Φωτομοντάζ η αφίσα ελβετικών αρχών που υπόσχεται επιβράβευση σε πολίτες αν καταγγείλουν ότι ο γείτονας έχει πάνω από 19 βαθμούς Κελσίου στο σπίτι

Κατά το δεύτερο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου του 2022 κυκλοφόρησε ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μία εικόνα που υποτίθεται ότι δείχνει αφίσα στην Ελβετία, με μήνυμα των αρχών που ενθαρρύνει καταγγελίες «αν ο γείτονάς σου έχει πάνω από 19 βαθμούς στο σπίτι», με αμοιβή 200 ελβετικά φράγκα. Ωστόσο, πρόκειται για ψηφιακά κατασκευασμένη εικόνα.

Παράδειγμα ανάρτησης στο Twitter:

Τι ισχύει

Όπως ήδη έχουν επισημάνει οργανισμοί ελέγχου γεγονότων διεθνώς (όπως το Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων – dpa, το ιταλικό Open Online καθώς και εγχώριες ενημερωτικές σελίδες, όπως το ελβετικό 20min.ch), η εικόνα που κυκλοφορεί αποτελεί προϊόν ψηφιακής επεξεργασίας, και δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να υποδεικνύει ότι έχει κυκλοφορήσει πραγματικά τέτοια αφίσα στην Ελβετία.

Εκπρόσωποι των ελβετικών αρχών έχουν διαψεύσει ότι πρόκειται για πραγματική καμπάνια στο πλαίσιο αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης μέσω σχετικών δηλώσεων, εκ μέρους του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Ενέργειας της χώρας, στην ομάδα ελέγχου γεγονότων του γερμανικού πρακτορείου ειδήσεων και στον ενημερωτικό ιστότοπο 20min.ch, σχολιάζοντας ότι διενεργείται έρευνα για την πηγή προέλευσης της ψεύτικης εικόνας.

Αφορμή για την κατασκευή και διάδοση της εικόνας έδωσε, πιθανόν, δημοσίευμα της ελβετικής ιστοσελίδας Blick, που μετέφερε πληροφορίες για σχεδιαζόμενη νομοθετική ρύθμιση όπου μπορεί να προβλέπεται πρόστιμο ή και φυλάκιση για όσους «υπερθερμαίνουν» τους χώρους τους.

Για την ακρίβεια, πρόκειται για σχέδια νόμου, όχι ψηφισμένη και ισχύουσα νομοθεσία, όπου συμπεριλαμβάνεται προτεινόμενη διάταξη για μέγιστη θερμοκρασία 19°C σε εσωτερικούς χώρους που θερμαίνονται με φυσικό αέριο, συγκεκριμένα, και αυτό σε περίοδο εκτάκτου ανάγκης αν υπάρξει έλλειψη του εν λόγω καυσίμου. Μάλιστα, προτείνεται να υπάρχει η πρόνοια για δυνατότητα εξαίρεσης των νοικοκυριών από την ρύθμιση αυτή.

Καμία διάταξη νόμου ή προτεινόμενο νομοσχέδιο δεν περιέχει διατάξεις για επιβράβευση καταγγελίας με 200 ελβετικά φράγκα, ούτε προκύπτει από άλλες πηγές (π.χ. φωτογραφίες της «αφίσας» σε άλλα σημεία, υπό άλλη γωνία, αναφορές αυτοπτών μαρτύρων, ρεπορτάζ σε ΜΜΕ ή ανακοινώσεις δημοσίων υπηρεσιών) ότι ξεκίνησε τέτοια καμπάνια.

Όσον αφορά την εικόνα που διαμοιράζεται, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το πλαίσιο-φόντο της αφίσας, δηλαδή το υπόλοιπο της εικόνας πλην της αφίσας, εντοπίζεται στο διαδίκτυο μήνες και έτη πριν την κυκλοφορία της υπό εξέταση εικόνας, ως «στοκ» περιβάλλον που έχει χρησιμοποιηθεί για διάφορες ψηφιακές αφίσες συνήθως μέσω του Adobe Photoshop. [πηγή 1 – 2018][πηγή 2 – 2019][πηγή 3 – 2020][πηγή 4 – 2021][πηγή 5 – 2021]

Συγκρίνοντας τις παραπάνω εικόνες με την υπό εξέταση, διαπιστώνουμε ότι η εικόνα που κυκλοφορεί έχει χρησιμοποιήσει το ίδιο περιβάλλον-φόντο, κατόπιν περικοπής και αλλοίωσης της οπτικής γωνίας (δεν εμφανίζονται κατακόρυφες οι γραμμές του φόντου, φαίνεται σαν να έχει ληφθεί υπό γωνία).

Επιπρόσθετα, η φωτογραφία με τη νεαρή γυναίκα που ομιλεί στο τηλέφωνο είναι μια απλή στοκ φωτογραφία, που μπορεί να εντοπιστεί και να αγοραστεί διαδικτυακά από πλατφόρμες συλλογής φωτογραφιών όπως Alamy, Stock Adobe και Dreamtime.

Τα παραπάνω στοιχεία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η εικόνα αποτελεί προϊόν ψηφιακής επεξεργασίας και σύνθεσης από εικόνες στοκ που είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο εδώ και χρόνια, και δεν αποτελεί πραγματική φωτογραφία, που απαθανάτισε κάποια υπαρκτή αφίσα στην Ελβετία.

Συμπέρασμα

Η εικόνα που παρουσιάζει αφίσα στην Ελβετία δεν είναι μια πραγματική φωτογραφία, αλλά προϊόν ψηφιακής επεξεργασίας και σύνθεσης διαφόρων στοκ εικόνων, που είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο.