Παραπληροφόρηση γύρω από επιδότηση με ωφελούμενους άτομα αλλοδαπής καταγωγής

Σε αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθώς και σε ιστοσελίδες συναντάμε τον ισχυρισμό πως κονδύλια ύψους ως και 1.590€ κάθε μήνα παρέχονται ως επιδότηση ενοικίου σε ωφελούμενους αλλοδαπής καταγωγής. Στην πραγματικότητα πρόκειται για επιδότηση δημοσίων ή ιδιωτικών φορέων μέσω προγράμματος του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης της ΕΕ. Το πρόγραμμα δύναται να παρέχει υποστήριξη σε συγκεκριμένο αριθμό ασυνόδευτων ανηλίκων που βρίσκονται στην Ελλάδα, ηλικίας 16 ετών και άνω, μέσω εξατομικευμένης φροντίδας στο πλαίσιο ημιαυτόνομης διαβίωσης. Ας εξετάσουμε παρακάτω αναλυτικά τι ισχύει.

Παραδείγματα δημοσιευμάτων: pronews.gr, panictimes.gr, tzafnews.gr, dekeleianews.gr, oimaskespeftoun.blogspot.com, choratouaxoritou.gr.

Παραδείγματα αναρτήσεων:

«Μελετά» τρόπους αντιμετώπισης της στεγαστικής κρίσης ενώ δίνει 1.590 € επιδότηση ενοικίου στους αλλοδαπούς!

Ο πρωθυπουργός είπε πως οι τιμές των ακίνητων έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια και ότι η κυβέρνηση του μελετά τρόπους για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.

Βέβαια αυτό που δεν είπε είναι ότι ενώ ο Έλληνας αδυνατεί να βρει κατοικία με χαμηλό ενοίκιο αλλοδαποί «ανήλικοι» και «ασυνόδευτοι» που έχουν μπει παράνομα στη χώρα παίρνουν επιδότηση έως και 1.590 ευρώ το μήνα στο πλαίσιο της επιδότησης ημιαυτόνομης διαβίωσης και έως 4.400 ευρώ για επίπλωση των διαμερισμάτων που ενοικιάζουν!

Πλαίσιο

Στα δημοσιεύματα, καθώς και στις αναρτήσεις που συναντήσαμε, αναπαράγεται ισχυρισμός που κάνει λόγο για παροχή πολύ υψηλού επιδόματος ενοικίου σε άτομα αλλοδαπής καταγωγής, ενώ ακόμη αναφορά γίνεται σε επιπρόσθετη παρεχόμενη επιδότηση για επίπλωση. Οι σχετικές δημοσιεύσεις εμφανίστηκαν λίγο μετά την φετινή προδημοσίευση πρόσκλησης της πράξης «Επιχορήγηση φορέων για τη λειτουργία Εποπτευόμενων Διαμερισμάτων Ημιαυτόνομης Διαβίωσης για ασυνόδευτους ανήλικους 16 ετών και άνω (SILs)».

Ωστόσο, προτού καταπιαστούμε με τις λεπτομέρειες του προγράμματος, είναι σκόπιμο να ανατρέξουμε στην κείμενη νομοθεσία που αφορά το «Πλαίσιο Πρότυπων Κανόνων Λειτουργίας Εποπτευόμενων Διαμερισμάτων Ημιαυτόνομης Διαβίωσης Ασυνόδευτων Ανηλίκων». Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση 138529/2023 (ΦΕΚ Β’ 1615), ως Εποπτευόμενο Διαμέρισμα Ημιαυτόνομης Διαβίωσης (Ε.Δ.Η.Δ.) ορίζεται «η κατοικία υπό τη μορφή διαμερίσματος που χρησιμοποιείται ως μικρής δυναμικότητας Δομή Μακροχρόνιας Φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων που έχουν συμπληρώσει το δέκατο έκτο έτος της ηλικίας τους για την υποστηριζόμενη αυτονόμησή τους», ενώ ως Μονάδα εποπτευόμενων διαμερισμάτων ορίζεται «ένα σύνολο τριών (3) έως πέντε (5) εποπτευόμενων διαμερισμάτων ημιαυτόνομης διαβίωσης, που λειτουργούν υπό τον ίδιο φορέα λειτουργίας, έχουν γεωγραφική εγγύτητα και έχουν την ίδια ομάδα υποστήριξης».

Ο όρος ασυνόδευτος ανήλικος διευκρινίζεται στην Οδηγία 2011/95/ΕΕ (αρθρ. 2, §ιβ), ως «ανήλικος που φτάνει στο έδαφος των κρατών μελών χωρίς να συνοδεύεται από ενήλικο υπεύθυνο για αυτόν σύμφωνα με το νόμο ή την πρακτική του οικείου κράτους μέλους, και εφόσον κανένας ενήλικος δεν ασκεί στην πράξη την επιμέλειά του· ο όρος καλύπτει επίσης τον ανήλικο που αφέθηκε ασυνόδευτος κατόπιν της εισόδου του στο έδαφος των κρατών μελών», όπως αργότερα έχει περιγραφεί και στον Ν. 4939/2022 (Α’ 111). Ακόμη, στο άρθρο 4 της ανωτέρω Υ.Α. αναφέρεται η υποχρέωση εγγραφής των Ε.Δ.Η.Δ. στο Εθνικό Μητρώο Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων (Ε.Μ.Π.Α.Α.) από τους φορείς λειτουργίας τους, ειδάλλως δεν θα επιτραπεί η τοποθέτηση ανηλίκων σε αυτά.

Τι ισχύει

Το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) επανασυστήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (η πρώτη σύσταση είχε λάβει χώρα το 2014 για το διάστημα 2014-2020) για την περίοδο Ιανουαρίου 2021 – Δεκεμβρίου 2027, με στόχο την αποδοτική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, την ενίσχυση σχετικών πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και τον επιμερισμό ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών [πηγή, αρθρ. 3].

Σύμφωνα με δημοσιευμένη Εκτελεστική Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον Νοέμβριο του 2022 εγκρίθηκε το πρόγραμμα της Ελλάδας για την παροχή στήριξης μέσω του ΤΑΜΕ από το 2021 έως το 2027 (με ετήσια ανανέωση). Στο πλαίσιο, λοιπόν, των χρηματοδοτούμενων δράσεων του Ταμείου εντάσσεται και η «Επιχορήγηση Φορέων για τη Λειτουργία Εποπτευόμενων Διαμερισμάτων Ημιαυτόνομης Διαβίωσης για Ασυνόδευτους Ανήλικους 16 ετών και άνω (SILs)». Η εν λόγω πράξη προδημοσιεύθηκε φέτος στις 2 Φεβρουαρίου 2024 και αφορά τη χρηματοδότηση της λειτουργίας Ε.Δ.Η.Δ. για την κάλυψη της ανάγκης φιλοξενίας συνολικά διακοσίων (200) ασυνόδευτων ανηλίκων για δώδεκα (12) μήνες, από 01/04/2024 έως 31/03/2025, και ορίζει ως έναρξη ισχύος την 1η Απριλίου 2024.

Η χρηματοδότηση της πράξης προέρχεται κατά 75% από την Ευρωπαϊκή Ένωση και κατά 25% από Ελλάδα [πηγή]. Η συνολική συγχρηματοδοτούμενη δημόσια δαπάνη ανέρχεται σε 4.500.000,00€, ενώ ο υπολογισμός της δημόσιας δαπάνης κάθε πράξης θα βασιστεί στη μέθοδο μοναδιαίου κόστους λειτουργίας και παροχής οικονομικού βοηθήματος, σύμφωνα με το παρακάτω Παράρτημα.

Επίσης, στις παραγράφους 3 και 6 του άρθρου 66ΚΖ του Ν. 4939/2022, διαβάζουμε τις παρακάτω προϋποθέσεις ένταξης ασυνόδευτων ανηλίκων στα Εποπτευόμενα Διαμερίσματα καθώς και τις συμπεριλαμβανόμενες παροχές:

3. Οι προϋποθέσεις ένταξης ασυνόδευτου ανηλίκου σε Ε.Δ.Η.Δ. είναι:
α) η συμπλήρωση του δεκάτου έκτου (16ου) έτους της ηλικίας του,
β) η καταγραφή του από την Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης ή τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας ή τις αρμόδιες αρχές παραλαβής και εξέτασης αίτησης διεθνούς προστασίας,
γ) η συμφωνία του για την ένταξή του στο πλαίσιο της ημιαυτόνομης διαβίωσης.

[…]
6. Κατά τη διάρκεια της παρεχόμενης φιλοξενίας σε Ε.Δ.Η.Δ., οι ασυνόδευτοι ανήλικοι λαμβάνουν υπηρεσίες και παροχές, όπως στέγαση, υλικές παροχές, το οικονομικό βοήθημα της παρ. 6 του άρθρου 60, ψυχοκοινωνική στήριξη, διερμηνεία, συνδρομή στην πρόσβαση στην εκπαίδευση, επαγγελματική κατάρτιση και την αγορά εργασίας, νομική συνδρομή, πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη.

Πιο αναλυτικά, στο αρθρ. 15 της Υ.Α. 138529/2023 συμπεριλαμβάνονται οι υπηρεσίες που θεωρούνται απαραίτητες για την καθημερινή διαβίωση, ενδυνάμωση, κοινωνική ένταξη και σταδιακή αυτονόμηση των ασυνόδευτων ανηλίκων που δύναται να φιλοξενούνται σε Ε.Δ.Η.Δ.:

1. Στις παρεχόμενες υπηρεσίες περιλαμβάνονται κατ’ ελάχιστον οι εξής:

α) Στέγαση, β) Σίτιση, γ) Ψυχοκοινωνική υποστήριξη και παραπομπή, δ) Υπηρεσίες υγείας, ε) Νομική συνδρομή, στ) Εκπαίδευση και προώθηση της ένταξης, ζ) Επαγγελματική κατάρτιση και πρόσβαση στην εργασία, η) Διερμηνεία, θ) Παροχή οικονομικού βοηθήματος, ι) Παροχή πακέτου υποδοχής, ια) Ειδικές ανάγκες υποδοχής, ιβ) Ατομική υγιεινή και καθαριότητα, ιγ) Συνδεσιμότητα – Πρόσβαση στο διαδίκτυο, ιδ) Υπηρεσίες συνοδείας και μεταφοράς σε υπηρεσίες, όπου απαιτείται και ιε) Συμμετοχή σε πολιτισμικές/ψυχαγωγικές/αθλητικές δραστηριότητες και ενίσχυση δεσμών με την κοινότητα.

Ακόμη, στο ερώτημα σχετικά με το ποιοι είναι οι δικαιούχοι της Πράξης, που δύναται να αναλάβουν ρόλο ως Φορείς λειτουργίας Ε.Δ.Η.Δ. για τη φιλοξενία ασυνόδευτων ανηλίκων, απαντά το άρθρο 66ΚΗ του ν. 4939/2022 (Α’ 111):

Προτάσεις δύναται να υποβάλλουν:
(α) Τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.),
(β) οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ βαθμού (Ο.Τ.Α.) και τα υφιστάμενα νομικά πρόσωπα αυτών,
(γ) τα κρατικά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου,
(δ) τα σωματεία των άρθρων 78 έως 106 του Αστικού Κώδικα,
(ε) τα κοινωφελή ιδρύματα του ν. 4182/2013 (Α’ 185),
(στ) οι αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες,
(ζ) οι ενώσεις προσώπων του άρθρου 107 του Αστικού Κώδικα,
(η) οι οργανώσεις κοινωνίας πολιτών,
(θ) οι μη κυβερνητικές οργανώσεις της αλλοδαπής που έχουν παράρτημα στην ελληνική επικράτεια, και
(ι) οι διεθνείς οργανισμοί, που εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου 66ΚΗ του ν. 4939/2022 (Α’ 111) όπως ισχύει.

Τέλος, στις βασικές αρχές λειτουργίας των Ε.Δ.Η.Δ., όπως αυτές αναγράφονται στο άρθρο 3 της Υπουργικής Απόφασης 138529/2023, διαβάζουμε ότι σκοπός τους είναι «η παροχή ενός κατάλληλου πλαισίου φιλοξενίας και φροντίδας για τους ασυνόδευτους ανηλίκους άνω των 16 ετών με σκοπό τη σταδιακή αυτονόμησή τους και την ομαλή μετάβαση στην ενήλικη ζωή», στοχεύοντας στην «παροχή ενός σταθερού πλαισίου υποστήριξης χωρίς εικοσιτετράωρη παρουσία προσωπικού εντός του Ε.Δ.Η.Δ., στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, των ικανοτήτων και δεξιοτήτων των ανηλίκων και την ενίσχυση της αυτάρκειας και της ικανότητας λήψης αποφάσεων».

Βάσει των δημόσιων διαθέσιμων δεδομένων που εξετάσαμε, προκύπτει πως το ποσό των 1590 ευρώ, που αναληθώς παρουσιάζεται ως χρηματικό ποσό που λαμβάνουν άτομα αλλοδαπής καταγωγής ως «επιδότηση ενοικίου», στην πραγματικότητα είναι το μέγιστο ποσό χρηματοδότησης φορέων (π.χ. Δήμων, ΜΚΟ), που δύναται να αναλάβουν την λειτουργία διαμερισμάτων φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων, ανά ωφελούμενο. Οι φορείς, όπως αναλύσαμε παραπάνω, παρέχουν, εκτός της στέγης, και πληθώρα άλλων υπηρεσιών, όπως σίτιση, υγειονομική, νομική και ψυχοκοινωνική και εκπαιδευτική υποστήριξη – δεν πρόκειται, δηλαδή, για παροχή «επιδόματος ενοικίου».

Αξίζει, πάντως, να σημειώσουμε ότι το συγκεκριμένο Πρόγραμμα ήταν ενεργό και στην προηγούμενη χρονική περίοδο προγραμμάτων του ΤΑΜΕ το διάστημα 2014-2020. Στον διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου βρίσκουμε δημοσιευμένη πρόσκληση, από το 2020, που φέρει τον τίτλο «Επιχορήγηση Φορέων για τη Λειτουργία Εποπτευόμενων Διαμερισμάτων για Ασυνόδευτους Ανήλικους 16 ετών και άνω», με διάρκεια ένα έτος.

Η Πράξη εκείνης της περιόδου (2014-2020) παρουσιάζει κάποιες αποκλίσεις στο συνολικό ποσό της χρηματοδότησης (ήτοι 10.000.000 ευρώ) καθώς και στο πλήθος των ασυνόδευτων ανηλίκων που ήταν δυνατόν να υποστηριχθούν (ήτοι 500 άτομα), συγκριτικά με αυτήν του 2024-2025. Η επιδότηση της ημιαυτόνομης διαβίωσης κάθε ανηλίκου κυμαινόταν μεταξύ 1.350 έως 1.590 ευρώ το μήνα, ανάλογα με την περιοχή του διαμερίσματος, ενώ ακόμη προβλεπόταν η χρηματοδότηση ποσού έως 4.400 ευρώ ώστε να επιπλωθεί κάθε διαμέρισμα. Ωφελούμενοι ήταν όσοι ασυνόδευτοι ανήλικοι είχαν συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας τους, ήταν αιτούντες ή δικαιούχοι διεθνούς προστασίας ή κάτοχοι άδειας διαμονής και διέμεναν ήδη για διάστημα τουλάχιστον 3 μηνών σε δομή ή Κέντρο φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων (αρθρ. 66ΚΣΤ, ν. 4939/2022) [πηγή].

Συμπέρασμα

Τα διαθέσιμα κονδύλια προέρχονται σε ποσοστό 75% από την Ε.Ε. και προορίζονται για τη χρηματοδότηση δικαιούχων δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων, με σκοπό την υλοποίηση της δράσης «Επιχορήγηση Φορέων για τη Λειτουργία Εποπτευόμενων Διαμερισμάτων για Ασυνόδευτους Ανήλικους 16 ετών και άνω». Οι φορείς που θα επιλεγούν, θα αναλάβουν την φιλοξενία, περίθαλψη και στήριξη συγκεκριμένου αριθμού ασυνόδευτων ανηλίκων, διακοσίων (200) στο σύνολο, για το έτος 2024-2025. Ουσιαστικά, το ποσό δύναται να διατεθεί στους δημόσιους ή ιδιωτικούς αυτούς φορείς, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, θα λειτουργούν τα διαμερίσματα τα οποία θα φιλοξενούν τους ασυνόδευτους ανηλίκους. Το μηνιαίο μοναδιαίο κόστος που αναφέρεται στην προκηρυχθείσα πράξη καλύπτει την παροχή διαφόρων υπηρεσιών πέραν της στέγασης (όπως σίτιση, υγειονομική περίθαλψη, νομική υποστήριξη, διερμηνεία κλπ.) και δεν διατίθεται αυτούσιο στους ωφελούμενους αλλοδαπούς αλλά στους δικαιούχους που θα αναλάβουν ρόλο Φορέα Λειτουργίας των εποπτευόμενων διαμερισμάτων.