Βίντεο ΔΕΝ δείχνει ενεργειακό κύμα να ρίχνει θεατές συναυλίας στο έδαφος

Από τα μέσα Αυγούστου του 2023, σε δημοσιεύματα σε ιστότοπους και σε αναρτήσεις στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, ξεκίνησε να διαδίδεται ο ισχυρισμος πως βίντεο το οποίο λήφθηκε σε συναυλία γνωστής τραγουδίστριας δείχνει θεατές να σωριάζονται μαζικά στο έδαφος από κάποιου είδους ενεργειακό κύμα. Ωστόσο, ο εν λόγω ισχυρισμός είναι ψευδής.

Παραδείγματα: katohika.gr, tzafnews.gr, gazetta.gr

Παραδείγματα αναρτήσεων σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

Το υπό εξέταση βίντεο όπως αναρτήθηκε στο Χ (πρώην Τwitter) συνοδευόμενο από τον υπό εξέταση ισχυρισμό περί ενεργειακού κύματος, είναι αυτό:

Τι ισχύει

Το υπό εξέταση βίντεο λήφθηκε κατά τη διάρκεια της συναυλίας της τραγουδίστριας Lana del Rey στην πόλη του Μεξικού στις 15 Αυγούστου 2023. Το περιστατικό συνέβη λίγα μέτρα από τη σκηνή της συναυλίας και καταγράφηκε τόσο από κινητά τηλέφωνα του κοινού όσο και από κάμερες που κάλυπταν τη συναυλία.

Η πρώτη εμφάνιση του περιστατικού έγινε στο Χ (πρώην Twitter) στις 17 Αυγούστου 2023, σε ανάρτηση του λογαριασμού Season of Lana. Σε αυτή δε γίνεται καμία αναφορά σε ενεργειακά κύματα, ενώ το κείμενο της ανάρτησης έχει χιουμοριστικό τόνο, αναφέροντας πως η ερμηνεία της τραγουδίστριας στο συγκεκριμένο τραγούδι «πραγματικά ξεσήκωσε τον κόσμο»:

Λίγες ημέρες αργότερα, νέα ανάρτηση του λογαριασμού “T R U T H P O L E” στο Χ ανέβασε το βίντεο, γράφοντας για αναφορές περί μυστηριώδους ενεργειακού κύματος το οποίο χτύπησε το πλήθος:

Αναφορές για ένα μυστηριώδες ενεργειακό κύμα που χτυπά το πλήθος σε μια συναυλία της Lana Del Rey έχουν πυροδοτήσει διαμάχη στο διαδίκτυο που έλαβε χώρα στο Foro Sol στην Πόλη του Μεξικού στις 15 Αυγούστου

Είναι απλώς κάτι εξηγήσιμο ή κάτι περίεργο;

Tην ανάρτηση κοινοποίησε στο κοινωνικό δίκτυο και ο Chuck Callesto, πρώην υποψήφιος Ρεπουμπλικανός για το Κογκρέσο για την πολιτεία της Φλόριντα, ο οποίος στο παρελθόν έχει προβεί επανειλημμένα σε διάδοση ψευδούς ή παραπλανητικού περιεχομένου. Η ανάρτησή του γνώρισε αρκετά μεγαλύτερη διάδοση από την αρχική:

Στην ανάρτηση του Chuck Callesto, οι χρήστες του Χ έχουν προσθέσει πληροφορίες σχετικά με το τι ακριβώς διακρίνεται στο βίντεο, με τη μορφή των «σημειώσεων κοινότητας». Πρόκειται για μια απόπειρα του κοινωνικού δικτύου να καταπολεμήσει την παραπληροφόρηση στην πλατφόρμα του, επιτρέποντας στους χρήστες να προσθέτουν κατάλληλο πλαίσιο σε πιθανόν παραπλανητικές αναρτήσεις.

Τι είναι η προοδευτική κατάρρευση του πλήθους

Σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς περί ενεργειακού κύματος, το υπό εξέταση βίντεο προβάλλει ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως “progressive crowd collapse” (προοδευτική κατάρρευση του πλήθους) και παρατηρείται πολλές φορές σε συναυλίες, αλλά και σε περιπτώσεις όπου υπάρχει μαζική συρροή κόσμου.

Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει όταν σε μια ομάδα ανθρώπων που βρίσκονται συνωστισμένοι σε υψηλή συχνότητα, ένας από αυτούς χάσει την ισορροπία του και πέσει στο έδαφος. Λόγω της πυκνότητας του πλήθους, και της αδυναμίας στήριξης των γύρω του λόγω του συνωστισμού, σε μία τέτοια περίπτωση οι άνθρωποι που βρίσκονταν δίπλα του μπορεί επίσης να χάσουν την ισορροπία τους και να πέσουν στο έδαφος, ειδικά αν στηρίζονταν πάνω του. Αναλόγως των συνθηκών, συγκεκριμένα του πόσο πυκνά συνωστισμένοι είναι οι άνθρωποι στο πλήθος, δημιουργείται ένα φαινόμενο «ντόμινο», κατά το οποίο σταδιακά ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του πλήθους χάνει την ισορροπία του και πέφτει στο έδαφος.

Στο υπό εξέταση βίντεο μάλιστα περιλαμβάνεται λήψη του περιστατικού από μέλος του πλήθους στην οποία σημειώνεται το σημείο που ξεκίνησε η πτώση, όπως φαίνεται στο παρακάτω στιγμιότυπο:

Ανάλογα περιστατικά έχουν σημειωθεί στο παρελθόν σε συναυλίες και σε εορτασμούς, με πολλές από τις περιπτώσεις αυτές να συνοδεύονται από σοβαρούς τραυματισμούς ή ακόμα και τον θάνατο ανθρώπων, όπως συνέβη το 2022 στην οδό Itaewon της Seoul κατά τη διάρκεια των εορτασμών του Halloween, όπου έχασαν τη ζωή τους πάνω από 150 άνθρωποι, και το 1995 στη Μέκκα της Σαουδικής Αραβίας όπου κατάρρευση πλήθους κατά τη διάρκεια του ετήσιου μουσουλμανικού προσκυνήματος Χατζ κόστισε τη ζωή σε πάνω από 2.400 προσκυνητές.

Όπως εξηγεί στο themessenger.com o καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σάφολκ και ειδικός στη διδασκαλία των αρχών και των εφαρμογών της Ασφάλειας του Πλήθους και της Ανάλυσης Κινδύνου Πλήθους, Dr. G. Keith Still, ο όρος «ντόμινο» είναι ο ιδανικός για να περιγράψει το φαινόμενο:

«Ονομάζεται προοδευτική κατάρρευση πλήθους, όπου η ορμή ενός ατόμου που χτυπά ένα άλλο αυξάνεται σημαντικά. […] Εάν στοιβάζετε ντόμινο, ένα ντόμινο μπορεί να χτυπήσει ένα άλλο ντόμινο έως και 1.5 φορές το μέγεθός του, απλώς και μόνο επειδή (σσ: προκαλώντας την πτώση τους) μετατρέπετε μια δυνητική ενέργεια σε κινητική ενέργεια. Αλλάζετε τη δύναμη. Έτσι, είναι πολύ εύκολο όταν βρίσκεστε σε κοντινή απόσταση, όταν το πλήθος είναι στοιβαγμένο, να πέσουν όλοι».

»Γενικά, σε κάθε κλειστό χώρο, εάν δεν ρυθμίσετε τη ροή του πλήθους, μπορεί να γεμίσει υπερβολικά και να έχετε αυτόν τον κίνδυνο κρουστικών κυμάτων, προοδευτικής κατάρρευσης του πλήθους […] Πολλές φορές μπορεί να συμβεί χωρίς σοβαρούς τραυματισμούς και δεν καταγράφεται. Αλλά σε αυτήν την περίπτωση (σσ: στη συναυλία της Lana del Rey), τα μέσα ενημέρωσης το έπιασαν από πολλές οπτικές γωνίες και φαίνεται φρικτό… Και μπορεί να είναι πολύ μοιραίο, εκτός εάν οι άνθρωποι μπορούν να σηκωθούν μόνοι τους […]»

H εφημερίδα Guardian σε άρθρο της το 2022, λίγο μετά από το τραγικό ατύχημα στη Σεούλ, δημοσίευσε ένα γραφικό προκειμένου να εξηγήσει πως μπορεί να συμβεί μια προοδευτική κατάρρευση του πλήθους:

Πως συμβαίνει μια προοδευτική κατάρρευση πλήθους:

1) Μια πυκνά συνωστισμένη ομάδα ανθρώπων ασκούν πίεση ο ένας στον άλλον, αλλά διατηρούνται στη θέση τους λόγω της πίεσης που δέχονται από την άλλη πλευρά. Ένα ωστικό κύμα μέσα στο πλήθος ή ένα γλίστρημα μπορεί να προκαλέσει πτώση.

2) Η πτώση ενός ατόμου της ομάδας προκαλεί ένα ξαφνικό κενό στο πλήθος, και αφαιρεί τις αντίθετες δυνάμεις που κρατούν το πλήθος σε ισορροπία.

3) Και άλλα άτομα πέφτουν στον κενό χώρο, με περισσότερους να τους ακολουθούν, μέχρι να μειωθεί η πίεση. Αυτή η διαδικασία μπορεί να δημιουργήσει ένα εφέ κυματισμού με επιπλέον κενά σε άλλα σημεία του πλήθους.

Παρόμοια εξήγηση μπορείτε να παρακολουθήσετε σε βίντεο του καναλιού BrainStuff – HowStuffWorks, στο YouTube:

Ένας άλλος τρόπος […] είναι αυτό που ονομάζεται προοδευτική κατάρρευση πλήθους. Aς πούμε ότι έχετε ένα σωρό ανθρώπους συνωστισμένους σε ένα πλήθος υψηλής πυκνότητας και ένας από αυτούς πέφτει κάτω. Αυτό δημιουργεί μια τρύπα στο πλήθος, και οι άνθρωποι που προηγουμένως στηρίζονταν επάνω που μόλις έπεσε, αρχίζουν να πέφτουν και αυτοί, και ούτω καθεξής και ούτω καθεξής, και δημιουργείται ένα φαινόμενο ντόμινο […]

Συμπέρασμα

Με βάση τα ανωτέρω, στο βίντεο δεν βλέπουμε την πτώση των θεατών της συναυλίας λόγω κάποιου μυστήριου ενεργειακού κύματος, αλλά λόγω ενός φαινομένου που ονομάζεται προοδευτική κατάρρευση του πλήθους, το οποίο μπορεί να συμβεί όπου υπάρχει μαζική συρροή κόσμου σε υψηλή πυκνότητα. Η προοδευτική κατάρρευση πλήθους προκαλείται όταν ένα άτομο από το πλήθους χάσει την ισορροπία του και πέσει, γεγονός που, αναλόγως του συνωστισμού και της πυκνότητας του πλήθους, μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενός φαινομένου «ντόμινο», με σταδιακά ολοένα και περισσότερα άτομα γύρω του να χάνουν την ισορροπία τους και να πέφτουν στο έδαφος.