Όχι, αυτή η λίστα ΔΕΝ παρουσιάζει θανάτους «εμβολιασμένων αθλητών»

Από τα τέλη Νοεμβρίου του 2021 κυκλοφορεί σε διάφορα ιστολόγια και στο Facebook μια λίστα που παρουσιάζει 55 θανάτους αθλητών, αναφέροντας πως όλοι ήταν εμβολιασμένοι. Ο τρόπος που παρουσιάζεται η εν λόγω λίστα αφήνει να εννοηθεί πως όλοι οι θάνατοι προκλήθηκαν από το εμβόλιο κατά της COVID-19. Εντούτοις τα στοιχεία της λίστας είναι παραπλανητικά, απουσιάζουν σημαντικές λεπτομέρειες για τις συνθήκες θανάτου των ατόμων που καταγράφει, ενώ η δήλωση πως ήταν όλοι εμβολιασμένοι είναι ψευδής.

Παραδείγματα: pronews.gr, katohika.gr, hellasxg.blogspot.com, star24.gr

Τι ισχύει

Αρχικά, είναι γεγονός πως τα mRNA εμβόλια κατά της COVID-19 έχουν συσχετιστεί με σπάνια εμφάνιση φλεγμονής του καρδιακού μυός (μυοκαρδίτιδα ή περικαρδίτιδα), όχι όμως με εμφάνιση καρδιακής ανακοπής. Από τη σπάνια αυτή αντίδραση είναι πιο πιθανό να προσβληθούν κυρίως οι έφηβοι και οι νεαροί άνδρες. Εντούτοις ο κίνδυνος είναι εξαιρετικά χαμηλός με μόλις 5, 6, και 8 περιπτώσεις ανά 100,000 εμβολιασμών στις ηλικιακές ομάδες 12-17, 18-24, και 20-51 αντίστοιχα.

Θεσμοί υγείας μεταξύ άλλων από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Νέα Ζηλανδία, έχουν επιβεβαιώσει ότι οι μέχρι τώρα εμφανίσεις των εν λόγω παρενεργειών έπειτα από τον εμβολιασμό είναι κατά κανόνα ήπιες, βελτιώνονται εντός ημερών με την καθιερωμένη αγωγή, και σύντομα οι ασθενείς επιστρέφουν στην καθημερινότητά τους. Επίσης, μέχρι στιγμής, δεν έχει επιβεβαιωθεί αιτιωδώς σχετιζόμενος θάνατος.

Νέες μελέτες δείχνουν ξεκάθαρα ότι τα οφέλη του εμβολιασμού κατά της COVID-19 υπερτερούν των κινδύνων, ενώ η ίδια η νόσηση από COVID-19 αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης μυοκαρδίτιδας και πολλών ακόμα επιπλοκών.

Οι περισσότερες περιπτώσεις που καταγράφονται στην υπό εξέταση λίστα προέρχονται από δημοσίευμα του γερμανικού ιστότοπου report24.news με ημερομηνία 28 Οκτωβρίου 2021. Η υπό εξέταση μορφή της λίστας κυκλοφόρησε σε λογαριασμούς κοινωνικής δικτύωσης στην Ισπανία στις 20 Νοεμβρίου 2021 και στην Ελλάδα στις 25 Νοεμβρίου 2021.

Σε αυτή καταγράφονται «πάνω από 75 γνωστές περιπτώσεις τους τελευταίους 5 μήνες». Αξίζει να σημειωθεί πως το ίδιο το άρθρο τονίζει ότι η συσχέτιση αυτών των περιπτώσεων γίνεται «από ένστικτο» (Aus dem Bauch – “from the gut”, έκφραση που υποδηλώνει υποψία) και πως είναι πιθανό όλες αυτές οι περιπτώσεις να προήλθαν από ασθένειες ή φυσιολογικούς λόγους.

Εξετάζοντας τη λίστα βλέπουμε πως σε πολλές από τις περιπτώσεις που αναφέρει είτε λείπει θεματικό περιεχόμενο σχετικά με το συμβάν, είτε αυτό σχετίζεται με εντελώς διαφορετικές παθήσεις ή ασθένειες. Από τις 55 περιπτώσεις μόνο σε δύο μπορεί να εξακριβωθεί πως το άτομο είχε εμβολιαστεί πρόσφατα, χωρίς όμως να τεκμηριώνεται αιτιώδης συσχέτιση μεταξύ εμβολίου και προβλήματος υγείας.

Παρακάτω θα εξετάσουμε ορισμένες από τις περιπτώσεις που αναφέρονται στην εξεταζόμενη λίστα:

• Ο 19χρονος Αμερικανός παίκτης του NFL, Jalen Leavey, πέθανε από προϋπάρχουσα υποκείμενη νόσο, σύμφωνα με την αναπληρώτρια ιατροδικαστή της κομητείας Newton, Rebecca Burton. Πουθενά δεν αναφέρεται η κατάσταση ή η χρονική περίοδος του εμβολιασμού του.
  
• Ο 19χρονος Αμερικανός παίκτης του NFL Tirrell Williams κατέρρευσε στον αγωνιστικό χώρο κατά τη διάρκεια προπόνησης και πέθανε από θερμοπληξία.
  
• Ο 21χρονος Νιγηριανός ποδοσφαιριστής Okafor Kelechi χτύπησε το κεφάλι του σε πέτρα κατά τη διάρκεια της προπόνησης και κατέρρευσε. Παρά τις προσπάθειες του προπονητικού προσωπικού κατέληξε προτού φτάσει στο νοσοκομείο.
  
• O 15χρονος Αμερικανός παίκτης του NFL, Stephen Sylvester, κατέρρευσε στον αγωνιστικό χώρο κατά τη διάρκεια της προπόνησης και πέθανε μετά από νοσηλεία πέντε ημερών στο νοσοκομείο. Τα αίτια της κατάρρευσης και του θανάτου του δεν έχουν γίνει γνωστά, ενώ πουθενά δεν αναφέρεται η κατάσταση ή η χρονική περίοδος του εμβολιασμού του.
  
• O 16χρονος Αμερικανός παίκτης του NFL, Devon DuHart, βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του μετά από επιληπτική κρίση που υπέστη στον ύπνο του, σύμφωνα με την οικογένειά του.
  
• O 16χρονος Αμερικανός παίκτης του NFL, Ivan Hicks, κατέρρευσε στον αγωνιστικό χώρο και πέθανε λίγες ώρες αργότερα στο νοσοκομείο. Σύμφωνα με τον ιατροδικαστή της κομητείας Chester ο θάνατος του προήλθε από υπερτασική καρδιαγγειακή νόσο, η οποία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για ασθενείς με COVID-19. O Hicks βρέθηκε θετικός στον ιό SARS-CoV-2, εντούτοις δεν υπήρχαν στοιχεία ενεργής αναπνευστικής ασθένειας. Πουθενά δεν αναφέρεται η κατάσταση ή η χρονική περίοδος του εμβολιασμού του.
  
• Ο 16χρονος Αμερικανός παίκτης του NFL, Drake Geiger, κατέρρευσε στον αγωνιστικό χώρο κατά τη διάρκεια προπόνησης και πέθανε λίγες ώρες αργότερα στο νοσοκομείο. Σύμφωνα με τον πατέρα του, Scott Hoffman, ο γιατρός που τον εξέτασε στο γήπεδο διαπίστωσε πως το σώμα του είχε αναπτύξει υπερβολική θερμοκρασία, και πως τα όργανα του «δούλευαν πολύ σκληρά, ήταν πολύ, πολύ άρρωστος». Συμπλήρωσε πως η θερμοκρασία του γιού του κατά τη διάρκεια της ανάνηψης έφτανε τους 50 βαθμούς κελσίου (122 φάρεναϊτ).
  
• Ο 15χρονος Αμερικανός παίκτης του NFL, Joshua Ivory, κατέρρευσε κατά τη διάρκεια της προπόνησης και πέθανε λίγες ώρες αργότερα στο νοσοκομείο. Ως αιτία θανάτου προσδιορίστηκε αρρυθμία που οδήγησε σε καρδιακή ανακοπή. Πουθενά δεν αναφέρεται η κατάσταση ή η χρονική περίοδος του εμβολιασμού του.
  
• Ο 18χρονος Αμερικανός παίκτης του NFL, Dimitri McKee αισθάνθηκε αδιαθεσία κατά τη διάρκεια της προπόνησης και το τεχνικό team της ομάδας κάλεσε ασθενοφόρο. Κατά τη διακομιδή του είχε ακόμα της αισθήσεις του, αλλά η θερμοκρασία του ξεπερνούσε τους 41 βαθμούς κελσίου. Σύμφωνα με τον ξάδερφο του, Marshall Davis, «έκανε κάποιο περίεργο ήχο αναπνέοντας όταν τον έβγαλαν από το ασθενοφόρο». Τον έβαλαν σε πάγο και αργότερα τον μετέφεραν στο νοσοκομείο UAB της Αλαμπάμα όπου κατέληξε. Ο Davis θεωρεί πως ο αυξημένος πυρετός του κατά τις προηγούμενες ώρες (21:00 – 02:00) προκάλεσε τον θάνατο του.
  
• H 24χρονη Νεοζηλανδή ποδηλάτρια, Olivia Podmore, βρέθηκε νεκρή στο σπίτι της στο Cambridge, λίγες ώρες αφού είχε ανεβάσει ανάρτηση στο Instagram περιγράφοντας τις απαιτήσεις του αθλήματος της, με αφορμή την απόφαση της ομάδας της να μην επιλεχθεί για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο, παρά το γεγονός πως είχε προκριθεί. Ο θάνατος της πιθανολογείται πως οφείλεται σε αυτοκτονία. Πουθενά δεν αναφέρεται η κατάσταση ή η χρονική περίοδος του εμβολιασμού της.
  
• Ο 26χρονος Αμερικανός πρώην sprinter του NCAA, Cameron Burrell, βρέθηκε νεκρός χώρο πάρκινγκ στο Χιούστον. Σύμφωνα με τους ιατροδικαστές πρόκειται για αυτοκτονία, ο θάνατος του προκλήθηκε από τραύμα από πυροβόλο όπλο στο κεφάλι.
  
• Ο 23χρονος Κενυάτης ολυμπιονίκης Gilbert Soet Kwemoi κατέληξε μετά από σύντομη μάχη με ασθένεια, την οποία όμως δεν προσδιορίζουν τα μέχρι τώρα δημοσιεύματα. Πουθενά δεν αναφέρεται η κατάσταση ή η χρονική περίοδος του εμβολιασμού του.
  
• O 25χρονος Βέλγος ποδοσφαιριστής δεν απεβίωσε. Κατά τη διάρκεια ενός αγώνα κυπέλλου έπαθε καρδιακή ανακοπή αφού έχασε τις αισθήσεις του. Σύμφωνα με τον ίδιο συνήλθε σχεδόν αμέσως, σε σημείο που ήθελε να συνεχίσει το παιχνίδι. Λόγω του ότι παρουσίαζε αρρυθμία έκανε εισαγωγή σε νοσοκομείο και, μετά από εξέταση, οι καρδιολόγοι του αποφάσισαν να του εμφυτεύσουν απινιδωτή. Πουθενά δεν αναφέρεται η κατάσταση ή η χρονική περίοδος του εμβολιασμού του.
  
• Ο 16χρονος ποδοσφαιριστής Diego Ferchaud κατέρρευσε στον αγωνιστικό χώρο από καρδιακή ανακοπή. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου οι εξετάσεις έδειξαν πως πάσχει από το Σύνδρομο Wolff–Parkinson–White, μια διαταραχή που σχετίζεται με προβλήματα στο ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς και μπορεί να προκαλέσει ταχυκαρδία, καρδιακή ανακοπή, και αιφνίδιο θάνατο.
  
• O 29χρονος ποδοσφαιριστής Ryan Bowman παρουσίασε αρρυθμία κατά τη διάρκεια αγώνα και χρειάστηκε να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Ο Bowman έχει ιστορικό αρρυθμιών, ενώ πουθενά δεν αναφέρεται η κατάσταση ή η χρονική περίοδος του εμβολιασμού του.
  
• O 12χρονος παίκτης του μπάσκετ, Jayson Kidd, πέθανε όταν κατέρρευσε κατά τη διάρκεια προπόνησης. Σύμφωνα με τον ιατροδικαστή ο θάνατος του οφείλεται σε εκ γενετής ανωμαλία της στεφανιαίας αρτηρίας.
  
• O 49χρονος ποδοσφαιριστής Robert Lima, ο οποίος παρά την ηλικία του συνέχιζε έστω και ερασιτεχνικά τον αθλητισμό, πέθανε από ανακοπή καρδιάς σε φιλικό παιχνίδι. Πουθενά δεν αναφέρεται η κατάσταση ή η χρονική περίοδος του εμβολιασμού του. Η γυναίκα του επίσης πέθανε λίγες ημέρες αργότερα, βρισκόμενη σε νοσηλεία λόγω νεφρικών και καρδιακών προβλημάτων.
  
• Ο 27χρονος Ιάπωνας παίκτης του baseball, Yūsuke Kinoshita, υπέστη καρδιοπνευμονική ανακοπή κατά τη διάρκεια προπόνησης αποκατάστασης για πρόβλημα που αντιμετώπιζε στον ώμο, οκτώ ημέρες μετά την πρώτη δόση εμβολίου κατά της COVID-19. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου κατέληξε περίπου ένα μήνα αργότερα. Δεν υπήρξε τεκμηρίωση συσχέτισης μεταξύ του εμβολιασμού και του θανάτου του.
  
• O 33χρονος Ιταλός Santo Giuliano έπαθε ανακοπή καρδιάς, 5 ημέρες αφού έλαβε δόση εμβολίου για την COVID-19. Αν και ο ίδιος θεωρεί την πιθανότητα να υπήρξε συσχέτιση μεταξύ του εμβολιασμού και της ανακοπής, κάτι τέτοιο δεν έχει τεκμηριωθεί. Αξίζει να σημειωθεί πως παρά την περιπέτεια της υγείας του, ο Giuliano τόνισε πως «δεν είναι καθόλου κατά της εμβολιαστικής καμπάνιας».

Οι δύο τελευταίες είναι οι μοναδικές περιπτώσεις στην υπό εξέταση λίστα όπου αναφέρεται η κατάσταση καθώς και η χρονική περίοδος του εμβολιασμού, γεγονός που αυθαίρετα μεταφράζεται ως συσχέτιση. Εκτός αυτών των δύο περιπτώσεων, όλες οι υπόλοιπες περιπτώσεις που εξετάσαμε αφορούν θανάτους και παθήσεις που δεν σχετίζονται με εμβολιασμό.

Τι ισχύει με τους ξαφνικούς θανάτους αθλητών

Δυστυχώς, οι περιπτώσεις κατάρρευσης και θανάτου αθλητών στο γήπεδο δεν αποτελεί νέο φαινόμενο. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα του 29χρονου Christian Eriksen, του 16χρονου Renan Santos, του 26χρονου Bernardo Ribeiro, και του 18χρονου Στέλιου Μαρκούση. Στη πραγματικότητα, ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής για αθλητές είναι μεν σπάνιος, αλλά υπαρκτός.

Όπως έδειξε μελέτη στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία την περίοδο 2010-2012, ο κίνδυνος εμφάνισης ξαφνικού θανάτου από ανακοπή για άτομα κάτω των 35 προσδιορίζεται γενικά σε 1.3 περιπτώσεις ανά 100,000 άτομα ετησίως. Το 72% των περιπτώσεων αφορά αγόρια ή νεαρούς άνδρες. Τα άτομα ηλικίας 31 έως 35 ετών είχαν την υψηλότερη συχνότητα αιφνίδιου καρδιακού θανάτου, με 3.2 περιπτώσεις ανά 100,000 ετησίως, ενώ τα άτομα ηλικίας 16 έως 20 ετών είχαν την υψηλότερη συχνότητα ανεξήγητου αιφνίδιου καρδιακού θανάτου, με 0.8 περιπτώσεις ανά 100,000 ετησίως.

Όπως φαίνεται στον παραπάνω πίνακα, το 15% των περιπτώσεων αιφνίδιου καρδιακού θανάτου και το 13% των περιπτώσεων ανεξήγητου αιφνίδιου καρδιακού θανάτου συνέβη κατά τη διάρκεια της άθλησης. Αυτό το ποσοστό, ενώ είναι αρκετά χαμηλό, δείχνει πως το πρόβλημα είναι υπαρκτό και επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό αθλητές κάθε είδους, αφού καθημερινά υπομένουν έντονη σωματική άσκηση.

Ταυτόχρονα, στην ίδια μελέτη φαίνεται πως η πλεονότητα των περιπτώσεων αιφνιδίων καρδιακών θανάτων είναι ανεξήγητη (C) ξεπερνώντας κατά πολύ σε συχνότητα ακόμα και τις περιπτώσεις καρδιακών ασθενειών. Ταυτόχρονα, σημαντικό ποσοστό των συνολικών περιπτώσεων συνέβη κατά τη διάρκεια ελαφριάς δραστηριότητας, κατά τη διάρκεια άσκησης, και μετά την άσκηση (D).

Σύμφωνα με άλλη μελέτη με τίτλο “The economic impact of sudden cardiac arrest” στην Αυστραλία, κάθε χρόνο παρατηρούνται 20,000 περιστατικά ξαφνικής καρδιακής ανακοπής με το ποσοστό θνητότητας σε αυτές τις περιπτώσεις να φτάνει το 90%.

Που οφείλεται μια ξαφνική καρδιακή ανακοπή

Υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ καρδιακής ανακοπής και καρδιακής προσβολής. Η καρδιακή προσβολή (ή έμφραγμα του μυοκαρδίου) συμβαίνει όταν η παροχή αίματος στην καρδιά περιορίζεται ή διακόπτεται λόγω απόφραξης, με αποτέλεσμα την «προσβολή», ή νέκρωση μέρος του καρδιακού μυϊκού ιστού λόγω της απώλειας αιμάτωσης. Αντίθετα, η καρδιακή ανακοπή συμβαίνει όταν η καρδιά σταματά να λειτουργεί και να μεταφέρει αποτελεσματικά αίμα στο σώμα και στα ζωτικά όργανα, λόγω δυσλειτουργίας του καρδιακού ηλεκτρικού συστήματος. Ένας από τους παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε ανακοπή είναι και η καρδιακή προσβολή, αλλά δεν είναι ο μοναδικός.

Συγκεκριμένα, σε άτομα κάτω των 35, κάποιοι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν ανακοπή είναι οι εξής:

• Η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, μία νόσος του καρδιακού μυός που κάνει το τοίχωμα της καρδιάς πιο παχύ από το φυσιολογικό.
  
• Γενικές καρδιομυοπάθειες, προοδευτικές ασθένειες του μυοκαρδίου που δυσκολεύουν τη σωστή λειτουργία της καρδιάς.
  
• Το Σύνδρομο Μακρού QT, μια γενετικά καθορισμένη νόσος που προκαλεί αυξημένο κίνδυνο σοβαρών και απειλητικών για τη ζωή καρδιακών αρρθυμιών
  
• Το Σύνδρομο Brugada, μια γενετική νόσος με αυξημένο κίνδυνο για αιφνίδιο καρδιακό θάνατο συνέπεια κακοήθων κοιλιακών ταχυαρρυθμιών.

Άλλες αιτίες αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε νεαρά άτομα και παιδιά περιλαμβάνουν μη ανιχνέυσιμες δομικές ανωμαλίες της καρδιάς, εκ γενετής καρδιακές νόσους, φλεγμονές από ιούς και άλλες ασθένειες, ακόμα και χτυπήματα στο στήθος που μπορεί να προκαλέσουν κοιλιακή μαρμαρυγή εάν επηρεάσουν τον ηλεκτρικό κύκλο της καρδιάς, μια πάθηση γνωστή ως Commotio Cordis. Σύμφωνα με τον κ. Ελευθέριο Κολομτσά, ειδικό καρδιολόγο – εντατικολόγο, φαίνεται ότι δομικές καρδιακές παθήσεις και αιτίες όπως οι παραπάνω ευθύνονται για το 60% έως 95% των περιπτώσεων αιφνίδιου καρδιακού θανάτου.

Όπως είναι λογικό, οι παραπάνω παθήσεις μπορούν να ενταθούν, ειδικά στους αθλητές, και να προκαλέσουν συχνότερα επιπλοκές και καρδιακή ανακοπή λόγω της έντονης σωματικής άσκησης. Ωστόσο, το 40% των αιφνίδιων καρδιακών θανάτων σε νέους και παιδιά παραμένει ανεξήγητο, ακόμη και μετά από νεκροψία.

Ο μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης του κινδύνου σε νεαρούς αθλητές είναι ο προαθλητικός έλεγχος, ώστε να διαπιστωθούν τυχόν παθήσεις που σχετίζονται με αιφνίδιους θανάτους. Η στρατηγική αυτή στην Ιταλία βοήθησε ώστε να μειωθεί δραστικά το ποσοστό αιφνιδίων θανάτων τις τελευταίες δεκαετίες σε αθλητές, από 3.6 ανά 100,000 άτομα ετησίως την περίοδο 1979-1980 σε μόλις 0.4 ανά 100,000 ετησίως την περίοδο 2003-2004. Ανάλογη μείωση δεν παρατηρήθηκε στον γενικό πληθυσμό.

Όπως επισημαίνει σε άρθρο του σχετικά με το φαινόμενο το Heart Rhythm Center, ένα πρότυπο κέντρο για τη διάγνωση και αντιμετώπιση των ασθενών με καρδιακές αρρυθμίες, σε περίπτωση ανίχνευσης κάποιας ύποπτης πάθησης πρέπει ο αθλητής να σταματήσει τον ανταγωνιστικό αθλητισμό ώστε να μειώσει τον κίνδυνο.

Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται πως στη χώρα μας ήδη ακολουθείται η ίδια στρατηγική. Σε όλους τους αθλητές σε παιδική ή και μεγαλύτερη ηλικία απαιτείται πλήρη καρδιολογική εξέταση, ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχογράφημα καρδιάς προκειμένου να διαπιστωθούν τυχόν παράγοντες κινδύνου. Το Heart Rhythm Center, τονίζει ακόμα τη σημασία ύπαρξης αυτόματων εξωτερικών απινιδωτών (ΑΕD) σε όλους τους αθλητικούς χώρους καθώς και την εκπαίδευση στη χρήσης τους, καθώς μια τέτοια συσκευή μπορεί να σώσει ζωές.

Εκτός των αθλητών, οι αιφνίδιοι θάνατοι επηρεάζουν και τον γενικό πληθυσμό. Όπως αναφέρει το onmed.gr σε σχετικό άρθρο του με ημερομηνία 3 Απριλίου του 2019, οι αιφνίδιοι θάνατοι αποτελούν σοβαρό πρόβλημα για τη χώρα μας, όπως δείχνουν δεδομένα της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας που παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση για το Εθνικό Δίκτυο Ιατρικής Ακριβείας στην Καρδιολογία και στην Πρόληψη του Νεανικού Αιφνίδιου Θανάτου. Σύμφωνα με αυτά, εκτιμάται πως κάθε μήνα στη χώρα μας πεθαίνουν αιφνιδίως 10 με 15 νέοι άνθρωποι, ηλικίας ως 20 ετών. Για την Αττική μόνο ο αριθμός των θανάτων ανέρχεται σε 3 με 4 μηνιαίως.

Στο 65% των περιπτώσεων οι θάνατοι αυτοί οφείλονται σε αδιάγνωστες καρδιαγγειακές παθήσεις, κυρίως κληρονομικά καρδιακά νοσήματα, τα οποία δυστυχώς ανακαλύπτονται μετά το θάνατο του παιδιού. Σε ένα ποσοστό 18% έως 20% η αιτία θανάτου δεν εξακριβώνεται ποτέ, αν και οι επιστήμονες θεωρούν πως και αυτά οφείλονται σε κληρονομικά νοσήματα τα οποία δεν είχαν εκδηλωθεί.

To ίδιο άρθρο εξηγεί πως μέχρι την ηλικία των 10 ετών ο κίνδυνος αιφνίδιου θανάτου, ακόμη και αν υπάρχει κληρονομικό νόσημα καρδιάς, είναι σχεδόν μηδενικός. Αυξάνεται όμως κατακόρυφα από τα 10 έως τα 20 έτη. Γι’αυτό το λόγο είναι απαραίτητη η εξέταση μικρών παιδιών από καρδιολόγο, ακόμα και αν δεν αθλούνται, ενώ αν υπάρχει στην οικογένεια ιστορικό καρδιακών παθήσεων είναι απαραίτητος και ο γονιδιακός έλεγχος, ώστε τυχόν κληρονομικά νοσήματα να εντοπιστούν εγκαίρως.

Συμπέρασμα

Η υπό εξέταση λίστα παρουσιάζει περιστατικά με παραπλανητικό τρόπο. Πολλά από αυτά αφορούν θανάτους που οφείλονται σε άλλα αίτια, όπως κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, θερμοπληξία, πυρετό, και αυτοκτονία. Αντίθετα με τους ισχυρισμούς της, για τη συντριπτική πλεονότητα τους δεν υπάρχει καμία ένδειξη για το αν οι αθλητές ήταν εμβολιασμένοι. Ακόμα και στις ελάχιστες περιπτώσεις που προκύπτει αυτό, δεν είναι δυνατό να τεκμηριωθεί συσχέτιση της πάθησης ή του θανάτου τους με τον εμβολιασμό.