Παραπληροφόρηση σχετικά με τα συστατικά των προϊόντων της Apeel Sciences

Εντοπίζεται και στην Ελλάδα ισχυρισμός που έχει κάνει τον γύρο του διαδικτύου και σχετίζεται με τα προϊόντα επικάλυψης της Apeel Sciences. Συγκεκριμένα, σε δημοσιεύσεις που αναρτώνται από χρήστες του Facebook, διαμοιράζονται φωτογραφίες από τρόφιμα που φέρουν την ετικέτα της εν λόγω εταιρείας. Οι εικόνες πλαισιώνονται με τον ισχυρισμό ότι o Μπιλ Γκέιτς, ίδρυσε την Apeel Sciences με σκοπό να παράξει προϊόντα που εμπεριέχουν τις τοξικές ουσίες μονογλυκερίδια και διγλυκερίδια ώστε οι άνθρωποι που τα καταναλώνουν να αρρωσταίνουν σταδιακά.

Παραδείγματα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

Δεν είναι η πρώτη φορά που η δραστηριότητα της εταιρείας αποτελεί αφορμή για συνωμοσιολογικές ή λοιπές εσφαλμένες αξιώσεις. Ενδεικτικά παρατίθενται άρθρα που δημοσιεύτηκαν από πληθώρα οργανισμών ελέγχου γεγονότων και αφορούν αναληθείς ισχυρισμούς σχετικά με την Apeel Science, με ευρεία διάδοση στο εξωτερικό. (usatoday, politifact, afp.factcheck, apnews)

Δηλώσεις της εταιρείας σχετικά με το προϊόν:

Σύμφωνα με αναφορές που εμπεριέχονται στην επίσημη ιστοσελίδα της, η εταιρία δημιουργεί επικαλύψεις (Edipeel) για βρώσιμα προϊόντα, οι οποίες έχουν φυτική προέλευση και χρησιμοποιούνται από καλλιεργητές τροφίμων, προμηθευτές και λιανοπωλητές προκειμένου να τα διατηρούν για μεγαλύτερο διάστημα φρέσκα. Οι επιστρώσεις παράγονται ώστε να δημιουργούν ένα ιδανικό μικροκλίμα που προσφέρει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στα προϊόντα μετά τη διαδικασία συγκομιδής.

Η Apeel Sciences επισημαίνει ότι η εν λόγω πρακτική συμβάλει στη μείωση της σπατάλης, στην εξοικονόμηση πόρων όπως το νερό και στην αποφυγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το Edipeel αποστέλλεται σε προμηθευτές φρέσκων προϊόντων, οι οποίοι εφαρμόζουν την επίστρωση στα συσκευαστήριά τους μετά τη συλλογή των καρπών. Η Apeel Sciences επισημαίνει ότι δεν είναι απαραίτητο να ξεπλυθεί η επίστρωση από τα προϊόντα καθώς είναι απολύτως βρώσιμη, ασφαλής, άοσμη και άγευστη, ωστόσο ενδείκνυται να ξεπλένονται γενικώς τα φρούτα και τα λαχανικά για την αφαίρεση τυχόν επιφανειακών ακαθαρσιών ή υπολειμμάτων.

Όπως αναφέρεται σε διαφορετικό δημοσίευμα του ιστοτόπου, η ιδέα για την επίστρωση προήλθε μέσω της μίμησης του τρόπου λειτουργίας του ανώτερου στρώματος του φλοιού, δηλαδή της φυτικής επιδερμίδας, το οποίο διατηρεί την υγρασία στο εσωτερικό ενώ επιτρέπει συγχρόνως  στο φυτό να αναπνέει χωρίς να αφυδατωθεί. Στην ουσία δημιουργείται μία επιπρόσθετη φλοίδα που εφαρμόζεται εξωτερικά του καρπού, επιβραδύνοντας την απώλεια του νερού και την οξείδωση, δύο βασικές αιτίες για την αλλοίωση των τροφίμων.  

Όσον αφορά τα συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του υπό εξέταση προϊόντος, η εταιρεία αναφέρει ότι το Apeel αποτελείται από μονογλυκερίδια και διγλυκερίδια, τα οποία απαντώνται φυσικά σε όλα τα φρούτα και τα λαχανικά. Αυτά τα συστατικά έχουν μακρά ιστορία ασφαλούς κατανάλωσης και έχουν επαληθευτεί από ρυθμιστικές αρχές σε όλο τον κόσμο.

Τα μονογλυκερίδια και διγλυκερίδια επιβεβαιώθηκαν ως γενικώς αναγνωρισμένα και ασφαλή για ευπαθή και μη ευπαθή τρόφιμα από τον FDA το 1989 καθώς και από άλλες ρυθμιστικές αρχές σε όλο τον κόσμο όπως από τον Health Canada και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Αυτά τα λιπίδια χρησιμοποιούνται ως συστατικό σε τρόφιμα τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1930 και έχουν επανεξεταστεί σε μια σειρά από δημόσια διαθέσιμες επιστημονικές μελέτες και βιβλιογραφία που καταδεικνύουν την ασφαλή χρήση τους.

Τι ισχύει:

Σύμφωνα με την ενημερωμένη έκδοση του κώδικα ομοσπονδιακών κανονισμών του FDA, οι ουσίες μονογλυκερίδια και διγλυκερίδια αποτελούνται από:

Ένα μείγμα μονο- και διεστέρων γλυκερυλίου και μικρές ποσότητες τριεστέρων, που παρασκευάζονται από λίπη ή έλαια ή οξέα που σχηματίζουν λίπος, που προέρχονται από βρώσιμες πηγές. Τα μονο- και διγλυκερίδια παράγονται με την αντίδραση της γλυκερίνης με λιπαρά οξέα ή την αντίδραση της γλυκερίνης με τα τριγλυκερίδια, παρουσία αλκαλικού καταλύτη. Τα προϊόντα καθαρίζονται περαιτέρω για να ληφθεί ένα μείγμα γλυκεριδίων, ελεύθερων λιπαρών οξέων και ελεύθερης γλυκερίνης που περιέχει τουλάχιστον 90 τοις εκατό κατά βάρος γλυκερίδια.

Ως προς την ασφάλεια του προϊόντος ο FDA συμπληρώνει:

Το συστατικό πληροί τις προδιαγραφές του Food Chemicals Codex. Σύμφωνα με τη § 184.1(b)(1), το συστατικό χρησιμοποιείται σε τρόφιμα χωρίς κανέναν άλλο περιορισμό εκτός από την τρέχουσα καλή πρακτική παρασκευής.

Επιπλέον, ο FDA επιβεβαιώνει ότι το υπό εξέταση προϊόν φέρει την ειδική σήμανση του “γενικά αναγνωρισμένο ως ασφαλές” (GRAS).

Σύμφωνα με δηλώσεις του Walter C. Willett, καθηγητή επιδημιολογίας και διατροφής, τα μονογλυκερίδια και τα διγλυκερίδια δεν είναι τοξικά ή ανησυχητικά.

Σε συνέχεια των απαντήσεων που έδωσε στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters αναφέρεται:

Είναι απλώς μερικώς αφομοιωμένα λίπη που παίρνουμε από τη διατροφή μας ή που το σώμα μας παράγει από υδατάνθρακες ή πρωτεΐνες. Τα παρασκευάζει σε μεγάλες ποσότητες ως μέρος της κανονικής πέψης. Τα μονογλυκερίδια και τα διγλυκερίδια στο Edipeel είναι σαν να προσθέτουμε ένα λεπτό στρώμα λίπους και δε θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία όταν χρησιμοποιούνται με αυτόν τον τρόπο. Η Apeel λέει ότι χρησιμοποιεί φυσικές, φυτικές πηγές και οι ποσότητες που χρησιμοποιούν είναι ούτως ή άλλως μικρές.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το Edipeel της Apeel Sciences επιτρέπεται για χρήση σε φρούτα και λαχανικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, τη Χιλή, την Κίνα, την Κολομβία, την Ιαπωνία, την Κένυα, το Μεξικό, το Περού και τη Νότια Αφρική χωρίς περιορισμό. Επιπλέον, το Edipeel επιτρέπεται για χρήση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Νορβηγία, την Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο σε φρούτα όπως: αβοκάντο, εσπεριδοειδή, μάνγκο, παπάγια, πεπόνια, μπανάνες, ανανάδες και ρόδια. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια κατά την παραγωγή αλλά και την κατανάλωση του προϊόντος υπάρχουν διαθέσιμες εδώ.

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα πρόσθετα τροφίμων απαιτεί τα τελευταία να υπόκεινται σε αξιολόγηση ασφάλειας από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) προτού επιτραπεί η χρήση τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για τον λόγο αυτό κρίθηκε απαραίτητη η επαναξιολόγηση της ασφάλειας των μονο- και διγλυκεριδίων ως πρόσθετα τροφών (Ε 471), από την EFSA το 2017.

Διεξήχθησαν τοξικολογικές μελέτες κατά τις οποίες εξετάστηκαν μονο- και διγλυκερίδια πλούσια σε ακόρεστα λιπαρά οξέα στα πλαίσια της επαναξιολόγησης του Ε 471, οι οποίες οδήγησαν στα ακόλουθα πορίσματα:

Δεν αναφέρθηκαν στοιχεία για ανεπιθύμητες ενέργειες σε βραχυπρόθεσμες, υποχρόνιες μελέτες, σε έρευνες χρόνιας, αναπαραγωγικής και αναπτυξιακής τοξικότητας. Δεν αναφέρθηκε καμία πιθανότητα καρκινογόνου δράσης ούτε επίδραση προαγωγής κατά την έναρξη/προαγωγή. Οι διαθέσιμες μελέτες δεν εγείρουν καμία ανησυχία όσον αφορά τη γονοτοξικότητα. Οι ακριβείς εκτιμήσεις βασίστηκαν σε 31 από τις 84 κατηγορίες τροφίμων στις οποίες επιτρέπεται η E 471. Η ομάδα σημείωσε ότι η συμβολή του E 471 αντιπροσώπευε κατά μέσο όρο μόνο το 0,8–3,5% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης λίπους.

Το 2021 ζητήθηκε από την ομάδα για τα πρόσθετα και τα αρωματικά τροφίμων να αξιολογήσει, ως συνέχεια της παραπάνω έρευνας, τα μονο- και διγλυκερίδια των λιπαρών οξέων (Ε 471) για τη χρήση τους ως πρόσθετα σε τροφές για βρέφη ηλικίας κάτω των 16 εβδομάδων που ανήκουν στις κατηγορίες 13.1.1 (Βρεφικά παρασκευάσματα) και 13.1.5.1 για ειδικές τροφές για βρέφη.

Η επιστημονική ομάδα έκρινε ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ανεπιθύμητων ενεργειών από τις διαθέσιμες μελέτες σε ζώα στην υψηλότερη δόση που δοκιμάστηκε και από τα δεδομένα μετά την κυκλοφορία. Έγινε σύγκριση μεταξύ της ημερήσιας έκθεσης στο άθροισμα των μονο- και δι-ακυλογλυκερολών από το μητρικό γάλα και εκείνης που προέκυψε από τη χρήση του E 471 στο βρεφικό γάλα. Η επιτροπή σημείωσε ότι τα ανοίγματα που προκύπτουν είναι της ίδιας τάξης μεγέθους. Συνολικά, η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για την ασφάλεια όταν το E 471 χρησιμοποιείται ως πρόσθετο τροφίμων σύμφωνα με το παράρτημα III του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008.

Η Apeel Sciences ιδρύθηκε το 2012 από τον James Rogers. Επειδή η διατύπωση του ισχυρισμού σε σχέση με το  ιδιοκτησιακό καθεστώς της εταιρείας δεν είναι ξεκάθαρη, διευκρινίζεται ότι ο Μπιλ Γκειτς δεν είναι ιδρυτής της Apeel Sciences. Όπως αποσαφήνισε εκπρόσωπος του Ιδρύματος Bill και Melinda Gates στο Reuters, δωρήθηκαν στην εταιρεία 99,995$ τον Νοέμβριο του 2012 και 985,161$ τον Αύγουστο του 2015. Επιπροσθέτως, η εκπρόσωπος της εταιρείας Lauren Sweeney, ξεκαθάρισε ότι το Ίδρυμα Bill και Melinda Gates δεν είναι πλέον ενεργός επενδυτής στην εταιρεία. Ως Ellinika Hoaxes έχουμε επανειλημμένα προβεί στη διάψευση ψευδών ειδήσεων που σχετίζονται με τον Μπιλ Γκέιτς (παραδείγματα εδώ, εδώ και εδώ).

Για την παρούσα κατάρριψη λήφθηκαν υπόψη σχετικά άρθρα των οργανισμών επαλήθευσης ειδήσεων Reuters Fact-Check και Africa Check.

Συμπέρασμα:

Βάσει των παραπάνω στοιχείων ο ισχυρισμός κρίνεται ψευδής. Η εταιρεία Apeel Sciences ιδρύθηκε το 2012 από τον James Rogers λαμβάνοντας επιχορήγηση από το ίδρυμα Bill και Melinda Gates. Ειδικεύεται στη δημιουργία μίας βρώσιμης επίστρωσης η οποία αντιγράφει τις φυσικές λειτουργίες της φυτικής επιδερμίδας και τοποθετείται σε διάφορα είδη φρούτων ώστε να διαρκούν περισσότερο πριν αποσυντεθούν. Για την παρασκευή της επίστρωσης χρησιμοποιούνται μονογλυκερίδια και διγλυκερίδια, μορφές λιπαρών οξέων που συναντώνται φυσικά σε διάφορα τρόφιμα ή παράγονται και από το ανθρώπινο σώμα. Είναι εγκεκριμένες από τον FDA και από άλλες έγκυρες ρυθμιστικές αρχές που σχετίζονται με την υγεία και τη διατροφή, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Canada Health.