Παραπληροφόρηση σχετικά με συστάσεις κατά του εμβολιασμού ατόμων με αυτοάνοσα νοσήματα για την COVID-19

Σε πρόσφατες δηλώσεις του κ. Δημήτρη Κούβελα, Καθηγητή Φαρμακολογίας του ΑΠΘ, γίνεται ο ισχυρισμός ότι, σύμφωνα με ανακοίνωση της “Αμερικανικής Ρευματολογικής Εταιρείας” οι ασθενείς αυτοάνοσων νοσημάτων, συγκεκριμένα ασθενείς με ρευματολογικά προβλήματα οι οποίοι χρησιμοποιούν φάρμακα όπως η κορτιζόνη, δε πρέπει να κάνουν το εμβόλιο για την COVID-19 καθώς “είναι άγνωστο πώς θα συμπεριφερθούν ανοσιακά”. Ωστόσο ο εν λόγω φορέας δεν φαίνεται να υποστηρίζει αυτή τη θέση.

Τις δηλώσεις του κ. Κούβελα αναπαρήγαγαν πολλές σελίδες ενημέρωσης.

Παραδείγματα: parallaximag.gr, flash.gr, thecaller.gr, larissapress.gr, politeiameorama.gr

Τι ισχύει

Σε συνέντευξη που έδωσε στην ΕΡΤ στις 13 Δεκεμβρίου 2020, ο κ. Κούβελας έκανε δηλώσεις σχετικά με ανακοίνωση της Αμερικανικής Ρευματολογικής Εταιρείας και συγκεκριμένα σχετικά με το αν ασθενείς με αυτοάνοσες παθήσεις οι οποίοι λαμβάνουν ειδική αγωγή θα μπορούν να κάνουν το εμβόλιο για τον νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2.

Ολόκληρο το απόσπασμα της εν λόγω συνέντευξης, όπως αυτό δημοσιεύτηκε στο επίσημο κανάλι της ΕΡΤ στο YouTube, μπορείτε να δείτε παρακάτω:

Στο εν λόγω απόσπασμα της συνέντευξης ακούγονται μεταξύ άλλων τα εξής:

Δημοσιογράφος: Θα ξεκινήσω από το πιο επίκαιρο κύριε καθηγητά, άκουσα τώρα τον κ. Πολάκη να λέει ότι, στη συζήτηση στη Βουλή, να επικαλείται την Αμερικανική Ρευματολογική Εταιρεία λέγοντας πως όσοι ασθενείς παίρνουν βιολογικό παράγοντα ή κορτιζόνη δε μπορούν να κάνουν το εμβόλιο. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Δημήτρης Κούβελας: Ναι, φυσικά ισχύει, η Αμερικανική Ρευματολογική Εταιρεία έβγαλε μια ανακοίνωση ότι όλοι οι ασθενείς που είναι σε θεραπεία με βιολογικούς παράγοντες δε μπορούν να εμβολιαστούν γιατί δε ξέρουμε πως θα συμπεριφερθούν ανοσιακά και επίσης όλοι οι ασθενείς που είναι ήδη σε ανοσοκαταστολή.

Δημοσιογράφος: Επειδή διάβασα πολύ προσεκτικά την ανακοίνωση της Αμερικανικής Ρευματολογικής Εταιρείας λέει ότι αυτοί που παίρνουν βιολογικούς παράγοντες και κορτιζόνη καλό είναι να μην κάνουν το εμβόλιο με εξασθενημένο ιό. Αυτό είναι το εμβόλιο το ρωσικό. Όσο για τα εμβόλια που βασίζονται σε mRNA του ιού, όπως είναι αυτό της Pfizer το οποίο πρόκειται να έρθει και στη χώρα μας, λέει πως απλώς δεν είναι γνωστοί οι πιθανοί κίνδυνοι και ότι υπάρχουν κάποια αναπάντητα ερωτήματα, δεν έχει τέτοια οδηγία όμως να μην κάνουν τον εμβολιασμό.

Δημήτρης Κούβελας: Λοιπόν το [εμβόλιο] απενεργοποιημένου ιού δεν είναι της Ρωσίας, αυτό δεν το εξετάζουμε καθόλου γιατί δεν έχει ακολουθήσει διαδικασίες Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι της AstraZeneca με την Oξφόρδη αυτό που πάει να προχωρήσει. Όταν η ιατρική κοινότητα δηλώνει ότι δεν είναι γνωστό, ουσιαστικά είναι μία ευθεία δήλωση ότι δεν μπορεί να το κάνει αυτή τη στιγμή.

Η αναφορά στον κ. Πολάκη και την δική του δήλωση για την Αμερικανική Εταιρεία Ρευματολογίας αφορά το παρακάτω απόσπασμα από ομιλία του στη Βουλή στις 12 Δεκεμβρίου του 2020. Η δήλωση για την αναφορά της Αμερικανικής Εταιρείας Ρευματολογίας γίνεται στο 4:48 [πηγή]

Η αναφορά για την οποία γίνεται λόγος δημοσιεύτηκε από την Αμερικανική Εταιρεία Ρευματολογίας το Δεκέμβριο του 2020 ενώ αντίστοιχη ανακοίνωση, βασιζόμενη και στις συστάσεις της Αμερικανικής Εταιρείας Ρευματολογίας εξέδωσε και η Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία. [πηγή 1][πηγή 2]

Το σχετικό έγγραφο της Αμερικανικής Εταιρίας Ρευματολογίας δημοσιεύτηκε αρχικά στις 9 Σεπτεμβρίου του 2020 όπου έκανε μια γενική αναφορά στις τότε εν εξελίξει κλινικές δοκιμές για το εμβόλιο κατά του SARS-CoV-2 και στα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων. Σε εκείνο το έγγραφο δεν γίνεται καμία σύσταση για εμβολιασμό καθώς, μέχρι τότε, όλα τα εμβόλια εξετάζονταν ακόμα στο πλαίσιο κλινικών δοκιμών. [πηγή]

Το έγγραφο εκείνο ανανεώθηκε αρχικά στις 10 Δεκεμβρίου του 2020 και τέλος στις 21 Δεκεμβρίου. [πηγή 1][πηγή 2]

Τα έγγραφα των 10 και 21 Δεκεμβρίου περιέχουν ακριβώς τις ίδιες συστάσεις για τον εμβολιασμό ασθενών με ρευματολογικά προβλήματα με τη μόνη διαφορά ότι το έγγραφο που ανανεώθηκε στις 21 Δεκεμβρίου περιέχει περισσότερες πληροφορίες για την έγκριση των νέων εμβολίων (EUA) από τους αρμόδιους φορείς υγείας.

Όπως αναφέρει πολύ σωστά η δημοσιογράφος της ΕΡΤ, η ανακοίνωση της Αμερικανικής Εταιρείας Ρευματολογίας δεν αναφέρει πουθενά ότι πρέπει να αποφευχθεί η λήψη εμβολίων mRNA. Αυτό που αναφέρουν είναι πως οι ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν κορτιζόνη ή βιολογικούς παράγοντες θα ήταν καλό να μην λάβουν εμβόλια ζωντανών, εξασθενημένων ιών, μέχρι να υπάρξουν περισσότερες πληροφορίες για την ασφάλεια τους. Ωστόσο, όπως τονίζει και η σχετική ανακοίνωση, μέχρι στιγμής κανένα τέτοιο εμβόλιο δεν έχει φτάσει σε 3η φάση κλινικής δοκιμής.

Η σχετική ανακοίνωση αναφέρει συγκεκριμένα:

Αρχικό κείμενο: The vaccines currently in phase 3 trials fit into one of three basic categories: mRNA vaccines, protein subunit vaccines and adenovirus vector vaccines. All accomplish the goal of induction of immunity but achieve that goal through different techniques.

[…]

As with all vaccines that have passed rigorous testing and licensure procedures, the benefits of vaccination (preventing or reducing the severity of infection) are expected to far outweigh any risk from the vaccine. We anticipate recommending all patients, including rheumatology patients, receive an approved COVID-19 vaccine.

If a vaccine based on live, attenuated SARS-CoV-2 virus is developed – again, none is in Phase III testing in the US – it could be an exception. In general, patients taking immunosuppressive medicines, especially chronic prednisone at 10 mg/d or higher, and possibly patients taking biologics, should avoid live-attenuated vaccines until and unless those vaccines have been demonstrated to be safe in those populations.

Μετάφραση: Τα εμβόλια τα οποία βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε 3η φάση κλινικής δοκιμής ανήκουν σε 3 βασικές κατηγορίες: εμβόλια mRNA, εμβόλια πρωτεϊνικής υπο-μονάδας και εμβόλια αδενοϊού-φορέα (μεταφορά τμήματος DNA με μεταφορέα τροποποιημένο αδενοϊό). Όλοι αυτοί οι τύποι εμβολίων επιτυγχάνουν τον στόχο πρόκλησης ανοσίας αλλά φτάνουν σε αυτό το στόχο μέσω επιστράτευσης διαφορετικών τεχνικών.

[…]

Όπως συμβαίνει με όλα τα εμβόλια τα οποία έχουν περάσει αυστηρούς ελέγχους και διαδικασίες αδειοδότησης, τα οφέλη του εμβολιασμού (δηλαδή η πρόληψη ή η μείωση της σοβαρότητας μιας λοίμωξης) αναμένεται να υπερτερούν κατά πολύ το οποιοδήποτε ρίσκο μπορεί να εμφανίσει η διαδικασία του εμβολιασμού. Αναμένουμε πως σύντομα θα προτείνουμε σε όλους τους ασθενείς, συμπεριλαμβανομένων και των ασθενών με ρευματικά προβλήματα, να λάβουν ένα εγκεκριμένο εμβόλιο για την νόσο COVID-19.

Αν αναπτυχθεί εμβόλιο που θα χρησιμοποιεί ζωντανό, εξασθενημένο ιό SARS-CoV-2 – να επαναλάβουμε πως δεν υπάρχει κανένα τέτοιο εμβόλιο που να βρίσκεται σε 3η φάση κλινικής δοκιμής στις ΗΠΑ – θα ήταν εξαίρεση. Σε γενικό πλαίσιο, οι ασθενείς οι οποίοι παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, ειδικά πρεδνιζόνη σε συγκέντρωση 10mg/d ή υψηλότερη για μεγάλο χρονικό διάστημα, πιθανώς και ασθενείς που λαμβάνουν βιολογικούς παράγοντες, θα ήταν καλό να αποφύγουν εμβόλια ζωντανών, εξασθενημένων ιών μέχρι να αποδειχθεί η ασφάλεια τους γι’ αυτές τις ομάδες του πληθυσμού.

Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε τις δυο πιο πρόσφατες εκδόσεις του εγγράφου της Αμερικανικής Εταιρείας Ρευματολογίας και την αντίστοιχη ανακοίνωση της Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας.

Αμερικανική Εταιρεία Ρευματολογίας 10 Δεκεμβρίου:

Αμερικανική Εταιρεία Ρευματολογίας 21 Δεκεμβρίου:

Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία:

Επομένως είναι απόλυτα σαφές ότι η σύσταση να μην κάνουν το εμβόλιο οι ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα και βιολογικούς παράγοντες αφορά μόνο εμβόλια ζωντανών και εξασθενημένων ιών. Σε κανένα σημείο δε γίνεται σύσταση να αποφύγουν αυτοί οι ασθενείς τα εμβόλια mRNA, το αντίθετο μάλιστα, η Αμερικανική Ρευματολογική Εταιρεία αναφέρει σε αυτή την ανακοίνωση ότι θα εκδώσει και επίσημη πρόταση σύντομα στην οποία θα παροτρύνει όλους τους ασθενείς με ρευματολογικά προβλήματα να κάνουν κάποιο από τα εγκεκριμένα εμβόλια για την COVID-19 στα οποία συμπεριλαμβάνεται το εμβόλιο των Pfizer-BioNTech.

Επίσης, υπάρχει ένα ακόμα σημαντικό λάθος το οποίο κάνει ο κ. Κούβελας στην εν λόγω συνέντευξη:

Δημήτρης Κούβελας: Λοιπόν το [εμβόλιο] απενεργοποιημένου ιού δεν είναι της Ρωσίας, αυτό δεν το εξετάζουμε καθόλου γιατί δεν έχει ακολουθήσει διαδικασίες Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι της AstraZeneca με την Oξφόρδη αυτό που πάει να προχωρήσει.

Κανένα εκ των δυο εμβολίων, ούτε το Sputnic V της Ρωσίας, ούτε το εμβόλιο της AstraZeneca δεν είναι εμβόλια απενεργοποιημένου ιού, είναι εμβόλια DNA (viral vector). Η αναφορά του κ. Κούβελα σε εμβόλιο απενεργοποιημένου ιού στο πλαίσιο της ανακοίνωσης είναι πλήρως εσφαλμένη γιατί εκεί αναφέρεται πως τα εμβόλια ζωντανού-αποδυναμωμένου ιού (live-attenuaded) θα πρέπει να αποφευχθούν από τους ασθενείς με ρευματολογικά προβλήματα μέχρι να υπάρξουν διαθέσιμα δεδομένα ασφάλειας. Με απλά λόγια στην ανακοίνωση αναφέρονται σε εμβόλια με ζωντανό-αποδυναμωμένο ιό SARS-CoV-2, όχι εμβόλια που χρησιμοποίησαν απενεργοποιημένο αδενοϊό για να μεταφέρουν DNA, όπως το ρώσικο εμβόλιο και το εμβόλιο της Astrazeneca. [πηγή 1][πηγή 2]

Στις 8 Φεβρουαρίου 2021 δημοσιεύτηκε σύνοψη κλινικών οδηγιών της Αμερικανικής Ρευματολογικής Εταιρείας για ασθενείς με ρευματολογικές και μυοσκελετικές παθήσεις. [πηγή]

Στο έγγραφο αυτό αποτυπώνεται η συναίνεση 9 ρευματολόγων, 2 ειδικών για μολυσματικές ασθένειες και 2 ειδικών δημόσιας υγείας οι οποίοι έχουν ιστορικό συνεργασίας με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC). Αυτή η ομάδα εξέτασε τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τον εμβολιασμό για την COVID-19 ασθενών με ρευματικές και μυοσκελετικές παθήσεις.

Σύμφωνα με το εν λόγω έγγραφο, παρά το γεγονός ότι χρειάζονται ακόμα περισσότερα δεδομένα, ο εμβολιασμός αυτών των ασθενών, οι οποίοι εντάσσονται στις ευπαθείς ομάδες, συστήνεται από την προαναφερθείσα ομάδα ειδικών.

Συμπέρασμα

Εξετάζοντας τις δηλώσεις του κ. Κούβελα και τη σχετική ανακοίνωση της Αμερικανικής Ρευματολογικής Εταιρείας καθίσταται σαφές πως ο ισχυρισμός ότι ο εν λόγω φορέας σύστησε αποχή από τον εμβολιασμό για την COVID-19 σε ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα και βιολογικούς παράγοντες είναι εσφαλμένος.

Η ανακοίνωση του εν λόγω φορέα, και του αντίστοιχου ελληνικού, αναφέρουν ξεκάθαρα ότι θα γίνει και επίσημη σύσταση για εμβολιασμό όλων των ασθενών με ρευματικά προβλήματα με κάποιο από τα εγκεκριμένα εμβόλια για την COVID-19, στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το mRNA εμβόλιο των Pfizer-BioNTech. Η μόνη προειδοποίηση που δίνεται στην ανακοίνωση είναι για την λήψη εμβολίων με ζωντανό, αποδυναμωμένο ιό ωστόσο κανένα τέτοιο εμβόλιο δεν βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε 3η φάση κλινικής δοκιμής πόσο μάλλον σε κυκλοφορία.

11 Ιανουαρίου 2021 – Κατόπιν σχετικής επισήμανσης, ενώ στο εν λόγω άρθρο χρησιμοποιήθηκε ο όρος “εμβόλια DNA” καθαρά για λόγους απλοποίησης και ευκολίας κατανόησης της τεχνολογίας που χρησιμοποιούν ορισμένα εμβόλια όπως αυτό της AstraZeneca από το αναγνωστικό κοινό, η σωστή ορολογία δεν είναι “DNA εμβόλια” αλλά “εμβόλια ιικού φορέα” (viral vector vaccines). Μια βασική διαφορά μεταξύ των δυο είναι πως τα κανονικά DNA εμβόλια ενσωματώνουν το γονίδιο του ιού SARS-CoV-2, το οποίο μεταφέρει τη πληροφορία για τη σύνθεση της γνωστής πρωτεΐνης-ακίδα, σε ένα πλασμίδιο ενώ τα εμβόλια ιικού φορέα ενσωματώνουν το γονίδιο του SARS-CoV-2 στο γενετικό υλικό του ιού φορέα.

11 Φεβρουαρίου 2021 – Το άρθρο ενημερώθηκε για να προστεθούν τα αποτελέσματα των κλινικών οδηγιών της Αμερικανικής Ρευματολογικής Εταιρείας για ασθενείς με ρευματολογικές και μυοσκελετικές παθήσεις.