Όχι, τρόφιμα στα οποία χρησιμοποιούνται καρμίνες ως χρωστικές ΔΕΝ περιέχουν σκουλήκια

Το τελευταίο διάστημα αναρτώνται δημοσιεύσεις σε ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης που αναπαράγουν ισχυρισμούς σχετικά με συστατικά που εμπεριέχονται σε τρόφιμα της αγοράς. Συγκεκριμένα, πρόκειται για την ουσία Ε120 ή αλλιώς καρμίνη, μία χρωστική που χρησιμοποιείται σε τρόφιμα και λοιπά προϊόντα για τις έντονες αποχρώσεις που προσδίδει. Στις επίμαχες αναρτήσεις αναπαράγεται η παραπλανητική πληροφορία ότι οι καρμίνες είναι σκουλήκια. Ωστόσο, πρόκειται για παρανόηση καθώς οι καρμίνες δεν είναι σκουλήκια αλλά χρωστικές ουσίες, οι οποίες προκύπτουν από μία συγκεκριμένη κατηγορία εντόμων.

Παραδείγματα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

Τι ισχύει

Παρακάτω παρατίθεται η έννοια των “χρωστικών” όπως ορίζεται από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ΦΕΚ Β 788/31.12.87

Ως “χρωστικές” νοούνται:

Οι ουσίες που προσθέτουν ή αποκαθιστούν το χρώμα ενός τροφίμου και περιλαμβάνουν φυσικά συστατικά τροφίμων και φυσικές ουσίες που συχνά δεν καταναλώνονται ως τρόφιμα και δε χρησιμοποιούνται συνήθως ως συστατικά τροφίμου.

Τα παρασκευάσματα που λαμβάνονται από τρόφιμα και άλλες φυσικές ουσίες παραγόμενες με φυσική ή/και χημική εκχύλιση που οδηγεί σε επιλεκτική εκχύλιση του χρωστικού στοιχείου σε σχέση με τα θρεπτικά ή αρωματικά συστατικά τους.

Σύμφωνα με τον Κώδικα Τροφίμων και Ποτών (ΦΕΚ Β 788/31.12.87) η ουσία Ε120 αναγράφεται συνήθως στις συσκευασίες των προϊόντων με τις ονομασίες: κοχενίλη, καρμινικό οξύ, καρμίνες.

Παρακάτω βλέπουμε αποκόμματα του ΦΕΚ Β 788/31.12.87 που σχετίζονται με την ονομασία της ουσίας καθώς και τα ειδικά κριτήρια καθαρότητάς της (σελ. 8117, 8119)

Με την ονομασία Ε 120 εννοείται η ουσία που προέρχεται από τις θηλυκές αφίδες “Dactylopius Coccus”. Πρόκειται για ένα σκαθάρι που ζει και εκτρέφεται σε φυτά κάκτων στο Περού, στα Κανάρια Νησιά, στη Βολιβία και στη Χιλή. Το καρμίνιο (αναλύεται παρακάτω), που αποτελεί τη βασική χρωστική για διάφορα προϊόντα, εκχυλίζεται από τα θρυμματισμένα σώματα των συγκεκριμένων εντόμων. Τα Dactylopius Coccus (ή αλλιώς κοχενίλες) συλλέγονται κατά εκατομμύρια, ετησίως, ώστε να παραχθούν οι απαραίτητες ποσότητες καρμινίου. Η εν λόγω χρωστική αποτελεί βασικό στοιχείο στην παγκόσμια βιομηχανία τροφίμων καθώς χρησιμοποιείται σε μία ευρεία γκάμα γνωστών προϊόντων διατροφής σοκολάτα, ροφήματα γιαουρτιού – καθώς και σε αρκετά καλλυντικά αλλά και σε φαρμακευτικά προϊόντα. [πηγή 1][πηγή 2]

Το καρμίνιο είναι μια χρωστική ουσία φωτεινού-κόκκινου χρώματος. Το καρμινικό οξύ, το οποίο μετά από επεξεργασία είναι υπεύθυνο για τις έντονες αποχρώσεις κόκκινου, ροζ και καφέ χρώματος σε διάφορα προϊόντα, λαμβάνεται από διαδικασία εκχύλισης των Dactylopius Coccus. Στη φυσική του μορφή παράγεται από τα εν λόγω έντομα για να απωθήσουν θηρευτές, ενώ το τελικό προϊόν που χρησιμοποιείται ως χρωστική παράγεται μέσω βρασμού του καρμινικού οξέος, παρουσία ανθρακικού νατρίου, με μια μικροσκοπική ποσότητα αιθανόλης. Το ίζημα σχηματίζεται με την προσθήκη ασβεστίου ή αλουμινίου. [πηγή]

Σύμφωνα με τον κανονισμό (EC) αριθ. 1333/2008 για τα πρόσθετα τροφίμων, το E120 είναι εγκεκριμένο πρόσθετο τροφίμων στη λειτουργική κατηγορία χρωμάτων. Προκειμένου να ενημερώνονται οι καταναλωτές, η παρουσία του E120 πρέπει να αναγράφεται στον κατάλογο των συστατικών σύμφωνα με την οδηγία 2000/13/EC. Η νομοθεσία της ΕΕ δεν απαιτεί την επισήμανση της προέλευσης του πρόσθετου.

Η κοχενίλα, το καρμινικό οξύ, οι καρμίνες (E120) έχουν αξιολογηθεί από τη Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives και τη Scientific Committee on Food. Στις περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι καρμίνες θεωρούνται ως φυσική χρωστική ουσία και ως εναλλακτική λύση στις τεχνητές χρωστικές. Επιπλέον, το χρώμα της καρμίνης προτιμάται καθώς είναι σταθερό σε ένα ευρύ φάσμα PH, θερμότητας και φωτός.

Η εκτροφή των Dactylopius Coccus αποσκοπεί κυρίως στην παραγωγή καρμινίου. Γίνεται με φυσικό τρόπο καθώς αφήνονται να τραφούν με φραγκόσυκα και συλλέγονται με τα χέρια.

Επισημαίνεται ότι μόνο το συγκεκριμένο είδος αφίδας χρησιμοποιείται για την παραγωγή καρμινίου και ότι σε κανένα επίπεδο της παραγωγικής διαδικασίας δεν υπάρχει αναφορά σε σκουλήκια. Τέλος είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ο όρος “σκουλίκια” περιλαμβάνει μια μεγάλη ποικιλία ζώων από διαφορετικά φύλα (π.χ. Annelida, Platyhelminthes, Nematoda, Nemertea). Οι κοχενίλες ωστόσο δεν ανήκουν σε κάποιο από αυτά τα φύλα, αλλά κατατάσσονται στα αρθρόποδα και δεν έχουν σχέση με τα σκουλίκια.

Συμπέρασμα

Η ουσία Ε120 χρησιμοποιείται ως χρωστική που προσδίδει έντονες αποχρώσεις σε μία ευρεία γκάμα προϊόντων. Προέρχεται πράγματι από έντομα και συγκεκριμένα από την αφίδα Dactylopius Coccus, αλλά όχι από σκουλήκια. Το καρμινικό οξύ εκχυλίζεται από τις αποξηραμένες αφίδες και κατόπιν χημικής επεξεργασίας προκύπτει το καρμίνιο. Κατ’επέκταση, τα σκουλήκια δεν εμπλέκονται με κανέναν τρόπο και σε κανένα στάδιο της διαδικασίας παραγωγής των καρμινών.