Δημοσιεύματα στο ελληνικό διαδίκτυο μετέφεραν, στα τέλη Ιουλίου του 2020, πληροφορίες σχετικά με θάνατο πέντε Ουκρανών στρατιωτών στο πλαίσιο δοκιμών εμβολίου κατά του κορωνοϊού με επικεφαλής Αμερικανούς ιολόγους. Ωστόσο, η είδηση αυτή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Παραδείγματα: fytro.wordpress.com, katohika.gr, nikosxeiladakis.gr, alarm.rodos-island.gr, thesecretrealtruth.blogspot, dia-sporanews.blogspot

Πώς κυκλοφόρησε;

Τα ελληνικά άρθρα, χρησιμοποιώντας πανομοιότυπο κείμενο, παραπέμπουν σε δημοσιεύματα ρωσικών ιστοσελίδων και αμερικανικής, ελάχιστης αξιοπιστίας, σελίδας, οι οποίες, με τη σειρά τους, επικαλούνται δηλώσεις του “εκπρόσωπου της υπηρεσίας Τύπου της Λαϊκής Πολιτοφυλακής του LPR Alexander Mazeikin”.

Πρόκειται για κατώτερο αξιωματικό της Υπηρεσίας Τύπου της Πολιτοφυλακής της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουγκάνσκ, ονόματι Александр Мазейкин. Δηλαδή, μέλους των ενόπλων δυνάμεων του πολιτικού μορφώματος που αυτοχαρακτηρίζεται ως κράτος ανεξάρτητο από την Ουκρανία [στο βορειοανατολικό τμήμα  της ουκρανικής επικράτειας], και αποτελεί ομόσπονδο τμήμα της αυτοαποκαλούμενης Ομοσπονδιακής Πολιτείας της Νέας Ρωσίας. Δεν πρόκειται για διεθνώς αναγνωρισμένο κρατικό μόρφωμα.

Συγκεκριμένα, στις 17 Ιουλίου 2020, στο πλαίσιο της καθιερωμένης, καθημερινής ενημέρωσης του Τύπου, ο προαναφερθείς αξιωματικός μετέφερε τις πληροφορίες που παρατίθενται στα δημοσιεύματα, δηλαδή ότι στις 29 Ιουνίου φέρονται να ενεκρίθησαν 15 υποψήφιοι για τις δοκιμές καινοτόμου φαρμάκου και εμβολίου, τις οποίες επιβλέπουν έξι αμερικανοί ιολόγοι στην περιφέρεια του Χάρκοβο (σ.σ. πόλη στο βορειοανατολικό άκρο της Ουκρανίας). Από τους 15, οι 10 ήταν στρατιωτικό προσωπικό (ενν. των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων) με ήπια ή σοβαρή λοίμωξη από τη νόσο του νέου κορωνοϊού. Λόγω άμεσης επειδείνωσης της κατάστασής τους και λόγω επιπλοκών, πέντε (5) από τους υποψηφίους για τις δοκιμές απεβίωσαν, συμπεριλαμβανομένων και τεσσάρων (4) στρατιωτικών.

Για τις ανωτέρω πληροφορίες ο εκπρόσωπος Τύπου επικαλείται ως πηγή τον Ανχη Υγειονομικού Sergei Shipilov (Шипилов Сергей), επικεφαλής χειρουργό του Στρατιωτικού Νοσοκομείου Χαρκόβου, “που συμμετέχει στο αναφερόμενο πρόγραμμα δοκιμών ως επιβλέπων-παρατηρητής“. Σημειώνεται, επίσης, ότι οι δοκιμές και οι λοιπές ιατρικές πράξεις λάμβαβαν χώρα στην Περιφερειακή Ειδική Κλινική για την Προστασία από τη Ραδιενέργεια (Областной специализированный диспансер радиационной защиты населения), στο Χάρκοβο, ενώ διεξάγεται έρευνα για το θέμα από το παράρτημα της СБУ (Υπηρεσίας Κρατικής Ασφάλειας).

Αληθεύει η είδηση;

Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Παρατηρούμε εξαρχής ότι την είδηση μεταδίδει ως αρχική πηγή η πολιτοφυλακή ενός αυτοαποκαλούμενου -και μη αναγνωρισμένου διεθνώς- κρατικού μορφώματος (Δημοκρατία του Λουγκάνσκ), στα ανατολικά της επικράτειας της Ουκρανίας, για τις, εχθρικές προς αυτό, ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας και για γεγονότα που εκτυλίσσονται σε περιοχή στα δυτικά της χώρας που τελεί υπό τον έλεγχο της τελευταίας. Δηλαδή, όχι μια πρωτογενής ή άμεση πηγή ή με σοβαρά εχέγγυα αξιοπιστίας.

Θα πρέπει, ομοίως, να λάβουμε υπόψιν ότι στο απώτερο και πρόσφατο (με αφορμή την τρέχουσα πανδημία) παρελθόν, ρωσικά ή φίλα προσκείμενα προς το Κρεμλίνο μέσα ενημέρωσης έχουν διασπείρει, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο ψευδών ειδήσεων EU vs Disinfo ψευδείς ειδήσεις και θεωρίες συνωμοσίας για “ύποπτα εργαστήρια” που χρησιμοποιούν οι αμερικανικές αρχές στο έδαφος της Ουκρανίας για την ανάπτυξη βιολογικών όπλων, έναρξης ή δοκιμής λοιμωδών νοσημάτων κοκ, σε κάθε περίπτωση στο πλαίσιο της θεώρησης της Ουκρανίας ως “τόπου βιολογικών πειραματισμών” των ΗΠΑ, κάτι που έχει καταρριφθεί. Σε αυτές τις θεωρίες συνωμοσίας έχει αναφερθεί και κάποιο “μυστικό εργαστήριο” στην πόλη Merefa κοντά στο Χάρκοβο, μνημονευόμενο και στην αρχική πηγή της υπό εξέταση είδησης.

Ενδεικτικό είναι ότι στα δημοσιεύματα που αποτελούν πηγές των ελληνικών άρθρων δηλώνεται ή υπονοείται ο ανυπόστατος, σύμφωνα με το EU vs Disinfo, ισχυρισμός ότι “στην Ουκρανία γίνονται βιολογικές δοκιμές (δηλ. εδώ για εμβόλιο κατά του κορωνοϊού) που δεν τολμούν οι ΗΠΑ να διεξάγουν σε αμερικανικό έδαφος”. Παρατίθεται, ως “σχετική” είδηση η ανακοίνωση αποτελεσμάτων πρώιμης φάσης του εμβολίου της εταιρίας Moderna που διεξάγει έρευνα για το υποψήφιο εμβόλιο mRNA-1273 κατά του κορωνοϊού SARS-CoV-2.

“Στο Χάρκοβο, οι άνθρωποι δοκιμάζουν ένα εμβόλιο κατά του κορονοιού από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι αμερικανικές αρχές δεν διεξήγαγαν δοκιμές σε πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών”, αναφέρεται.

Παρ’ όλο που επιχειρείται συσχέτιση με την υπό εξέταση είδηση, θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι το εν θέματι εμβόλιο, όπως και τα υπόλοιπα στις ΗΠΑ, δεν διεξάγεται “από αμερικανικές αρχές”. Μάλιστα οι πρώτοι 45 συμμετέχοντες, όπως αναλυτικά περιγράφεται στην πρόσφατη δημοσίευση της φάσης 1 του εμβολίου στο ακαδημαϊκό περιοδικό The New England Journal of Medicine, υπήρξαν υγιείς ενήλικες που προσήλθαν στις εγκαταστάσεις π.χ. του Kaiser Permanente Washington Research Institute στο Σιάτλ, Ουάσινγκτον ενώ η έρευνα έλαβε χώρα και στο Emory University School of Medicine στην Ατλάντα, δηλαδή σε αμερικανικό έδαφος. [πηγή 1] [πηγή 2]

Επιπροσθέτως, δεν κατέστη δυνατό να εντοπίσουμε κάποια κλινική δοκιμή υποψηφίου εμβολίου από ουκρανική ερευνητική ομάδα ή σε ουκρανικό έδαφος. Παράλληλα, βέβαια, διενεργούνται τέσσερις κλινικές δοκιμές φαρμάκων, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της χώρας. [πηγή]

Έχει αποβιώσει ή έστω συμμετάσχει στρατιωτικό προσωπικό σε δοκιμές εμβολίου;

Η ιστοσελίδα διασταύρωσης ειδήσεων stopfake.org, μέλος του IFCN, όπως και τα Ellinika Hoaxes, επικοινώνησε με Διοίκηση Υγειονομικού των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων, και συγκεκριμένα με τον επικεφαλής της υπηρεσίας σχέσεων με τον Τύπο, Олексій Мазепа (Oleksiy Mazepa). [πηγή: στα ουκρανικά, στα αγγλικά]

ανέφερε ο Oleksiy Mazepa, διαψεύδοντας πλήρως την ‘είδηση’.

Διευκρίνισε, επίσης, ότι οι υπηρετούντες στις ΕΔ της Ουκρανίας νοσηλεύονται αποκλειστικά σε στρατιωτικά νοσοκομεία και υγειονομικές δομές. “Μόνο κατόπιν ειδικού αιτήματος μπορούν να μεταφερθούν σε άλλες δομές, και αυτές είναι μεμονωμένες περιπτώσεις”, προσέθεσε. Οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας “με απόλυτη διαφάνεια”, όπως τόνισε ο Mazepa, δημοσιεύουν σε τακτική βάση αναλυτικές αναφορές για την προϊούσα επιδημιολογική κατάσταση εντός του στρατεύματος, που περιλαμβάνουν ξεχωριστά και αναλυτικά στατιστικά στοιχεία νοσούντων, θετικών κρουσμάτων, νοσηλευομένων και απωλειών από τη νόσο COVID-19.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε μεταγενέστερα το Πρακτορείο Ειδήσεων AFP, του οποίου η πλατφόρμα διασταύρωσης ειδήσεων factcheck.afp.com αποτελεί επίσης μέλος του IFCN, ο Mazepa δήλωσε τα εξής παρεμφερή:

Η αναφερόμενη πηγή επιβεβαιώνει;

Επιπρόσθετα, στο Πρακτορείο AFP ο αναφερόμενος ως πηγή των πληροφοριών που δημοσίευσε η Πολιτοφυλακή της “Δημοκρατίας του Λουγκάνσκ’, Sergei Shipilov, επικεφαλής χειρουργός του Στρατιωτικού Νοσοκομείου Χαρκόβου, δήλωσε κατηγορηματικά τα παρακάτω:

Διαθέσιμα αναλυτικά στατιστικά στοιχεία

Σύμφωνα με το πιο πρόσφατο δελτίο από τις 5 Αυγούστου [πηγή], ανάμεσα στα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας υπάρχουν 250 ενεργά κρούσματα κορωνοϊού, 642 έχουν αναρρώσει ενώ 5 έχουν αποβιώσει (ο τελευταίος θάνατος ανακοινώθηκε στις 19 Ιουνίου). 577 βρίσκονται σε απομόνωση-καραντίνα. Δίνονται αναλυτικές πληροφορίες για τον αριθμό και τη γεωγραφική κατανομή των νέων κρουσμάτων, τους αριθμούς όσων αναμένεται σύντομα να εξέλθουν από καθεστώς καραντίνας, καθώς και την κατάσταση της υγείας των νοσηλευομένων.

Οι αναφερόμενες δομές και υπηρεσίες

Απευθυνθήκαμε και στην Κλινική (δείτε παραπάνω) στην οποία διαδραματίστηκαν όσα περιλαμβάνει η υπό εξέταση είδηση. Σε απάντηση ερωτήματός μας αν αληθεύουν οι πληροφορίες ότι στον χώρο τους έλαβαν χώρα δοκιμές αμερικανικού εμβολίου για τον κορωνοϊό, από τις επιπλοκές του οποίου απεβίωσαν πέντε άνθρωποι, λάβαμε την εξής απάντηση:

Τέλος, δεν υπάρχει καμία ανακοίνωση για τη διενέργεια μιας τόσο σοβαρής έρευνας στην επίσημη ιστοσελίδα της Υπηρεσίας Ασφάλειας

Συνοπτικά, καμία από τις βασικές πληροφορίες των υπό εξέταση δημοσιευμάτων δεν επιβεβαιώνεται. Οι αρμόδιες στρατιωτικές υγειονομικές αρχές, ο επικληθείς ως πηγή των πληροφοριών αλλά και η εμπλεκόμενη κλινική, έχουν διαψεύσει πλήρως τους ισχυρισμούς. Με τα διαθέσιμα στοιχεία, η είδηση ότι ‘πέντε Ουκρανοί στρατιώτες πέθαναν από αμερικανικό εμβόλιο’ είναι αναληθής.