Όχι, το εμβόλιο της AstraZeneca ΔΕΝ έχει συσχετιστεί αιτιωδώς με περιστατικό θρόμβωσης

Στην ενημέρωση σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας που έλαβε χώρα στις 12 Μαρτίου 2021, η Καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας Βάνα Παπαευαγγέλου αναφέρθηκε σε περιστατικό ασθενούς που παρουσίασε θρόμβωση κατόπιν λήψης του εμβολίου της AstraZeneca. Αυτή η δήλωση παρουσιάστηκε από διάφορα μέσα ενημέρωσης ως απόδειξη ότι το εμβόλιο σχετιζόταν αιτιωδώς με την εκδήλωση του εν λόγω ιατρικού προβλήματος. Ωστόσο ο εν λόγω ισχυρισμός δεν ευσταθεί.

Παραδείγματα: ourlife.gr, madata.gr, realoraiokastro.gr, entermessinia.gr

Πώς παρουσιάστηκε;

Το βράδυ της 12ης Μαρτίου κυκλοφόρησαν δημοσιεύματα με το εξής παραπλανητικό τίτλο:

Και στην Ελλάδα θρόμβωση από εμβόλιο της AstraZeneca

Τι ισχύει;

Αν και το ζήτημα στην πλειοψηφία των δημοσιευμάτων παρουσιάστηκε με ορθό τρόπο στο σώμα του κειμένου τους, οι τίτλοι είναι ψευδείς και συνολικά διαστρεβλώνουν την είδηση.

Συγκεκριμένα, στις 12/03/2021 έλαβε χώρα επίσημη ενημέρωση για τον κορωνοϊό (ενημέρωση διαπιστευμένων συντακτών Υπουργείου Υγείας), από τον Υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά, την Καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας Βάνα Παπαευαγγέλου και τον Επίκουρο Καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Γκίκα Μαγιορκίνη.

Σε ερώτηση σχετικά με την προληπτική αναστολή εμβολιασμών σε ευρωπαϊκές χώρες -για τη διερεύνηση των αναφερόμενων και επί του παρόντος μη συσχετιζόμενων περιστατικών θρόμβωσης- η κα. Παπαευαγγέλου είχε την εξής απάντηση:

«Ε. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ: Κυρία Παπαευαγγέλου, τα τελευταία 24ωρα ακούμε για άλλες χώρες οι οποίες αναστέλλουν τους εμβολιασμούς με το εμβόλιο της AstraZeneca. Το θέμα έχει απασχολήσει την Επιτροπή; Υπάρχουν στοιχεία για την Ελλάδα, αναφορικά με ανεπιθύμητες ενέργειες μετά τον εμβολιασμό με το συγκεκριμένο εμβόλιο;

Β. ΠΑΠΑΕΥΑΓΓΕΛΟΥ: Ναι, νομίζω ήδη αναφέρθηκα σε αυτό, γιατί καταλαβαίνουμε ότι απασχολεί τα άτομα που περιμένουν, ήρθε πια η ώρα για το πολυπόθητο εμβόλιο. Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συναντήθηκε χτες, σε συνεργασία βεβαίως και με τον ΕΟΦ, και ειδικά την Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης του ΕΟΦ και συζήτησε όλα τα δεδομένα που έχουν ανακοινωθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων.

Πρώτα-πρώτα έχουμε τα δεδομένα από το Ηνωμένο Βασίλειο, που είναι η χώρα που κάνει τα πιο πολλά τέτοια εμβόλια, 11.000.000 δόσεις, και δεν υπάρχει κανένα σήμα κινδύνου. Δεν υπάρχει, δηλαδή, κάποια αύξηση τέτοιων θρομβοεμβολικών επεισοδίων στο Ηνωμένο Βασίλειο σε σχέση με το αναμενόμενο. Γιατί, όπως σας είπα, τα θρομβοεμβολικά επεισόδια δεν είναι ένα σπάνιο νόσημα.

Από εκεί και πέρα, στην υπόλοιπη Ευρώπη έχουν αναφερθεί 30 επεισόδια θρομβοεμβολικά σε ένα σύνολο 5.000.000 δόσεων. Και πάλι δεν κρούουν τον κίνδυνο του κινδύνου, δεν είναι, δηλαδή, ένας αυξημένος αριθμός.

Τώρα, στην Ελλάδα μέχρι στιγμής έχουν χορηγηθεί 173.000, αν θυμάμαι καλά, πάνω από 170.000 δόσεις εμβολίων. Υπήρξε ένα περιστατικό με θρομβοεμβολικό επεισόδιο, το οποίο διερευνάται από την ειδική Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης του ΕΟΦ και, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ότι υπάρχει κάποια συσχέτιση με το εμβόλιο.

Όμως, συνεχίζονται οι έρευνες και αυτό που πρέπει να διαβεβαιώσουμε όλους είναι ότι υπάρχει μεγάλη επαγρύπνηση του ΕΟΦ για οποιοδήποτε σήμα, οπουδήποτε εμφανιστεί μια παρενέργεια, να διερευνηθεί και να επικοινωνηθεί.»

Δηλαδή, η Καθηγήτρια Παπαευαγγέλου ανέφερε πως, μέχρι στιγμής, δεν έχει συσχετιστεί το ένα και μόνο αναφερόμενο περιστατικό θρόμβωσης κατόπιν εμβολιασμού με τη χορήγηση του εμβολίου. Η αναφορά του τίτλου σε «θρόμβωση από το εμβόλιο της AstraZeneca» δεν ανταποκρίνεται στα λεγόμενα της Καθηγήτριας, αλλά και ούτε σε όσα δεδομένα υπάρχουν αυτή τη στιγμή διαθέσιμα.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA), επίσης, δεν συσχετίζει, με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, την εμφάνιση θρομβοεμβολικών επεισοδίων με τον εμβολιασμό με το σκεύασμα της AstraZeneca. [πηγή]

Διαβάστε και το άρθρο μας: «ΕΟΦ: Διαψεύδει την απόσυρση παρτίδας εμβολίων Astrazeneca από την Ελλάδα»

H Δρ Μάργκαρετ Χάρις, εκπρόσωπος του ΠΟΥ, κατά τη διάρκεια ενημέρωσης τύπου από τον ΟΗΕ στη Γενεύη στις 12/03/2021 δήλωσε τα εξής:

Θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως, ναι, θα πρέπει να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε το εμβόλιο της AstraZeneca», «δεν υπάρχει λόγος να μην χρησιμοποιείται.

Σε μια ανασκόπηση των έως την 12η Μαρτίου δεδομένων αναφορικά με το θέμα των θρομβώσεων, ο Καθηγητής Πολτιτικής της Υγείας στο LSE, Ηλίας Μόσιαλος, σημείωσε τα εξής:

«Όπως αναφέρω συχνά, η καταγραφή όλων των γεγονότων που συμβαίνουν μετά τους εμβολιασμούς είναι υποχρεωτική. Και αυτό δεν συμβαίνει επειδή αυτά τα περιστατικά συμβαίνουν εξαιτίας των εμβολιασμών. Αυτό συμβαίνει, όπως έλεγα τόσο καιρό και για τις κλινικές δοκιμές ή για τις εγκρίσεις των εμβολίων, γιατί αυτός είναι ο ρόλος των ρυθμιστικών αρχών: να καταγράφουν, να αναλύουν συστηματικά κάθε περιστατικό που αναφέρεται, να διερευνούν εάν υπάρχει αιτιώδης συνάφεια με τον εμβολιασμό, και να δημοσιεύουν σε μορφή εκθέσεων και σε τακτά χρονικά διαστήματα, την πορεία και τα αποτελέσματα -εν προκειμένω- των εμβολιασμών.

Μέχρι στιγμής δεν έχει επισήμως ταυτοποιηθεί και αποδειχθεί αιτιώδης συνάφεια. Δηλαδή δεν υπάρχει κάποια δημοσίευση, έκθεση ειδικών ή ρυθμιστικής αρχής που να λέει πως το εμβόλιο της AstraZeneca συσχετίζεται με τη δημιουργία θρόμβων αίματος μετά τον εμβολιασμό. Σε κάποιους μεμονωμένους ασθενείς για τους οποίους υπάρχουν άλλοι λόγοι όπως προϋπάρχουσες υποκείμενες ασθένειες, είναι συχνά αδύνατο να γνωρίζουμε εάν κάποιο ανεπιθύμητο συμβάν προκλήθηκε από το εμβόλιο ή θα συνέβαινε ούτως ή άλλως. Όμως μπορούμε να κάνουμε παρατηρήσεις κοιτώντας το ρυθμό εμφάνισης κάποιων περιστατικών που χρονικά συσχετίζονται με ένα εμβόλιο- δηλαδή έπονται του εμβολιασμού. Μπορούμε δηλαδή να κοιτάξουμε τις τάσεις εμφάνισης και να τις συγκρίνουμε με την πιθανότητα εμφάνισης αντίστοιχων γεγονότων στο γενικό πληθυσμό.

Τα ερωτήματα όμως που έχουν σημασία για τη λήψη αποφάσεων είναι τα εξής:
1. είναι οι περιπτώσεις που δηλώθηκαν περισσότερες από τις αναμενόμενες σε αντίστοιχο πληθυσμό μη εμβολιασθέντων;
2. εμφανίστηκαν περιστατικά θρομβώσεων μόνο στην Αυστρία και στη Δανία;
3. είχαμε περιστατικά θρομβώσεων στις κλινικές δοκιμές;
4. ανακοίνωσε μια από τις ρυθμιστικές αρχές ότι τα περιστατικά συνδέονται με το εμβόλιο;5. έγινε οριστική διακοπή της χρήσης του εμβολίου;
6. αν σταματήσουμε να χορηγούμε το εμβόλιο θα σταματήσουν τα περιστατικά θρομβώσεων στο γενικό πληθυσμό;

Η απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα είναι όχι. Ας τα δούμε ένα ένα επομένως.

1. Oι περιπτώσεις που δηλώθηκαν είναι λιγότερες από τις αναμενόμενες σε γενικό πληθυσμό που δεν θα είχαν γίνει εμβολιασμοί. Ξέρουμε από ένα πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύτηκε και διερεύνησε αντίστοιχα τέτοια περιστατικά εμφάνισης θρόμβων κατά τη διάρκεια του 2012, 2013 και 2014 και αφορά την Οκλαχόμα στις ΗΠΑ πως ο παράγοντας που επηρέασε περισσότερο τη συχνότητα εμφάνισης στην κοινότητα ήταν η ηλικία (DOI: 10.1055/s-0040-1722189). Η συχνότητα εμφάνισης στην ηλικιακή ομάδα άνω των 80 ετών ήταν 13.16 ,στην ηλικιακή ομάδα 70-79 ήταν 7.76, και στην ηλικιακή ομάδα 60-69 ήταν 5.10 ανά 1000 ανθρωποέτη (person years). Άρα, επιστρέφοντας στους εμβολιασμούς, για κάθε 1 εκατομμύριο άτομα που εμβολιάστηκαν σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες, θα περίμενε κανείς να δει -κατ’ αντιστοιχία- περίπου 1097, 645 και 425 επεισόδια τον μήνα μετά τον εμβολιασμό, ούτως ή άλλως.

2. Περιστατικά θρομβώσεων δηλώθηκαν και από άλλες χώρες στον ΕΜΑ. Η πήξη του αίματος (η θρόμβωση) συμβαίνει για διάφορους λόγους, και στο γενικό πληθυσμό και η φλεβική θρόμβωση είναι σχετικά συχνή και επηρεάζει 1 έως 2 στους 1.000. Συνολικά Ο EMA έχει εντοπίσει 30 περιπτώσεις θρόμβωσης μεταξύ των 5 εκατομμυρίων που έχουν λάβει το εμβόλιο μέχρι στιγμής, το οποίο είναι πολύ χαμηλότερο από το 1 έως 2 στα 1000. Δηλαδή, ήταν λιγότερα από τα αναμενόμενα στο γενικό πληθυσμό και για αυτό ο ΕΜΑ δεν εξέδωσε ανακοίνωση ‘ανησυχίας’. Επομένως, εάν υπάρχει οποιαδήποτε σχέση μεταξύ του εμβολίου και της πήξης, ο κίνδυνος μάλλον είναι πολύ χαμηλός.

3. Δεν είχαμε κανένα περιστατικό θρόμβωσης στις κλινικές δοκιμές.

4. Kαμία ρυθμιστική αρχή δεν δήλωσε μέχρι στιγμής ότι οι θρομβώσεις συνδέονται με το εμβόλιο.

5. Όχι, σε καμία χώρα της ευρωπαϊκής ένωσης δεν έγινε οριστική διακοπή της χρήσης του εμβολίου.

6. Έστω πως δεν γίνονταν μαζικοί εμβολιασμοί. Τι θα γινόταν; Θα εξαφανίζονταν τα ιατρικά περιστατικά; Θα έκλειναν τα ιατρεία και τα νοσοκομεία γιατί κανείς δεν θα χρειαζόταν θεραπεία ή νοσηλεία; Δεν θα υπήρχε καμία ιατρικής φύσεως αναφορά από γνωστούς ή στα ΜΜΕ; Δυστυχώς θα υπήρχαν.

Τότε γιατί κάποιες χώρες διέκοψαν προσωρινά τη χορήγηση του εμβολίου; Γιατί θέλουν να διερευνήσουν περισσότερο τα αίτια, και καλά κάνουν. Αλλά από τα στοιχεία που έχουμε μέχρι στιγμής δεν προκύπτει ότι έχουμε αυξημένο αριθμό θρομβώσεων σε σχέση με τον αναμενόμενο αν δεν γινόταν εμβολιασμοί. Μια από αυτές τις χώρες είναι η Νορβηγία. Να θυμηθούμε ότι στη Νορβηγία είχαν επίσης ανακοινώσει θανάτους σε υπερήλικες μετά τη χορήγηση του εμβολίου της Pfizer. Τότε είχα υποστηρίξει ότι αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι θάνατοι συνδέονται με τον ίδιο τον εμβολιασμό. Οι θάνατοι στη Νορβηγία αφορούσαν εξάλλου ηλικιωμένους ανθρώπους -ηλικίας άνω των 80 ετών ή και άνω των 90 ετών- με πάρα πολλά υποκείμενα νοσήματα και πολλά προβλήματα υγείας. Είχα πει να περιμένουμε τις διευκρινίσεις των Νορβηγών για τα αίτια θανάτου των εμβολιασθέντων και αυτό που είχα υποστηρίξει – ότι δεν συνδέονται οι θάνατοι με τους εμβολιασμούς- επιβεβαίωσαν μετά από μερικές ημέρες οι αρχές της Νορβηγίας.

Τέλος, υπάρχουν αναδυόμενα στοιχεία ότι σε περίπτωση σοβαρής λοίμωξης από COVID-19 μπορεί να δημιουργηθούν θρόμβοι αίματος. Δηλαδή, οι ασθενείς που νοσούν βαριά διατρέχουν μεγαλύτερο να έχουν θέματα πήξης του αίματος από την λοίμωξη (που το εμβόλιο θα τους προστατεύσει από αυτή εάν το κάνουν).

Θα ξέρουμε περισσότερα τις επόμενες ημέρες, αλλά στην Αγγλία μετά από 11 εκατομμύρια εμβολιασμούς με το συγκεκριμένο εμβόλιο δεν προέκυψαν στοιχεία που να προκαλούν ανησυχία. Δηλαδή δεν είχαμε αναφορές επιπλέον περιπτώσεων θρομβώσεων πέραν των (στατιστικά) αναμενόμενων. Αν προκύψουν από τη Δανία και τις ελάχιστες περιπτώσεις θρομβώσεων εκεί τότε προφανώς οι ρυθμιστικές αρχές θα πάρουν αποφάσεις που θα αντιστοιχούν στο σχετικό κίνδυνο».

Τέλος, σύμφωνα με ανακοίνωση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών την 14/03/2021, «ο εμβολιασμός με το εμβόλιο της AstraZeneca στη χώρα μας θα πρέπει να συνεχιστεί κανονικά σύμφωνα με τον προγραμματισμό που έχει γίνει».

Συμπέρασμα

Η αναφορά που κάνουν οι τίτλοι των υπό εξέταση δημοσιευμάτων σε «θρόμβωση από το εμβόλιο της AstraZeneca» δεν ανταποκρίνεται στις δηλώσεις της Καθηγήτριας Βάνας Παπαευαγγέλου. Τα διεθνώς διαθέσιμα δεδομένα δεν υποδεικνύουν αιτιώδη σύνδεση των περιστατικών θρόμβωσης με τη χορήγηση αυτού του εμβολίου, και το μοναδικό περιστατικό που έχει αναφερθεί στην Ελλάδα, μέχρι στιγμής δεν έχει συσχετιστεί αιτιωδώς με τον εμβολιασμό, όπως δήλωσε η κυρία Παπαευαγγέλου.