Παραπλανητικό κείμενο για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ηλεκτροκίνησης και της πράσινης ενέργειας

Εξαιρετικά ευρεία διάδοση έχει πάρει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα κείμενο που αναφέρεται στις επιπτώσεις της ηλεκτροκίνησης και γενικότερα της πράσινης ενέργειας στο περιβάλλον, με στοιχεία όπως το ποσοστό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στις ΗΠΑ που προέρχεται από ορυκτά καύσιμα, την ανακυκλωσιμότητα των ηλιακών πάνελ και των ανεμογεννητριών και τα περιεχόμενα μιας μπαταρίας ηλεκτρικού αυτοκινήτου. Ωστόσο, τα στοιχεία που αναφέρονται στο αναπαραγόμενο κείμενο είναι ανακριβή.

Παραδείγματα αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

Τι ισχύει

Αρχικά, ολόκληρο το κείμενο της δημοσίευσης, αφού δεν είναι ορατό στα στιγμιότυπα των αναπαραγωγών:

Ίσως η καλύτερη ανάρτηση που δημοσιεύτηκε ποτέ με θέμα τις “μηδενικές εκπομπές ρύπων”.
«Οι μπαταρίες δεν δημιουργούν ηλεκτρισμό – αποθηκεύουν ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται αλλού, ειδικά μέσω άνθρακα, ουρανίου, φυσικής ενέργειας ή γεννήτριες με ντίζελ.
Ο ισχυρισμός λοιπόν ότι “ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο είναι όχημα μηδενικών εκπομπών” δεν ισχύει καθόλου.
Δεδομένου ότι το σαράντα τοις εκατό της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στις Ηνωμένες Πολιτείες προέρχεται από εργοστάσια παραγωγής άνθρακα, έτσι το σαράντα τοις εκατό των ηλεκτρικών αυτοκινήτων στο δρόμο έχουν βάση τον άνθρακα.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Όσοι είναι ενθουσιασμένοι με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και την πράσινη επανάσταση ας ρίξουν μια πιο προσεκτική ματιά στις μπαταρίες, αλλά και τις ανεμογεννήτριες και τα ηλιακά πάνελ.
Μια τυπική μπαταρία ηλεκτρικού αυτοκινήτου ζυγίζει 1.000 λίβρες, περίπου στο μέγεθος μιας βαλίτσας.
Περιέχει 25 λίβρες λίθιο, 60 λίβρες νικέλιο, 44 λίβρες μαγγάνιο, 30 λίβρες κοβάλτιο, 200 λίβρες χαλκού και 400 λίβρες αλουμινίου, ατσάλι και πλαστικό.
Υπάρχουν πάνω από 6.000 μεμονωμένα κύτταρα ιόντων λιθίου μέσα.
Για να φτιάξετε κάθε μπαταρία BEV, θα πρέπει να επεξεργαστείτε 25.000 λίβρες αλάτι για λίθιο, 30.000 λίβρες μεταλλεύματος για κοβάλτιο, 5.000 λίβρες ρητίνης για νικέλιο και 25.000 λίβρες μεταλλεύματος από χαλκό. Συνολικά, πρέπει να ξεθάψεις 500.000 λίβρες χώμα για μια μπαταρία”.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τα ηλιακά συστήματα είναι οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για να μετατρέψουν το πυριτικό άλας σε χαλίκι που χρησιμοποιείται για τα πάνελ.
Για να παραχθεί επαρκές καθαρό πυρίτιο, πρέπει να υποβληθεί σε επεξεργασία με υδροχλωρικό οξύ, θειικό οξύ, φθόριο, τριχλωροτάνιο και ακετόνη.
Επιπλέον, χρειάζονται γάλλιο, αρσενίδιο, δισελενίδιο χαλκού-ίνδιο-γαλλίου και τελλουριούχο κάδμιο, τα οποία είναι επίσης ιδιαίτερα τοξικά.
Η σκόνη σιλικόνης αποτελεί κίνδυνο για τους εργαζόμενους και τα πάνελ δεν μπορούν να ανακυκλωθούν.
Οι ανεμογεννήτριες δεν αποτελούν λύση από άποψη κόστους και περιβαλλοντικής καταστροφής που προξενούν.
Κάθε ανεμογεννήτρια ζυγίζει 1.688 τόνους (ισοδύναμο βάρους 23 σπιτιών) και περιέχει 1300 τόνους σκυρόδεμα, 295 τόνους χάλυβα, 48 τόνους σιδήρου, 24 τόνους υαλοπίνακας και τα δύσκολα να εξορυχθούν Νεοδύμ, Πρασεοδύμιο και Δυσπρόσιο.
Κάθε μία από τους τρεις έλικες ζυγίζει 81.000 λίβρες και έχει διάρκεια ζωής από 15 έως 20 χρόνια, μετά πρέπει να αντικατασταθούν.
Δεν μπορούμε να ανακυκλώσουμε χρησιμοποιημένους έλικες ανεμογεννήτριας.
Ομολογουμένως, αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να έχουν τη θέση τους, αλλά πρέπει να κοιτάξετε πέρα από τον μύθο της μείωσης των εκπομπών ρύπων.
Το “Going Green” μπορεί να ακούγεται σαν ένα ουτοπικό ιδανικό, αλλά αν κοιτάξετε το κρυμμένο και ενσωματωμένο κόστος με ρεαλιστικό και αμερόληπτο τρόπο, θα διαπιστώσετε ότι το “Going Green” κάνει μεγαλύτερη ζημιά στο περιβάλλον της γης από ό,τι φαίνεται.
Δεν είμαι αντίθετος στα ηλεκτρικά οχήματα, την αιολική ή ηλιακή ενέργεια.
Αλλά δείχνω την πραγματικότητα της κατάστασης. 

Το κείμενο περιέχει πολλές διαφορετικές πληροφορίες που χρήζουν έρευνας για να διαπιστωθεί η εγκυρότητά τους.

Μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων

Αρχικά, στο εν λόγω κείμενο αναφέρεται ότι οι μπαταρίες των ηλεκτρικών οχημάτων αποθηκεύουν ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται αλλού και “ειδικά μέσω άνθρακα, ουρανίου, φυσικής ενέργειας ή γεννήτριες με ντίζελ“. Συνεχίζει εστιάζοντας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον άνθρακα, θέτοντας ως δεδομένο ότι “το σαράντα τοις εκατό της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στις Ηνωμένες Πολιτείες προέρχεται από εργοστάσια παραγωγής άνθρακα, έτσι το σαράντα τοις εκατό των ηλεκτρικών αυτοκινήτων στο δρόμο έχουν βάση τον άνθρακα“.

Σύμφωνα με την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA), το μερίδιο του άνθρακα στη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι 19,7%, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου αντιστοιχεί σε φυσικό αέριο, πυρηνική ενέργεια και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η ίδια Υπηρεσία αναφέρει επίσης πως “ακόμη και αν ληφθούν υπόψη αυτές οι εκπομπές ηλεκτρικής ενέργειας, η έρευνα δείχνει ότι ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο είναι συνήθως υπεύθυνο για χαμηλότερα επίπεδα αερίων του θερμοκηπίου (GHGs) από ένα μέσο νέο βενζινοκίνητο αυτοκίνητο“.

Αυτή τη στιγμή, μία από τις πιο ολοκληρωμένες μελέτες σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των διαφόρων τύπων οχημάτων, δημοσιευμένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιούλιο του 2020, διαπίστωσε ότι τα ηλεκτρικά οχήματα “έχουν σημαντικά χαμηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε όλους τους τύπους οχημάτων“. Η μελέτη καταλήγει στο παραπάνω συμπέρασμα έχοντας αναλύσει μια σειρά περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα στάδια του κύκλου ζωής διαφόρων οχημάτων, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής οχημάτων και μπαταριών, της παραγωγής καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και του παροπλισμού (decommissioning). Ο Marko Paakkinen, επικεφαλής ερευνητικής ομάδας στο Κέντρο Τεχνικών Ερευνών VTT της Φινλανδίας, έχει δηλώσει στο AFP πως:

“Η παραγωγή μπαταριών έχει μεν αντίκτυπο στο περιβάλλον, τα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα όμως συνδέονται και με τις συνέπειες της παραγωγής πετρελαίου, όπως είναι οι γεωτρήσεις, τα ατυχήματα και οι διαρροές. Τα χιλιάδες κιλά πετρελαίου που καταναλώνουν τα βενζινοκίνητα οχήματα δεν είναι επίσης ανακυκλώσιμα, σε αντίθεση με τα μέταλλα των μπαταριών και τα περισσότερα άλλα εξαρτήματα των αυτοκινήτων”.

Συστατικά ηλεκτρικών μπαταριών

Συνεχίζοντας, το εξεταζόμενο κείμενο ισχυρίζεται επίσης πως οι μπαταρίες των ηλεκτρικών οχημάτων περιέχουν “25 λίβρες λίθιο, 60 λίβρες νικέλιο, 44 λίβρες μαγγάνιο, 30 λίβρες κοβάλτιο, 200 λίβρες χαλκού και 400 λίβρες αλουμινίου, ατσάλι και πλαστικό […] πρέπει να ξεθάψεις 500.000 λίβρες χώμα για μια μπαταρία”.

Ο ίδιος ερευνητής, Marko Paakkinen, χαρακτήρισε τη λίστα αυτή “προσεγγιστικά σωστή”, αλλά επισήμανε πως μερικά από τα αναφερόμενα υλικά φαίνεται να έχουν στρογγυλοποιηθεί ποσοτικά προς τα πάνω και αποτελούν “χονδροειδείς γενικεύσεις”, όπως για παράδειγμα είναι η περίπτωση της ποσότητας χαλκού, που ισοδυναμεί με περίπου 90 κιλά και φαίνεται πολύ υψηλή.

Συνέχισε λέγοντας πως “όσον αφορά την εξόρυξη, τα στοιχεία φαίνεται να προϋποθέτουν εξόρυξη σε ανοιχτό λάκκο και ο υπολογισμός δεν λαμβάνει υπόψη ότι, για παράδειγμα, το 95 τοις εκατό του κοβαλτίου παράγεται στο πλαίσιο της εξόρυξης ενός άλλου μετάλλου, οπότε το απαιτούμενο μετάλλευμα εξορύσσεται μόνο μία φορά”.

Το εξεταζόμενο κείμενο υποθέτει επίσης ότι όλες οι μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων είναι NMC, που περιλαμβάνουν νικέλιο, μαγγάνιο και κοβάλτιο. Η Tesla έχει στραφεί στην παραγωγή περίπου των μισών αυτοκινήτων της με μπαταρίες LFP, δήλωσε ο Paakkinen. “Χρησιμοποιούν λίθιο, σίδηρο και φωσφορικό άλας ως κρίσιμες πρώτες ύλες και επομένως είναι πιο φιλικές προς το περιβάλλον από τις NMC”.

Στο ίδιο άρθρο του AFP συνεισφέρει κι άλλος ειδικός, ο Georg Bieker, Γερμανός ερευνητής στο Διεθνές Συμβούλιο Καθαρών Μεταφορών (ICCT). Επί του θέματος, αναφέρει πως:

“Οι αναρτήσεις υπογραμμίζουν ορισμένες αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις της παραγωγής πρώτων υλών μπαταριών, ενώ έμμεσα λένε ότι είναι καλύτερο να παραμείνουμε στις εναλλακτικές λύσεις των ορυκτών καυσίμων. Αυτό σίγουρα δεν είναι σωστό. Είναι μια κοινή αφήγηση να δείχνουμε με το δάχτυλο τις αρνητικές επιπτώσεις της εξόρυξης πρώτων υλών μπαταριών, ενώ δεν είμαστε επίσης επικριτικοί απέναντι στις συγκεκριμένες εναλλακτικές λύσεις ή στην κατανάλωσή μας γενικότερα. Παρ’ όλα αυτά, είναι σωστό να απαιτούμε βελτιώσεις”.

Ανακυκλωσιμότητα ηλιακών πάνελ

Ένας ακόμη ισχυρισμός του αναπαραγόμενου κειμένου είναι πως τα ηλιακά πάνελ δεν μπορούν να ανακυκλωθούν. Σύμφωνα όμως με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, το 95% των υλικών από τα οποία απαρτίζεται ένα ηλιακό πάνελ δύνανται να ανακυκλωθούν. Το 2018, η γαλλική εταιρεία Veolia εγκαινίασε το πρώτο εργοστάσιο της Ευρώπης που είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στην ανακύκλωση φωτοβολταϊκών πάνελ.

Ο Aapo Poskela, ερευνητικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Turku στη Φινλανδία, λέει στο AFP ότι “είναι αλήθεια ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν οικονομικά βιώσιμες μέθοδοι ανακύκλωσης μεγάλων ποσοτήτων πάνελ. Αυτό όμως οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τα πάνελ που εγκαταστάθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 μόλις τώρα φτάνουν στο τέλος της διάρκειας ζωής τους”.

Συστατικά ηλιακών πάνελ

Παρακάτω στη δημοσίευση υπάρχει επίσης λίστα με τα δήθεν υλικά που χρειάζονται για να παραχθεί ένα ηλιακό πάνελ, όπως “υδροχλωρικό οξύ, θειικό οξύ, φθόριο, τριχλωροτάνιο, ακετόνη, γάλλιο, αρσενίδιο, δισελενίδιο χαλκού-ίνδιο-γαλλίου και τελλουριούχο κάδμιο”. Στο άρθρο του AFP, ο Aapo Poskela χαρακτήρισε τη λίστα ως “πολύ υπερβολική. Απ’ ό,τι καταλαβαίνω, μια τυπική διαδικασία εξαγωγής πυριτίου απαιτεί μόνο χαλαζία, άνθρακα και ξυλοτεμαχίδια ως πρώτες ύλες”.

Επίσης, σε αντίθεση με έναν σταθμό ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, ένα ηλιακό πάνελ δεν εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα μετά την κατασκευή του. Έρευνα του 2017 στο επιστημονικό περιοδικό Nature υπολόγισε ότι μία γιγαβατώρα ηλιακής ηλεκτρικής ενέργειας παράγει 5 τόνους εκπομπών αερίων, σε σύγκριση με 820 τόνους που εκπέμπονται από έναν θερμοηλεκτρικό σταθμό παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα.

Ανακυκλωσιμότητα ελίκων από ανεμογεννήτριες

Ο τελευταίος ισχυρισμός των δημοσιεύσεων αφορά τους έλικες των ανεμογεννητριών και αναφέρει πως αυτοί δεν δύναται να ανακυκλωθούν, ενώ κάνει λόγο και για το βάρος των μηχανημάτων: “1.688 τόνους και περιέχει 1300 τόνους σκυρόδεμα, 295 τόνους χάλυβα, 48 τόνους σιδήρου, 24 τόνους υαλοπίνακας και τα δύσκολα να εξορυχθούν Νεοδύμ, Πρασεοδύμιο και Δυσπρόσιο. Κάθε έλικας ζυγίζει 81.000 λίβρες (36,7 τόνους)”.

Όπως και νωρίτερα στην περίπτωση των ηλιακών πάνελ, έτσι κι εδώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος έχει πάρει θέση, δηλώνοντας πως στην πραγματικότητα το 90% των υλικών των ανεμογεννητριών μπορεί να ανακυκλωθεί.

Πρόσφατες μελέτες, όπως εδώ και εδώ, εξέτασαν τρόπους ανακύκλωσης ελίκων από ανεμογεννήτριες, καταλήγοντας πως ενώ η ανακύκλωσή τους είναι δυνατή, δεν είναι ακόμη οικονομικά συμφέρουσα, αν και έκτοτε εταιρείες όπως η Veolia έχουν ξεκινήσει τα δικά τους πρότζεκτ ανακύκλωσης ελίκων. Σχετικά με το βάρος τους, εκπρόσωπος από τη φινλανδική εταιρεία Ilmatar δήλωσε στο AFP πως τα νούμερα αυτά είναι φουσκωμένα: “Οι κατασκευές των ανεμογεννητριών και τα θεμέλιά τους μπορεί να περιέχουν περισσότερους από χίλιους τόνους χάλυβα και σκυροδέματος. Ο χάλυβας είναι πλήρως ανακυκλώσιμος μετά τη χρήση του και έχει τόσο υψηλή αξία που δεν υπάρχει κανένας φόβος να μείνει στο έδαφος”. Τέλος, η ίδια εταιρεία εκτιμάει το βάρος των ελίκων όχι στους 36,7 τόνους έκαστος, αλλά αρκετά χαμηλότερα, στους 20.

Συμπέρασμα

Καθένα από αυτά τα πεδία λανθάνει σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Το ποσοστό της ενέργειας που παράγεται από άνθρακα στις ΗΠΑ είναι αρκετά μικρότερο απ’ ότι ισχυρίζεται το αναπαραγόμενο κείμενο, ενώ οι αναφερόμενες ποσότητες των συστατικών της κατασκευής μπαταριών και ηλιακών πάνελ έχουν στρογγυλοποιηθεί προς τα πάνω ή είναι υπερβολικές. Το κείμενο παραλείπει να αναφερθεί στις σημαντικά χαμηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ηλεκτρικών οχημάτων. Τέλος, τα υλικά από τα ηλιακά πάνελ μπορούν να ανακυκλωθούν στο 95% του συνόλου τους, ενώ τα υλικά των ελίκων στις ανεμογεννήτριες στο 90% του συνόλου τους.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

1. https://factcheck.afp.com/doc.afp.com.327A429
2. https://www.epa.gov/egrid/power-profiler#/
3. https://www.epa.gov/greenvehicles/electric-vehicle-myths
4. https://climate.ec.europa.eu/system/files/2020-09/2020_study_main_report_en.pdf
5. https://www.eea.europa.eu/publications/emerging-waste-streams-opportunities-and
6. https://www.veolia.com/en/newsroom/news/recycling-photovoltaic-panels-circular-economy-france
7. https://www.nature.com/articles/s41560-017-0032-9
8. https://link.springer.com/article/10.1007/s12649-019-00659-0
9. https://www.mdpi.com/1996-1944/12/23/3929
10. https://www.veolia.com/en/news/united-states-veolia-makes-cement-and-gives-second-life-ge-renewable-energys-wind-turbine