Όχι, δεν επαναφέρεται η διάταξη περί κακόβουλης βλασφημίας στον Ποινικό Κώδικα

Κατά τον Ιούλιο του 2022, κυκλοφόρησαν άρθρα σύμφωνα με τα οποία επαναφέρεται η διάταξη περί κακόβουλης βλασφημίας στον Ποινικό Κώδικα, όπως ανακοίνωσε στη Βουλή ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας. Ωστόσο, πρόκειται για είδηση από το 2019.

Παραδείγματα άρθρων: arxon.gr, exapsalmos.gr, sfedona.gr, leontesorthodoxias.gr

Σε άρθρα όπως τα παραπάνω, που δημοσιεύθηκαν στις 20-07-2022, διαβάσαμε το παρακάτω κείμενο:

«Την επαναφορά στον Ποινικό Κώδικα των αδικημάτων της κακόβουλης βλασφημίας και της εξύβρισης θρησκευμάτων με ποινή φυλάκισης έως 2 έτη, ανακοίνωσε στη Βουλή ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας. Κατά την συζήτηση στην αρμόδια επιτροπή για τις αλλαγές στους κώδικες, τόνισε ότι επανέρχεται η ρύθμιση του Ποινικού Κώδικα για «όποιον κακόβουλα καθυβρίζει τον Θεό και όποιον δημόσια και κακόβουλα καθυβρίζει την ορθόδοξη Εκκλησία ή άλλη θρησκεία ανεκτή στην Ελλάδα». Αντιδρώντας ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Σπύρος Λάππας, χαρακτήρισε κατάπτυστη την ρύθμιση αυτή σχολιάζοντας ότι στην γενέτειρα της Δημοκρατίας ο Θεός που είναι το υπέρτατο αγαθό δεν έχει ανάγκη προστασίας από εισαγγελίες».

Παράδειγμα δημοφιλούς ανάρτησης στο Facebook:

Τι ισχύει

Η διάταξη του 198 ΠΚ, που προέβλεπε στο παρελθόν ποινή φυλάκισης αν κάποιος «δημόσια και κακόβουλα βρίζει με οποιονδήποτε τρόπο το Θεό», και κράτηση αν κάποιος «εκδηλώνει δημόσια με βλασφημία έλλειψη σεβασμού προς τα θεία», καταργήθηκε με το Ν. 4619/2019, το λεγόμενο «νέο Ποινικό Κώδικα», που ψηφίστηκε στη Βουλή από το ΣΥΡΙΖΑ και το Ποτάμι.

Οι πληροφορίες για επαναφορά της διάταξης σε ισχύ, κυκλοφόρησαν το Νοέμβριο του 2019 όταν πλέον στην κυβέρνηση βρισκόταν η Νέα Δημοκρατία, και ο Υπουργός Δικαιοσύνης, κ. Κωνσταντίνος Τσιάρας, εξέφρασε στη Βουλή την πρόθεση εισαγωγής διάταξης με την οποία να επανέλθει σε ισχύ το 198 ΠΚ.

Συγκεκριμένα, ενώ δεν είχε συμπεριληφθεί αρχικά στο νομοσχέδιο με θέμα «Τροποποιήσεις Ποινικού Κώδικα, Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και συναφείς διατάξεις», ούτε κατά το στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης (στο open.gov.gr), ούτε στο σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στη Βουλή των Ελλήνων στις 31/10/2019, ο Υπουργός Δικαιοσύνης αποφάσισε να προτείνει σχετική αλλαγή κατά το στάδιο της συζήτησης του νομοσχεδίου. Για προσθήκη διάταξης περί επαναφοράς της ποινικής τιμωρίας της βλασφημίας έγινε λόγος μόνον στις 11 Νοεμβρίου 2019, όταν ο Υπουργός Δικαιοσύνης εισηγήθηκε-προανήγγειλε ορισμένες αλλαγές, κατά τη διάρκεια της συζήτησης στη Βουλή εντός της αρμόδιας επιτροπής, πριν δηλαδή φτάσει στο στάδιο ψήφισης στην Ολομέλεια.

Η ακριβής στιχομυθία στη Βουλή, περί ης γίνεται λόγος στα άρθρα, είναι η εξής, και εξήχθη από τα Πρακτικά της Συνεδρίασης της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης που διεξήχθη στις 11/11/2019 με θέμα Συνέχιση της επεξεργασίας και εξέτασης του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης «Τροποποιήσεις Ποινικού Κώδικα, Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και συναφείς διατάξεις»:

«ΜΑΞΙΜΟΣ ΧΑΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της Επιτροπής) : Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ξεκινάει η συνεδρίαση της δεύτερης ανάγνωσης του νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης με θέμα ημερήσιας διάταξης «Τροποποιήσεις Ποινικού Κώδικα, Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και συναφείς διατάξεις» στη Διαρκή Επιτροπή, Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής. (…)

Πριν δώσω το λόγο, κύριε Υπουργέ, στους Εισηγητές των Κομμάτων θα θέλαμε να ξέρουμε αν θα κάνετε νομοτεχνικές βελτιώσεις ή εάν κάνετε δεκτές τις παρατηρήσεις των συναδέλφων, προκειμένου να τις έχουν υπ’ όψιν τους για τις τοποθετήσεις τους.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΙΑΡΑΣ (Υπουργός Δικαιοσύνης) : Καταρχήν, θέλω να σας καλημερίσω και να σας ζητήσω συγνώμη γι’ αυτή την καθυστέρηση. (…) Σας προαναγγέλλω, λοιπόν, την τροποποίηση του άρθρου 79 του Ποινικού Κώδικα, παράγραφος 7 (…).

Δεύτερον, επαναφέρουμε την κακόβουλη βλασφημία και την καθύβριση των θρησκευμάτων, άρθρο 198 του Ποινικού Κώδικα. Προβλέπεται φυλάκιση έως δύο έτη σε όποιον κακόβουλα καθυβρίζει το θεό και όποιος δημόσια και κακόβουλα καθυβρίζει την Ορθόδοξη Εκκλησία ή θρησκεία ανεκτή στην Ελλάδα. Νομίζω ότι με αυτόν τον τρόπο θεραπεύουμε τα πάντα και δημιουργούμε τις συνθήκες, ώστε φαινόμενα που απετέλεσαν τα κορυφαία σημεία της επικαιρότητας το τελευταίο διάστημα, να αντιμετωπίζονται με ένα συγκεκριμένο τρόπο. (…)

ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΛΑΠΠΑΣ (Εισηγητής της Μειοψηφίας) : Κύριε Υπουργέ, δεν ξέρω ποιες σειρήνες σας πίεσαν να επαναφέρετε την κατάπτυστη, που προσβάλλει το Ποινικό Δίκαιο, τη χώρα μας, που είναι μια δημοκρατική και φιλελεύθερη χώρα, την επαναφορά του άρθρου 198, περί κακόβουλης βλασφημίας. Ποιο είναι το υπέρτατο αγαθό που προσβάλει το άρθρο 198; Ο Θεός. Σοβαρά. Πιστεύετε ότι ο Θεός, το υπέρτατο αγαθό, έχει ανάγκη από εισαγγελική προστασία; Έλεγε ένας καθηγητής, ο οποίος ήταν πάρα πολύ θεοσεβούμενος «να πάει στην κόλαση αυτός που βλασφημεί, να πάει και φυλακή;» Για πέστε μου, ποιο είναι το νούμερο που προστατεύει, το 198, την κακόβουλη βλασφημία, για να μιλήσουμε νομικά σε αυτή τη χώρα επιτέλους. Που την είχε η μοναδική χώρα σε 49 μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης; Ποιοι είχαν τέτοια διάταξη; Μόνο τα μεσανατολικά ή τα ασιατικά φουνταμελιστικά κράτη, όπου κυριαρχεί ο φανατισμός, το μίσος, η εκδικητικότητα και ο φουνταμελιστικός χαρακτήρας του κράτους τους.

Ερχόμαστε εδώ στην Ελλάδα, εννοείται, στη μήτρα της δημοκρατίας, και να επαναφέρεται την κακόβουλη βλασφημία; Αφήστε που είναι ανεφάρμοστη για δεκαετίες ολόκληρες η διάταξη. Δικαστικό Σώμα, εισαγγελείς, νομικοί, δικηγόροι στα συνέδριά τους, δεν υπάρχει άνθρωπος στη νομική επιστήμη να μην την πυροβολεί τα τελευταία τριάντα χρόνια, ότι είναι μια διάταξη ανεφάρμοστη και κακότεχνη. Διότι πρέπει να δείτε ποιο έννομο αγαθό προστατεύει. Τον θεό προστατεύει, κ. Υπουργέ. Έχει ανάγκη ο θεός από εισαγγελίες; Εάν έχει ανάγκη, κάντε το, όμως, εγώ, νομίζω ότι η χώρα κατά ξεφτιλίζεται.

Με αφορμή τα παραπάνω, δημοσιεύθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2019 ένα άρθρο στην ιστοσελίδα tovima.gr, με συντάκτη τον Σταυρόπουλο Λάμπρο, που περιείχε το εξής κείμενο:

«Την επαναφορά στον Ποινικό Κώδικα των αδικημάτων της κακόβουλης βλασφημίας και της εξύβρισης θρησκευμάτων με ποινή φυλάκισης έως 2 έτη, ανακοίνωσε στη Βουλή ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας. Κατά την συζήτηση στην αρμόδια επιτροπή για τις αλλαγές στους κώδικες, τόνισε ότι επανέρχεται η ρύθμιση του Ποινικού Κώδικα για «όποιον κακόβουλα καθυβρίζει τον Θεό και όποιον δημόσια και κακόβουλα καθυβρίζει την ορθόδοξη Εκκλησία ή άλλη θρησκεία ανεκτή στην Ελλάδα». Αντιδρώντας ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Σπύρος Λάππας, χαρακτήρισε κατάπτυστη την ρύθμιση αυτή σχολιάζοντας ότι στην γενέτειρα της Δημοκρατίας ο Θεός που είναι το υπέρτατο αγαθό δεν έχει ανάγκη προστασίας από εισαγγελίες».

Όπως είναι εύκολα αντιληπτό, τα υπό εξέταση άρθρα που κυκλοφόρησαν το 2022, έχουν αντιγράψει πλήρως, αυτολεξεί, το παραπάνω κείμενο, χωρίς την παραμικρή αναφορά ότι πρόκειται για κείμενο που συντάχθηκε στις 11/11/2019, δηλαδή σχεδόν 3 έτη πριν. Το δε περιεχόμενό του πλέον έχει ξεπεραστεί από τις άμεσες εξελίξεις στο θέμα.

Ειδικότερα, όπως έγινε γνωστό την επόμενη μόλις ημέρα (12/11/2019), ο υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας δήλωσε σε συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ ότι θα αποσυρόταν η διάταξη για την βλασφημία που προϋπήρχε στον Ποινικό Κώδικά, «μετά τις αντιδράσεις που προκάλεσε».

Πράγματι, στο ψηφισθέν νομοσχέδιο, που κατέληξε να είναι ο Ν. 4637/2019, ΦΕΚ Α΄ 180/18-11-2019, δεν συμπεριλαμβάνεται καμία απολύτως διάταξη για επαναφορά της διάταξης του άρθρου 198 σε ισχύ. Το άρθρο αυτό παραμένει καταργημένο μέχρι σήμερα, δηλαδή κατά το χρόνο σύνταξης του παρόντος άρθρου (Ιούλιος 2022).

Καμία πληροφορία για επαναφορά της διάταξης δεν έχει κυκλοφορήσει εντός του 2022, ούτε στο πλαίσιο νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ούτε στο πλαίσιο δημόσιων δηλώσεων του Υπ. Δικαιοσύνης ή άλλου αρμόδιου προσώπου.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ένα στιγμιότυπο από το προαναφερθέν δημοσίευμα του «Βήματος» από το 2019 κυκλοφορεί με την παραπλανητική εντύπωση ότι τάχα δημοσιεύθηκε στις 20 Ιουλίου 2022.

Η παραπλανητική αυτή εντύπωση δημιουργείται διότι στην ιστοσελίδα tovima.gr υπάρχει σε κεντρικό σημείο η τρέχουσα ημερομηνία και ώρα, ενώ, σε σημείο μετά τον τίτλο-εισαγωγή κάθε άρθρου, η ημερομηνία δημοσίευσης του άρθρου. Σε επίσκεψη των Ellinika Hoaxes στο άρθρο του Λάμπρου Σταυρόπουλου την 21 Ιουλίου 2022, διαπιστώθηκε ότι εμφανίζεται επάνω η σημερινή ημερομηνία, και η ημερομηνία 11 Νοεμβρίου 2019 στο άρθρο.

Συμπέρασμα

Το κείμενο που κυκλοφορεί, αναφέρεται σε πραγματική είδηση από το 2019, όταν ο Υπουργός Δικαιοσύνης εκδήλωσε προφορικά – σε συνεδρίαση στη Βουλή – την πρόθεση επαναφοράς του 198 ΠΚ σε ισχύ, στο πλαίσιο νομοσχεδίου για αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα.

Τα άρθρα παραλείπουν οποιαδήποτε αναφορά στο πραγματικό χρονικό πλαίσιο της είδησης, καθώς και την κρίσιμη πληροφορία ότι, κατόπιν υπαναχώρησης του Υπουργού την επόμενη μέρα, τελικά δεν κατατέθηκε προς ψήφιση από τη Βουλή κάποια σχετική ρύθμιση.

Καμία άλλη πληροφορία δεν έχει προκύψει κατά το έτος 2022, για σχεδιαζόμενη επαναφορά του άρθρου σε ισχύ.