Προκάλεσε η σπορά νεφών τις πρόσφατες πλημμύρες στο Ντουμπάι;

Στις 16 και 17 Απριλίου 2024, έπειτα από ισχυρές βροχοπτώσεις, πλημμύρισαν μεγάλα τμήματα της Αραβικής Χερσονήσου, με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ομάν να πλήττονται σοβαρά με δεκάδες νεκρούς (εδώ, εδώ, εδώ κι εδώ). Σύμφωνα με τις αναφορές, αυτή ήταν η μεγαλύτερη βροχόπτωση των τελευταίων 75 ετών στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Στα πλαίσια αυτής της καταστροφής, ξεκίνησαν να διακινούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θεωρίες σχετικά με την αιτία που προκάλεσε μια τέτοια καταστροφική νεροποντή.

Πιο συγκεκριμένα, στον εξεταζόμενο ισχυρισμό αναφέρεται πως η σπορά νεφών ευθύνεται για τη μεγάλη αυτή καταιγίδα.

Τον ισχυρισμό αναπαρήγαγε, μέσω του προφίλ του στο X, και ο τομεάρχης ενέργειας, περιβάλλοντος και υποδομών της Ελληνικής Λύσης, Μιχάλης Χριστοδουλίδης:

Μάλιστα, τον ισχυρισμό διέδωσε – εμμέσως – και ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκος Βελόπουλος. 

Και ο Ανδρέας Καψαμπέλης, δημοσιογράφος του Alert TV, διαμοίρασε τον ισχυρισμό στο Facebook.

Αναπαραγωγές σε ιστοσελίδες: ethnos.gr, anazitiseis.gr, press-gr.com, corfiatiko.blogspot.com, katohika.gr, creta24.gr, okmag.gr, e-thessalia.gr, notioi.gr

Παραδείγματα αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: 

Τι ισχύει

Αρχικά, η σπορά νεφών είναι μια τεχνική τροποποίησης του καιρού που χρησιμοποιείται για την πρόκληση βροχοπτώσεων. Συχνά χρησιμοποιούνται αεροσκάφη για τη διασπορά ουσιών στον αέρα, όπως ορισμένα αδιάλυτα άλατα, για την προσέλκυση υγρασίας που στη συνέχεια πέφτει στο έδαφος σε σταγονίδια.

Η συγκεκριμένη μέθοδος χρησιμοποιείται για την πρόκληση βροχής σε άνυδρες περιοχές του πλανήτη (όπως το Ντουμπάι) ή για την αποτροπή της συσσώρευσης χαλαζιού. Η σπορά νεφών περιλαμβάνει τη χειραγώγηση των υπάρχοντων σύννεφων για την παραγωγή περισσότερης βροχής. Αυτό μπορεί να γίνει με τη χρήση αεροσκαφών που ρίχνουν μικρά σωματίδια (όπως ιωδιούχο άργυρο) στα σύννεφα. Οι υδρατμοί μπορούν στη συνέχεια να συμπυκνωθούν ευκολότερα και να μετατραπούν σε βροχή.

Μετά τα γεγονότα της 16ης Απριλίου, τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο η σπορά νεφών προκάλεσε αυτή την καταστροφή. Πρόκειται για μία διαδικασία που τα ΗΑΕ εφαρμόζουν συχνά (εδώ κι εδώ) από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, καθώς αποτελεί μέρος της προσπάθειας της χώρας για την αντιμετώπιση της έλλειψης νερού.

Η σπορά νεφών, όπως προαναφέρθηκε, είναι μια μέθοδος μέσω της οποίας διασκορπίζονται χημικές ουσίες σε ήδη υπάρχοντα σύννεφα για να αυξηθούν οι βροχοπτώσεις σε ένα περιβάλλον όπου υπάρχει έλλειψη νερού.

Ωστόσο, η μετεωρολογική υπηρεσία των ΗΑΕ (NCM) δήλωσε στο Reuters ότι δεν υπήρχαν τέτοιες επιχειρήσεις (σποράς νεφών) πριν από την καταιγίδα. Ο Omar Al Yazeedi, αναπληρωτής γενικός διευθυντής της NCM, δήλωσε: 

«Δεν συμμετείχαμε σε εργασίες σποράς κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου καιρικού φαινομένου. Η ουσία της σποράς νεφών έγκειται στη στόχευση των σύννεφων σε προγενέστερο στάδιο, πριν από τη βροχόπτωση. Η εμπλοκή σε δραστηριότητες σποράς κατά τη διάρκεια ενός σεναρίου έντονης καταιγίδας θα αποδεικνυόταν μάταιη».

Η Friederike Otto, ανώτερη λέκτορας στην κλιματική επιστήμη στο Imperial College του Λονδίνου, δήλωσε (εδώ κι εδώ) ότι οι βροχοπτώσεις γίνονται πολύ πιο έντονες σε όλο τον κόσμο επειδή το κλίμα θερμαίνεται, καθώς η θερμότερη ατμόσφαιρα μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία. Όπως υποστήριξε, είναι παραπλανητικό να μιλάμε για σπορά νεφών ως αιτία των ισχυρών βροχοπτώσεων.

«Όταν μιλάμε για έντονες βροχοπτώσεις, πρέπει να μιλάμε για την κλιματική αλλαγή. Η εστίαση στη σπορά των νεφών είναι παραπλανητική. Η σπορά σύννεφων δεν μπορεί να δημιουργήσει σύννεφα από το τίποτα. Ενθαρρύνει το νερό που υπάρχει ήδη στον ουρανό να συμπυκνώνεται ταχύτερα και να ρίχνει νερό σε ορισμένα σημεία. Επομένως, πρώτα χρειάζεται υγρασία. Χωρίς αυτήν, δεν θα υπήρχαν σύννεφα».

Ο John Marsham, μετεωρολόγος – καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Leeds, υπογράμμισε:

«Γνωρίζουμε ότι το ανθρωπογενές κλίμα αυξάνει τις ακραίες βροχοπτώσεις – αυτό είναι καλά κατανοητό από τη φυσική, καθώς ο θερμός αέρας συγκρατεί περισσότερο νερό. Μια βροχόπτωση όπως αυτή που προκάλεσε τις πλημμύρες στο Ντουμπάι, η οποία κάλυψε μια μεγάλη έκταση και όπου έπεσε βροχή ενός έτους σε μια μέρα, δεν μπορεί να συμβεί χωρίς καιρικές συνθήκες μεγάλης κλίμακας που οδηγούν σε τεράστια σύγκλιση των υδρατμών στην ατμόσφαιρα και έτσι σε ακραίες βροχοπτώσεις. Οποιαδήποτε πιθανή επίδραση οποιασδήποτε σποράς νεφών υπό αυτές τις συνθήκες θα ήταν μικροσκοπική».

Ένα σύστημα χαμηλής πίεσης στην ανώτερη ατμόσφαιρα, σε συνδυασμό με χαμηλή πίεση στην επιφάνεια, λειτούργησε σαν “συμπίεση” του αέρα, σύμφωνα με την Esraa Alnaqbi, μετεωρολόγο στην NCM. Αυτή η συμπίεση, που ενισχύθηκε από την αντίθεση μεταξύ θερμότερων θερμοκρασιών στο επίπεδο του εδάφους και ψυχρότερων θερμοκρασιών ψηλότερα, δημιούργησε τις συνθήκες για την ισχυρή καταιγίδα, σημείωσε.

Η κλιματική αλλαγή έχει οδηγήσει σε “εξαιρετικά” θερμά νερά στις θάλασσες γύρω από το Ντουμπάι, όπου υπάρχει επίσης πολύ θερμός αέρας από πάνω, δήλωσε ο καθηγητής Mark Howden, διευθυντής του Ινστιτούτου για το κλίμα, την ενέργεια και τις λύσεις καταστροφών του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας.

«Αυτό αυξάνει τόσο τους δυνητικούς ρυθμούς εξάτμισης όσο και την ικανότητα της ατμόσφαιρας να συγκρατεί αυτό το νερό, επιτρέποντας μεγαλύτερες βροχοπτώσεις, όπως αυτή που μόλις είδαμε στο Ντουμπάι».

Όπως διαβάζουμε και στην ανάλυση του BBC, η κύρια αιτία ήταν ένα “αποκομμένο” καιρικό σύστημα χαμηλών πιέσεων, το οποίο προσέλκυσε θερμό, υγρό αέρα και εμπόδισε άλλα καιρικά συστήματα να περάσουν. Σε δηλώσεις του ο καθηγητής – μετεωρολόγος στο Πανεπιστήμιο του Reading, Maarten H. P. Ambaum, σημείωσε:

«Αυτό το μέρος του πλανήτη χαρακτηρίζεται από μεγάλες περιόδους χωρίς βροχή και στη συνέχεια από ακανόνιστες, έντονες βροχοπτώσεις αλλά, ακόμη και έτσι, αυτό ήταν ένα πολύ σπάνιο γεγονός βροχόπτωσης. Η σπορά νεφών, σίγουρα στα Εμιράτα, χρησιμοποιείται για σύννεφα που κανονικά δεν παράγουν βροχή. Κανονικά δεν αναπτύσσεται μια πολύ σοβαρή καταιγίδα από αυτά».

Επικοινωνήσαμε με τον κ. Ambaum και σε απάντησή του μας παρέπεμψε σε άρθρο του δημοσιευμένο στις 17 Απριλίου 2024 με τίτλο: Η σπορά νεφών δεν προκάλεσε πλημμύρες στο Ντουμπάι.

Έπειτα, ο Ryan Maue, πρώην επικεφαλής επιστήμονας της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ, δήλωσε (εδώ κι εδώ): 

«Σίγουρα δεν πρόκειται για σπορά νεφών. Αν αυτό συνέβαινε με τη σπορά νεφών, θα είχαν νερό όλη την ώρα. Δεν μπορείς να δημιουργήσεις βροχή από τον αέρα καθεαυτό και να έχεις 6 ίντσες [152,4 χιλιοστά] νερού. Είναι ίσως μια μικρή ανθρώπινη έπαρση ότι, ναι, μπορούμε να ελέγξουμε τον καιρό όπως στο Star Trek. Ίσως σε μεγάλες χρονικές κλίμακες, κλιματικές χρονικές κλίμακες, επηρεάζουμε την ατμόσφαιρα. Αλλά όταν πρόκειται για τον έλεγχο μεμονωμένων καταιγίδων βροχής, δεν είμαστε ούτε κατά διάνοια κοντά σε αυτό. Και αν ήμασταν σε θέση να το κάνουμε αυτό, νομίζω ότι θα ήμασταν σε θέση να λύσουμε πολύ πιο δύσκολα προβλήματα από τη δημιουργία μιας βροχής πάνω από το Ντουμπάι».

Ο Dim Coumou, καθηγητής σε θέματα ακραίων κλιματικών συνθηκών στο Vrije Universiteit Amsterdam, υποστήριξε:

«Οι βροχοπτώσεις από καταιγίδες, όπως αυτές που παρατηρήθηκαν στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα τις τελευταίες ημέρες, εντείνονται ιδιαίτερα με την αύξηση της θερμοκρασίας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η συναγωγή θερμότητας, η οποία είναι το ισχυρό ανοδικό ρεύμα στις καταιγίδες, ενισχύεται σε έναν θερμότερο πλανήτη».

Να σημειώσουμε ότι ως συναγωγή θερμότητας ορίζεται η κίνηση σωματιδίων μέσα σε μια ουσία, μεταφέροντας τη θερμική τους ενέργεια από θερμότερες σε ψυχρότερες περιοχές.

Τέλος, μία πρόσφατη μελέτη ανέλυσε σχεδόν 100 τέτοια γεγονότα πάνω από τη νότια αραβική χερσόνησο από το 2000 έως το 2020, με τα περισσότερα να καταγράφονται τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, συμπεριλαμβανομένης μιας καταιγίδας τον Μάρτιο του 2016 που έριξε 9,4 ίντσες (σχεδόν 24 εκατοστά) στο Ντουμπάι μέσα σε λίγες ώρες.

Τον εξεταζόμενο ισχυρισμό κατέρριψε και το τμήμα ελέγχου γεγονότων της Deutsche Welle.

Συμπέρασμα 

Ο ισχυρισμός πως η καταιγίδα που προκάλεσε νεκρούς και πλημμύρες στα ΗΑΕ, προκλήθηκε από τη μέθοδο της σποράς νεφών, είναι παραπλανητικός και ατεκμηρίωτος. Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες και οι ειδικοί, η καταιγίδα δεν αποτέλεσε συνέπεια της διαδικασίας σποράς νεφών αλλά είναι αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.