Ψευδείς ισχυρισμοί για την ασφάλεια χρήσης μάσκας προσώπου

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησε πρόσφατα μια εικόνα η οποία παρουσιάζει ισχυρισμούς περί αναποτελεσματικότητας και επικινδυνότητας της χρήσης μάσκας ενάντια στον κορωνοϊό SARS-CoV-2. Οι ισχυρισμοί που συναντούμε στην εικόνα δεν έχουν καμία επιστημονική βάση.

Η σχετική εικόνα που αναπαράγεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι η παρακάτω:

Τι ισχύει

Στο πλαίσιο αναλυτικής εξήγησης των προβλημάτων με τους ισχυρισμού της εν λόγω εικόνας είναι σκόπιμο να εξετάσουμε κάθε ισχυρισμό ξεχωριστά.

Ο ισχυρισμός ότι οι υφασμάτινες μάσκες προσώπου δεν επιτρέπουν επαρκή είσοδο οξυγόνου είναι πλήρως εσφαλμένη. Οι πόροι στις μάσκες αυτής της κατηγορίας έχουν εύρος διαμέτρου από 80-500 μικρόμετρα (μm). [πηγή]

Στο πλαίσιο εξέτασης του ισχυρισμού θα εξετάσουμε τη περίπτωση μιας μάσκας με μέσο εύρος πόρων 80 μικρόμετρα. Στη περίπτωση των μορίων, λόγω μεγέθους, είναι πιο σωστό να χρησιμοποιήσουμε την παράμετρο της “κινητικής διαμέτρου” που είναι η πιθανότητα σύγκρουσης δυο μορίων σε ένα αέριο και είναι μια αρκετά αποτελεσματική ένδειξη του μεγέθους ενός συγκεκριμένου μορίου. [πηγή]

Η κινητική διάμετρος του διοξειδίου του οξυγόνου είναι 346 πικόμετρα (pm) δηλαδή 231 χιλιάδες φορές μικρότερη από τους πόρους της μάσκας. Με απλά λόγια τόσο το μόριο του οξυγόνου μπορούν να περάσουν τους πόρους της μάσκας με πολύ μεγάλη ευκολία. [πηγή]

Αρχικά δεν υπάρχει καμία αποσαφήνιση του όρου “τοξίνες”. Ο συγκεκριμένος όρος είναι αόριστος και μπορεί να περιγράφει οποιαδήποτε χημική ένωση η οποία προκαλεί δυνητικά προβλήματα υγείας. Αν πρόκειται για χημικό μόριο στο εύρος μεγέθους του οξυγόνου ή έστω λίγο μεγαλύτερο, όπως αναφέραμε ήδη, οι πόροι της μάσκας θα ήταν επαρκώς μεγάλοι για να του επιτρέψουν να διαφύγει μέσω της εκπνοής. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο αν η εκπνοή μας μεταφέρει μια τέτοια ένωση αυτό θα σήμαινε πως βρισκόταν ήδη στον οργανισμό και κατά συνέπεια έχουν κινηθεί ήδη αμυντικοί μηχανισμοί για την αντιμετώπιση της. Ο ισχυρισμός ότι μια τέτοια ουσία απελευθερώνεται μέσω της εκπνοής, παγιδεύεται στη μάσκα, περνάει πάλι στον οργανισμό μέσω της εισπνοής και επιβαρύνει τα συμπτώματα της COVID-19 στον οργανισμό μας δεν έχει απολύτως καμία επιστημονική βάση.

Αυτός ο ισχυρισμός έχει καλυφθεί ήδη. Όπως αναφέραμε οι πόροι της μάσκας είναι αρκετά μεγάλοι για να επιτρέψουν τη διέλευση του μορίου οξυγόνου και το ίδιο ισχύει για το διοξείδιο του άνθρακα. Συγκεκριμένα η κινητική διάμετρος του διοξειδίου του άνθρακα είναι 330 πικόμετρα (pm), δηλαδή περίπου 245 χιλιάδες φορές μικρότερη από τους πόρους της μάσκας επομένως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα ελεύθερης αποβολής του διοξειδίου του άνθρακα ενώ φοράμε μάσκα.

Ο ισχυρισμός ότι κάθε ανθρώπινος οργανισμός έχει “αδρανείς ρετροϊούς” είναι πλήρως αβάσιμος. Για να υπάρξει “αδρανής ρετροϊός” στον οργανισμό (ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ρετροϊού που μπορεί να μείνει αδρανής για πολλά χρόνια με κατάλληλη αγωγή είναι ο HIV) πρέπει να έρθουμε σε επαφή με συγκεκριμένο τρόπο με κάποιον φορέα του ιού, επομένως η γενίκευση πως κάθε άνθρωπος έχει αδρανείς ρετροϊούς άγνωστου τύπου στον οργανισμό του δεν έχει καμία τεκμηρίωση.

Το σημείο που τονίζεται εδώ είναι πως ο ιός SARS-CoV-2 ο οποίος προκαλεί τη νόσο COVID-19 είναι πολύ πιο μικρός από τους πόρους μιας απλής υφασμάτινης μάσκας επομένως η μάσκα δε μπορεί να περιορίσει τον ιό. Αυτό εν μέρει είναι ορθό, ωστόσο ο βασικός μηχανισμός μετάδοσης του ιού είναι μέσω σταγονιδίων βήχα ή φτερνίσματος. Ο ιός δεν βρίσκεται “γυμνός” λοιπόν αλλά μεταφέρεται μέσω σταγονιδίων και αυτά τα σταγονίδια έχουν αρκετά μεγάλη διάμετρο ώστε να πιαστούν κατά ένα μεγάλο ποσοστό στους πόρους της μάσκας. [πηγή]

Αυτός ο ισχυρισμός δεν ευσταθεί. Πρόσφατα κυκλοφόρησε μια σχετική μετα-ανάλυση στο επιστημονικό περιοδικό Lancet με τίτλο “Physical distancing, face masks, and eye protection to prevent person-to-person transmission of SARS-CoV-2 and COVID-19: a systematic review and meta-analysis” την οποία χρηματοδότησε και υποστήριξε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. [πηγή]

Η μετα-ανάλυση εξέτασε 172 επιστημονικές μελέτες σχετικά με το κατά πόσο τα μέτρα αποστασιοποίησης συμπεριλαμβανομένης και της χρήσης μάσκας είναι αποτελεσματικά στο περιορισμό μετάδοσης της COVID-19. Οι ερευνητές κατέληξαν στο ότι τα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης και τη χρήσης μάσκας αποτελούν αποτελεσματικό εργαλείο περιορισμού της COVID-19. Πλέον η χρήση μάσκας σε κοινόχρηστους κλειστούς χώρους αποτελεί επίσημη συμβουλή μεγάλων φορέων υγείας όπως το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ.

Συμπέρασμα

Στο πλαίσιο πρόληψης για περιορισμό μετάδοσης του ιού SARS-CoV-2 η χρήση μάσκας, σε συνδυασμό πάντα με άλλα μέτρα όπως το τακτικό πλύσιμο των χεριών, είναι ένα αποτελεσματικό και εύκολα προσβάσιμο εργαλείο. Οι ισχυρισμοί περί αναποτελεσματικότητας και επικινδυνότητας της χρήσης μάσκας από το γενικό πληθυσμό που παρουσιάζονται στην υπό εξέταση εικόνα αποτελούν συλλογή αβάσιμων εικασιών με μηδενική επιστημονική τεκμηρίωση.