Έρευνα – Τα “μαγικά” γιλέκα στην εκπομπή του Άδωνι Γεωργιάδη. (Μέρος Β’)

Συνέχεια του “Τα «μαγικά» γιλέκα στην εκπομπή του Άδωνι Γεωργιάδη. (Μέρος Α’)”

3. Οι μελέτες.

Η μοναδική αναφορά για μελέτες ήταν: “Η συγκεκριμένη τεχνολογία βασίζεται σε δεκάδες επιστημονικές μελέτες οι οποίες έχουν διεξαχθεί σε Ελλάδα και εξωτερικό και τα αποτελέσματά τους είναι από την μείωση των ελευθέρων ριζών, η οποία είναι η τελευταία μελέτη που έχει διεξαχθεί και έγινε στο εθνικό ίδρυμα ερευνών και έδειξε ότι μειώνονται σημαντικά με τη χρήση των προϊόντων nanobionoc και οι ελεύθερες ρίζες.”

Όσο και να ψάξαμε δεν βρήκαμε “δεκάδες μελέτες”. Υπάρχει μία και μοναδική, και έχει χρηματοδοτηθεί από την ίδια την εταιρία nanobionic.

Η μελέτη την οποία βλέπουμε να επικαλούνται εκπρόσωποι της εταιρίας σε διάφορες τηλεοπτικές εμφανίσεις είναι η παρακάτω, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Καθηγητής Ευστάθιος Γκόνος, Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. [Πηγή]

Επικοινωνήσαμε με τον καθηγητή κύριο Γκόνο, για να ρωτήσουμε για τη μελέτη, και μας δήλωσε:

“Η μελέτη που εκπονήθηκε στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και δημοσιεύτηκε το 2016 σε Αμερικανική Επιστημονική Επιθεώρηση μετά από κρίση, έδειξε ότι το 62.5% υγειών εθελοντών που χρησιμοποίησε ρούχο με κεραμικό ύφασμα (T-shirt; Nanobionic®) για 6 ημέρες και 2 ώρες ημερησίως, παρουσίασε μείωση των ελευθέρων ριζών, όπως αυτές μετρήθηκαν στο αίμα, κυμαινόμενη από 9.13 μέχρι 95.38%. Η μελέτη δεν εξέτασε την επίδραση του προαναφερόμενου ρούχου σε ασθενείς πάσχοντες με νόσους σχετιζόμενες με ελεύθερες ρίζες, όπως αυτές αναφέρονται στην διεθνή βιβλιογραφία. Ειδικότερα δεν εξέτασε κατά πόσο κεραμικά υφάσματα επιδρούν σε παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος, πόνο, κούραση, ή ημικρανίες. Είναι ευκταίο μελλοντική μελέτη να εξετάσει ασθενείς πάσχοντες από παθήσεις σχετιζόμενες με τις ελεύθερες ρίζες.”

Μετά από προσεκτική ανάλυση βρέθηκε πως η μελέτη έχει αρκετά προβληματικά σημεία τα οποία χρίζουν ενδελεχούς εξέτασης. Αρχικά, όταν μια μελέτη λαμβάνει χρηματοδότηση από ιδιώτη ο οποίος σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με το αντικείμενο της μελέτης, οι ερευνητές οφείλουν να δηλώσουν αυτή τη πληροφορία σε ένα τμήμα στο τέλος της μελέτης με τίτλο “Conflict of Interest”. Σε αυτό το μέρος της μελέτης λοιπόν αναγράφεται ότι η χρηματοδότηση ήρθε από την εταιρία η οποία πουλάει το εξεταζόμενο προϊόν. Αυτό δεν αποτελεί παράνομη κίνηση, ούτε αποδεικνύει παραποίηση δεδομένων αλλά συνήθως οι μελέτες που έχουν τέτοια δοσοληψία αντιμετωπίζονται με πολύ μεγαλύτερο σκεπτικισμό και εξετάζονται πολύ πιο εξονυχιστικά για να εξακριβωθεί ότι δεν υπήρχε ηθελημένη παραποίηση στα στοιχεία. Αυτό φυσικά αφορά περιοδικά με μεγάλο κύρος και το περιοδικό στο οποίο δημοσιεύτηκε η εν λόγω μελέτη δε συγκαταλέγεται σε αυτά.

Περνάμε τώρα στις τεχνικές λεπτομέρειες:

1) Η μελέτη ξεκινάει με την ακόλουθη φράση:

“Πρόσφατες μελέτες έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη πρωτοποριακών υφασμάτων με χρήση καινοτόμων υλικών τα οποία έχουν την ικανότητα απορρόφησης της θερμικής ακτινοβολίας του ανθρώπινου σώματος και μετατροπής του σε ακτινοβολία στο φάσμα FIR (far infrared).”

Η πηγή που χρησιμοποιείται σε αυτό το κομμάτι της μελέτης είναι η ακόλουθη [Πηγή]

Στην υποπαράγραφο 2.1 της εν λόγω παραπομπής, όπου εξετάζεται η αποτελεσματικότητα της χρήσης λαμπτήρων FIR στην υγεία, δηλώνονται τα εξής:

“Έχουν υπάρξει μόνο μερικές εργαστηριακές μελέτες οι οποίες ανέφεραν βιολογικές επιδράσεις ακτινοβολίας στο φάσμα FIR.”

Στη μελέτη δεν αναφέρονται οργανωμένες μελέτες με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων οι οποίες να εξέτασαν τις επιδράσεις αυτών των συσκευών στην ανθρώπινη υγεία.

Μέσα στην εν λόγω μελέτη η μόνη πηγή που δίνεται για έρευνα που αφορά επίδραση νανοσωματιδίων με ικανότητα εκπομπής FIR ακτινοβολίας στην υγεία είναι η παρακάτω [Πηγή]

Αυτή η μελέτη προσπάθησε να βρει μοριακό μηχανισμό προστασίας ενός συγκεκριμένου τύπου κυττάρου από το οξειδωτικό στρές παρουσία κοντινής πηγής εκπομπής FIR. Όπως αναφέρει και η μελέτη, πρώτον χρειάζονται περισσότερες έρευνες για αποκρυστάλλωση του μοριακού μηχανισμού λειτουργίας, στη συνέχεια μελέτες σε πειραματόζωα και σε τελευταίο στάδιο, προφανώς, κατάλληλα σχεδιασμένες κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους για να τεκμηριωθεί η εν λόγω επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό.

2) Η μελέτη συνεχίζει αναφέροντας:

“Έχουν αναφερθεί ορισμένες θετικές επιδράσεις στην υγεία από τη χρήση ακτινοβολίας στο φάσμα FIR.”

H πηγή που χρησιμοποιείται για τον εν λόγω ισχυρισμό είναι η παρακάτω [Πηγή]

Η εν λόγω παραπομπή αποτελεί ανασκόπηση μελετών και τα συμπεράσματα είναι αρκετά ξεκάθαρα:

“Όλες οι μελέτες που εξετάσαμε έχουν μικρό αριθμό συμμετεχόντων, μικρή διάρκεια και όλες διεξήχθησαν από την ίδια ομάδα. Υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που να συνηγορούν υπέρ της χρήσης ακτινοβολίας FIR για μείωση χρόνιου πόνου ή κούρασης.”

Επίσης, εκτός απο τα προβλήματα με τη παραποίηση των αποτελεσμάτων στις παραπομπές που χρησιμοποιήθηκαν υπάρχουν προβλήματα και με το σχεδιασμό της ίδιας της μελέτης.

Συγκεκριμένα στη μελέτη δόθηκαν γιλέκα σε 24 άτομα τα οποία χωρίστηκαν σε 4 ομάδες ανάλογα με τη συχνότητα που φορούσαν το γιλέκο. Πάρθηκαν δείγματα αίματος πριν και μετά τη χρήση και σύμφωνα με τη μελέτη βρέθηκε σημαντική μείωση στα επίπεδα ελευθέρων ριζών αναλογικά με τη χρήση των υπο εξέταση ρούχων. Το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι, πρώτον, η μελέτη δεν ήταν τυφλή. Όλοι οι συμμετέχοντες φορούσαν το κανονικό γιλέκο της εταιρίας και είχαν γνώση του τι υποτίθεται πως έκανε το ρούχο. Δεδομένου του ότι η μελέτη δεν ήταν τυφλή δε μπορούμε να γνωρίζουμε σε ποιο βαθμό τα αποτελέσματα επηρεάστηκαν απ το φαινόμενο placebo. Επίσης πρόκειται για ιδιαίτερα μικρό δείγμα. Αυτό απο μόνο του είναι προβληματικό καθώς όσο πιο μικρό είναι το δείγμα τόσο μειώνεται η ακρίβεια των αποτελεσμάτων και δεδομένου του ότι η μελέτη χρησιμοποιείται ως απόδειξη για την αποτελεσματικότητα ενός προϊόντος το οποίο, σύμφωνα με την εταιρία, έχει θετικές επιδράσεις στην υγεία, η ακρίβεια είναι σημαντική παράμετρος στο εν λόγω θέμα.

Επίσης η μελέτη εξέτασε την επίδραση ενός άλλου προϊόντος της ίδιας εταιρίας (συγκεκριμένα γαντιών κατεσκευασμένων από το ίδιο υλικό) σε ασθενείς με σύνδρομο Reynauds, μια διαταραχή κατά την οποία ο σπασμός σε αρτηρίες προκαλεί μειωμένη ροή αίματος σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος με πιο συχνό παράδειγμα τα χέρια. Ο ισχυρισμός είναι πως το υλικό των γαντιών λόγω της εκπομπής FIR βελτιώνει την ροή του αίματος. Αυτή η δοκιμή ήταν τυφλή, με κάποιους ασθενείς να δοκιμάζουν τα γάντια της nanobionics και κάποιους απλά γάντια. Το πρόβλημα ωστόσο και πάλι είναι ο εξαιρετικά μικρός αριθμός ασθενών, συγκεκριμένα 14, ο οποίος μειώνει σε πολύ μεγάλο βαθμό της αξιοπιστία των αποτελεσμάτων και των επακόλουθων συμπερασμάτων σχετικά με αποτελεσματικότητα των γαντιών στη βελτίωση συμπτωμάτων.

Και περνάμε στα συμπεράσματα της μελέτης:

“Αυτή η μελέτη υπογραμμίζει ότι η ακτινοβολία στη φάσμα FIR έχει θετικές επιδράσεις σε μοριακό επίπεδο μειώνοντας σημαντικά τη συγκέντρωση ελευθέρων ριζών οξυγόνου (ROS-Reactive Oxygen Species). Η ακτινοβολία FIR η οποία εκπέμπεται από υπόστρωμα επικαλυπτόμενο με βιο-κεραμικά υλικά (Nanobionic) έχει αποδειχτεί αποτελεσματική σε in vivo μελέτες τόσο σε υγιείς εθελοντές όσο και σε ασθενείς με σύνδρομο Reynauds.”

Όχι, δεν έχει αποδειχτεί κάτι από αυτά που αναφέρονται παραπάνω. Η μεθοδολογία, ο αριθμός συμμετεχόντων και οι ισχυρισμοί της μελέτης είναι στη καλύτερη περίπτωση ελλειπή και σε καμία περίπτωση δε μπορούμε να πούμε πως οι εν λόγω ισχυρισμοί έχουν επιβεβαιωθεί.

Ο επίλογος της έρευνας επίσης παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον:

“Αυτή η μελέτη δείχνει για πρώτη φορά, πως η ένδυση με το εξεταζόμενο γιλέκο το οποίο έχει ως βάση την πολυουρεθάνη και περιέχει βιο-κεραμικό υλικό, μπορεί να συμβάλει σε σημαντικό βαθμό στη μείωση ελευθέρων ριζών τόσο σε υγιείς συμμετέχοντες όσο και σε ασθενείς που πάσχουν από ασθένειες οι οποίες σχετίζονται με τις ελεύθερες ρίζες.”

Γιατί παρουσιάζει ενδιαφέρον το συμπέρασμα; Λόγω της δήλωσης που πήραμε από τον κύριο Ευστάθιο Γκόνο, σχετικά με τη μελέτη και το προϊόν:

“Η μελέτη που εκπονήθηκε στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και δημοσιεύτηκε το 2016 σε Αμερικανική Επιστημονική Επιθεώρηση μετά από κρίση, έδειξε ότι το 62.5% υγειών εθελοντών που χρησιμοποίησε ρούχο με κεραμικό ύφασμα (T-shirt; Nanobionic®) για 6 ημέρες και 2 ώρες ημερησίως, παρουσίασε μείωση των ελευθέρων ριζών, όπως αυτές μετρήθηκαν στο αίμα, κυμαινόμενη από 9.13 μέχρι 95.38%. Η μελέτη δεν εξέτασε την επίδραση του προαναφερόμενου ρούχου σε ασθενείς πάσχοντες με νόσους σχετιζόμενες με ελεύθερες ρίζες, όπως αυτές αναφέρονται στην διεθνή βιβλιογραφία. Ειδικότερα δεν εξέτασε κατά πόσο κεραμικά υφάσματα επιδρούν σε παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος, πόνο, κούραση, ή ημικρανίες. Είναι ευκταίο μελλοντική μελέτη να εξετάσει ασθενείς πάσχοντες από παθήσεις σχετιζόμενες με τις ελεύθερες ρίζες.”

Όπως βλέπουμε λοιπόν, ο υπεύθυνος της μελέτης φάσκει και αντιφάσκει σχετικά με το αν η μελέτη έδειξε επίδραση του εξεταζόμενου προϊόντος στη μείωση των ελευθέρων ριζών. Επίσης, το ζήτημα με το 62.5% των ασθενών το οποίο έδειξε μείωση ελευθέρων ριζών εξετάστηκε λίγο πιο πάνω. Αυτό το 62.5% αφορά 6 ασθενείς (δηλαδή το group που φορούσε το γιλέκο για 6 ημέρες και 2 ώρες την ημέρα) αριθμός ιδιαίτερα μικρός για να εξαχθούν σοβαρά αποτελέσματα, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για ένα προϊόν που διαφημίζεται ως θαυματουργό ρούχο.

Πως λοιπόν μετά απο όλα αυτά προκύπτει πως οι επιδράσεις των εν λόγω προϊόντων είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες; Με ποιό επιστημονικό τεκμήριο εμφανίζονται οι υπεύθυνοι της εταιρίας σε τηλεοπτικούς σταθμούς διαφημίζοντας τις “θεραπευτικές ιδιότητες” αυτού του υφάσματος σε μια σειρά ιατρικών προβλημάτων για τις οποίες ακόμα και ο υπεύθυνος της μιας και μοναδικής μελέτης που ασχολήθηκε με τις ιδιότητες του λέει πως δεν υπάρχει καμία επιβεβαιωμένη επίδραση;

Αξίζει να συμπληρώσουμε ότι τα γραφήματα των μετρήσεων της έρευνας είχαν δημοσιοποιηθεί πολύ καιρό πριν, στις τηλεοπτικές εκπομπές του κύριου Τριανταφυλλόπουλου. [Δείτε Κίτρινος Τύπος 28-06-12, Μέρος B  στο 18:30]

Άρα, εκτός την χρηματοδότηση της έρευνας από την εταιρία, ο κύριος καθηγητής χρησιμοποίησε και τις παλιές μετρήσεις που είχε προβάλει ο κύριος Τριανταφυλλόπουλος στην εκπομπή του, και η συγκεκριμένη έρευνα δεν εξέτασε κατά πόσο τα κεραμικά υφάσματα επιδρούν σε παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος, τον πόνο, την κούραση, την ισορροπία, την κινητικότητα ή τις ημικρανίες.

4. Τα βραβεία.

Στην εκπομπή του κ. Γεωργιάδη παρουσιάστηκαν δυο βραβεία για να «πιστοποιήσουν» την αξία του προϊόντος.

Το πρώτο βραβείο, είναι από την Plus X Award. Ο εν λόγω οργανισμός, βραβεύει επιχειρήσεις και προϊόντα με βάση την «καινοτομία, σχεδιασμό, υψηλή ποιότητα, ευκολία χρήσης, λειτουργικότητα, εργονομία και οικολογική συνείδηση». Αυτές είναι οι λεγόμενες επτά «σφραγίδες» που δίνει το Plus X Award. Στο βραβείο της Nanobionic, βλέπουμε πως έχουν απονεμηθεί δύο «σφραγίδες» και συγκεκριμένα, «υψηλή ποιότητα» και «λειτουργικότητα. Προφανώς το γιλέκο της εταιρίας, πληροί τις δύο ανωτέρω προδιαγραφές, αυτό όμως δεν σημαίνει πως αναγνωρίστηκε ως προϊόν που έχει οφέλη στην υγεία. Ο παραπάνω οργανισμός, έχει απονείμει αντίστοιχα βραβεία, σε εκατοντάδες εταιρίες.

Το δεύτερο βραβείο είναι από το European Bussines Award και αφορά βράβευση πάνω στη «επιχειρηματική επιτυχία, καινοτομία και επιχειρηματική ηθική». Οι νικητές του παρελθόντος προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όπως φαρμακευτικές, εταιρίες καλλυντικών, κατασκευαστικές, εταιρίες ηλεκτρονικού εμπορίου κτλ.

Ανατρέχοντας στο αρχείο των εθνικών βραβείων για το 2014/15, βρήκαμε πως η Nanobionic ήταν μια από τις 60 περίπου ελληνικές εταιρίες που έλαβαν βραβείο. Η βράβευση της Nanobionic, αφορά καινοτομία πάνω σε «έξυπνα ρούχα», που είναι και το αντικείμενο της επιχείρησης.

Το βραβείο αυτό δίνεται σε επιχειρήσεις που μπορούν να αποδείξουν την αναγνώριση της σπουδαιότητας της καινοτομίας και της αποδεδειγμένης ικανότητας δημιουργίας και ανάπτυξης καινοτόμων προϊόντων, υπηρεσιών ή επιχειρηματικών μοντέλων που βελτιώνουν σημαντικά τις εμπορικές επιδόσεις, την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα και τις προοπτικές και ωφελούν την επιχείρηση, τους μετόχους της και τους πελάτες της.

Αυτά τα βραβεία δεν έχουν καμιά σχέση με τους ισχυρισμούς που ακούσαμε στην εκπομπή του κύριου Γεωργιάδη.

5. Η τιμή του γιλέκου.

Στην εκπομπή ακούσαμε πως προσφέρουν το γιλέκο 60 ευρώ φθηνότερα. Δηλαδή από 179 ευρώ, το πουλάνε 119 ευρώ. Αλλά το ίδιο γιλέκο υπάρχει στο διαδίκτυο σε πολύ χαμηλότερη τιμή, στα 79.99 ευρώ.

Συνοψίζοντας: 

• Δεν υπάρχει πατέντα. Η κατοχύρωση της απορρίφθηκε, στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ.
• Το γράμμα του καθηγητή μουσικής είναι από το 2011 και ο καθηγητής πέθανε μερικές μέρες αργότερα.
• Η έρευνα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών χρηματοδοτήθηκε από την εταιρία, και δεν εξέτασε κατά πόσο υφάσματα τα οποία περιέχουν κεραμικά υλικά επιδρούν σε παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος, πόνο, κούραση, ή ημικρανίες.
• Τα δυο βραβεία δεν έχουν καμιά σχέση με τους ισχυρισμούς για μείωση μυοσκελετικών πόνων, βελτίωση συμπτωμάτων ημικρανίας κτλ.
• Η τιμή ήταν αυξημένη, σε σχέση με την χαμηλότερη τιμή στο διαδίκτυο.

Άρα, σύμφωνα με όσα παρουσίασαν στην εκπομπή, δεν τεκμηριώνονται οι ισχυρισμοί που αφορούν την μείωση των πόνων, την αύξηση της κινητικότητας και της ισορροπίας.

Μετά το σάλο που δημιουργήθηκε, σχετικά με την εκπομπή, ο κύριος Γεωργιάδης δήλωσε ότι σταματάει τις τηλεπωλήσεις.

Έρευνα: Θοδωρής Δανιηλίδης – Στάμος Αρχοντής