Ποιοι είμαστε
Αρχική Επηρεάζουν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αρνητικά το μικροκλίμα της περιοχής εγκατάστασής τους;ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ

Επηρεάζουν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αρνητικά το μικροκλίμα της περιοχής εγκατάστασής τους;

14 Ιαν
2025

@

Ευαίσθητο περιεχόμενο

Αυτή η εικόνα περιέχει ευαίσθητο περιεχόμενο το οποίο μπορεί για κάποιους χρήστες μπορεί να είναι προσβλητικό ή ενοχλητικό

Το συγκεκριμένο άρθρο δημοσιεύτηκε πριν 7 μήνες.

Ισχυρισμός

Οι ανεμογεννήτριες και τα φωτοβολταϊκά συστήματα προκαλούν αρνητικές επιπτώσεις στο μικροκλίμα της περιοχής όπου τοποθετούνται, θερμαίνοντας την περιοχή και δημιουργώντας πιθανά προβλήματα σε μεγάλες κλίμακες.

Συμπέρασμα

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε κάποιες περιπτώσεις αλληλοεπιδρούν με το μικροκλίμα της περιοχής εγκατάστασης και λειτουργίας τους, όμως σε πολύ μικρό βαθμό, πρακτικά αμελητέο για πιθανή βλάβη του μικροκλίματος. Δεν προκύπτει από πουθενά ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν επιρροή στο μικροκλίμα έτσι ώστε να μπορούν να το τροποποιήσουν ή να βλάψουν την βιοποικιλότητα μιας περιοχής. Όσον αφορά την βιοποικιλότητα, πολλές φορές ευνοούν την ανάπτυξη της, αφού παρέχουν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη νέων οικοσυστημάτων αλλά και την διατήρηση των παλιών που προϋπήρχαν σε μια περιοχή. Τέλος η πράσινη ανάπτυξη, ή αλλιώς βιώσιμη ανάπτυξη, είναι έτσι σχεδιασμένη ώστε να προάγει πηγές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον, τις επονομαζόμενες και ως πράσινες μορφές ενέργειας. Η βιώσιμη ανάπτυξη και η πράσινη ενεργειακή μετάβαση, με χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, γίνεται με σχεδιασμό και κανόνες από ρυθμιστικά πλαίσια όπου δεν επιτρέπουν την καταστροφή του περιβάλλοντος προκειμένου να εγκατασταθούν και να λειτουργήσουν ΑΠΕ.

Ο ισχυρισμός ότι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) επηρεάζουν αρνητικά το περιβάλλον και το μικροκλίμα της περιοχής κατά την εγκατάστασή τους έχει αποκτήσει μεγάλη διάδοση. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι, παρά το γεγονός ότι συνδέονται με την “πράσινη” ενέργεια, στην πραγματικότητα προκαλούν βλάβες στη φύση, αμφισβητώντας τη βιωσιμότητά τους ως πραγματικά φιλικές προς το περιβάλλον. Στο παρόν άρθρο θα αναλύσουμε επιστημονικές μελέτες και παρατηρήσεις που εξετάζουν το αν και σε ποιο βαθμό οι ΑΠΕ μπορεί να επηρεάσουν το μικροκλίμα, τη θερμοκρασία και τη βιοποικιλότητα της τοπικής περιοχής, καθώς και αν η πράσινη ενέργεια έχει πραγματικά θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον.

Παραδείγματα αναρτήσεων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης:

Τι ισχύει

Σε μελέτη των Pryor et al. που δημοσιεύθηκε το 2018, στην οποία παρουσιαζόταν η επίδραση των υποδομών ανεμογεννητριών στο τοπικό κλίμα της περιοχής αλλά και λίγο πιο μακριά, σε μια μέσης κλίμακας απόσταση, οι ερευνητές εξέτασαν την επίδραση της λειτουργίας των αιολικών πάρκων στην περιοχή της Αϊόβα των Ηνωμένων Πολιτείων Αμερικής. Εξετάσθηκαν ποιες είναι οι πιθανές επιπτώσεις των πάρκων στη θερμοκρασία, στη ροή του ανέμου και στις βροχοπτώσεις, δηλαδή στο μικροκλίμα της περιοχής. Στην μελέτη αυτή, οι εμπλεκόμενοι ερευνητές διαπίστωσαν ότι υπήρξαν μικρές αυξήσεις στην υγρασία καθώς και στη θερμοκρασία σε κοντινό, τοπικό επίπεδο, χωρίς ωστόσο δραματικά ευρύτερες επιπτώσεις στο μικροκλίμα και την βιοποικιλότητα. Καταγράφηκε μια μικρή ελάττωση των βροχοπτώσεων (2,6%), κυρίως κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, αλλά οι ερευνητές ανέφεραν ότι η μείωση αυτή ίσως οφείλεται σε τυχαίες διακυμάνσεις του καιρού και όχι στις ανεμογεννήτριες, βάσει των αποτελεσμάτων που έλαβαν έπειτα από μετρήσεις. Εκτός των καλοκαιρινών μηνών, οι διακυμάνσεις που παρατηρήθηκαν ήταν πολύ μικρές (0,6%), πράγμα που δείχνει ότι μπορεί να οφείλεται και σε λάθος του μοντέλου. Τα αποτελέσματα δεν δείχνουν πως υπάρχει άμεση συσχέτιση των ανεμογεννητριών με το κλίμα μιας περιοχής. Ωστόσο οι αλλαγές στο μικροκλίμα μπορεί να εξαρτώνται από την πυκνότητα και κατανομή των αιολικών πάρκων στον χώρο. Συγκεκριμένα, ένα τεράστιο αιολικό πάρκο, με χιλιάδες ανεμογεννήτριες, σε μια μικρής προσδιορισμένης έκτασης περιοχή ίσως προκαλεί κάποιες μικρές επιπτώσεις στο μικροκλίμα, όμως όχι τόσο σημαντικές ώστε να υφίστανται αλλαγές σε αυτό ή να το βλάπτουν.

Μια μελέτη των Nikolaos Stergiannis et al., δημοσιευμένη στο περιοδικό “Applied Sciences” του εκδοτικού οίκου MDPI το 2021, ανέδειξε τις επιπτώσεις της αιολικής ενέργειας στο μικροκλίμα μιας περιοχής, έπειτα απο αποτελέσματα που αποκομίστηκαν χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση μοντελοποίησης CFD (computational fluid dynamics) στην περίπτωση μελέτης του νησιού της Χίου. Με την μελέτη αυτή εξετάστηκε η επίδραση που έχουν τα αιολικά πάρκα στο μικροκλίμα του νησιού, στο πλαίσιο ενός μεγάλου έργου, επονομαζόμενου “Αιγαία Ζεύξη”. Η μελέτη αναφέρεται στη φυσική πρόκληση αναταράξεων στα ρεύματα του ανέμου, κατά τη διέλευσή του από το αιολικό πάρκο, και στην επίδρασή των αναταράξεων αυτών στο μικροκλίμα της περιοχής. Στη συγκεκριμένη μελέτη εξετάσθηκαν δυο περιπτώσεις, με διαφορετική ένταση αναταράξεων (Turbulence Intensity ή “ΤΙ“), με δείκτη ΤΙ=8% και δείκτη ΤΙ=15%. Οι προσομοιώσεις των ερευνητών της μελέτης πραγματοποιήθηκαν χρησιμοποιώντας το λογισμικό μαθηματικής μοντελοποίησης ANSYS Fluent, όπου στην ουσία πραγματοποιήθηκε μοντελοποίηση της ατμοσφαιρικής ροής. Οι παρατηρήσεις υποδεικνύουν ότι οι επιδράσεις των αναταράξεων (wake effects) μειώνονται όσο απομακρυνόμαστε από την έκταση του αιολικού πάρκου. Για την πρώτη περίπτωση, με δείκτη ??=8%, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι επιδράσεις αυτές εξαλείφονται σε απόσταση 10 χιλιομέτρων, ενώ για την δεύτερη περίπτωση, με δείκτη ??=15%, εξαλείφονται σε απόσταση 5 χιλιομέτρων μακριά από το πάρκο. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η ενέργεια από τις αναταράξεις και οι μειώσεις ταχύτητας (velocity deficit) του ανέμου, που παρατηρούνται, συμφωνούν με την υπάρχουσα βιβλιογραφία και με άλλες έρευνες για τις επιδράσεις της ροής του ανέμου γύρω από τις ανεμογεννήτριες. Όσον αφορά την επίδραση των ανεμογεννητριών στο μικροκλίμα, και ουσιαστικά στην τοπική βλάστηση, είναι αμελητέα μετά από απόσταση 10 χλμ από τα πάρκα. Ειδικότερα, τα αιολικά πάρκα δεν θα έχουν αντίκτυπο στις μαστιχοκαλλιέργειες της περιοχής, καθώς βρίσκονται πάνω από 15 χλμ. μακριά από τις ανεμογεννήτριες, ενώ και η τοπική γεωγραφία και η υψομετρική διαφορά μεταξύ των περιοχών βοηθά στην εξάλειψη των επιπτώσεων στη ροή του ανέμου.

Ελάττωση της ταχύτητας του ανέμου, καθώς διέρχεται από τις ανεμογεννήτριες, προβαλλόμενη στην πολύπλοκη τοπογραφία της Χίου. (α) ??=8%. (β) ??=15%

Η μελέτη των B.-H. Fiedler και M.-S. Bukovsky, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Environmental Research Letters το 2011, αναλύει την επίδραση που θα είχε ένα εκτεταμένο αιολικό πάρκο στις βροχοπτώσεις της περιοχής των κεντρικών ΗΠΑ. Οι ερευνητές, κατά την διάρκεια της έρευνας, χρησιμοποίησαν ένα μοντέλο προσομοίωσης λειτουργίας που θα είχε, έαν κατασκευαζόταν, ένα τεράστιο αιολικό πάρκο, που θα εκτεινόταν από το Τέξας έως τη βόρεια Νεμπράσκα, με ενεργές 228.000 ανεμογεννήτριες. Οι ερευνητές ανακάλυψαν πως θα υπήρχε μια μικρή, αλλά στατιστικά σημαντική, αύξηση των βροχοπτώσεων κατά περίπου 1%, αποδιδόμενη στην επιβράδυνση της ροής του ανέμου από τις ανεμογεννήτριες, που θα αποτελούσαν παράγοντα συγκράτησης της υγρασίας στην περιοχή μέσα σε ένα διάστημα 62 θερμών εποχών. Εκτός των θερμών εποχών, όμως, η επίδραση στις βροχοπτώσεις θα ήταν ελάχιστη (περίπου 0,6%), υποδεικνύοντας ότι η συνολική επίδραση των ανεμογεννητριών στις βροχοπτώσεις θα ήταν μικρή και θα περιοριζόταν κυρίως στην καλοκαιρινή περίοδο, χωρίς να ήταν εμφανής κατά τη διάρκεια άλλων εποχών του χρόνου και χωρίς να έπαιζε ρολό στο μικροκλίμα αυτής της τεράστιας περιοχής.

Στην ευρωπαϊκή βιβλιογραφία υπάρχουν λιγοστές μελέτες που εξετάζουν πώς οι ανεμογεννήτριες και τα αιολικά πάρκα επιδρούν στο τοπικό μικροκλίμα κάποιας περιοχής στην Ευρώπη ή εκτεταμένα σε όλη την ήπειρο. Αντίθετα, η βιβλιογραφική ανασκόπηση δείχνει πλήθος μελετών για περιοχές στις ΗΠΑ, ως προς την επίδραση των αιολικών πάρκων στη θερμοκρασία του αέρα κοντά στην επιφάνεια του εδάφους και γενικά στις μικροκλιματικές συνθήκες.

Συγκεκριμένα, στη μεγάλη αιολική μονάδα του Σαν Γκοργκόνιο στην Καλιφόρνια, έπειτα από έρευνα παρατηρήθηκε ότι τα αιολικά πάρκα μπορεί να επηρεάσουν ελαφρώς τη θερμοκρασία του αέρα, με θέρμανση τη νύχτα και ψύξη την ημέρα, λόγω της αυξημένης ανακίνησης που προκαλούν οι ρότορες των ανεμογεννητριών. Οι επιπτώσεις αυτές είναι συνήθως μικρές (1–3°C) και δεν φαίνεται να έχουν πραγματική επίδραση στη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής, αν και παραμένουν αντικείμενο επιστημονικού ενδιαφέροντος.

Η έρευνα που διεξήχθη από τον Kang Xu και τους συνεργάτες του (2019) τονίζει την ευεργετική επίδραση των αιολικών πάρκων στη ζωή των φυτών στην έρημο Gobi της Κίνας. Οι περιοχές που βρίσκονται κοντά σε ανεμογεννήτριες (IA) εμφάνισαν μεγαλύτερη κάλυψη βλάστησης, αυξημένη βιομάζα και αυξημένη πυκνότητα φυτών, σε σύγκριση με τις απομακρυσμένες περιοχές (NIA). Επιπλέον, οι θάμνοι αναπτύσσονται αποκλειστικά σε περιοχές IA, γεγονός που βοηθά στην ενίσχυση της βιοποικιλότητας και στη βελτίωση του μικροκλίματος. Οι ανεμογεννήτριες ανακουφίζουν το στρες των φυτών που προκαλείται από την ξηρασία, προάγοντας την ανάπτυξή τους. Συνοπτικά, τα αιολικά πάρκα σε ξηρά τοπία βελτιώνουν τη βλάστηση και προσφέρουν σημαντικά οικολογικά πλεονεκτήματα.

Οι διαφορές στις δομές της κοινότητας και στις λειτουργίες του οικοσυστήματος μεταξύ των περιοχών παρέμβασης (IAs) και των περιοχών που μη παρέμβασης (NIAs). Τα (Α) έως (Δ) αντιπροσωπεύουν τους χωρικούς μέσους όρους της κάλυψης, του ύψους, της πυκνότητας και της επιφανιακής βιομάζας των χόρτων (AGBg χόρτα), αντίστοιχα. Οι ράβδοι σφάλματος υποδεικνύουν τα τυπικά σφάλματα. Τα «*», «**» και «***» υποδηλώνουν σημαντικότητα των επιπέδων 0,05, 0,01 και 0,005, αντίστοιχα.
Οι αλλαγές στις δομές της κοινότητας και τις λειτουργίες του οικοσυστήματος σε διάφορες αποστάσεις από τις ανεμογεννήτριες. Μεταβολές στην κάλυψη (Α), στο ύψος (Β), στην πυκνότητα (Γ) και στην AGB(Πυκνότητα και Βιομάζα) (Δ). Οι συμπαγείς κύκλοι και τα κενά τρίγωνα αντιπροσωπεύουν την υπέργεια (επιφανειακή) βιομάζα των θάμνων (θάμνοι= AGBs) και του γρασιδιού (χόρτα= AGBg), αντίστοιχα. Το πορτοκαλί και το μαύρο αντιπροσωπεύουν τα τεμάχια μη παρεμβαίνουσας περιοχής (NIA) και παρεμβαίνουσας περιοχής (IA), αντίστοιχα. Οι ράβδοι σφάλματος υποδεικνύουν τα τυπικά σφάλματα.

Οι υπάρχουσες έρευνες, εν τέλει, συγκλίνουν στο ότι οι ανεμογεννήτριες μπορούν να επηρεάσουν τις τοπικές και περιφερειακές ατμοσφαιρικές συνθήκες σε πολύ μικρό βαθμό, γεγονός που ενδέχεται να μην προκαλέσει μεγάλες αλλαγές στα πρότυπα βροχόπτωσης. Επιπλέον, καμία από τις μελέτες δεν υποστηρίζει ότι οι ανεμογεννήτριες έχουν αρνητική επίδραση στο περιβάλλον ή το μικροκλίμα της περιοχής κατά την εγκατάστασή τους και την λειτουργία τους ως μορφή πράσινης ενέργειας.

Τι ισχύει για τα Φωτοβολταϊκά

Όπως αναφέρθηκε και σε ένα πρόσφατο άρθρο μας με τίτλο «Εξέταση ισχυρισμών για την επίδραση των ηλιακών πάνελ στο τοπικό περιβάλλον τους», μια πρόσφατη μελέτη των Zhengjie Xu et.al. δημοσιευμένη το  2024,  αφορά 116 μεγάλους φωτοβολταϊκούς σταθμούς παγκοσμίως. Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της τηλεπισκόπησης μέσω δορυφόρων, εξετάστηκαν διάφοροι παράγοντες, όπως η μέση θερμοκρασία του εδάφους τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας όσο και της νύχτας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, παρατηρήθηκε μια μείωση της μέσης θερμοκρασίας του εδάφους κατά 0,49 ± 0,43 βαθμούς κατά τη διάρκεια της ημέρας και μια μικρότερη μείωση κατά 0,21 ± 0,25 βαθμούς τη νύχτα σε σχέση με τις γύρω περιοχές. Από τους 116 σταθμούς, μόνο σε 22 (19%) παρατηρήθηκε μια μικρή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του εδάφους, κατά περίπου 0,5 βαθμούς κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ σε 34 (29%) υπήρξε μια μικρή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά περίπου 0,11 βαθμούς τη νύχτα. Η μελέτη περιλάμβανε τόσο άγονες περιοχές όσο και περιοχές με φυτοκάλυψη ή και σε καλλιέργειες.

Επίσης, στο ίδιο άρθρο, αναφερθήκαμε σε μια έκθεση από τον Σύνδεσμο Εταιριών Φωτοβολταϊκών, που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2024, η οποία εξετάζει τις πιθανές επιπτώσεις των φωτοβολταϊκών πάρκων στο μικροκλίμα και η οποία έχει συνταχθεί με βάση επιστημονικές έρευνες και παρατηρήσεις. Η έκθεση αυτή αναλύει πώς τα φωτοβολταϊκά πλαίσια απορροφούν ηλιακή ακτινοβολία και την μετατρέπουν σε ηλεκτρική ενέργεια. Για να επιτύχουν τη μέγιστη δυνατή απορρόφηση, τα πλαίσια έχουν σκουρόχρωμη επιφάνεια και καλύπτονται με αντιανακλαστική επίστρωση, που εμποδίζει την ανάκλαση της ηλιακής ακτινοβολίας, επιτρέποντας να παγιδεύεται μεγαλύτερη ποσότητα ενέργειας. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία αυξάνει τη θερμοκρασία των φωτοβολταϊκών πλακών, με την θερμοκρασία τους να φτάνει συχνά τους 50-60°C κατά τις μεσημεριανές ώρες του καλοκαιριού, όταν η ηλιακή ακτινοβολία είναι πιο έντονη. Σύμφωνα με υπολογισμούς, με το πρόγραμμα προσομοίωσης φωτοβολταϊκών συστημάτων PV*SOL για την περιοχή της κεντρικής Πελοποννήσου, τα αποτελέσματα αυτών των υπολογισμών επιβεβαιώνονται από μετρήσεις πεδίου. Η θερμότητα που συσσωρεύεται στα φωτοβολταϊκά πλαίσια διαχέεται στο περιβάλλον με τρεις τρόπους: μέσω ακτινοβολίας, μέσω συναγωγής λόγω των ανέμων και μέσω αγωγής (π.χ., μέσω των βάσεων στήριξης του συστήματος). Ωστόσο, παρά την υψηλή θερμοκρασία των φωτοβολταϊκών πλαισίων, η μέση θερμοκρασία τους καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου παραμένει ελάχιστα υψηλότερη από αυτήν του περιβάλλοντος αέρα, ακόμα και στις πιο ζεστές ημέρες του καλοκαιριού. Αν και η θερμότητα απομακρύνεται από τα φωτοβολταϊκά, η επιρροή της στη θερμοκρασία του περιβάλλοντος αέρα είναι αμελητέα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μάζα του αέρα είναι εξαιρετικά μεγάλη σε σύγκριση με τη μάζα των φωτοβολταϊκών και έτσι η θερμοκρασία του αέρα δεν αυξάνεται σημαντικά από τη θερμότητα που αποβάλλουν τα πλαίσια. Μάλιστα, μόλις 1-2 εκατοστά από την επιφάνεια των πλαισίων, η θερμοκρασία του αέρα, είναι ουσιαστικά η ίδια με αυτή του περιβάλλοντος.

Διάγραμμα θερμοκρασίας φωτοβολταϊκών

Η μελέτη των Jeffrey Vervloesem et.al. του έτους 2022 αναλύει τις επιπτώσεις που προκαλούνται στο περιβάλλον από την εγκατάσταση ηλιακών πάνελ σε περιοχές μεσογειακού κλίματος, κυρίως στην Ιταλία, και κάνει μια σύγκριση ανάμεσα στα ηλιακά πάρκα και τις γεωργικές εκτάσεις χωραφιών. Εστιάζει κυρίως σε κλιματολογικές παραμέτρους, όπως η θερμοκρασία αέρα (Tair) και εδάφους (Tsurf), η ηλιακή ακτινοβολία (PAR), η υγρασία (RH), και η βιοποικιλότητα, προκειμένου να κατανοηθούν οι επιδράσεις της χρήσης γης από τα ηλιακά πάνελ στο μικροκλίμα και τα οικοσυστήματα. Μέσω γραφημάτων box plots οπτικοποιούν την κατανομή δεδομένων και τις καταγεγραμμένες διακυμάνσεις των τιμών των παραπάνω παραμέτρων, σε διάφορες θέσεις γύρω από τα ηλιακά πάνελ. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι τα ηλιακά πάνελ δημιουργούν ένα δροσερό μικροκλίμα κάτω από αυτά, μειώνοντας την ηλιακή ακτινοβολία και αυξάνοντας την υγρασία λόγω μειωμένης εξάτμισης, γεγονός που ευνοεί τη βλάστηση, κυρίως με φυτά που αναπτύσσονται στην σκιά. Αντίθετα, τα χωράφια παρουσιάζουν μεγαλύτερη επιβάρυνση του εδάφους τους, με υψηλότερη συμπίεση και διάβρωση λόγω των εργασιών που εκτελούνται σε αυτά. Επίσης, η χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων στις γεωργικές εκτάσεις έδειξε ότι μειώνεται η φυσική βιοποικιλότητα ενώ, αντίθετα, στα ηλιακά πάρκα παρατηρείται μεγαλύτερη ποικιλία ειδών, αν και η παρουσία των φυτών αυτών είναι ξενικά. Συμπερασματικά, η ποιότητα του εδάφους και η βιοποικιλότητα στα ηλιακά πάρκα βρίσκεται σε καλύτερα επίπεδα σε σύγκριση με τις γεωργικές εκτάσεις γης, καθώς στα πρώτα δεν απαιτείται η εντατική χρήση χημικών ουσιών. Βέβαια είναι σημαντικό να αναφερθεί πως τα ηλιακά πάνελ επηρεάζουν τη φωτοσύνθεση των φυτών και δημιουργούν νέες οικολογικές συνθήκες που δεν ευνοούν την ανάπτυξη φυτών κάθε είδους. Καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι τα ηλιακά πάρκα προκαλούν λιγότερη επιβάρυνση στο περιβάλλον, σε σύγκριση με τις γεωργικές εκτάσεις γης, πάντα η ανάπτυξή τους σε μια περιοχή απαιτεί προσεκτική χωροθέτηση και σίγουρα λήψη περιβαλλοντικών μέτρων για την αποφυγή αρνητικών επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα της περιοχής και το μικροκλίμα της.

Διάγραμμα ακτινοβολίας σε σχέση με τη θέση
Διάγραμμα θερμοκρασίας σε σχέση με τη θέση

Η μελέτη των Elisabeth Fassbender, Josef Rott και Claudia Hemmerle, του έτους 2024, εξετάζει τις επιπτώσεις των φωτοβολταϊκών πάνελ στην θερμική μικροκλίμακα και την εξωτερική θερμική άνεση της οικιστικής περιοχής στο Μόναχο της Γερμανίας, τόσο κατά τις ώρες της ημέρας όσο και κατά τις ώρες της νύχτας, σε καλοκαιρινούς και χειμερινούς μήνες. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, τα πάνελ προκαλούν αύξηση στη θερμοκρασία γύρω από το κτίριο, κυρίως στην ακτινοβολούμενη θερμότητα – και στον Δείκτη Θερμικής Άνεσης (UTCI) – με την επίδραση της αύξησης αυτής να παραμένει αισθητή μέχρι 2,5 μέτρα μακριά από την επιφάνεια των πάνελ. Παρ’ όλο που τα φωτοβολταϊκά πάνελ μπορεί να προκαλέσουν θερμική καταπόνηση το καλοκαίρι, βελτιώνουν την ετήσια θερμική άνεση κατά 0,91% και αυτό συμβαίνει εξαιτίας της μείωσης του κρύου κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Βέβαια οι σημαντικότεροι παράγοντες επιρροής των επιπτώσεων τους είναι η ανακλαστικότητα του κάθε κτιρίου και, φυσικά, η απόδοση των πάνελ. Κατά την νυχτερινή θερμοκρασία οι επιπτώσεις είναι μικρές, όμως παρ’ όλα αυτά η μελέτη τονίζει τη σημασία της βελτίωσης της τεχνολογίας για τη μείωση των θερμικών επιδράσεων από τα πάνελ και την περεταίρω ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας τους.

Οι έρευνες δείχνουν ότι τα φωτοβολταϊκά πάνελ μπορούν να επηρεάσουν το τοπικό μικροκλίμα και τις περιφερειακές ατμοσφαιρικές συνθήκες όμως σε πολύ μικρό βαθμό, γεγονός που ενδέχεται να μην προκαλέσει μεγάλες αλλαγές στα οικοσυστήματα και ευρύτερα στην βιοποικιλότητα λόγω αλλαγής του κλίματος από την χρήση τους. Οι μικρές παρεμβάσεις τους στο μικροκλίμα μιας περιοχής είναι ασήμαντες, ιδίως όταν τα ηλιακά πάρκα είναι μικρής έκτασης. Σημειώνεται, άλλωστε, πως όταν εγκαθίσταται και λειτουργεί ένα ηλιακό πάρκο, υπάρχει νομοθεσία προστασίας του περιβάλλοντος, η οποία του επιτρέπει, αφού πληροί κάποια κριτήρια, την εγκατάσταση και λειτουργία του. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε το «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, με την ενσωμάτωση σε αυτό όρων, περιορισμών και κατευθύνσεων για την προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων που ενδέχεται να προκύψουν από την εφαρμογή του και το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, στο οποίο ενσωματώνονται οι αναγκαίοι όροι, περιορισμοί και κατευθύνσεις για την προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος που έχουν προκύψει κατά τη διαδικασία στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης».

Τι είναι πράσινη ανάπτυξη και τι πράσινη ενέργεια;

Σύμφωνα με το Εθνικό σχέδιο Ανάπτυξης 2021 εως 2025, «για να είναι διατηρήσιμη η ανάπτυξη μιας οικονομίας και να πετυχαίνει υψηλές επιδόσεις σε όρους κοινωνικής ευημερίας, απαραίτητη είναι η μέριμνα για την ορθή διαχείριση των πόρων και την προστασία του περιβάλλοντος. Επιπλέον, η αλλαγή του κλίματος αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα τα επόμενα χρόνια, επηρεάζοντας κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας. Για αυτόν τον λόγο, η πράσινη ανάπτυξη αποτελεί έναν από τους πέντε βασικούς πυλώνες του αναπτυξιακού σχεδιασμού του ΕΠΑ».

«Ο στόχος της πράσινης ανάπτυξης εξειδικεύεται σε τρεις επιμέρους ειδικούς στόχους»:

  • Μετάβαση σε κυκλική οικονομία
  • Προστασία του περιβάλλοντος
  • Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

Το Εθνικό σχέδιο Ανάπτυξης επίσης αναγράφει πως «Η ανάδειξη της πράσινης ανάπτυξης ως βασικού αναπτυξιακού στόχου πηγάζει κυρίως από την ανάγκη για προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, η πράσινη ανάπτυξη συνάδει και με την προσπάθεια για πληρέστερη αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας. Ειδικότερα, το ισχυρό αιολικό δυναμικό και η ενισχυμένη ηλιοφάνεια στη χώρα στηρίζουν την ανάπτυξη των αντίστοιχων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Ταυτόχρονα, η ιδιαίτερα πλούσια βιοποικιλότητα και ευρύτερα το φυσικό περιβάλλον της χώρας ευνοούν την ανάπτυξη πρωτοβουλιών στον τομέα της πράσινης επιχειρηματικότητας.»

Στην wikipedia εντοπίζουμε τον πιο απλοποιημένο ορισμό για τις ΑΠΕ:

«Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) ή ήπιες μορφές ενέργειας ή νέες πηγές ενέργειας ή πράσινη ενέργεια είναι μορφές εκμεταλλεύσιμης ενέργειας που προέρχονται από διάφορες φυσικές διαδικασίες, όπως ο άνεμος, ο ήλιος, η γεωθερμία, η κυκλοφορία του νερού και άλλες. Συγκεκριμένα σύμφωνα με την οδηγία 2009/28/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ως ενέργεια από ανανεώσιμες μη ορυκτές πηγές θεωρείται η αιολική, ηλιακή, αεροθερμική, γεωθερμική,υδροθερμική και ενέργεια των ωκεανών, υδροηλεκτρική, από βιομάζα, από τα εκλυόμενα στους χώρους υγειονομικής ταφής αέρια, από αέρια μονάδων επεξεργασίας λυμάτων και από βιοαέριό.»

Συμπέρασμα

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε κάποιες περιπτώσεις αλληλοεπιδρούν με το μικροκλίμα της περιοχής εγκατάστασης και λειτουργίας τους, όμως σε πολύ μικρό βαθμό που είναι πρακτικά αμελητέος για πιθανή βλάβη του μικροκλίματος. Δεν προκύπτει από πουθενά ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν επιρροή στο μικροκλίμα, ώστε να μπορούν να το τροποποιήσουν ή να βλάψουν την βιοποικιλότητα μιας περιοχής. Όσον αφορά την βιοποικιλότητα, πολλές φορές ευνοούν την ανάπτυξή της, αφού παρέχουν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη νέων οικοσυστημάτων αλλά και την διατήρηση των παλιών που προϋπήρχαν σε μια περιοχή. Τέλος η πράσινη ανάπτυξη, ή αλλιώς βιώσιμη ανάπτυξη, είναι έτσι σχεδιασμένη ώστε να προάγει πηγές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον, τις επονομαζόμενες και ως πράσινες μορφές ενέργειας. Η βιώσιμη ανάπτυξη και η πράσινη ενεργειακή μετάβαση, με χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, γίνεται με σχεδιασμό και κανόνες από ρυθμιστικά πλαίσια όπου τα οποία δεν επιτρέπουν την καταστροφή του περιβάλλοντος προκειμένου να εγκατασταθούν και να λειτουργήσουν ΑΠΕ.