Εσφαλμένη συσχέτιση της ατραζίνης με τη δυσφορία φύλου

Αναρτήσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε ιστοσελίδες αναπαράγουν ισχυρισμό που επιχειρεί να συνδέσει την κατανάλωση μιας χημικής ένωσης με τη δυσφορία φύλου που παρουσιάζουν κάποια άτομα. Παρεμφερείς δημοσιεύσεις διακινούνται εδώ και αρκετά χρόνια, βασιζόμενες σε έρευνα του 2010 που παρουσίασε την κατανάλωση ατραζίνης ως παράγοντα που επηρεάζει το φύλο των αμφίβιων. Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι η παραπάνω σύνδεση της κατανάλωσης ατραζίνης με την ύπαρξη των τρανς ατόμων είναι βάσιμη.

Παραδείγματα δημοσιευμάτων: katohika.gr, triklopodia.gr, press-gr.com

Παραδείγματα αναρτήσεων:

Πλαίσιο

Στις 5 Ιουνίου 2023, ο Robert F. Kennedy Jr., υποψήφιος των Δημοκρατικών για την προεδρία το 2024 και γνωστός για την προώθηση θεωριών συνωμοσίας, παρουσίασε μέσω podcast την θεωρία ότι «η ατραζίνη συμβάλλει στη “σεξουαλική δυσφορία” των παιδιών». Το επεισόδιο αφαιρέθηκε αργότερα από το YouTube για παραπληροφόρηση σχετικά με τα εμβόλια, ενώ ο Kennedy έκανε παρόμοια σχόλια στο podcast του Joe Rogan 10 ημέρες αργότερα.

Γύρω στα μέσα Ιουλίου, η Tulsi Gabbard, πρώην μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων, ανέβασε στο Twitter δημοσίευση που προέτρεπε το αμερικανικό Κογκρέσο να απαγορεύσει τη χρήση της ατραζίνης στις καλλιέργειες καθώς είναι «ένα από τα πιο συνήθη και τοξικά ζιζανιοκτόνα». Αναφέρθηκε, ακόμη, σε έκθεση του Πανεπιστημίου Berkeley του 2010 που σύμφωνα με την οποία «η ατραζίνη μπορεί να μετατρέψει τα αρσενικά βατράχια σε θηλυκά».

Σχετικό δημοσίευμα που συνέδεε τα λεγόμενα των Gabbard και Kennedy Jr. αναρτήθηκε λίγες ημέρες αργότερα, στις 14 Ιουλίου, από το The People’s Voice, προηγουμένως γνωστό ως NewsPunch. To NewsPunch, ιστότοπος με εκτενές ιστορικό διασποράς ψευδών ειδήσεων και έδρα το Λος Άντζελες, ιδρύθηκε το 2014 ως Your News Wire και τον Νοέμβριο του 2018 μετονομάστηκε σε NewsPunch. Τα άρθρα που ακολούθησαν στις ελληνικές ιστοσελίδες χρησιμοποίησαν το παραπάνω και με τη σειρά τους κατέληξαν στα ίδια «συμπεράσματα».

Ατραζίνη

Η ατραζίνη είναι ένα εκλεκτικό προφυτρωτικό προϊόν που χρησιμοποιείται, μεταξύ άλλων, σε καλλιέργειες για τον έλεγχο ζιζανίων και εισέρχεται στο πόσιμο νερό μέσω της γεωργικής απορροής από τις καλλιέργειες σειρών. Τέτοιες καλλιέργειες λογίζονται το καλαμπόκι, η σόγια, το ρύζι, η πατάτα κ.α.

Ήδη από το 2003 η Ε.Ε. έχει ανακοινώσει την απαγόρευση χρήσης του ζιζανιοκτόνου, η οποία έλαβε χώρα την αμέσως επόμενη χρονιά, λόγω ανησυχιών σχετικά με μόλυνση των υδάτων. Από την άλλη μεριά, στην Αμερική συνεχίζει να είναι ακόμη σε χρήση. Έκθεση του αμερικανικού Οργανισμού Προστασίας Περιβάλλοντος (ΕΡΑ) το 2018, σχετικά με την αξιολόγηση κινδύνου για την ανθρώπινη υγεία από την ατραζίνη, ανέφερε πως «δεν εντόπισε κινδύνους ανησυχίας κατά την αξιολόγηση όλων των διατροφικών πηγών έκθεσης, συμπεριλαμβανομένου του πόσιμου νερού».

Παρόλα αυτά, και ενώ το 2020 η ατραζίνη εγκρίθηκε εκ νέου με ενημερωμένα μέτρα μετριασμού κινδύνων, αρκετοί ήταν εκείνοι που δεν συμφώνησαν με το πόρισμα της ΕΡΑ. Έτσι, διάφοροι οργανισμοί κινήθηκαν νομικά, καθώς θεώρησαν ότι η EPA έλαβε την απόφασή της χωρίς «ουσιαστικά στοιχεία». Ακόμη, σύμφωνα με καναδική έκθεση του 2021, η ατραζίνη αξιολογήθηκε ως ικανή να επιφέρει κινδύνους σε ζώα και φυτά σε περιοχές που συσσωρεύεται σε πολύ μεγάλες ποσότητες. Ανησυχίες σχετικά με την ανθρώπινη έκθεση στην ατραζίνη επικεντρώνονται κυρίως γύρω από την αναπαραγωγική υγεία, ειδικότερα σε αγρότες που έρχονται σε συνεχή επαφή. Οι περισσότερες διαθέσιμες έρευνες, στις οποίες δεν υπάρχει ομοφωνία για το μέγεθος των κινδύνων, προτρέπουν σε περισσότερη μελέτη πάνω στις πιθανές επιπτώσεις της ατραζίνης για την καλύτερη κατανόηση αυτών.

Ο Tyrone B. Hayes, καθηγητής βιολογίας του Πανεπιστημίου Berkeley και υπεύθυνος της έρευνας σχετικά με την ατραζίνη στα αμφίβια, μίλησε στο PolitiFact για την ανάγκη περισσότερης έρευνας σχετικά με τις επιπτώσεις της ατραζίνης στην υγεία των ζώων και των ανθρώπων και τόνισε, αναφορικά με τον ισχυρισμό του Kenedy Jr., ότι «δεν υπάρχουν δεδομένα που να κάνουν πραγματικά αυτή τη σύνδεση. Αυτό είναι μια εικασία».

Ακόμη, εξήγησε πως τόσο τα αμφίβια όσο και τα ψάρια «έχουν σχετικά διαπερατό δέρμα και έτσι μπορούν να απορροφήσουν την χημική ένωση περισσότερο». Οι περισσότεροι άνθρωποι εκτίθενται στην ατραζίνη κυρίως μέσω του πόσιμου νερού, ενώ μάλιστα είναι πιο εύκολα σε θέση να τη φιλτράρουν μέσω των ούρων από ότι οι βάτραχοι. Τα αμφίβια, που ζουν μέσα στο νερό στο οποίο ουρούν, είναι λιγότερο ικανά να ξεφύγουν από τη μακροχρόνια έκθεση».

Ο Hayes είπε επίσης ότι τα αμφίβια, μαζί με τα ψάρια και ορισμένα ερπετά, έχουν μεγαλύτερη σεξουαλική ρευστότητα. «Εάν δώσετε οιστρογόνα σε έναν γενετικά αρσενικό βάτραχο μπορεί να αναπτύξει μια ωοθήκη. Δεν ισχύει το ίδιο για τους ανθρώπους».

Ατραζίνη και τράνς ταυτότητα

Παρότι, λοιπόν, η ατραζίνη μπορεί να εγκυμονεί πιθανούς κινδύνους για την υγεία, καμία μελέτη σε ανθρώπους δεν έχει δείξει σχέση μεταξύ της έκθεσης στην ατραζίνη και της ταυτότητας φύλου ή του σεξουαλικού προσανατολισμού.

Εξάλλου, η “σεξουαλική δυσφορία”, στην οποία αναφέρεται ο Kennedy Jr., δεν είναι δόκιμος ιατρικός όρος. Η δυσφορία φύλου είναι η εμπειρία δυσφορίας που μπορεί να εμφανιστεί όταν η ταυτότητα φύλου ενός ατόμου δεν ταιριάζει με το φύλο που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση. Τα τελευταία χρόνια, ο δυτικός κόσμος έχει γνωρίσει μεγάλη αύξηση στο μέγεθος του νεανικού πληθυσμού που εξετάζεται για δυσφορία φύλου ή που ήδη αυτοπροσδιορίζεται ως τρανς. Χαρακτηριστικά, μελέτη του 2022 στις ΗΠΑ, διαπίστωσε διπλασιασμό τέτοιου αυτοπροσδιορισμού στις ηλικίες 13 έως 24 ετών, σε σύγκριση με το 2017.

Αν η ατραζίνη έπαιζε ουσιαστικό ρόλο στο εν λόγω φαινόμενο, τότε θα έπρεπε να παρατηρείται και ανάλογη αύξηση στην έκθεση του πληθυσμού στο εν λόγω χημικό. Για να ελέγξουμε την εν λόγω υπόθεση, ανατρέχουμε στα στατιστικά χρήσης ατραζίνης στις ΗΠΑ για το καλαμπόκι (όπου αντιστοιχεί η συντριπτική πλειοψηφία χορήγησης της ουσίας λόγω μεγέθους καλλιεργήσιμων εκτάσεων).

Από τα δεδομένα, διαπιστώνουμε ότι, αντίθετα με την παραπάνω υπόθεση, τα τελευταία 15 χρόνια η χρήση ατραζίνης ανά στρέμμα καλαμποκιού στις ΗΠΑ βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα από την έναρξη καταγραφής το 1990.

Ακόμη πιο χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, ανάλογη αύξηση περιστατικών δυσφορίας φύλου καταγράφεται και σε ευρωπαϊκές χώρες που έχουν απαγορέψει την ατραζίνη από το 2004, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Σουηδία.

Η ακριβής αιτιολογία της δυσφορίας φύλου δεν έχει ακόμη ταυτοποιηθεί, ωστόσο έχουν βρεθεί γενετικοί και ορμονικοί παράγοντες με σημαντική επιρροή. Τα τελευταία χρόνια, η αύξηση της καταγραφής αντίστοιχων περιστατικών, μαζί με δημογραφικές διαφοροποιήσεις, έχει οδηγήσει και σε υποθέσεις κεντρικού ρόλου κοινωνικών επιρροών ή αντίδρασης απέναντι σε άσχετα ψυχολογικά προβλήματα, οι οποίες υποθέσεις όμως έχουν βρεθεί προβληματικές.

Είναι πιθανό οι πρόσφατες καταγραφές να μην οφείλονται τόσο σε ουσιαστικές αλλαγές αυτοπροσδιορισμού, όσο στο γεγονός ότι οι προηγούμενες γενιές τράνς ατόμων να αντιμετώπιζαν πολύ μεγαλύτερη δυσκολία δημόσιας εκδήλωσης.

Παρά την περιπλοκότητα του ζητήματος και τα λιγοστά επιστημονικά δεδομένα υψηλής ποιότητας, οι πιο πρόσφατες μελέτες υποστηρίζουν ότι το ευρέως αναγνωρισμένο πρότυπο υποστηρικτικής φροντίδας φύλου εξακολουθεί να αποτελεί την πιο ασφαλή και αποτελεσματική πρακτική, τουλάχιστον για τα περισσότερα άτομα που βιώνουν δυσφορία φύλου.

Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Bill Gates δεν έχει άμεση σχέση με την παραγωγή ατραζίνης. Η ατραζίνη αναπτύχθηκε και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά από την ελβετική εταιρεία Geigy στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Από το 1971 έως το 1996 η εταιρεία προχώρησε σε συγχωνεύσεις με δύο άλλες ελβετικές εταιρείες, δημιουργώντας τη Novartis. Το 2000, η Novartis και η AstraZeneca συγχώνευσαν τα τμήματα των αγροτικών επιχειρήσεών τους για να δημιουργήσουν μια νέα εταιρεία, τη Syngenta. Πλέον, η ατραζίνη διατίθεται στην αγορά μέσω της Syngenta.

Το Ίδρυμα Bill and Melinda Gates συμμετέχει σε πληθώρα προγραμμάτων για βιώσιμες καλλιέργειες. Μεταξύ αυτών βρίσκεται και το «Developing a Superior Cassava Seed Piece» πρότζεκτ της Syngenta που έλαβε χρηματοδότηση 1 εκ. δολαρίων από το Ίδρυμα. Το έργο στοχεύει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των ιών και άλλων φυτικών ασθενειών που μεταδίδονται από τους σπόρους που μολύνουν μεγάλες ποσότητες φυτευτικού υλικού και δεν έχει κάποια σχέση με την ατραζίνη.

Συμπέρασμα

Καμία επιστημονική μελέτη σε ανθρώπους δεν έχει συνδέσει την έκθεση σε ατραζίνη με τη δυσφορία φύλου. Η προσπάθεια σύνδεσης της έρευνας που αφορούσε την αλλαγή φύλου σε αμφίβια έπειτα από την έκθεσή τους σε ατραζίνη με τη δυσφορία φύλου που παρατηρείται σε κάποιους ανθρώπους είναι άτοπη.