Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Πώς θωρακίζομαι απέναντι στην παραπληροφόρηση;

Η Ρωσική εισβολή σε Ουκρανικό έδαφος αναζωπύρωσε την κρίση της πληροφόρησης. Τη στιγμή που χρήστες επιζητούν απλές απαντήσεις σε μια σειρά από σύνθετα ερωτήματα, σε παραδοσιακά και νέα μέσα ενημέρωσης διαμοιράζονται ψευδείς ειδήσεις, παραποιημένες εικόνες ή/και συναισθηματικά φορτισμένες ιστορίες, οι οποίες μάλιστα γνωρίζουν μεγάλη διάδοση. Πώς, όμως, οι χρήστες μπορούν να θωρακιστούν απέναντι σε αυτή τη νέα επιδημία παραπληροφόρησης; Η Ευρώπη αντιδρά, και μέσω της υπηρεσίας έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προτείνει οχτώ βήματα για τον εντοπισμό και τον περιορισμό των Fake News.

Δείτε το βίντεο:

Περισσότερα εδώ.

Βήμα 1

Ελέγξτε το περιεχόμενο: Ένα αξιόπιστο μέσο ενημέρωσης κρατάει τις μονόπλευρες απόψεις σε ενυπόγραφα άρθρα γνώμης, όχι σε δημοσιογραφικά άρθρα.

Η αντιμετώπιση των εκστρατειών προπαγάνδας, ιδίως σε πλαίσιο πολεμικής σύγκρουσης, προϋποθέτει το σαφή διαχωρισμό ανάμεσα στο άρθρο γνώμης και την ειδησεογραφία.

Βήμα 2

Ελέγξτε το μέσο: Το γνωρίζετε; Διασταυρώστε με άλλες έγκυρες πηγές.

Όπως σημειώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η διασταύρωση των ειδήσεων με άλλες, αξιόπιστες πηγές είναι θεμιτή.

Βήμα 3

Ελέγξτε τον συντάκτη: Αν το όνομα του συντάκτη είναι πλαστό, κατά πάσα πιθανότητα και τα υπόλοιπα είναι επίσης ψευδή.

Με τον όγκο των πληροφοριών να αυξάνεται ραγδαία κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, οι χρήστες, όπως σημειώνει και ο επικεφαλής της πολιτικής της ασφάλειας της Meta, Nathaniel Gleicher, πρέπει να παίρνουν τον χρόνο τους όταν διαβάζουν άρθρα στο διαδίκτυο. Στην εποχή που δυνάμεις επιστρατεύουν διαδικτυακά “bots” προκειμένου να επηρεάσουν την κοινή γνώμη και να παραπληροφορήσουν, είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι χρήστες να ελέγχουν την αυθεντικότητα του ονόματος και της φωτογραφίας του εκάστοτε συντάκτη/σχολιαστή.

Ας αναφερθεί, βέβαια, πως ο καθένας μπορεί με ένα κλικ να δημιουργήσει, χάρη στην τεχνιτή νοημοσύνη, μια φωτογραφία για ένα ψεύτικο προφίλ ενός ανθρώπου που δεν υπάρχει.

Βήμα 4

Ελέγξτε πηγές: Εαν χρησιμοποιούνται ανώνυμες πηγές ή δεν χρησιμοποιούνται καθόλου πηγές, η είδηση μπορεί να είναι ψευδής.

Η χρήση πηγών διασφαλίζει ότι η εγκυρότητα των επιχειρημάτων που αναπτύσσονται σε ένα δημοσίευμα μπορούν να ελεγχθούν και από τρίτους. Όταν δεν υπάρχουν καθόλου πηγές, είναι πιθανό ένα άρθρο να περιέχει ψευδείς πληροφορίες.

Βήμα 5

Ελέγξτε τις εικόνες: Μια αναζήτηση εικόνας μπορεί να δείξει εάν μια εικόνα έχει χρησιμοποιηθεί προηγουμένως σε διαφορετικό πλαίσιο.

Η αντίστροφη αναζήτης μιας εικόνας αποτελεί ένα απλό βήμα ελέγχου, μέσω του οποίου μπορούμε να δούμε αν μια φωτογραφία έχει ξαναχρησιμοποιηθεί στο παρελθόν σε άλλο θεματικό πλαίσιο.

Σε πρόσφατο άρθρο μας χρησιμοποιήσαμε τη μέθοδο της αντίστροφης αναζήτης εικόνας, για να επαληθεύσουμε αν οι φωτογραφίες του Ουκρανού προέδρου με στρατιωτική στολή είναι πρόσφατες και τον απεικονίζουν στο «μέτωπο του Κιέβου μετά την εισβολή της Ρωσίας».

Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιήσαμε την μηχανή αναζήτησης TinEye και ακολουθήσαμε τα εξής βήματα:

α) Κατεβάσαμε τις υπό εξέταση φωτογραφίες.

β) Τις ανεβάσαμε στο TinEye:

γ) Πήραμε τα αποτελέσματα.

Παρότι, λοιπόν, παρουσιάζονται ως επίκαιρες και σχετικές με το «μέτωπο του Κιέβου», διαπιστώσαμε πως οι φωτογραφίες που απεικονίζουν τον Βολοντίμιρ Ζελέσνκι με στρατιωτική στολή έχουν ληφθεί τον Απρίλιο και το Δεκέμβριο του 2021, κατά τη διάρκεια επισκέψεων στα μέτωπα του Ντονέτσκ και Ντονμπάς.

Ακολουθώντας την ανωτέρω μεθοδολογία, μπορείτε να ελέγχετε εικόνες και με άλλες μηχανές αναζήτησης φωτογραφίων, όπως το Google Lens, Yandex Images, Bing Images κ.ο.κ.

Βήμα 6

Σκεφτείτε πριν κοινοποιήσετε: Η ιστορία θα μπορούσε να είναι διαστρέβλωση πραγματικών ή παλαιών γεγονότων. Εάν ένα γεγονός είναι πραγματικό, τα αξιόπιστα μέσα ενημέρωσης θα το καλύψουν.

Όπως σημειώσαμε στο δεύτερο βήμα, η διασταύρωση των ειδήσεων με άλλες, αξιόπιστες πηγές είναι αναγκαία. Δημοσιεύματα σε «ενημερωτικά» ιστολόγια με τίτλους όπως: «Πέθανε από κορωνοϊό η Βασίλισσα Ελισάβετ», πρέπει να διασταυρώνονται από επίσημες πηγές και έγκυρα μέσα ενημέρωσης.

Βήμα 7

Αμφισβητήστε τις δικές σας προκαταλήψεις: Μερικές φορές μια ιστορία παραείναι καλή για να είναι αληθινή. Συγκρίνετέ την με αξιόπιστες πηγές.

Είναι γνωστό πως κάθε αναγνώστης έχει τις δικές του προκαταλήψεις και πεποιθήσεις, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάζουν τον τρόπο που ερμηνεύει τις πληροφορίες. Στο έβδομο βήμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπογραμμίζει την ανάγκη της αμφισβήτησης των προσωπικών προκαταλήψεων για την προστασία από τις στοχευμένες εκστρατείες παραπληροφόρησης.

Πρόσφατα, σε τηλεοπτικές εκπομπές και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησε ένα βίντεο που απεικονίζει δήθεν έναν Ουκρανό πατέρα να αποχαιρετά την κόρη του, πριν ο ίδιος πάει να πολεμήσει εναντίον της Ρωσίας.

Ωστόσο, όπως σημειώνουμε σε έρευνά μας, ο άνδρας που απεικονίζεται είναι κάτοικος της πόλης Γκορλόβκα, η οποία ανήκει στην ελεγχόμενη από αυτονομιστές περιφέρεια του Ντονέτσκ. Το βίντεο δημοσιεύθηκε περίπου τρία 24ωρα πριν την έναρξη του πολέμου, ενώ η οικογένειά του μεταφέρεται σε Ρωσικό έδαφος για ασφάλεια. Η αμφισβήτηση των προσωπικών μας προκαταλήψεων είναι απαιτητική, ιδίως όταν «καταναλώνουμε» περιεχόμενο που είναι συναισθηματικά φορτισμένο.

Βήμα 8

Συνεργαστείτε με ελεγκτές γεγονότων: Ενημερωθείτε για τα τελευταία τεχνάσματα και αφηγήματα που χρησιμοποιούν όσοι διασπείρουν παραπληροφόρηση.

Η συνεργασία με πιστοποιημένες ομάδες ελέγχου γεγονότων (fact-checking) ανά τον κόσμο βρίσκεται στο όγδοο και τελευταίο βήμα της υπηρεσίας έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Μέσα από την αρθρογραφία ομάδων γεγονότων, οι χρήστες μπορούν να εντοπίσουν τις πρακτικές και τα αφηγήματα που υιοθετούν κατά καιρούς εκείνοι που δημιουργούν και διασπείρουν την παραπληροφόρηση.