Η Ελλάδα ΔΕΝ θα υιοθετήσει το ψηφιακό ευρώ στις 26 Οκτωβρίου

Περίπου στα μέσα Αυγούστου του 2023 άρχισε να αναπαράγεται μέσα από αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο ισχυρισμός ότι η Ελλάδα πρόκειται να γίνει η πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα εισάγει το ψηφιακό ευρώ, δηλαδή την ψηφιακή έκδοση του ευρώ που σκέφτεται να δημιουργήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ωστόσο, ο ισχυρισμός είναι αναληθής. 

Παραδείγματα διάδοσης του ισχυρισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

Τι ισχύει

Η δημιουργία του λεγόμενου ψηφιακού ευρώ αποτελεί ένα πρότζεκτ που η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει εδώ και χρόνια. Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από την ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας το πρότζεκτ του “ψηφιακού ευρώ” έχει επίσημα αρχίσει να πραγματοποιείται ήδη από το 2020. Στόχος είναι η δημιουργία ενός εναλλακτικού τρόπου πληρωμής με χρήματα πέραν των μετρητών.

Για να γίνει αυτό πιο κατανοητό κρίνεται σκόπιμο να εξηγήσουμε τι είναι τα ψηφιακά νομίσματα που εκδίδονται από τράπεζες, ποια είναι η χρησιμότητά τους και πού έγκειται η διαφορά τους με άλλες διαθέσιμες μορφές ηλεκτρονικών συναλλαγών, ποια είναι οι διαφορά τους από άλλες μορφές ψηφιακών νομισμάτων (πχ. κρυπτονομίσματα) και πώς ακριβώς σχεδιάζεται να λειτουργήσει το ψηφιακό ευρώ όταν υλοποιηθεί. 

Τα ψηφιακά νομίσματα είναι μια μορφή χρήματος που υπάρχει μόνο σε ηλεκτρονική μορφή. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών online ή σε ορισμένες περιπτώσεις και offline. Υπάρχουν διάφοροι τύποι ψηφιακών νομισμάτων, μεταξύ των οποίων και τα πολύ γνωστά κρυπτονομίσματα, αλλά και τα ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών (Central bank digital currencies – CBDCs). Τέτοιο πρόκειται να είναι και το ψηφιακό ευρώ εάν τελικά το πρότζεκτ υλοποιηθεί.

Τα CBDCs αποτελούν ψηφιακά νομίσματα που εκδίδονται από τις Κεντρικές Τράπεζες χωρών ή Ενώσεων. Σχεδιάζονται για να έχουν την ίδια αξία με τα φυσικά νομίσματα της εκάστοτε χώρας και να μπορούν να χρησιμοποιηθούν με τον ίδιο τρόπο. Η διαφορά τους με άλλες μορφές ψηφιακών νομισμάτων, όπως τα κρυπτονομίσματα που αναφέραμε παραπάνω, είναι ακριβώς ότι σχεδιάζονται και ελέγχονται από Κεντρικές Τράπεζες. Τα ψηφιακά αυτά νομίσματα σχεδιάζονται στις περισσότερες περιπτώσεις για να εξυπηρετούν καθημερινές συναλλαγές των πολιτών, όπως αγορές online και offline. Η διαφορά τους με άλλους διαθέσιμους τρόπους ηλεκτρονικών πληρωμών, όπως πχ η πληρωμή μέσω e-banking, είναι ότι τα ψηφιακά αυτά νομίσματα, αποτελούν χρήμα που εκδίδεται από ένα Κεντρικό Ίδρυμα, όπως ακριβώς και τα χαρτονομίσματα, καθώς εκδίδονται και κυκλοφορούν από την Κεντρική Τράπεζα, και όχι χρήμα που ελέγχεται και διακινείται μέσω ιδιωτικών τραπεζικών ιδρυμάτων.

Ψηφιακό Ευρώ

Όπως αναφέραμε και παραπάνω η συζήτηση για το ψηφιακό ευρώ έχει ξεκινήσει ήδη από το 2020. Το 2021 ξεκίνησε και επίσημα η πρώτη φάση του σχετικού πρότζεκτ, αυτή της έρευνας, η οποία όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχεδιάγραμμα αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2023. Η φάση αυτή έχει ως στόχο να εξετάσει βασικά ζητήματα που σχετίζονται με τον σχεδιασμό και τη διανομή του ψηφιακού ευρώ, διασφαλίζοντας ότι αυτό θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των Ευρωπαίων πολιτών, αποτρέποντας παράλληλα παράνομες δραστηριότητες και αποφεύγοντας αρνητικές επιπτώσεις στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τη νομισματική πολιτική. Επίσης, η έρευνα επιδιώκει να αξιολογήσει τις πιθανές επιπτώσεις του ψηφιακού ευρώ στην αγορά και τα ζητήματα προστασίας της ιδιωτικής ζωής που προκύπτουν.

Παράλληλα, στις 28 Ιουνίου του 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε νομοθετική πρόταση που ως στόχο έχει τη δημιουργία του σχετικού νομικού πλαισίου, εντός του οποίου το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα. Το νομοσχέδιο αυτό έχει αποσταλεί στα δύο νομοθετικά σώματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, για ανάλυση και συζήτηση. Εάν το νομοσχέδιο υιοθετηθεί, τότε θα δοθεί το πράσινο φως στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να προχωρήσει τις διαδικασίες έκδοσης του ψηφιακού ευρώ. Εκτιμήσεις αναφέρουν ότι, εάν η διαδικασία κινηθεί ομαλά, το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να κυκλοφορήσει το 2027. 

Στόχος είναι η δημιουργία ενός εναλλακτικού τρόπου πληρωμής, που να εναρμονίζεται με τη σύγχρονη ψηφιακή πραγματικότητα και να ικανοποιεί την αυξανόμενη επιθυμία των πολιτών να πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους ψηφιακά και όχι με τη χρήση μετρητών. Μεταξύ άλλων, αυτά που επιδιώκονται είναι, μέσα από το ψηφιακό ευρώ, να δοθούν στους πολίτες περισσότερες επιλογές πληρωμών πέραν από όσες είναι σήμερα διαθέσιμες, να διευκολυνθούν οι ηλεκτρονικές συναλλαγές μεταξύ των κρατών της ευρωζώνης και να καταστούν δυνατές οι συναλλαγές με ψηφιακό τρόπο ακόμη και όταν δεν υπάρχει σύνδεση στο διαδίκτυο. Την ίδια στιγμή προσδοκάται ότι το ψηφιακό ευρώ θα επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να παραμείνει μια εξισορροπητική δύναμη στο σύστημα πληρωμών, θα συμβάλλει στην αυτονομία της Ευρώπης και θα ενισχύσει την καινοτομία. Αυτό που χρειάζεται να τονιστεί είναι ότι το ψηφιακό ευρώ δεν σχεδιάζεται με σκοπό να αντικαταστήσει τα μετρητά αλλά με στόχο να αποτελέσει έναν νέο τρόπο πληρωμής, που θα προσφέρεται παράλληλα με αυτά. Αξιοσημείωτο είναι ότι, μαζί με την πρόταση νόμου που αφορά το ευρώ, παρουσιάστηκε και αντίστοιχη πρόταση που στοχεύει στην προστασία των συναλλαγών με μετρητά. 

Παρακάτω δίνεται ένα χρονοδιάγραμμα που αποτυπώνει τις βασικές στιγμές – σταθμούς στην έως τώρα πορεία δημιουργίας του ψηφιακού ευρώ.

Όπως καθίσταται σαφές από τα παραπάνω, η έκδοση ψηφιακού ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως ένας εναλλακτικός τρόπος πληρωμής, είναι κάτι που βρίσκεται ακόμη υπό ανάπτυξη. Η σχετική νομοθεσία που θα επέτρεπε την υλοποίηση και κυκλοφορία του ψηφιακού ευρώ δεν έχει ακόμη ψηφιστεί και το πρότζεκτ βρίσκεται ακόμη στα πρώτα του στάδια.

Τι πρόκειται να γίνει στις 26 Οκτωβρίου 2023; 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η ημερομηνία, η οποία αναφέρεται από όσους αναπαράγουν τον ισχυρισμό ως η υποτιθέμενη ημερομηνία υιοθέτησης του ψηφιακού ευρώ από την Ελλάδα, συμπίπτει με την ημερομηνία συνεδρίασης του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην Αθήνα. Μάλιστα στον ελληνικό Τύπο έχουν κυκλοφορήσει δημοσιεύματα που αναφέρουν ότι εκείνη την ημέρα, μεταξύ άλλων, θα γίνουν και σχετικές με το πρότζεκτ του ψηφιακού ευρώ ανακοινώσεις. Δεν αποκλείεται η πραγματοποίηση της εν λόγω συνεδρίασης στην Αθήνα στις 26 Οκτωβρίου να έχει οδηγήσει στη λανθασμένη εντύπωση ότι εκείνη την ημέρα η Ελλάδα θα υιοθετήσει το ψηφιακό ευρώ.

Επικοινωνία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Θέλοντας να επιβεβαιώσουμε όλα τα παραπάνω περί του ψηφιακού ευρώ επικοινωνήσαμε με εκπρόσωπο Τύπου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο οποίος δήλωσε:

Ο ισχυρισμός είναι αβάσιμος. Η φάση έρευνας του ψηφιακό ευρώ θα ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2023. Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θα αποφασίσει τότε αν θα προχωρήσει στην επόμενη φάση του έργου. Στην επόμενη φάση, η ΕΚΤ θα αναπτύξει και θα δοκιμάσει περαιτέρω τις τεχνικές λύσεις και τις επιχειρηματικές ρυθμίσεις. Ενδεχόμενη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου για την έκδοση ψηφιακού ευρώ θα ληφθεί μόνο μετά την έκδοση της νομοθετικής πράξης που έχει προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ως εκ τούτου, θα ήταν αδύνατο για την Ελλάδα να υιοθετήσει το ψηφιακό ευρώ την ημερομηνία που αναφέρει ο ισχυρισμός. 

Συμπέρασμα

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, η Ελλάδα δεν πρόκειται να γίνει στις 26 Οκτωβρίου του 2023 η πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα εισάγει το ψηφιακό ευρώ. Η δημιουργία ψηφιακής έκδοσης του ευρώ είναι ένα ενεργό πρότζεκτ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο όμως βρίσκεται ακόμη σε αρχικά στάδια. Τον Οκτώβριο αναμένεται να ολοκληρωθεί η πρώτη φάση του πρότζεκτ, αυτή της έρευνας, ενώ ακόμη δεν έχει δημιουργηθεί καν το νομοθετικό πλαίσιο που θα επέτρεπε την έκδοση και κυκλοφορία του ψηφιακού ευρώ. Κατά συνέπεια, είναι αδύνατον η Ελλάδα να το υιοθετήσει τον φετινό Οκτώβριο.