Όχι, ο Αϊνστάιν ΔΕΝ είπε τη φράση «Το διαισθητικό μυαλό είναι ένα σπάνιο δώρο»

Αν υπήρχε μια λίστα με τα πρόσωπα που τα λόγια τους έχουν παραποιηθεί περισσότερο, ο Αϊνστάιν σίγουρα θα ήταν μέσα στους πρώτους (μαζί με τον Τουέιν, τον Γκάντι, τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη). Ένα ακόμη κατασκευασμένο ρητό που του αποδίδεται είναι και το παρακάτω:

«Το διαισθητικό μυαλό είναι ένα σπάνιο δώρο και το λογικό μυαλό ένας πιστός υπηρέτης; Έχουμε δημιουργήσει μια κοινωνία που τιμά τον υπηρέτη και έχει ξεχάσει εντελώς το δώρο»;

Παραδείγματα: businessrev.gr, awakengr.com, elle.gr, difernews.gr, workwithcolor

Ανήκει το ρητό στον Αϊνστάιν;

Η εν λόγω φράση η οποία, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς, ανήκει στον Αϊνστάιν δεν εμφανίζεται σε καμία επίσημη πηγή.

Προσπαθήσαμε να τη διασταυρώσουμε αναζητώντας όρους της φράσης στο μεγαλύτερο αρχείο με τα έργα του Αϊνστάιν, μια συλλογή που ονομάστηκε “νεκρά θάλασσα της φυσικής”.

Από το 1986, το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον (Princeton University Press) και το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, στο οποίο ο Αϊνστάιν κληροδότησε τα πνευματικά δικαιώματα, κάνουν μια τεράστια προσπάθεια να ψηφιοποιήσουν τα άπαντα του, που ξεπερνάνε τα 88.000 έγγραφα (επιστολές, αναφορές, έγγραφα, κάρτες, τετράδια και ημερολόγια). Εκεί βρίσκονται στοιχεία και πληροφορίες από τους γάμους και τα παιδιά του μέχρι την διάσημη εξίσωση E = mc².

Τα αρχεία εμφανίζονται στη γλώσσα του πρωτοτύπου με σχόλια στα αγγλικά. Επιπλέον, ο αναγνώστης μπορεί να μεταβαίνει στην αγγλική μετάφραση των περισσότερων εγγράφων. Κάνοντας κλικ στον ειδικό αρχειακό αναγνωριστικό αριθμό κάτω από κάθε κείμενο, οι αναγνώστες μπορούν να έχουν πρόσβαση στο ιστορικό κάθε δημοσιευμένου έγγραφου (σε ορισμένες περιπτώσεις θα βρείτε ακόμη και το ψηφιοποιημένο χειρόγραφο). Περίπου 7.000 σελίδες οδηγούν σε 2.900 έγγραφα που έχουν ψηφιοποιηθεί μέχρι σήμερα. [πηγή]

Η μετάφραση της φράσης στ΄αγγλικά έχει ως εξής:

The Intuitive Mind Is a Sacred Gift and the Rational Mind Is a Faithful Servant

Την αναζητήσαμε στην παραπάνω συλλογή αλλά δεν εντοπίσαμε κάποια άμεση ή έμμεση αναφορά.

Ποιος το είπε;

Ο Αϊνστάιν πέθανε το 1955. Το πρώτο αποτέλεσμα στα google books που συνδέει τον Αϊνστάιν με αυτή τη φράση εμφανίζεται το 1976 στο βιβλίο του Μπόμπ Σάμπλς (Bob Samples) “The Metaphoric Mind: A Celebration of Creative Consciousness” ( Ο Μεταφορικός Νους: Ένα Εγκώμιο της Δημιουργικής Συνείδησης )

Ο συγγραφέας δεν γράφει ότι το είπε ο Αϊνστάιν, αλλά καταθέτει την προσωπική του άποψη για το πως μπορεί να αντιλαμβανόταν αυτή την προοπτική ο Αϊνστάιν.

Το απόσπασμα όπως εμφανίζεται στο προαναφερθέν βιβλίο είναι το παρακάτω στη σελίδα 26 :

The metaphoric mind is a maverick. It is as wild and unruly as a child. It follows us doggedly and plagues us with its presence as we wander the contrived corridors of rationality. It is a metaphoric link with the unknown called religion that causes us to build cathedrals — and the very cathedrals are built with rational, logical plans. When some personal crisis or the bewildering chaos of everyday life closes in on us, we often rush to worship the rationally-planned cathedral and ignore the religion. Albert Einstein called the intuitive or metaphoric mind a sacred gift. He added that the rational mind was a faithful servant. It is paradoxical that in the context of modern life we have begun to worship the servant and defile the divine.

Μετάφραση: Το μεταφορικό μυαλό είναι ατίθασο. Είναι τόσο άγριο και απείθαρχο όπως ένα παιδί. Μας ακολουθεί σαν σκυλί και μας βασανίζει με τη παρουσία του καθώς περιπλανόμαστε στους περίπλοκους διαδρόμους της λογικής. Είναι ένας μεταφορικός σύνδεσμος με το άγνωστο που ονομάζεται θρησκεία και το οποίο μας οδηγεί στη κατασκευή καθεδρικών ναών – και οι ίδιοι οι καθεδρικοί χτίζονται με λογικά σχέδια. Όταν κάποια προσωπική κρίση ή το χάος της καθημερινής ζωής μας πλησιάζει, συχνά σπεύδουμε να λατρέψουμε τον ευφυώς σχεδιασμένο ναό κι αγνοούμε τη θρησκεία. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν αποκαλούσε τον ενορατικό ή μεταφορικό νου ένα ιερό δώρο, προσθέτοντας ότι ο λογικός νους ήταν ένας πιστός υπηρέτης Το παράδοξο είναι πως στα πλαίσια της σύγχρονης ζωής έχουμε αρχίσει να λατρεύουμε τον υπηρέτη και να κηλιδώνουμε το θεϊκό στοιχείο .

Η πρώτη πρόταση δείχνει ότι πρόκειται για παράφραση κι όχι απευθείας απόσπασμα (χωρίς βέβαια παράθεση κάποιας πηγής), ενώ ο συγγραφέας φαίνεται να καταθέτει τη δική του άποψη όταν γράφει:

Το παράδοξο είναι πως στα πλαίσια της σύγχρονης ζωής έχουμε αρχίσει να λατρεύουμε τον υπηρέτη και να κηλιδώνουμε το θεϊκό στοιχείο

Επομένως, με βάση όλα τα στοιχεία που παραθέσαμε, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η συγκεκριμένη φράση δεν ανήκει στον Αϊνστάιν.