Euro2024: Fake News ότι οι Ρουμάνοι φώναζαν “Πούτιν” στον αγώνα με την Ουκρανία

Εξαιρετικά μεγάλη αναπαραγωγή μεταξύ χιλιάδων χρηστών και μεγάλων μέσων ενημέρωσης γνώρισε ένα βίντεο που υποτίθεται πως δείχνει Ρουμάνους φιλάθλους να φωνάζουν δεικτικά “Πούτιν” στον αγώνα με την Ουκρανία, που έλαβε χώρα στις 17 Ιουνίου 2024 στο Μόναχο, στο πλαίσιο του Euro2024. Αντίστοιχα, κυκλοφόρησε και μια εικόνα από τις κερκίδες του ίδιου αγώνα, με τον ισχυρισμό ότι οι Ρουμάνοι κρέμασαν τη σημαία της “Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ“, μιας αυτοανακηρυχθείσας πολιτικής οντότητας στην υπό ρωσική κατοχή περιοχή του Ντονμπάς της Ουκρανίας. Στην πραγματικότητα, τόσο το βίντεο όσο και η εικόνα έχουν υποστεί επεξεργασία. Ας δούμε τι ακριβώς ισχύει.

Παραδείγματα αναπαραγωγών και δημοσιεύσεων: protothema.gr, newsit.gr, gazzetta.gr, hellasjournal.com, cnn.gr, pronews.gr, ieidiseis.gr, newsbeast.gr, gegonota.news, reporter.gr, sportal.gr, sportdog.gr, elladafm.gr, flash.gr, philenews.com, pentapostagma.gr, newpost.gr, monobala.gr, ptolemaidanews.gr, npress.gr, magazinenews.gr, thestival.gr, sinidisi.gr, gipedo.politis.com.cy

Τι ισχύει

Στις 17 Ιουνίου 2024, και λίγο μετά το τέλος του αγώνα Ρουμανία – Ουκρανία στην Allianz Arena του Μονάχου, στο πλαίσιο του φετινού Euro 2024, ένα βίντεο δέκα δευτερολέπτων άρχισε να γίνεται viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τον ισχυρισμό ότι “Ρουμάνοι φίλαθλοι τραγουδούν “Πούτιν” κατά τη διάρκεια του αγώνα του Euro 2024 ενάντια στην Ουκρανία“.

Το βίντεο αναρτήθηκε από τον γνωστό χρήστη του Χ, Lord Bebo (@mylordbebo), συγκεντρώνοντας σχεδόν 2 εκατομμύρια προβολές και, μαζί με τον ισχυρισμό του, αναπαράχθηκε από δεκάδες δημοσιεύματα σε Ελλάδα και εξωτερικό. Από την πρώτη στιγμή, ωστόσο, οι αντιδράσεις των σχολιαστών υπήρξαν μαζικές, υποστηρίζοντας ότι κάτι τέτοιο δεν συνέβη.

Η πρώτη κατάρριψη από το Stratcom Centre

Το κρατικό ουκρανικό Stratcom Centre (Κέντρο Στρατηγικών Επικοινωνιών και Ασφάλειας Πληροφοριών), το οποίο ιδρύθηκε με στόχο την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, ήταν το πρώτο μέσο που προέβη σε μια πρώτη κατάρριψη, γράφοντας σε ανάρτησή του στο Telegram, τα εξής:

“Το βίντεο είναι ψεύτικο. Οι δημιουργοί του αντικατέστησαν τον ήχο. Χρησιμοποίησαν το γνωστό «άσμα» των Ουκρανών οπαδών για τον δικτάτορα, κόβοντας ένα μέρος του”.

Ολόκληρη η ανάρτηση, ακολουθούμενη από τη μετάφραση στα ελληνικά:

[Μετάφραση μέσω Google Translate]:
«Οι Ρουμάνοι οπαδοί φώναξαν το όνομα «Πούτιν» στον αγώνα μεταξύ των εθνικών ομάδων της Ουκρανίας και της Ρουμανίας». Αυτό είναι ψεύτικο.

Ψέμα: Οι Ρουμάνοι που ήρθαν να υποστηρίξουν την εθνική τους ομάδα σε έναν αγώνα με την εθνική ομάδα της Ουκρανίας στο Euro-2024 φώναξαν στο γήπεδο το όνομα του Ρώσου δικτάτορα. Ένα τέτοιο βίντεο διαδίδεται στο Telegram.

Αλήθεια: Αυτό το βίντεο είναι ψεύτικο. Οι δημιουργοί αντικατέστησαν τον ήχο. Την ίδια ώρα, χρησιμοποίησαν το γνωστό «άσμα» των Ουκρανών οπαδών για τον δικτάτορα, κόβοντας ένα μέρος του.

υ.γ. Ξέρετε ποια λέξη έκοψαν οι παραποιητές!

Σύμφωνα, λοιπόν, με την κατάρριψη του ουκρανικού Stratcοm Centre, ο ήχος στο διακινούμενο βίντεο “αντικαταστάθηκε” και στη θέση του αυθεντικού ήχου μπήκε το “γνωστό άσμα των Ουκρανών οπαδών“, από το οποίο “κόπηκε ένα μέρος του“. Την εξήγηση αυτή ενστερνίστηκαν πολλά ρουμανικά μέσα, σημειώνοντας ότι πρόκειται για ένα υβριστικό σύνθημα. [πηγή 1] [πηγή 2] [πηγή 3] [πηγή 4] [πηγή 5] [πηγή 6].

Ποιο είναι, όμως, αυτό το “γνωστό άσμα των Ουκρανών οπαδών“; Ποιο μέρος του κόπηκε;

Καθώς από την ουκρανική κατάρριψη απουσιάζουν σημαντικές τεχνικές λεπτομέρειες, πάμε να εξηγήσουμε τι ακριβώς έχει συμβεί και για ποιο λόγο αυτή η εξήγηση από το Stratcom Centre έγινε ευρέως αποδεκτή.

Το “γνωστό άσμα” αφορά το εξαιρετικά δημοφιλές υβριστικό σύνθημα “Putin khuylo!” ή “Putin khuilo!” (στα ρωσικά: “Путин – хуйло́!“, στα ελληνικά σε ελεύθερη απόδοση: “Πούτιν είσαι μ@λ@κ@ς”), που τραγουδιέται από τους οπαδούς των ουκρανικών ποδοσφαιρικών ομάδων ήδη από το 2014.

Ως σύνθημα, το “Putin khuylo” διαθέτει μια εξαιρετικά αναγνωρίσιμη μελωδία και μια πάγια και σταθερή μορφή, όπως βεβαιώνει και ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Alexander J. Motyl, ειδικός σε ζητήματα Ουκρανίας, Ρωσίας και Σοβιετικής Ένωσης:

Όπως θα δείξουμε στη συνέχεια, από το εξεταζόμενο βίντεο κόπηκε το “χουιλό”, αλλά διατηρήθηκε το επαναλαμβανόμενο “λα-λα”, προδίδοντας την ταυτότητά του. Η διατήρηση του επαναλαμβανόμενου “λα-λα”, ενός αναπόσπαστου μέρους του συγκεκριμένου συνθήματος, αποτέλεσε το κλειδί για την κατάρριψη του εξεταζόμενου βίντεο.

Η αποδόμηση του εξεταζόμενου βίντεο – κόπηκε το “χουιλό”, αλλά διατηρήθηκε το “λα-λα”

Στο εξεταζόμενο βίντεο, το “Πούτιν! Πούτιν!” που υποτίθεται, σύμφωνα με τον ισχυρισμό, ότι φωνάζουν οι Ρουμάνοι φίλαθλοι, διαρκεί μέχρι το 00:04:31, δηλαδή περίπου μέχρι το 5ο δευτερόλεπτο από τα συνολικά 10 δευτερόλεπτα που διαρκεί το βίντεο, ενώ από το σημείο αυτό μέχρι το τέλος του βίντεο ακούγεται το ρυθμικό “λα-λα”, το οποίο ανήκει στο υβριστικό σύνθημα “Πούτιν χουιλό”, προδίδοντας έτσι την αληθινή ταυτότητα και προέλευση του ηχητικού.

Ακούστε παρακάτω τα πρώτα δευτερόλεπτα, στα οποία δεν ακούγεται το “χουιλό”, δίνοντας την εντύπωση ότι οι φίλαθλοι φωνάζουν το “Πούτιν” δεικτικά για να προκαλέσουν τους Ουκρανούς φιλάθλους και, στη συνέχεια, ακούστε το υπόλοιπο βίντεο, στο οποίο διατηρήθηκε το “λα-λα”, υποδεικνύοντας ότι το ηχητικό του βίντεο δεν είναι άλλο από το γνωστό υβριστικό σύνθημα, στο οποίο κόπηκε η βρισιά “χουιλό”.

Με βάση την παραπάνω ανάλυση, μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι το ηχητικό στο εξεταζόμενο βίντεο είναι το γνωστό υβριστικό σύνθημα, το οποίο έχει υποστεί περικοπή, ώστε να ακούγεται μόνο το “Πούτιν” και να παραλείπεται η βρισιά “χουιλό”.

Πώς γνωρίζουμε, όμως, ότι, εκτός από την περικοπή που υπέστη, ο ήχος του υβριστικός συνθήματος αντικατέστησε τον αυθεντικό ήχο του βίντεο; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό τη δίνει το ίδιο το εξεταζόμενο βίντεο και όσα διαδραματίζονται στον αγωνιστικό χώρο τη στιγμή της λήψης του.

Τι έκαναν οι Ρουμάνοι φίλαθλοι την ώρα της λήψης του συγκεκριμένου βίντεο;

Αν και δεν έχει καταστεί εφικτό να εντοπιστεί το αυθεντικό βίντεο, το οποίο μοιάζει να είναι παρμένο από ανάρτηση (ιστορία) του Instagram, πληθώρα στοιχείων μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι Ρουμάνοι φίλαθλοι στο διακινούμενο βίντεο δεν τραγουδούσαν το σύνθημα “Πούτιν χουιλό”.

Εάν το αυθεντικό βίντεο αφορά πράγματι ιστορία του Instagram, τότε πιθανότατα να έχει πλέον κατέβει και να μην είναι δυνατό να ανακτηθεί, καθώς οι ιστορίες εξαφανίζονται μετά το πέρας των 24 ωρών.

Σύμφωνα με τον Ιταλό δημοσιογράφο David Puente, ο οποίος έλεγξε και κατέρριψε το ψευδές βίντεο, τη στιγμή της λήψης του βίντεο αναγράφεται στο ταμπλό του γηπέδου το “Γκολ”, όπως αποδεικνύει ευκρυνέστερα και ένα βίντεο του γνωστού ισπανικού αθλητικού μέσου Marca στο Instagram. Το πιθανότερο, λοιπόν, είναι ότι εκείνη την ώρα, οι φίλαθλοι ζητωκραύγαζαν και πανηγύριζαν για το γκολ της ομάδας τους, όπως τονίζει και ο David Puente.

Επιπλέον, στο σχετικό άρθρο κατάρριψης του ανεξάρτητου οργανισμού ελέγχου γεγονότων Open Online, η μαρτυρία στον David Puente του φιλάθλου “Andrei Mariusss“, ο οποίος καθόταν κοντά στο σημείο λήψης του βίντεο, διαψεύδει τον ισχυρισμό:

“Γεια σου David, σίγουρα όχι. Η Ρουμανία βοήθησε την Ουκρανία και ειδικά οι πολίτες της Ουκρανίας φιλοξενούνται και υποστηρίζονται από τον ρουμανικό λαό”.

Μία ακόμη παράμετρος είναι ο τρόπος που προφέρει η χορωδία των οπαδών τη λέξη “Πούτιν” στο ηχητικό του εξεταζόμενου βίντεο. Η προφορά της λέξης “Πούτιν” ταυτίζεται απόλυτα με τα διαθέσιμα βίντεο Ουκρανών οπαδών ποδοσφαιρικών ομάδων που τραγουδούν το σύνθημα “Πούτιν χουιλό”. Ακούστε παρακάτω το “Πούτιν” στο εξεταζόμενο βίντεο και το “Πούτιν” από άλλα αυθεντικά βίντεο Ουκρανών οπαδών:

Η σύγκριση αυτή αποτελεί ακόμη μία απόδειξη ότι το ηχητικό στο εξεταζόμενο βίντεο προέρχεται από χορωδία Ουκρανών φιλάθλων. Συνεπώς, δεν σχετίζεται με τον αυθεντικό ήχο του βίντεο και με το τι φώναζαν οι Ρουμάνοι φίλαθλοι τη στιγμή λήψης του βίντεο.

Τι ισχύει με τα βίντεο που παρουσιάστηκαν ως απόδειξη του τι πραγματικά ακούγεται;

Ένα βίντεο από τον αγώνα της Ουκρανίας απέναντι στην Αυστρία, από το Euro του 2020, παρουσιάστηκε από πολλούς χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως απόδειξη του τι πραγματικά ακούγεται στο εξεταζόμενο βίντεο.

Το βίντεο έχει αναρτηθεί στο YouTube από τον λογαριασμό των Ουκρανών οπαδών της Ντιναμό Κιέβου (Ultras Dynamo Kyiv TV) και δείχνει τη στιγμή που οι Ουκρανοί τραγουδούν το υβριστικό σύνθημα. Όμως, ο ήχος στο συγκεκριμένο βίντεο δεν ταυτίζεται απόλυτα και δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε με βεβαιότητα ότι είναι αυτός που χρησιμοποιήθηκε στο εξεταζόμενο βίντεο.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν πράγματι κάποιες ομοιότητες, που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι αποτέλεσε τουλάχιστον μία από τις πηγές του ηχητικού που κάλυψε το βίντεο. Η ομοιότητα αυτή παρουσιάζεται στο βίντεο που ακολουθεί:

Αντίστοιχα κυκλοφόρησε κι ένα ακόμα βίντεο από τον Πολωνό χρήστη @GiggiGlau, το οποίο επίσης χρησιμοποιήθηκε ως απόδειξη του τι φωνάζουν στ’ αλήθεια οι Ρουμάνοι φίλαθλοι, με τον χρήστη να υποστηρίζει ότι οι Ρουμάνοι τραγούδησαν, πράγματι, το υβριστικό σύνθημα “Πούτιν χουιλό”. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Και σε αυτό το βίντεο ο ήχος δεν είναι ο αυθεντικός. Το τραγούδι του συνθήματος έχει προστεθεί πάνω από τον αυθεντικό ήχο του βίντεο, με παρόμοιο τρόπο που συνέβη και στο βίντεο του χρήστη Lord Bebo.

Αρχικά, το βίντεο του χρήστη @GiggiGlau είναι το μοναδικό που διακινείται σε ολόκληρο το διαδίκτυο. Δεύτερο, το βίντεο έχει ακριβώς την ίδια γωνία λήψης με το βίντεο του Lord Bebo και έπεται χρονικά αυτού. Τρίτον, ο χρήστης αυτοπροσδιορίζεται ως πολέμιος της ρωσικής προπαγάνδας (#vatnik, #nafoworks), ενώ δεν είναι η πρώτη φορά που αναρτά μη αυθεντικό υλικό, που δεν έχει συλλέξει ο ίδιος, αλλά το έχει καταγράψει μέσω συγκεκριμένης εφαρμογής. Τα παραπάνω στοιχεία μειώνουν την αξιοπιστία του συγκεκριμένου χρήστη. Συνεπώς, το βίντεο του @GiggiGlau δεν αποτελεί “απόδειξη”, αλλά “απάντηση” στο βίντεο του Lord Bebo, που λαμβάνει τη μορφή μιας παιγνιώδους κόντρας μεταξύ χρηστών στο Χ, που απέχει πολύ από την αλήθεια.

Συνολικά, από τη μέχρι τώρα εξέταση, καθίστανται σαφή τα ακόλουθα συμπεράσματα:

1. Ο ήχος στο εξεταζόμενο βίντεο δεν είναι ο αυθεντικός. Οι Ρουμάνοι φίλαθλοι εκείνη την ώρα ζητωκραύγαζαν για κάποιο από τα τρια γκολ της ομάδας τους.
2. Ο ψεύτικος ήχος αποτελείται από μίξη αποσπασμάτων κατά τα οποία Ουκρανοί φίλαθλοι τραγουδούν το υβριστικό σύνθημα “Πούτιν χουιλό”.
3. Από τα αποσπάσματα αυτά κόπηκε η λέξη “χουιλό”, αλλά διατηρήθηκε το αναγνωρίσιμο “λα-λα”, που πιστοποιεί το είδος του ήχου.

Κρέμασαν στο γήπεδο οι Ρουμάνοι φίλαθλοι τη σημαία της “Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ (DPR)”;

Ένας δεύτερος ισχυρισμός, παράλληλα με τον ψευδή ισχυρισμό του βίντεο που εξετάσαμε παραπάνω, εμφανίστηκε από χρήστες και ενημερωτικά μέσα στο Χ, όπως το NEXTA, με τεράστιο αριθμό ακολούθων, υποστηρίζοντας ότι οι Ρουμάνοι οπαδοί κρέμασαν στις κερκίδες σημαία της “Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ“, περιοχής του Ντονμπάς της Ουκρανίας που τελεί υπό την κατοχή της Ρωσίας.

Το στιγμιότυπο είναι παρμένο από το πρώτο γκολ του αγώνα, που σημειώθηκε από τον παίκτη της Εθνικής Ρουμανίας Νικολάε Στάντσιου (Nicolae Stanciu).

Η υποτιθέμενη σημαία της “Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ” βρίσκεται δίπλα από τις υπόλοιπες σημαίες, κοντά στη σημαία που αναγράφει “Die Bunker” και τοποθετημένη πάνω από τα γράμματα R AIR της επιγραφής του χορηγού QATAR AIRWAYS.

Ανατρέχοντας σε επίσημες πηγές, όπως η Getty Images, στην οποία εντοπίζουμε το αυθεντικό υλικό των φωτορεπόρτερ του αγώνα, τη στιγμή που ο Στάντσιου πανηγυρίζει για το γκολ του, η σημαία δεν υπάρχει.

Το ίδιο διαπιστώνουμε και σε βίντεο της επίσημης σελίδας της UEFA για το Euro 2024 στο Χ. Τέτοια σημαία στο συγκεκριμένο σημείο δεν υπάρχει.

Τέλος, στο αρχείο φωτογραφιών του Assossiated Press εντοπίζουμε τη σημαία “Die Bunker” και δίπλα της να μην υπάρχει απολύτως τίποτε.

Συμπερασματικά, στο παρόν άρθρο εξετάσαμε δύο περιπτώσεις τροποποιημένου περιεχομένου, ενός βίντεο και μιας εικόνας, που χρησιμοποιήθηκαν για να υποστηρίξουν ότι οι Ρουμάνοι φίλαθλοι προέβησαν σε ενέργειες προσβλητικές εναντίον των Ουκρανών, στον αγώνα Ρουμανία-Ουκρανία, στις 17 Ιουνίου 2024 στο Μόναχο. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Τόσο το βίντεο, όσο και η εικόνα είναι προϊόντα επεξεργασίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο χρήστης Lord Bebo, ο οποίος ανάρτησε το ψευδές βίντεο, αναρτά συχνά παραπλανητικό υλικό που ευνοεί τη ρωσική προπαγάνδα, συνηθέστερα σχετικά με τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο.

Μέσα από την ανάλυση του ψευδούς βίντεο που επιχειρήσαμε, διαπιστώσαμε ότι επιβεβαιώνεται η πρώτη κατάρριψη του ουκρανικού Stratom Centre. Ειδικότερα, δείξαμε ότι ο ήχος στο ψευδές βίντεο έχει υποστεί πολλαπλή επεξεργασία, καθώς αρχικά ενσωματώθηκαν – όχι ένα – αλλά περισσότερα αποσπάσματα του υβριστικού συνθήματος “Πούτιν χουιλό”, το οποίο τραγουδούν Ουκρανοί φίλαθλοι και στη συνέχεια κόπηκε η λέξη “χουιλό”, ώστε να ακούγεται μόνο το “Πούτιν”, δίνοντας την εντύπωση ότι οι εικονιζόμενοι Ρουμάνοι φίλαθλοι φωνάζουν “Πούτιν”. Ο ισχυρισμός, λοιπόν, είναι ψευδής.

Αξίζει, τέλος, να αναφερθούμε και στην ιδιαίτερη ιστορία του συνθήματος “Πούτιν χουιλό”, το οποίο εμφανίστηκε μεταξύ Ουκρανών οπαδών ποδοσφαιρικών ομάδων το 2014, όταν ξέσπασε ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος.

Την ίδια περίοδο ενσωματώθηκε και ως λήμμα στο Urban Dictionary, απ’ όπου αντλούμε και τις ερμηνείες που του αποδίδονται.

Το “Putin khuylo!” διαθέτει, επίσης, δικό του λήμμα στη Βικιπέδια και είναι τόσο δημοφιλές που έχει περάσει στην ποπ κουλτούρα, λειτουργώντας ως σύμβολο δυσαρέσκειας και υποτίμησης προς το πρόσωπο του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν. Το εντοπίζουμε σε γκράφιτι, ως στάμπα σε ρούχα, σε αυτοκόλλητα, σε πλακάτ και συνθήματα διαδηλώσεων κ.α.

Συμπέρασμα

Οι ισχυρισμοί ότι οι Ρουμάνοι φίλαθλοι φώναζαν “Πούτιν” και σήκωσαν σημαία της “Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ” στον αγώνα με την Ουκρανία στο Euro 2024 είναι ψευδείς. Τόσο το βίντεο όσο και η φωτογραφία που κυκλοφόρησαν για να υποστηρίξουν τους ισχυρισμούς δεν είναι αυθεντικά και έχουν υποστεί επεξεργασία. Συγκεκριμένα, ο ήχος στο διακινούμενο βίντεο έχει υποστεί πολλαπλή επεξεργασία. Πάνω στον αυθεντικό ήχο του βίντεο έχουν ενσωματωθεί ήχοι Ουκρανών φιλάθλων που τραγουδούν το υβριστικό σύνθημα κατά του Πούτιν “Πούτιν χουιλό” (“Putin Khuylo”), με τη λέξη “χουιλό” να έχει κοπεί για να φαίνεται πως οι φίλαθλοι φωνάζουν μόνο το όνομα “Πούτιν”. Αντίστοιχα, στο αυθεντικό υλικό των επίσημων πηγών, η σημαία της “DPR” απουσιάζει παντελώς από το σημείο στο οποίο απεικονίζεται στη διακινούμενη εικόνα.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

1. https://t.me/spravdi/39454
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Putin_khuylo!
3. https://web.archive.org/web/20140801102001/http://www.worldaffairsjournal.org/blog/alexander-j-motyl/bawdy-lyrics-mock-putin-ukraine#:~:text=The%20case%20in,piece%20of%20work.
4. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%9F%D1%83%D1%82%D0%B8%D0%BD_-_%D1%85%D1%83%D0%B9%D0%BB%D0%BE!.ogg
5. https://x.com/DavidPuente/status/1803385730888028190
6. https://www.instagram.com/p/C8UbZ6TNHYo/
7. https://www.open.online/2024/06/19/video-cori-pro-contro-putin-tifosi-romeni-falsi-fc/
8. https://www.gettyimages.de/detail/nachrichtenfoto/nicolae-stanciu-celebrates-after-scoring-a-goal-during-nachrichtenfoto/2157604721?adppopup=true
9. https://x.com/EURO2024/status/1802819013828841554
10. https://newsroom.ap.org/editorial-photos-videos/detail?itemid=5f93fd9272284bd6b000078ebd2a0d59&mediatype=photo
11. https://x.com/Michael_McT1/status/1802734381045256374
12. https://www.youtube.com/watch?v=1Xjil6MPyUs