Παραπληροφόρηση σχετικά με τη χρήση χαπιών ιωδιούχου καλίου για προστασία από τη ραδιενέργεια

Σε πληθώρα αναρτήσεων στο Facebook κυκλοφόρησε ο ισχυρισμός ότι οι πολίτες πρέπει να εφοδιαστούν με χάπια ιωδιούχου καλίου για να προστατευτούν από πιθανή έκθεση σε ραδιενέργεια. Ωστόσο, ο εν λόγω ισχυρισμός αποτελεί διαστρέβλωση των πραγματικών επιστημονικών δεδομένων.

Παραδείγματα σχετικών αναρτήσεων στο Facebook:

Σε αρκετές από τις εξεταζόμενες αναρτήσεις, οι εικόνες συνοδεύονται από το εξής κείμενο:

Αν ξαφνικά γινει μια πυρηνική έκρηξη!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!Να έχετε μαζί σας κανονικό ιώδιο. Το πρώτο λεπτό μετά την έκρηξη, πρέπει να αλείψετε την παλάμη σας με ιώδιο για να εμποδίσετε τον θυρεοειδή αδένα από το ραδιενεργό ιώδιο. Να έχετε προμήθεια νερού και τροφής για 10 ημέρες. Όσο πιο βαθιά κρύβεσαι, τόσο το καλύτερο. Ειδικά την πρώτη μέρα. Ο χρόνος ημιζωής του ραδιενεργού ιωδίου είναι 8 ημέρες. Το ιώδιο είναι πολύ πτητικό και εξαπλώνεται γρήγορα σε μεγάλες αποστάσεις. Αλλά εκτός από το ιώδιο, υπάρχει το καίσιο και το στρόντιο. Πρόκειται για ραδιοϊσότοπα με μεγάλο χρόνο ημιζωής. Αλλά και πάλι – κρυφτείτε όσο πιο βαθιά γίνεται και μην βγείτε έξω για όσο το δυνατόν περισσότερο. Όσο μικρότερο είναι το παιδί, τόσο πιο επικίνδυνο είναι το ραδιενεργό ιώδιο για αυτό και η υψηλότερη δόση ακτινοβολίας αμέσως μετά από μια πυρηνική έκρηξη είναι από αυτό.

Τι ισχύει

Αρχικά, είναι σκόπιμο να αναφέρουμε πως οι προτάσεις για προμήθεια χαπιών ιωδιούχου καλίου προέκυψαν λόγω φόβου διαρροής ραδιενέργειας από πυρηνικά εργοστάσια στην Ουκρανία στο πλαίσιο των στρατιωτικών επιχειρήσεων της Ρωσίας και της εισβολής στη χώρα.

Αυτός ο φόβος οδήγησε στην αναπαραγωγή κινδυνολογικών ισχυρισμών περί ανάγκης προμήθειας χαπιών ιωδίου τα οποία, σύμφωνα με τα εξεταζόνα δημοσιεύματα, θα προστατέψουν τους πολίτες στη περίπτωση επαφής με ραδιενέργεια. Ωστόσο, ενώ υπάρχει όφελος από τη χρήση αυτών των χαπιών, αυτό το όφελος είναι πολύ περιορισμένο και αφορά συγκεκριμένες περιπτώσεις έκθεσης.

Γιατί προτείνονται χάπια ιωδίου

Το ιώδιο είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, ο οποίος μεταξύ άλλων ρυθμίζει μεταβολικές διεργασίες στον οργανισμό μας. Ωστόσο, ο θυρεοειδής δε μπορεί να κάνει διάκριση μεταξύ του απλού ιωδίου και των ραδιερνεργών ισοτόπων του, επομένως αν έρθει σε επαφή με ραδιερνεργό ιώδιο θα το απορροφήσει κανονικά. Το βασικό ισότοπο του ιωδίου που παράγεται από πυρηνικούς αντιδραστήρες είναι το I-131. Η κατανάλωση χαπιών ιωδιούχου καλίου οδηγεί στην απορρόφηση μη-ραδιενεργού ιωδίου από τον θυρεοειδή και πρακτικά δεν αφήνει χώρο για απορρόφηση ραδιενεργού ιωδίου για περίπου 24 ώρες. [πηγή]

Η προστασία που παρέχεται σε αυτή τη περίπτωση δεν είναι απόλυτη και εξαρτάται από το πόσο σύντομα θα καταναλωθεί το ιωδιούχο κάλιο, την ικανότητα απορρόφησης και το μέγεθος της έκθεσης στο ραδιερνεργό ιώδιο.

Η παραπληροφόρηση αναφορικά με τα χάπια ιωδίου

Τα χάπια ιωδιούχου καλίου προστατεύουν μόνο τον θυρεοειδή αδένα από το ραδιενεργό ιώδιο και εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις που αναφέραμε. Ενώ η προστασία του θυρεοειδή είναι ιδιαίτερα σημαντική, τα εν λόγω χάπια δεν προστατεύουν κανένα άλλο μέρος του σώματος από τα ισότοπα του ιωδίου και το πιο σημαντικό σημείο είναι πως δεν προστατεύουν από κάθε άλλο ραδιενεργό ισότοπο με το οποίο θα έρθουμε σε επαφή στη περίπτωση διαρροής πυρηνικού εργοστασίου. Επίσης είναι σημαντικό να τονίσουμε πως η λήψη χαπιών ιωδιούχου καλίου δεν αποτρέπει την απορρόφηση ραδιενεργού ιωδίου από τον σώμα ούτε μπορεί να αντιστρέψει ζημιά που έχει γίνει ήδη στον θυρεοειδή αδένα.

Ο λόγος για τον οποίο δεν συνίσταται η χρήση αυτών των χαπιών χωρίς να υπάρχει ξεκάθαρη οδηγία από αρμόδιες αρχές ή από ιατρό είναι επειδή μπορούν δυνητικά να είναι επικίνδυνα για την υγεία, κυρίως όταν δίνονται πολλαπλές δόσεις σε μικρά παιδιά και νεογέννητα. Αυτό το σημείο έχουν τονίσει σε ανακοινώσεις και σχετικά άρθρα ενημέρωσης η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA) και το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμώξεων των ΗΠΑ (CDC).

Τέλος σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος στις 8 Μαρτίου 2022, τα χάπια ιωδίου που κυκλοφορούν στην Ελλάδα ως συμπληρώματα διατροφής έχουν έως και 500 φορές μικρότερη περιεκτικότητα σε ιώδιο από αυτή που προτείνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ότι πρέπει να χορηγηθεί σε περίπτωση σε περίπτωση ραδιενεργού ατυχήματος. Ολόκληρη την ανακοίνωση μπορείτε να διαβάσετε παρακάτω:

Συμπέρασμα

Με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, ο ισχυρισμός ότι η λήψη χαπιών ιωδιούχου καλίου μπορεί να προστατέψει από την έκθεση σε ραδιενέργεια δεν είναι ακριβής. Αυτά τα χάπια προστατεύουν μόνο τον θυρεοειδή αδένα, μόνο από ραδιενεργά ισότοπα του ιωδίου και εφόσον πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις όπως η έγκαιρη λήψη. Επίσης τα χάπια ιωδιούχου καλίου δεν προστατεύουν από άλλα ραδιενεργά ισότοπα, δεν προφυλάσσουν άλλα μέρη του σώματος πέρα από τον θυρεοειδή αδένα ούτε μπορούν να αντιστρέψουν ζημιά που έχει γίνει ήδη στον εν λόγω αδένα. Δεδομένου του ότι η λήψη των χαπιών ιωδιούχου καλίου μπορεί αν προκαλέσει προβλήματα υγείας, κυρίως σε παιδιά και νεογέννητα συνίσταται η συμβουλή γιατρού ή αρμόδιων φορεών υγείας πριν τη χορήγηση.