Παραπληροφόρηση σχετικά με την αποχή στις εκλογές και τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας

Τις τελευταίες ημέρες διαδίδεται ισχυρισμός στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης που εμπεριέχει εσφαλμένες αξιώσεις σχετικά με τις εκλογές που διεξήχθησαν στις 25 Ιουνίου 2023. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι το ποσοστό της αποχής στις εκλογές ανήλθε στο 57% και ότι βάσει της αρχής της αναλογικότητας, η κυβέρνηση που εξελέγη δε θα έπρεπε να αναγνωρίζεται.

Παραδείγματα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

Τι ισχύει:

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που αναρτήθηκαν στην επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών και αφορούν το σύνολο της επικράτειας, η συμμετοχή στις εκλογές ανήλθε στο 52,84%. Το ίδιο αποτέλεσμα επαληθεύεται και από σχετική ειδησεογραφία. Ειδικότερα, ο αριθμός των ψήφων για τις εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 ανήλθε σε 5.273.072 εκ των οποίων κρίθηκαν έγκυρες οι 5.214.577, ενώ 9.980.234 ήταν οι συνολικοί εγγεγραμμένοι.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το ποσοστό αποχής της τάξεως του 47,16%, αποτελεί ιστορικά το υψηλότερο που έχει σημειωθεί σε ελληνικές εκλογές στη Μεταπολίτευση, ξεπερνώντας και την έως πρότινος μεγαλύτερη αποχή που είχε καταγραφεί στην πολιτική αναμέτρηση του Σεπτέμβρη του 2015 (43,84%). Ωστόσο, δεν προσεγγίζει το ποσοστό που εσφαλμένα διαδίδεται ως αληθές στον υπό εξέταση ισχυρισμό.

Επιπλέον, η επίκληση της συνταγματικής ρύθμισης της αρχής της αναλογικότητας, η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο του εν λόγω ισχυρισμού, δεν ευσταθεί καθώς το περιεχόμενό της ουδεμία σύνδεση έχει με το ποσοστό συμμετοχής των ψηφοφόρων στη διαδικασία εκλογής του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος καθώς και με την αναγνώρισή του.

Η αρχή της αναλογικότητας, η οποία θεμελιώνεται νομικά στο άρθρο 25 παρ.1 του Συντάγματος, αφορά την κατοχύρωση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ως αρχή συνταγματικής ισχύος που απορρέει από την έννοια του κράτους δικαίου. Συγκεκριμένα, κάθε μορφή κρατικής εξουσίας υποχρεούται να διασφαλίζει την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου ως ατόμου αλλά και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου. Τυχόν περιορισμοί των δικαιωμάτων αυτών θα πρέπει να προβλέπονται ειδικά είτε από το Σύνταγμα είτε από Νόμο, με τον όρο της τήρησης της αρχής της αναλογικότητας, δεν θα πρέπει δηλαδή οι περιορισμοί αυτοί των δικαιωμάτων του ατόμου να είναι υπέρμετροι. Έτσι, για παράδειγμα, ένα δυσμενές διοικητικό μέτρο σε βάρος κάποιου πολίτη (π.χ. η αφαίρεση της άδειας οδήγησης από έναν οδηγό οχήματος για κάποια τροχονομική παράβασή του) δεν μπορεί να είναι είναι υπέρμετρο σε αναλογία με την βαρύτητα της πράξης για την οποία του επιβλήθηκε το μέτρο αυτό.

Η αρχή της αναλογικότητας δεν έχει καμία σχέση, επομένως, με την έννοια της αναλογικής εκπροσώπησης των Ελλήνων ψηφοφόρων στη Βουλή, όπως εσφαλμένα εννοείται στον διαδιδόμενο ισχυρισμό.

Παρακάτω παρατίθεται το περιεχόμενο του συνταγματικού άρθρου:

**1. Τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκησή τους. Τα δικαιώματα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν. Oι κάθε είδους περιορισμοί που μπορούν κατά το Σύνταγμα να επιβληθούν στα δικαιώματα αυτά πρέπει να προβλέπονται είτε απευθείας από το Σύνταγμα είτε από το νόμο, εφόσον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας.

2. H αναγνώριση και η προστασία των θεμελιωδών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου από την Πολιτεία αποβλέπει στην πραγμάτωση της κοινωνικής προόδου μέσα σε ελευθερία και δικαιοσύνη.

3. H καταχρηστική άσκηση δικαιώματος δεν επιτρέπεται.

4. Tο Kράτος δικαιούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης.
** Με δύο αστερίσκους δηλώνονται τα σημεία της Αναθεώρησης που αναγράφονται στο Ψήφισμα της 6ης Απριλίου 2001 της Ζ’  Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων

Στην προκειμένη περίπτωση, τα ποσοστά αποχής δεν οφείλονται σε κάποια παράτυπη παρεμπόδιση του θεμελιώδους συνταγματικού δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Επομένως, οποιαδήποτε θέση κάνει λόγο για καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων κρίνεται αβάσιμη.

Σύμφωνα με την αρχή της δεδηλωμένης (άρθρο 84) η κυβέρνηση αναγνωρίζεται εφόσον έχει λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή.

Επίσης, στο άρθρο 37 του Συντάγματος το οποίο αφορά τη διαδικασία διορισμού του πρωθυπουργού και των λοιπών μελών της κυβέρνησης από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τίθεται περιορισμός μόνο ως προς την απόλυτη πλειοψηφία που πρέπει να έχει το κυβερνών κόμμα στο ελληνικό κοινοβούλιο και όχι ως προς το ποσοστό συμμετοχής των ψηφοφόρων κατά τις εκλογές.

Τέλος, σε κείμενο που εμπεριέχεται στην επίσημη ιστοσελίδα του ελληνικού κοινοβουλίου με πληροφορίες για την κωδικοποίηση των διατάξεων της νομοθεσίας γύρω από την εκλογή των Βουλευτών, τον ορισμό του εκλογικού σώματος και του εκλογικού συστήματος καθώς και τις αρχές που διέπουν την ψηφοφορία, δε βρέθηκε καμία αναφορά που να στηρίζει το περιεχόμενο του εν λόγω ισχυρισμού.

Ως Ellinika Hoaxes είχαμε δημοσιεύσει παλαιότερα άρθρο κατάρριψης παρεμφερούς ισχυρισμού ο οποίος υποστήριζε εσφαλμένα ότι όταν τα λευκά ψηφοδέλτια ξεπερνούν το 50% των συνολικών ψήφων, τότε όλοι οι υποψήφιοι χάνουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι.

Συμπέρασμα:

Βάσει των παραπάνω στοιχείων, ο ισχυρισμός κρίνεται ψευδής. Το ποσοστό αποχής στις εκλογές που διεξήχθησαν τη 25η Ιουνίου 2023 ανερχόταν στο 47,16% και όχι στο 57% όπως εσφαλμένα υποστηρίζεται. Η αρχή της αναλογικότητας που επικαλείται στο πλαίσιο του ίδιου ισχυρισμού δε συνδέεται επ’ ουδενί λόγω με την αναγνώριση της κυβέρνησης. Στην πραγματικότητα πρόκειται για άρθρο που αναφέρεται στη σχέση ανάμεσα στα ανθρώπινα δικαιώματα και στον τρόπο άσκησης της κρατικής εξουσίας. Τέλος, κατόπιν εξέτασης άρθρων του Συντάγματος που σχετίζονται άμεσα με την εκλογική διαδικασία, δεν εντοπίστηκε καμία αναφορά σε ακύρωση αποτελεσμάτων εκλογών, σε απόρριψη ή σε κατάλυση της κυβέρνησης λόγω αποχής που ξεπερνάει συγκεκριμένο ποσοστό επί του συνολικού εκλογικού σώματος.