Η έλλειψη φαρμάκων ΔΕΝ οφείλεται στην αντικατάστασή τους με νέα σκευάσματα που περιέχουν νανοσωματίδια

Σύμφωνα με πολλαπλές δημοσιεύσεις που κατέκλυσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις τελευταίες ημέρες του 2022, οι ελλείψεις που παρουσιάζονται στα φάρμακα οφείλονται στην απόσυρση τους από τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, με σκοπό την αντικατάστασή τους με προϊόντα που φέρουν επικίνδυνα νανοσωματίδια. Ο ισχυρισμός αυτός όμως, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Παραδείγματα δημοσιεύσεων:

Τι ισχύει

Τι είναι τα τεχνολογικά βοηθήματα

Τα επίμαχα δημοσίευματα παραπέμπουν σε φωτογραφίες από το φύλλο πληροφοριών του προϊόντος Effecol 3350, οι οποίες εμφανίζουν την ένδειξη «ιατροτεχνολογικό βοήθημα». Παρότι τα δημοσιεύματα παρουσιάζουν τον όρο αυτόν ως σχετικό με κάποιου είδους «κακόβουλα νανοσωματίδια», τίποτα τέτοιο δεν ισχύει.

Με μια κοινή αναζήτηση για «ιατροτεχνολογικά προϊόντα» στην ελληνική αγορά, βρίσκουμε δεκάδες αποτελέσματα, που αφορούν συμπληρώματα διατροφής, προϊόντα για τον βήχα, αντηλιακά, αποσυμφορητικά μύτης και καθαριστικά επιφανειών.

Το νομικό πλαίσιο για τα προϊόντα αυτά είχε θεσπιστεί εγχώρια το 2009. Συγκεκριμένα, στο ΦΕΚ 2198/B/02.10.2009, ως «ιατροτεχνολογικό προϊόν» ορίζεται:

Κάθε όργανο, συσκευή, εξοπλισμός, λογισμικό, υλικό ή άλλο είδος, χρησιμοποιούμενο μόνο του ή σε συνδυασμό, συμπεριλαμβανομένου και του λογισμικού που προορίζεται από τον κατασκευαστή του να χρησιμοποιείται ειδικά για διάγνωση ή/και θεραπεία και είναι απαραίτητο για την ορθή εφαρμογή του ιατροτεχνολογικού προϊόντος, το οποίο προορίζεται από τον κατασκευαστή να χρησιμοποιείται στον άνθρωπο για σκοπούς:
— διάγνωσης, πρόληψης, παρακολούθησης, θεραπείας ή ανακούφισης ασθένειας,
— διάγνωσης, παρακολούθησης, θεραπείας, ανακούφισης ή επανόρθωσης τραύματος ή αναπηρίας,
— διερεύνησης, αντικατάστασης ή τροποποίησης της ανατομίας ή μιας φυσιολογικής λειτουργίας,
— ελέγχου της σύλληψης,
και του οποίου η κύρια επιδιωκόμενη δράση εντός ή επί του ανθρώπινου σώματος δεν επιτυγχάνεται με φαρμακολογικά ή ανοσολογικά μέσα ούτε μέσω του μεταβολισμού, αλλά του οποίου η λειτουργία μπορεί να υποβοηθείται από τα μέσα αυτά.

Έτσι, τόσο στην Ελλάδα, όσο και διεθνώς, τα ιατροτεχνικά προϊόντα διαχωρίζονται από τα φαρμακευτικά σύμφωνα με την κύρια οδό λειτουργίας τους. Τα ιατροτεχνικά προϊόντα βασίζονται σε μηχανικές μεθόδους (π.χ. τριβή), ενώ τα φαρμακευτικά σε χημικές (π.χ. μεταβολισμός). [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3][πηγή 4][πηγή 5]

Σε επικοινωνία μας με τον κλινικό φαρμακοποιό Διαμαντή Κλημεντίδη, μας επιβεβαίωσε τα παραπάνω. Εξήγησε επίσης ότι το επίμαχο προϊόν, Effecol 3350, αντιμετωπίζει την δυσκοιλιότητα χωρίς να απορροφάται, γι’ αυτό και εμπίπτει στην ιατροτεχνική κατηγορία.

Τα τελευταία χρόνια, έχουν αρχίσει να εμφανίζονται στην διεθνή αγορά ορισμένα νέα ιατροτεχνικά και φαρμακευτικά προϊόντα που έχουν παραχθεί με χρήση μεθόδων που υπάγονται στην τομέα της νανοτεχνολογίας ή περιέχουν νανοσωματίδια, αλλά η ανάπτυξή τους είναι ακόμη περιορισμένη, λόγω των εκτεταμένων ελέγχων στους οποίους υπόκεινται.

Αυτό το γεγονός δεν αφορά με κανέναν τρόπο τα προηγουμένως αδειοδοτημένα προϊόντα, όπως το επίμαχο. Αξίζει να αναφερθεί ότι διαδικτυακά βρίσκουμε άλλα προϊόντα με την ίδια δραστική ουσία (μακρογόλη), να φέρουν τον χαρακτηρισμό «ιατροτεχνικά», ήδη από το 2015 και το 2019.

Έτσι, ο ισχυρισμός ότι λαμβάνει χώρα κάποια «κρυφή αντικατάσταση προϊόντων», είναι τελείως αβάσιμος.

Πού οφείλονται οι ελλείψεις φαρμάκων

Οι ελλείψεις φαρμάκων οφείλονται κυρίως στους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης, καθώς και σε ρυθμιστικά ζητήματα. Συνήθως, η απροσδόκητη αύξηση της ζήτησης μπορεί να προκληθεί από επιδημίες, καταστροφές ή κρίσεις.

Το φαινόμενο της έλλειψης δεν είναι νέο και απασχολεί τις παγκόσμιες αγορές τα τελευταία χρόνια, ωστόσο η πανδημία της COVID-19 και ο πόλεμος στην Ουκρανία δυσχέραιναν την κατάσταση. Το υψηλό ενεργειακό κόστος και οι ακριβότερες πρώτες ύλες για τους κατασκευαστές από την μία, και ο πρώτος χειμώνας χωρίς τους πανδημικούς περιορισμούς με τις κλασικές λοιμώξεις να κάνουν την επιστροφή τους από την άλλη, πρόσθεσαν επιπλέον πίεση στο ήδη υπερφορτωμένο φαρμακευτικό σύστημα. [πηγή 1][πηγή 2]

Οι ελλείψεις στην ελληνική αγορά επηρεάζονται, πέρα από τις διεθνείς εξελίξεις, και από τα εγχώρια δρώμενα. Σε ραδιοφωνική συνέντευξη που παραχώρησε ο πρόεδρος του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου, Απόστολος Βαλτάς, στις 9 Ιουνίου του 2022, αναφέρθηκε στη διαδικασία διάθεσης φαρμάκων στην Ελλάδα. Οι τριγωνικές πωλήσεις μεταξύ φαρμακαποθηκών και ο υψηλός αριθμός εξαγωγών που παρατηρείται τελευταία λόγω τεράστιας διαφοράς κέρδους, δημιουργεί κενό στην αγορά και αφήνει τα ελληνικά φαρμακεία εκτεθειμένα.

Επιπλέον, η πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Φαρμακαποθηκαρίων, Ειρήνη Μαρκάκη, σε συνέντευξή της στο Βήμα στις 27 Οκτώβρη του 2022, έκανε λόγο για «τις αυξημένες επιστροφές clawback και rebate που οδηγούν τη φαρμακοβιομηχανία στην διάθεση μειωμένων ποσοτήτων σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι επιβαρύνσεις στις επιχειρήσεις».

Συμπέρασμα

Δεν ισχύει ότι οι ελλείψεις που παρουσιάζονται στα φάρμακα οφείλονται στην κρυφή αντικατάστασή τους με προϊόντα που φέρουν επικίνδυνα νανοσωματίδια. Ο ισχυρισμός βασίζεται σε μια φωτογραφία ενός φύλλου προϊόντος με σκοπό την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας, το οποίο φέρει την ένδειξη «ιατροτεχνικό βοήθημα». Το συγκεκριμένο προϊόν εμπίπτει στην ιατροτεχνική κατηγορία γιατί βοηθά το γαστρεντερικό σύστημα χωρίς να απορροφάται, και δεν έχει καμιά σχέση με νανοσωματίδια. Άλλα αντίστοιχα προϊόντα φέρουν την ίδια καθιερωμένη ένδειξη τουλάχιστον από το 2015. Το φαινόμενο της έλλειψης φαρμάκων δεν είναι νέο, αλλά πρόσφατα επιδεινώθηκε από την πανδημία της COVID-19 και τον πόλεμο στην Ουκρανία.