O Τόμας Έντισον, η μαμά του κι ένα γράμμα… που δεν υπήρξε!

Kυκλοφορεί μια συγκινητική ιστορία για τα παιδικά χρόνια του μεγάλου εφευρέτη Τόμας Έντισον. Αληθινή ή ψεύτικη;

ΜΥΘΟΣ

Το δημοσίευμα είναι το εξής:

Μια άλλη παραλλαγή του είναι κι αυτή:

Ο Τόμας Έντισον, μια μέρα, γύρισε από το σχολείο του κουβαλώντας ένα γράμμα από τον δάσκαλό του. Όταν έφτασε στο σπίτι του, η μητέρα του τον ρώτησε τι ήταν αυτό και εκείνος της το παρέδωσε. Όταν η μητέρα του το άνοιξε, άρχισε να κλαίει. Ο Τόμας την ρώτησε τι έγραφε κι εκείνη του διάβασε με δάκρυα στα μάτια:

«Κυρία, ο γιος σας είναι ιδιοφυής. Αυτό το σχολείο είναι πολύ μικρό για εκείνον και δεν διαθέτει τους ανάλογους δασκάλους για να τον εκπαιδεύσουν. Παρακαλώ πολύ μορφώστε τον μόνη σας.»

Και έτσι, ο Τόμας μορφώθηκε από τη μητέρα του. Κάποια χρόνια αργότερα,  εκείνη πέθανε και ψάχνοντας σε κάποια αντικείμενά της σε μια παλιά ντουλάπα, βρήκε το γράμμα του δασκάλου του. Έκπληκτος, διάβασε τα παρακάτω

«Ο γιος σας είναι διανοητικά ανεπαρκής και δεν μπορούμε να του επιτρέψουμε να παρακολουθεί πλέον τα μαθήματα μας. Αποβάλλεται!»

«Ο Τόμας Έντισον ήταν ένας διανοητικά ανεπαρκής  που η μητέρα του τον μετέτρεψε στην ιδιοφυΐα του αιώνα»

Ας προσπαθήσουμε να ξετυλίξουμε το κουβάρι του μύθου, διαβάζοντας αρχικά μερικά βιογραφικά στοιχεία, για την παιδική του ηλικία, όπως  περιγράφονται συνοπτικά στη βιογραφία του από το Εθνικό Πάρκο Edison και την britannica :

Ο Τόμας Άλβα Έντισον (Thomas Alva Edison) γεννήθηκε στις 11 Φεβρουάριου 1847 στο Μιλάνο της πολιτείας Οχάιο των Ηνωμένων Πολιτειών. Ήταν το μικρότερο από τα τέσσερα επιζήσαντα (από τα 7 συνολικά) παιδιά του μικρέμπορου Σάμιουελ Όγκντεν και της πρώην δασκάλας Νάνσι ΄Ελιοτ Εντισον. Όταν ο Τόμας έγινε επτά χρονών οι γονείς του μετακόμισαν στο Πορτ Χιούρον του Μίσιγκαν, λόγω της φτώχειας τους προς αναζήτηση μιας καλύτερη μοίρας

Ο Έντισον πήγε ελάχιστα σχολείο, μόνο κάποιους μήνες (ή 12 εβδομάδες ή σποραδικά για πέντε χρόνια όπως αναφέρει η britannica).  Περιγράφεται από τους δασκάλους ως δύσκολο παιδί και σε κάποια στιγμή τον έδιωξαν (ή παράτησε) από το σχολείο το 1859. Σίγουρα συνετέλεσε σ αυτό η δυσκολία που είχε στην ακρόαση, το «κουσούρι» της βαρηκοΐας, που το κουβαλούσε από μικρή ηλικία (πιθανότατα από οστρακιά ή από άλλους λόγους που εικάζονται όπως η μαστοειδίτιδα ή ένα χτύπημα στο κεφάλι).

Η έλλειψη επίσημης εκπαίδευσης του Edison δεν ήταν βέβαια τίποτα ασυνήθιστο. Την εποχή του εμφύλιου πολέμου, ο μέσος Αμερικανός παρακολουθούσε στο σχολείο κατά μέσο όρο 434 ημέρες – λίγο περισσότερο από δύο σχολικά χρόνια σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα.

Όμως ο Τόμας δεν πτοήθηκε. Η μητέρα του (που είπαμε ήταν πρώην δασκάλα) του δίδαξε τα απαραίτητα δηλαδή γραφή ανάγνωση κι αριθμητική. Ο μικρός Τόμας γενικά ήταν πολύ ιδιαίτερο παιδί και αντιστάθμισε τη διδασκαλία με πολύ προσωπικό διάβασμα. Η μειωμένη ακοή βλέπετε είχε και τα “καλά” της: του εξασφάλισε την απαραίτητη απομόνωση, ώστε να συγκεντρώνετε και να διαβάζει διάφορα εκλαϊκευμένα επιστημονικά περιοδικά της εποχής που έπεφταν στα χέρια του. Στα 11 του διάβαζε σχεδόν ακατάπαυστα. Αυτή η πίστη στην αυτοδιδασκαλία και τη μάθηση παρέμεινε ενεργή σ όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Επομένως

Η μόνη αλήθεια που εμπεριέχεται μέχρι τώρα στην συγκεκριμένη ιστορία είναι ότι ο Thomas Edison περιγράφηκε από τους εκπαιδευτικούς ως “απείθαρχος” κι ότι πήγε μόνο λίγους μήνες σε σχολείο.

Αλλά η επιστολή; Μα δεν υπάρχει ούτε υπήρξε τέτοια ή παρόμοια.

Και πως προήρθε η φήμη;

Ο Έντισον ήταν μια χαρά εκπαιδευμένος από τη μητέρα του που ήταν δασκάλα. Τα προβλήματά του με το τυπικό περιβάλλον της τάξης, καθώς και η αγάπη που έτρεφε για τη μητέρα του είναι πολύ καλά τεκμηριωμένα.

Σε μια άλλη βιογραφία του, από τη Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου των ΗΠΑ, διαβάζουμε ότι υπήρξε κάποιο περιστατικό στο οποίο ο ο διευθυντής του σχολείου τον επέπληξε οδηγώντας τη μητέρα του στην απομάκρυνσή του από το σχολείο. Βέβαια αυτές οι πληροφορίες δεν κοινοποιήθηκαν μέσω επιστολής ή και κρυφά από τον Edison:

Ο Έντισον ήταν ένας φτωχός μαθητής. Όταν ένας δάσκαλος τον αποκάλεσε “addled” δηλαδή “είναι χαμένος/μπερδεμένος/θολωμένος/συγχυσμένος”, η μητέρα του εξοργισμένη τον σταμάτησε από το σχολείο και τον δίδασκε μόνη της στο σπίτι. Ο Edison πολλά χρόνια αργότερα ανέφερε: “Η μητέρα μου ενέπνευσε τη δημιουργικότητά μου. Ήταν τόσο πραγματική, τόσο σίγουρη για μένα, που ένιωσα ότι είχα κάποιον για τον οποίο άξιζε να ζήσω, κάποιον που δεν θα πρέπει να απογοητεύσω ».

Βασισμένη σε μια μίξη αληθινών με φανταστικά περιστατικά η φήμη αυτή φαίνεται να υπάρχει πολλά χρόνια τώρα. Αναζοπυρώθηκε όμως ξανά, όταν στις 19 Νοεμβρίου 2016, μια σελίδα στο Facebook με τίτλο “Love What really Matters”, δημοσίευσε ένα  βίντεο που εμπεριείχε το παρακάτω κείμενο, που δημοσιεύτηκε νωρίτερα στο post reddit :

Η διάτρητη αυτή ιστορία καταρρίπτεται εντελώς κι από όσα ανέφερε ο ίδιος σε μια (σπάνια) συνέντευξή του σ ένα  λογοτεχνικό περιοδικό με τίτλο T.P’s Weekly της 29ης Νοεμβρίου 1907.

Αυτή η συνέντευξη είναι η πρώτη τεκμηριωμένη εξιστόρηση του γεγονότος  που αφορά την εγκατάλειψη του σχολείου και δεν είναι επομένως απίθανο ν αποτέλεσε και την πηγή της σχετικής μυθοπλασίας:

Μια μέρα άκουσα τυχαία τον δάσκαλό μου να λέει στον επιθεωρητή ότι ήμουν “σα χαμένος”» και δεν άξιζε πια να με κρατήσει στο σχολείο. Ήμουν τόσο πληγωμένος από το περιστατικό που ξέσπασα φωνάζοντας, πήγα σπίτι και μίλησα στη μητέρα μου για το περιστατικό. Τότε ανακάλυψα το δώρο του να έχεις μια καλή μητέρα. Μπήκε αμέσως μπροστά, σαν ένας ισχυρός αμυντικός μηχανισμός. Το μητρικό ένστικτο ξύπνησε αμέσως, καθώς η υπερηφάνεια της τραυματίστηκε. Με οδήγησε γρήγορα πίσω στο σχολείο και είπε αγριεμένη στον δάσκαλο ότι δεν ήξερε τι έλεγε, ότι είχα περισσότερο μυαλό από τον ίδιο κι άλλα τέτοια. Στην πραγματικότητα, ήταν ο πιο ενθουσιώδης οπαδός που μπορεί να είχε ποτέ ένα παιδί κι αποφάσισα τότε να σταθώ αντάξιος της και να της αποδείξω ότι η εμπιστοσύνη της δεν θα πήγαινε χαμένη.

Σε ηλικία 12 ετών ο Τόμας άρχισε να εξοικονομεί τα προς το ζην, πουλώντας εφημερίδες και καραμέλες στο σιδηρόδρομο που ένωνε το Πορτ Χιούρον με το Ντιτρόιτ. Δεύτερο σπίτι του, έγινε ένα βαγόνι. Εκεί εγκατέστησε τελικά το μικρό εργαστήριό του όπου έγραφε και τύπωνε μία μικρή εφημερίδα, τη «Weekly Herald». Στα δεκάξι έμεινε μόνος του (Φυσικά πάντα ευγνώμων για την υποστήριξη και την εκπαίδευση της μητέρας του καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής του).

Όπως γίνεται φανερό, δεν υπήρξε καμία επιστολή κι η εν λόγω ιστορία δεν επαληθεύεται.

ΥΓ. Η ιστορία αυτή μας θυμίζει έναν άλλο “κακό μαθητή”: Aϊνστάιν – Ο μύθος του «κακού» μαθητή και το απολυτήριό του . Δεν ξέρω ποιο ψυχολογικό ή σωτηριολογικό ή μοιρολατρικό φαινόμενο κρύβεται πίσω από την ανάγκη των ανθρώπων να πιστέψουν ότι κάποιος θαυματουργικά μπορεί να μεταμορφωθεί χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια σε κάτι ιδιαίτερο.

Ίσως απλά επειδή “Η ελπίδα αναβλύζει αιώνια…” όπως λέει ο Μάικλ Σέρμερ