Όχι, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ δε ζήτησε να ξαναγραφτεί η Βίβλος από Τεχνητή Νοημοσύνη

Αναπαράγεται κυρίως σε ιστοσελίδες και ιστολόγια ο ισχυρισμός ότι το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ ζήτησε Τεχνητή Νοημοσύνη να ξαναγράψει τη Βίβλο. Ωστόσο, ο ισχυρισμός δεν είναι αληθής.

Παραδείγματα διάδοσης του ισχυρισμού: pronews.gr, ploumistos.com, triklopodia.gr, europost.gr, gr.rua.gr, i-epikaira.blogspot.com.

Όπως διαβάζουμε στις ιστοσελίδες που αναπαράγουν τον ισχυρισμό, ο Γιουβάλ Νόα Χαράρι, ο οποίος αναφέρεται ως ανώτατος αξιωματικός του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, έκανε τη συγκεκριμένη δήλωση. Στα άρθρα που αναπαράγουν τον ισχυρισμό διαβάζουμε ότι ο Χαράρι είπε ότι η ΤΝ μπορεί να δημιουργήσει ενοποιημένες, παγκόσμιες, θρησκείες που “θα είναι πραγματικά σωστές”. 

Ακολουθούν μερικά αποσπάσματα από άρθρα που αναπαράγουν τον ισχυρισμό:

Δεν έχουν όριο οι προκλητικές δηλώσεις στελεχών του Παγκόσμιου Οικονομικού φόρουμ. Ένας ανώτατος αξιωματούχος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) του διαβόητου Κλάους Σβαμπ ζήτησε να «ξαναγραφεί» η θρησκευτική γραφή από την Tεχνητή Nοημοσύνη (TN) για να δημιουργηθεί μια νέα παγκοσμιοποιημένη «Βίβλος»!

Ο Γιούβαλ Νόε Χαράρι, ο βασικός σύμβουλος του Κλάους Σβαμπ και εκ των ιδρυτών του δόγματος της «Μεγάλης Επανεκκίνησης» υποστηρίζει ότι η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης για την αντικατάσταση των γραφών θα δημιουργήσει ενοποιημένες «θρησκείες που θα είναι «πραγματικά σωστές»!

[…]

Σύμφωνα με τον ίδιο, η δύναμη της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να αξιοποιηθεί και να χρησιμοποιηθεί για να αναδιαμορφώσει την πνευματικότητα στο παγκοσμιοποιητικό όραμα του WEF για «ισότητα» και συμπεριληπτικότητα.

Μιλώντας με τον δημοσιογράφο Pedro Pinto στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας, ο Χαράρι είπε στο ελιτίστικο κοινό:

«Είναι η πρώτη τεχνολογία που μπορεί να δημιουργήσει νέες ιδέες. Ξέρετε, το τυπογραφείο, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, μεταδίδουν, ή διαδίδουν τις ιδέες που δημιουργούνται από τον ανθρώπινο εγκέφαλο, από το ανθρώπινο μυαλό.

[…]

Στη συνέχεια, ο Χαράρι αποκάλυψε ότι αυτός και οι σύμμαχοί του στο WEF έχουν μια λύση στα υποτιθέμενα προβλήματα που μόλις είχε επισημάνει.

«Η Τ.Ν. μπορεί να δημιουργήσει νέες ιδέες. Μπορεί ακόμη και να γράψει μια νέα Βίβλο», δήλωσε.

«Σε όλη την ιστορία, οι θρησκείες ονειρευόντουσαν να έχουν ένα βιβλίο γραμμένο από μια υπεράνθρωπη νοημοσύνη, από μια μη ανθρώπινη οντότητα», πρόσθεσε.

«Σε λίγα χρόνια, μπορεί να υπάρξουν θρησκείες που είναι πραγματικά σωστές… απλά σκεφτείτε μια θρησκεία της οποίας το ιερό βιβλίο είναι γραμμένο από Τ.Ν.

Αυτό θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα σε λίγα χρόνια».

Τι ισχύει

Αρχικά, πρέπει να αναφερθεί ότι ο Χαράρι δεν αποτελεί ανώτατο αξιωματούχο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (World Economic Forum – WEF). Ο γνωστός ιστορικός, φιλόσοφος και συγγραφέας, είναι καθηγητής στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Μεταξύ άλλων έχει συγγράψει την τριλογία βιβλίων Sapiens – Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου (2014), Homo Deus. Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος (2016), και 21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα (2018), τα οποία έγιναν best seller και τον κατέστησαν εξαιρετικά δημοφιλή στο ευρύ κοινό. Ωστόσο, δεν προκύπτει από πουθενά ότι ο Χαράρι αποτελεί αξιωματούχο του WEF και σύμβουλο του ιδρυτή του, Κλάους Σβάμπ. Στην προσωπική ιστοσελίδα του Χαράρι δε συναντάμε καμία τέτοιου είδους αναφορά στο βιογραφικό του. Η μόνη αναφορά που γίνεται στο WEF αφορά τις ομιλίες που έχει κάνει ο Χαράρι το 2018 και το 2020 στην ετήσια εκδήλωση του οργανισμού στο Νταβός. Καμία αναφορά περί συνεργασίας του Χαράρι με το WEF δε συναντάμε ούτε στη σελίδα του Sapienship, του οργανισμού που έχει ιδρύσει ο Χαράρι και ο σύζυγός του, Ιτζίκ Γιαχάβ. Τέλος, καμία τέτοιου είδους αναφορά δε συναντάμε και στη σελίδα του WEF. Στη σελίδα “Ηγεσία και Διακυβέρνηση” της ιστοσελίδας, όπου αναφέρονται όλα τα άτομα που έχουν κάποιο θεσμικό ρόλο στον οργανισμό, το όνομα του Χαράρι δε συμπεριλαμβάνεται. Γενικά αναφορές στην ιστοσελίδα στο όνομα του Χαράρι υπάρχουν, όμως αυτές έχουν κυρίως να κάνουν με την προαναφερθείσα παρουσία του δύο φορές στην ετήσια εκδήλωση του οργανισμού στο Νταβός.

Όσον αναφορά την ίδια τη δήλωση του Χαράρι, από αυτή δεν προκύπτει ότι ο συγγραφέας ζήτησε να ξαναγραφτεί η Βίβλος με τη χρήση ΤΝ ούτε ότι ισχυρίστηκε πως η δημιουργία ιερών κειμένων και θρησκειών από ΤΝ θα οδηγούσε σε πραγματικά σωστές θρησκείες. Οι ισχυρισμοί αυτοί αποτελούν απομόνωση και παρερμηνεία πραγματικών δηλώσεων του Χαράρι. Συγκεκριμένα, στις 19 Μαΐου του 2023 ο συγγραφέας συνομίλησε ενώπιον κοινού με τον δημοσιογράφο Pedro Pinto σε συνέντευξη – εκδήλωση που διοργανώθηκε από τον πορτογαλικό οργανισμό Fundação Francisco Manuel dos Santos (FFMS). Η συζήτηση αφορούσε γενικά την ανθρωπότητα, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της αφορούσε την ΤΝ και ζητήματα όπως τον αντίκτυπο της ΤΝ στη δημοκρατία και την πολιτική, τις δεξιότητες που θα είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον, τη δυνατότητα διατήρησης των ανθρωπίνων σχέσεων στην εποχή της ΤΝ κ.ά. 

Γύρω στο τέταρτο λεπτό της συζήτησης ο δημοσιογράφος ζητά από τον Χαράρι να μιλήσει για την ΤΝ και για τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που αυτή ενέχει. Στην απάντησή του ο Χαράρι απαριθμεί τρία πράγματα που χρειάζεται κανείς να ξέρει για την ΤΝ. Όπως λέει, το πρώτο από αυτά είναι η συνειδητοποίηση ότι η ΤΝ βρίσκεται ακόμη στα πολύ αρχικά στάδια ανάπτυξής της και ακόμη έχουμε δει ελάχιστες από τις δυνατότητές της. Το δεύτερο είναι ότι η ΤΝ μπορεί να παίρνει αποφάσεις, πράγμα που τη διαφοροποιεί από άλλες τεχνολογίες του παρελθόντος. Το τρίτο είναι ότι η ΤΝ αποτελεί την πρώτη τεχνολογία που μπορεί να δημιουργήσει νέες ιδέες. Στο σημείο αυτό γίνεται και η υπό εξέταση δήλωση, η οποία έχει παρερμηνευτεί.

Σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα της ΤΝ να δημιουργεί νέες ιδέες ο Χαράρι λέει:

«Το τρίτο πράγμα που πρέπει να γνωρίζουν όλοι για την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ότι είναι η πρώτη τεχνολογία που μπορεί να δημιουργήσει νέες ιδέες. Ξέρετε, η τυπογραφία, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, μεταδίδουν, διαδίδουν, ιδέες που δημιουργούνται από τον ανθρώπινο εγκέφαλο, από το ανθρώπινο μυαλό. Δεν μπορούν να δημιουργήσουν μια νέα ιδέα. Ξέρετε ο Γουτεμβέργιος τύπωσε τη Βίβλο στα μέσα του 15ου αιώνα. Το τυπογραφείο τύπωσε όσα αντίγραφα της Βίβλου του έδωσε οδηγίες ο Γουτεμβέργιος, αλλά δε δημιούργησε ούτε μία νέα σελίδα. Δεν είχε καμία δική του ιδέα για τη Βίβλο. Είναι καλή; Είναι κακή; Πώς να ερμηνεύσει αυτό; Πώς να ερμηνεύσει εκείνο; Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να δημιουργήσει νέες ιδέες, μπορεί ακόμη και να γράψει μια “νέα Βίβλο”. Ξέρετε, σε όλη την ιστορία οι θρησκείες ονειρεύονταν ένα βιβλίο γραμμένο από μια υπεράνθρωπη νοημοσύνη, από μια μη ανθρώπινη οντότητα. Κάθε θρησκεία ισχυρίζεται ότι το δικό μας βιβλίο… Όλα τα άλλα βιβλία των άλλων θρησκειών τα έγραψαν άνθρωποι, αλλά το δικό μας βιβλίο; Όχι, όχι, όχι, όχι, όχι, προήλθε από κάποια υπεράνθρωπη νοημοσύνη. Σε λίγα χρόνια μπορεί να υπάρξουν θρησκείες που να είναι πραγματικά σωστές. Σκεφτείτε μια θρησκεία της οποίας το ιερό βιβλίο έχει γραφτεί από τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια πραγματικότητα σε λίγα χρόνια». 

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω απόσπασμα, ο Χαράρι δε ζητά να ξαναγραφτεί η «Βίβλος» από ΤΝ ούτε λέει ότι ιερά κείμενα δημιουργημένα κατά αυτόν τον τρόπο θα ήταν σωστά. Μιλώντας για τη δυνατότητα της ΤΝ να δημιουργεί νέες ιδέες, κάτι που καμία προηγούμενη τεχνολογία του ανθρώπινου πολιτισμού δεν μπορούσε να κάνει, δίνει το παράδειγμα της «Βίβλου», που αποτέλεσε το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε από τον εφευρέτη του τυπογραφείου. Ο Χαράρι εξηγεί ότι το τυπογραφείο τύπωσε ακριβώς τις σελίδες που του δόθηκαν χωρίς να μπορεί ούτε να κατανοήσει το περιεχόμενό τους ούτε να προσθέσει οτιδήποτε καινούργιο. Σε αντίθεση η ΤΝ μπορεί όχι μόνο να κατανοήσει το περιεχόμενο ενός κειμένου, αλλά και να παράξει εντελώς καινούργιο, με το Χαράρι να εξακολουθεί να χρησιμοποιεί στο σημείο αυτό το παράδειγμα της Βίβλου. Στη συνέχεια ο Χαράρι σχολιάζει ότι όλες οι θρησκείες πάντοτε ισχυρίζονταν ότι τα δικά τους ιερά κείμενα έχουν δημιουργηθεί από ένα υπεράνθρωπο ον, μια υπεράνθρωπη νοημοσύνη. Όπως λέει, κάτι τέτοιο θα μπορούσε σύντομα να είναι αλήθεια και να υπάρξουν θρησκείες που τα ιερά τους κείμενα να έχουν γραφτεί από μια υπεράνθρωπη νοημοσύνη (ΤΝ) και ως εκ τούτου να είναι σωστές σε αυτόν τον ισχυρισμό.

Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφερθεί ότι σε ομιλία του τον Απρίλιο του 2023 ο Χαράρι είχε αγγίξει ξανά το ίδιο ζήτημα, διατυπώνοντας πιο ξεκάθαρα τις σκέψεις του. Συγκεκριμένα μιλώντας στο Frontiers Forum, που διοργανώνει ο οργανισμός έκδοσης επιστημονικών περιοδικών Frontiers Media, είχε αναφέρει: 

«Αντ’ αυτού, σκεφτείτε για παράδειγμα την επόμενη προεδρική καμπάνια στις ΗΠΑ το 2024 και προσπαθήστε να φανταστείτε τον αντίκτυπο των νέων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, τα οποία μπορούν να παράγουν μαζικά πολιτικές διακηρύξεις, ψεύτικες ειδήσεις, ακόμη και ιερά κείμενα για νέες λατρείες. Τα τελευταία χρόνια η αίρεση Q Anon με πολιτική επιρροή έχει σχηματιστεί γύρω από ανώνυμα διαδικτυακά κείμενα, γνωστά ως Q drops. Τώρα οι οπαδοί αυτής της αίρεσης, που είναι πλέον εκατομμύρια στις ΗΠΑ και στον υπόλοιπο κόσμο, συγκέντρωναν, εξέταζαν και ερμήνευαν αυτά τα Q drops ως ένα είδος νέας Γραφής, ως ιερό κείμενο.  Τώρα, εξ όσων γνωρίζουμε, όλα τα προηγούμενα Q drops είχαν συνταχθεί από ανθρώπους και τα bots βοηθούσαν μόνο στη διάδοση αυτών των κειμένων στο διαδίκτυο, αλλά στο μέλλον ίσως δούμε τις πρώτες λατρείες και θρησκείες στην ιστορία, των οποίων τα κείμενα θα έχουν γράφτεί από μια μη ανθρώπινη νοημοσύνη. Και φυσικά οι θρησκείες σε όλη την ιστορία ισχυρίζονταν ότι τα ιερά τους βιβλία γράφτηκαν από μια μη ανθρώπινη νοημοσύνη. Αυτό δεν ίσχυε ποτέ πριν. Αυτό θα μπορούσε να γίνει αλήθεια πολύ πολύ γρήγορα με εκτεταμένες συνέπειες». 

Υποστηρικτικά στο ότι ο Χαράρι δε ζητά να ξαναγραφτεί η βίβλος από ΤΝ λειτουργεί και η ευρύτερη στάση του απέναντι στην εν λόγω τεχνολογία. Όπως προκύπτει και από άλλα σημεία της προαναφερθείσας συνέντευξης στον Pedro Pinto, ο ίδιος αντιμετωπίζει την ΤΝ με ιδιαίτερο σκεπτικισμό και προσπαθεί να εγείρει προβληματισμούς γύρω από την ανάπτυξη και τις εφαρμογές της. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης μιλά ανοικτά για ρύθμιση και έλεγχο της ανάπτυξης και κυρίως διάθεσης εργαλείων ΤΝ από τα κράτη και τις κυβερνήσεις, ακριβώς γιατί θεωρεί ότι πρέπει η τεχνολογία αυτή πριν γίνει διαθέσιμη να αξιολογείται και να ελέγχεται σχετικά με τις δυνατότητές της, τις προκλήσεις της κλπ. 

Τον ίδιο σκεπτικισμό ως προς την απευθείας υιοθέτηση τεχνολόγων ΤΝ ο ιστορικός έχει εκφράσει και στο παρελθόν μέσα από άρθρα γνώμης που έχει δημοσιεύσει σε διεθνή μέσα. Γράφοντας στον Economist τον Απρίλιο του 2023 ο Χαράρι μιλά για την αλλαγή που θα φέρει στην ανθρωπότητα η ικανότητα της ΤΝ να δημιουργεί αφηγήματα και καλεί επίσης για τη δημιουργία διαδικασιών ελέγχου ασφαλείας των εργαλείων αυτών πριν κυκλοφορήσουν στο κοινό. Μάλιστα στο ίδιο άρθρο κάνει αναφορά και στην ενδεχόμενη δημιουργία κειμένων αιρέσεων και θρησκειών από μην ανθρώπινη νοημοσύνη λέγοντας ότι αυτό ενδεχομένως σύντομα να είναι πραγματικότητα, θέτοντας το όμως κι εδώ περισσότερο ως έναν ανησυχητικό προβληματισμό παρά ως κάτι που υποστηρίζει. Σε παλαιότερο άρθρο του από τον Μάρτιο του 2023 στους New York Times ο Χαράρι θέτει προβληματισμούς για το ενδεχόμενο οι άνθρωποι να βρεθούν να ζουν σε μια πραγματικότητα διαμορφωμένη από ΤΝ και καλεί και πάλι για διαδικασίες ελέγχου της συγκεκριμένης τεχνολογίας με σκοπό τη διαφύλαξη της δημοκρατίας.

Τέλος, επικοινωνήσαμε με εκπρόσωπο τύπου του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ ο οποίος επιβεβαίωσε ότι ο Χαράρι δεν εργάζεται για τον οργανισμό ούτε αποτελεί σύμβουλό του. Επίσης, ξεκαθάρισε ότι το WEF δε ζήτησε ποτέ να ξαναγραφτεί η Βίβλος από ΤΝ και χαρακτήρισε αυτούς τους ισχυρισμούς ψευδείς που αποσκοπούν στην απαξίωση του έργου που επιτελεί ο οργανισμός.

Συμπέρασμα 

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, το WEF δε δήλωσε μέσω ανώτερου αξιωματούχου του ότι επιθυμεί να ξαναγραφτεί η Βίβλος με τη χρήση ΤΝ. Ο Γιουβάλ Νόα Χαράρι δεν είναι αξιωματούχος του WEF και ούτε δήλωσε το παραπάνω. Αυτό που είπε σε συνέντευξή του είναι ότι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που χρειάζεται να γνωρίζει κανείς είναι ότι η ΤΝ μπορεί να δημιουργεί νέες ιδέες. Θέλοντας να κάνει μια σύγκριση με παλαιότερες μεγάλες τεχνολογικές εφευρέσεις συνέκρινε το τυπογραφείο με την ΤΝ, λέγοντας ότι σε αντίθεση με το πρώτο η ΤΝ θα μπορούσε να δημιουργήσει νέα ιερά κείμενα. Στη συνέχεια σχολίασε ότι πάντοτε όλες οι θρησκείες ισχυρίζονταν ότι τα ιερά κείμενά τους είχαν δημιουργηθεί από μια υπεράνθρωπη νοημοσύνη, κάτι που σε μερικά χρόνια μερικές θρησκείες θα μπορούν ορθώς να ισχυριστούν μιας και τα κείμενά τους θα έχουν δημιουργηθεί από ΤΝ. Ο ίδιος αναφέρει όλα τα παραπάνω με ιδιαίτερο σκεπτικισμό ως ζητήματα που χρήζουν προβληματισμού και όχι ως ιδέες που προωθεί. 

Ενημέρωση 11/07/2023: Στο άρθρο προστέθηκε η απάντηση του εκπροσώπου του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.