Όχι, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ δεν έθεσε όριο άμβλωσης στις 15 εβδομάδες κύησης

Σύμφωνα με αναρτήσεις χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένου και του βουλευτή Κωνσταντίνου Μπογδάνου, το Ανώτατο Δικαστήριο (Supreme Court) των ΗΠΑ, σε πρόσφατη διάσημη απόφασή του, έθεσε στην πραγματικότητα όριο τις 15 εβδομάδες κύησης για την επιτρεπτή άμβλωση. Όμως, αυτό δεν αληθεύει.

Παραδείγματα αναρτήσεων:

Τι ισχύει

Το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής εξέδωσε στις 24 Ιουνίου 2022 την απόφαση Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization, No. 19-1392, 597 U.S. (_), με περιεχόμενο σχετικό με τη διακοπή της κύησης (άμβλωση, έκτρωση).

Η υπόθεση αφορούσε νομοθεσία της πολιτείας Μισισιπή από το 2018 [“Mississippi’s Gestational Age Act”, Miss. Code Ann. §41–41–191 (2018)], βάσει της οποίας απαγορεύονταν οι επεμβάσεις αμβλώσεων μετά τις πρώτες 15 εβδομάδες της κύησης, με ορισμένες εξαιρέσεις υπό αυστηρούς όρους.

Σημειώνεται ότι, βάσει των προηγούμενων σχετικών αποφάσεων του Ανώτατου Δικαστηρίου στις εμβληματικές υποθέσεις Roe v. Wade (1973) and Planned Parenthood v. Casey (1992), είχε αναγνωριστεί το δικαίωμα στην άμβλωση ως συνταγματικά προστατευόμενο (που προκύπτει έμμεσα με βάση το, συναγόμενο από τη βούληση του συνταγματικού νομοθέτη κατά την Δέκατη Τέταρτη Τροποποίηση του Συντάγματος των ΗΠΑ, δικαίωμα στην ιδιωτικότητα), με σχετικά ευρύ περιθώριο προστασίας.

Με την πρόσφατη απόφαση, αναιρέθηκαν οι προαναφερθείσες αποφάσεις, και το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε πως «η άμβλωση δεν είναι θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα», και ότι οι επιμέρους Πολιτείες μπορούν να ρυθμίζουν ή να απαγορεύουν τις αμβλώσεις.

Στις σελίδες 85-86 του pdf, στα συμπεράσματα της απόφασης, διαβάζουμε τα εξής:

Όπως έχουμε εξηγήσει, η άμβλωση δεν είναι θεμελιώδες Συνταγματικό Δικαίωμα γιατί ένα τέτοιο δικαίωμα δεν έχει βάση στο κείμενο του Συντάγματος ή στην ιστορία του Έθνους μας. (…) Ως εκ τούτου, οι Πολιτείες μπορούν να ρυθμίζουν την άμβλωση για νόμιμους λόγους, και όταν τέτοιες ρυθμίσεις αμφισβητούνται ως αντικείμενες του Συντάγματος, τα δικαστήρια δεν μπορούν «να υποκαταστήσουν τις κοινωνικές και οικονομικές πεποιθήσεις τους με την κρίση των νομοθετικών οργάνων».

Αυτός ο σεβασμός της κρίσης του νομοθέτη ισχύει ακόμη και όταν οι επίμαχοι νόμοι αφορούν θέματα μεγάλης κοινωνικής σημασίας και ηθικής ουσίας.

Ένας νόμος που ρυθμίζει τις αμβλώσεις, όπως και άλλοι νόμοι για την υγεία και την πρόνοια, έχει το δικαίωμα σε ένα «ισχυρό τεκμήριο εγκυρότητας». (…) Πρέπει να διατηρηθεί εάν υπάρχει μια λογική βάση στην οποία ο νομοθέτης θα μπορούσε να θεωρήσει ότι θα εξυπηρετούσε έννομα κρατικά συμφέροντα. (…)

Αυτά τα έννομα συμφέροντα περιλαμβάνουν τον σεβασμό και τη διατήρηση της προγεννητικής ζωής σε όλα τα στάδια ανάπτυξης· την προστασία της υγείας και της ασφάλειας της μητέρας· την εξάλειψη ιδιαίτερα φρικιαστικών ή βάρβαρων ιατρικών πράξεων· τη διατήρηση της ακεραιότητας του ιατρικού επαγγέλματος· τον μετριασμό του πόνου του εμβρύου· και την πρόληψη των διακρίσεων λόγω φυλής, φύλου ή αναπηρίας.

Αυτά τα νόμιμα συμφέροντα δικαιολογούν τον νόμο «περί ηλικίας κύησης» του Μισισιπή. Εκτός την «επείγουσα ιατρική κατάσταση ή σε περίπτωση σοβαρής εμβρυϊκής ανωμαλίας», ο νόμος απαγορεύει την άμβλωση «αν η πιθανή ηλικία κύησης του αγέννητου ανθρώπου έχει καθοριστεί ότι είναι μεγαλύτερη από δεκαπέντε (15) εβδομάδες» (…). Τα ευρήματα του νομοθετικού σώματος του Μισισιπή αφηγούνται τα στάδια της «ανθρώπινης προγεννητικής ανάπτυξης» και επιβεβαιώνουν το ενδιαφέρον του κράτους για «προστασία της ζωής του αγέννητου». Ο νομοθέτης διαπίστωσε επίσης ότι οι αμβλώσεις που πραγματοποιούνται μετά από 15 εβδομάδες χρησιμοποιούν συνήθως τη διαδικασία διαστολής και εκκένωσης και ο νομοθέτης θεώρησε ότι η χρήση αυτής της διαδικασίας «για μη θεραπευτικούς ή εκλεκτικούς λόγους [είναι] μια βάρβαρη πρακτική, επικίνδυνη για τη μητέρα-ασθενή και εξευτελιστική το ιατρικό επάγγελμα». (…) Αυτά τα νόμιμα συμφέροντα παρέχουν μια λογική βάση για τον νόμο περί ηλικίας κύησης, και από αυτό προκύπτει ότι η συνταγματική αμφισβήτηση των εξεταζομένων πρέπει να καταπέσει.

(…) Η άμβλωση παρουσιάζει ένα βαθιά ηθικό ερώτημα. Το Σύνταγμα δεν απαγορεύει στους πολίτες της κάθε Πολιτείας να ρυθμίζουν ή να απαγορεύουν τις αμβλώσεις. Οι [υποθέσεις] Roe και Casey υποτίμησαν αυτή την εξουσία. Τώρα ακυρώνουμε αυτές τις αποφάσεις και επιστρέφουμε αυτήν την εξουσία στον λαό και στους εκλεγμένους εκπροσώπους του.

Η κρίση του Πέμπτου Εφετείου αναιρείται, και η υπόθεση παραπέμπεται για περαιτέρω διαδικασία σύμφωνα με αυτή τη Γνώμη.

Όπως γίνεται αντιληπτό, το Ανώτατο Δικαστήριο δεν υπεισήλθε στην ουσία της νομοθετικής ρύθμισης στην Πολιτεία του Μισισιπή και δεν διατύπωσε δική του, αυτοτελή κρίση, για το χρονικό «όριο» επιτρεπτής άμβλωσης. Για την ακρίβεια, νομολόγησε ότι, εφόσον δεν υπάρχει ευθέως συνταγματικά κατοχυρωμένο «δικαίωμα στην άμβλωση», ο πολιτειακός νομοθέτης έχει μεγάλη αυτονομία στη διαμόρφωση νομοθεσίας σχετικά με τη διακοπή της κύησης, έως και απαγόρευσή της. Προέβη σε έναν απλό τυπικό έλεγχο άκρων ορίων νομιμότητας (όχι ουσίας), εξετάζοντας μόνον εάν ο νομοθέτης εξυπηρετεί, ή θεωρεί πως εξυπηρετεί, νόμιμα κρατικά συμφέροντα. Κατά τα άλλα, αποφάσισε πως δεν απαγορεύεται να ρυθμίζονται ή και να απαγορεύονται οι αμβλώσεις.

Χαρακτηριστικό είναι ότι, κατόπιν της κρίσης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, αναμένεται σε αρκετές πολιτείες να εφαρμοστεί ή άμεσα να ρυθμιστεί νομοθεσία απαγόρευσης αμβλώσεων – δεν κινούνται σε προσαρμογή νομοθεσίας που να επιτρέπει «έως την 15η εβδομάδα».

Παράλληλα, στις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διατυπώνεται η απορία γιατί εξέφρασε προβληματισμό ο Έλληνας πρωθυπουργός, όταν στην Ελλάδα επιτρέπεται η διακοπή της κύησης έως την 12η εβδομάδα, ενώ το αμερικανικό δικαστήριο υποτίθεται πως έθεσε ως όριο τις 15 εβδομάδες κύησης.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η ισχύουσα (βάσει του Ν.4619/2019, όχι του Ν.1609/1986, που επικαλούνται οι αναρτήσεις) διάταξη του ελληνικού Ποινικού Κώδικα (ΠΚ) σχετικά με τη διακοπή της κύησης είναι περισσότερο σύνθετη. Υπό προϋποθέσεις επιτρέπεται η άμβλωση και σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο.

Σύμφωνα με το άρθρο 304 του ΠΚ, επιτρέπεται η διακοπή της κύησης έως και την 19η εβδομάδα, αν «η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού ή αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας ή κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί». Επίσης, επιτρέπεται και οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια της κύησης (ακόμη και μετά την 24η εβδομάδα), εφόσον «έχουν διαπιστωθεί, με τα μέσα προγεννητικής διάγνωσης, ενδείξεις σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου που επάγονται τη γέννηση παθολογικού νεογνού ή υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της σωματικής ή ψυχικής υγείας της».

Σύμφωνα με το 304 ΠΚ,

3. Έγκυος που μετά την εικοστή τέταρτη εβδομάδα της κύησης διακόπτει την εγκυμοσύνη της ή επιτρέπει σε άλλον να την διακόψει τιμωρείται με φυλάκιση έως έξι μήνες ή χρηματική ποινή.

4. Δεν είναι άδικη πράξη η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης που ενεργείται από την έγκυο ή με τη συναίνεση των προσώπων που αναφέρονται στην παράγραφο 2 από γιατρό μαιευτήρα γυναικολόγο με τη συμμετοχή αναισθησιολόγου, σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα, αν συντρέχει μία από τις ακόλουθες περιπτώσεις:

α) Δεν έχουν συμπληρωθεί δώδεκα εβδομάδες εγκυμοσύνης.

β) Η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας ή κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί και δεν έχουν συμπληρωθεί δεκαεννέα εβδομάδες εγκυμοσύνης.

γ) Έχουν διαπιστωθεί, με τα μέσα προγεννητικής διάγνωσης, ενδείξεις σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου που επάγονται τη γέννηση παθολογικού νεογνού ή υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της σωματικής ή ψυχικής υγείας της. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται σχετική βεβαίωση και του κατά περίπτωση αρμόδιου γιατρού.

Συμπέρασμα

Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, στην πρόσφατη απόφασή του στην υπόθεση Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization, δεν διατύπωσε δική του αυτοτελή κρίση για χρονικό «όριο» 15 εβδομάδων για επιτρεπτή άμβλωση.

Για την ακρίβεια, νομολόγησε ότι, εφόσον δεν υπάρχει ευθέως συνταγματικά κατοχυρωμένο «δικαίωμα στην άμβλωση», ο πολιτειακός νομοθέτης έχει μεγάλη αυτονομία στη διαμόρφωση νομοθεσίας σχετικά με τη διακοπή της κύησης, έως και απαγόρευσή της.

Δεν υπεισήλθε στην ουσία της νομοθετικής ρύθμισης στην Πολιτεία του Μισισιπή. Προέβη σε έναν απλό έλεγχο νομιμότητας (όχι ουσίας), εξετάζοντας αν ο νομοθέτης εξυπηρετεί, ή θεωρεί πως εξυπηρετεί, νόμιμα κρατικά συμφέροντα.

Εν συντομία, με την πρόσφατη απόφαση του δικαστηρίου, που ανέτρεψε προηγούμενη νομολογία, κρίθηκε ότι δεν απαγορεύεται να ρυθμίζονται ή να απαγορεύονται οι αμβλώσεις, όχι ότι «επιτρέπεται η άμβλωση έως την 15η εβδομάδα».

Τέλος, δεν είναι ακριβές ότι στην Ελλάδα επιτρέπεται η διακοπή της κύησης έως την 12η εβδομάδα και μόνον. Υπό προϋποθέσεις, η διακοπή της κύησης δεν τιμωρείται έως την 19η εβδομάδα (για παράδειγμα σε περίπτωση εγκυμοσύνης ως αποτέλεσμα βιασμού), την 24η εβδομάδα (εάν γίνει από την έγκυο), ή και οποτεδήποτε κατά την κύηση, εάν συντρέχουν ορισμένοι σοβαροί λόγοι υγείας, με τη σύμπραξη μαιευτήρα γυναικολόγου και αναισθησιολόγου, σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα.