Τα περιττώματα της μπορούν να προκαλέσουν Αλτσχάιμερ, Πάρκινσον και καρκίνο;

Μια νέα μελέτη σχετικά με το παράσιτο toxoplasma gondii που συναντάται στα περιττώματα της γάτας, υποστηρίζει πως μπορεί να προκαλέσει Αλτσχάιμερ, Πάρκινσον, ακόμη και καρκίνο. Είναι αλήθεια;

ΥΠΕΡΒΟΛΗ

ΑΝΕΠΙΒΕΒΑΙΩΤΟ

Στο gazzeta.gr και protothema.gr (έχει κατέβει), διαβάζουμε:

Ποια είναι η αλήθεια;

Το άρθρο που ισχυρίζεται πως οι γάτες προκαλούν αλτσχάιμερ, πάρκινσον και καρκίνο, αποτελούν μετάφραση δημοσιευμάτων ξένων tabloid, όπως η Daily Mail.

Η πραγματικότητα όμως είναι αρκετά διαφορετική.

Το παράσιτο Toxoplasma gondii που κατοικεί στον εγκέφαλο εκτιμάται ότι φιλοξενείται από τουλάχιστον 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Μια νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Scientific Reports, υποστηρίζει το παράσιτο θα μπορούσε να μεταβάλει και να ενισχύσει μια σειρά νευρολογικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της επιληψίας, του Alzheimer και του Parkinson, καθώς και κάποιων μορφών καρκίνου. Πριν αρχίσουμε όμως να πετάμε τις γάτες από τα παράθυρα, ας δούμε μερικές σημαντικές λεπτομέρειες.

Στη νέα μελέτη, μια ομάδα 30 ερευνητών από 16 ιδρύματα αξιολόγησε πώς οι πρωτεΐνες που εκκρίνονται από το T. gondii θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη νευροχημεία των ανθρώπων-ξενιστών, προκαλώντας αλλαγές στον εγκέφαλο που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες ή εμφάνιση κάποιων σπάνιων καρκίνων των νεύρων.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα κομμάτια microRNA και πρωτεϊνών που βρέθηκαν σε παιδιά με σοβαρή τοξοπλάσμωση συνδυάστηκαν με βιοδείκτες που βρέθηκαν σε ασθενείς με μια σειρά νευροεκφυλιστικών καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των νόσων Alzheimer και Parkinson.

Βρήκαν επίσης ότι το παράσιτο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο επιληψίας εξαιτίας της αλλαγής της επικοινωνίας μεταξύ εγκεφαλικών κυττάρων που ονομάζονται GABAergic neurons και ανακάλυψε σύνδεση μεταξύ του T. gondii και σχεδόν 1.200 ανθρώπινων γονιδίων που παίζουν ρόλο σε διάφορους καρκίνους.

Για να είμαστε σαφείς, οι ερευνητές δεν λένε ότι το παράσιτο του εγκεφάλου είναι οριστικά αυτό που είναι πίσω από τους ανθρώπους που αναπτύσσουν αυτές τις ασθένειες, αλλά είναι πιθανό ότι η ανάμιξη με πρωτεΐνες του T. gondii στο εγκεφαλικό περιβάλλον θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει ή να επιτρέψει προϋπάρχουσες ευαισθησίες σε μερικούς ανθρώπους να εκδηλωθούν σε ασθένεια.

«Υποθέτουμε ότι η ασθένεια εμφανίζεται με την παρουσία των σχετικών ευαίσθητων γονιδίων, του γονοτύπου του παρασίτου και άλλων εγγενών και περιβαλλοντικών παραγόντων όπως είναι οι λοιμώξεις, το μικροβίωμα ή το άγχος που επηρεάζουν τις ανοσολογικές αντιδράσεις», αναφέρουν οι συγγραφείς στην εργασία τους.

Είναι ένα ενοχλητικό εύρημα, ειδικά επειδή οι προηγούμενες εκτιμήσεις έχουν δείξει ότι ο Τ. Gondii θα μπορούσε να μολύνει το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά δεν έχει νόημα να ανησυχούμε μέχρι να μάθουμε πολλά περισσότερα για το τι πραγματικά ισχύει. Οι ίδιοι οι ερευνητές τονίζουν πως χρειάζονται περισσότερες και μεγαλύτερες μελέτες πριν μάθουμε με απόλυτη βεβαιότητα τον αντίκτυπο του Τ. Gondii σε ανθρώπινες ασθένειες.

Οι ερευνητές τονίζουν πως η σωστή αντίδραση στα ευρήματά τους, είναι πως η μελέτη τους μπορεί να βοήθησει στο σχεδιασμό προληπτικών θεραπειών, φαρμάκων, τρόπου ζωής κτλ, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη πρόληψη ή καθυστέρηση εμφάνισης κάποιων νευροεκφυλιστικών ασθενειών και μορφών καρκίνου.

Όσον αφορά τη μελέτη αυτή κάθε αυτή, ήδη δέχεται τις πρώτες αντιδράσεις, αφενός διότι το δείγμα ανθρώπων είναι μικρό (246 βρέφη που μολύνθηκαν στη μήτρα) και αφετέρου διότι άλλες πρόσφατες μελέτες, δεν βρήκαν επαρκή στοιχεία για να συνδέσουν το Τ. Gondii με ανθρώπινες αρρώστιες.

Θα πρέπει να ανησυχούμε;

Περίπου το 30 έως 50% του ανθρώπινου πληθυσμού, είναι φορέας του Toxoplasma gondii, σύμφωνα με μελέτη που έχει δημοσιευτεί στο Plos One, με τη συντριπτική πλειοψηφία να παραμένουν ασυμπτωματικοί σε όλη τη ζωή τους. Η μετάδοση γίνεται μέσω ωμού ή ελλιπώς μαγειρεμένου φαγητού και από την επαφή με κόπρανα γάτας που θα εισέλθουν στον οργανισμό από το στόμα. Από τη στιγμή όμως που ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα προστασίας, ο κίνδυνος εκμηδενίζεται.

Σύμφωνα με τον κτηνίατρο Αλέξανδρο Μακαρονά,

Πρόσφατα διαβάσαμε ένα άρθρο που ανέφερε την τοξοπλάσμωση ως νόσημα που μπορεί να προκαλέσει σημαντικά νευρολογικά νοσήματα, όπως η νόσος Parkinson’s και η επιληψία, ακόμα και καρκίνο. Το άρθρο στηρίζεται σε έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα και η οποία εξετάζει πιθανούς συσχετισμούς της χρόνιας τοξοπλάσμωσης με τις παθήσεις που προαναφέρθηκαν. Το δείγμα που εξετάστηκε αποτελείτο από 246 άτομα τα οποία υπέστησαν διαπλακούντια μόλυνση, γεννήθηκαν δηλαδή και ήταν ήδη μολυσμένα. Αυτό είναι κάτι αρκετά σημαντικό και οποιοδήποτε αποτέλεσμα δεν μπορεί να γενικευτεί για μολύνσεις μετά τη γέννηση, χωρίς πρώτα να αποδειχτεί. Στα συμπεράσματα της έρευνας φάνηκε ότι μπορεί να υπάρχει όντως συσχετισμός και ότι είναι πεδίο που χρήζει φυσικά περαιτέρω διερεύνησης γιατί τα συμπεράσματα δεν είναι τελικά.

Εδώ όμως πρέπει να σχολιάσουμε τον τρόπο που παρουσιάζεται η έρευνα μέσα από το διαδίκτυο. Η ανάπτυξη του άρθρου είναι εντελώς παραπλανητική και κινδυνολογική. Η γάτα παρουσιάζεται ως φορέας του τοξοπλάσματος και ότι η επαφή μαζί της είναι δυνητικά επικίνδυνη για πολύ σημαντικά νοσήματα. Αυτό είναι εντελώς λάθος. Η μετάδοση του τοξοπλάσματος από την γάτα στον άνθρωπο είναι εξαιρετικά δύσκολη λόγω του βιολογικού κύκλου του παρασίτου. Παρακάτω θα αναπτυχθεί ο κύκλος αυτός, ώστε να γίνει σαφές ότι η άμεση επαφή με τη γάτα μας δεν αποτελεί κίνδυνο.

Η τοξοπλάσμωση είναι παρασιτικό νόσημα που προκαλείται από το Toxoplasma gondii. Ο τελικός ξενιστής του παρασίτου, το είδος δηλαδή στο οποίο ενηλικιώνεται και αναπαράγεται, είναι η γάτα. Ενδιάμεσοι ξενιστές του, δηλαδή είδη τα οποία προσβάλονται αλλα το παράσιτο δεν αναπαράγεται, είναι όλα τα θερμόαιμα ζώα. Η γάτα συνήθως είναι χρόνιος ασυμπτωματικός φορέας, αν και κάποιες φορές έχει οξεία συμπτωματολογία, ενώ οι ενδιάμεσοι ξενιστές είναι αυτοί που κινδυνεύουν περισσότερο. Οι μολύνουσες μορφές του παρασίτου για τον άνθρωπο είναι δύο: τα αβγά που απεκκρίνονται με τα κόπρανα μολυσμένης γάτας και οι κύστεις από κρέας και σπλάχνα ζώων που έχουν λάβει αβγά και πάλι μέσω της γάτας.

Ένα σημαντικό επιδημιολογικό στοιχείο είναι ότι η μολυσμένη γάτα αποβάλει μόνο για μία μικρή περίοδο της ζωής της (1-2 εβδομάδες) το παράσιτο στα κόπρανά της και απαιτούνται 1-5 ημέρες ώστε τα κόπρανα αυτά να είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο. Φυσικά η γάτα αυτή για να είναι μολυσμένη θα πρέπει να έχει φάει είτε μολυσμένο ωμό κρέας, είτε μολυσμένα κόπρανα γάτας, είτε να έχει βρει τα αβγά του παρασίτου στο έδαφος. Επίσης, ο άνθρωπος για να μολυνθεί θα πρέπει ουσιατικά να καταναλώσει τα κόπρανα της γάτας στην μικρή περίοδο απέκκρισης που αναφέραμε. Καταλαβαίνουμε δηλαδή ότι η απευθείας μόλυνση από γάτα, πόσο μάλλον από οικόσιτη που διατρέφεται και αποπαρασιτώνεται σωστά, είναι δύσκολη έως απίθανη. Ο πιο συχνός τρόπος μετάδοσης του τοξοπλάσματος στον άνθρωπο είναι έμμεσος, δηλαδή μέσω άπλυτων ωμών λαχανικών, μέσω ωμού κρέατος και από το έδαφος αν ασχολούμαστε με εργασίες σε κήπο.

Καταλήγοντας, δεν κινδυνεύουμε από τη γάτα μας εφόσον τηρούμε βασικούς κανόνες υγιεινής όσον αφορά τη διατροφή της και την άμμο υγιεινής. Προσέχουμε όταν καταναλώνουμε ωμό κρέας και λαχανικά γιατί εκεί βρίσκεται ο πραγματικός κίνδυνος μετάδοσης στον άνθρωπο.

Ποιο είναι το συμπέρασμα από όλα τα ανωτέρω;

Η επίμαχη έρευνα προσφέρει ενδείξεις πως η παρουσία του Τ. Gondii μπορεί να επιβαρύνει άτομα που έχουν ήδη τάση προς τις προαναφερόμενες ασθένειες. Τα ευρήματά τους δεν λένε πουθενά πως το συγκεκριμένο παράσιτο είναι ο καθοριστικός παράγοντας, αλλά το εντάσσουν για πρώτη φορά στο γενικό πλαίσιο αυτών των ασθενειών, μαζί με άλλους όπως περιβαλλοντικούς παράγοντες, άλλες λοιμώξεις, στρες κτλ.