληθυσμιακών ομάδων των εμβολιασμένων και των μη εμβολιασμένων, αλλά ούτε και οι, πολλαπλάσιοι από τους καταμετρούμενους, εμβολιασμένοι που μπορεί μεν να ήρθαν σε επαφή με τον ιό αλλά δεν καταγράφηκαν στη σύγκριση, καθώς νόσησαν ήπια ή και καθόλου. Μελέτες που έλαβαν υπόψη τους παραπάνω παράγοντες, κατέγραψαν πάνω από 95% προστασία από θάνατο λόγω COVID-19 στους πλήρως εμβολιασμένους, και εκτιμάται ότι έχουν αποτραπεί δεκάδες χιλιάδες θάνατοι μόνο στην Αγγλία. Δεν υπάρχει καμία έγκριτη επιστημονική πηγή η οποία να υποστηρίζει ότι είναι «καλύτερο» να είναι κάποιος ανεμβολίαστος ενόψει πιθανού νέου κύματος της πανδημίας λόγω της παραλλαγής Δέλτα του SARS-CoV-2.