Κατασκευασμένη είδηση ενάντια στη USAID και την Ουκρανία αναπαράχθηκε από βουλευτή της Ελληνικής Λύσης

“Το Κέντρο Πληροφοριών και Ψυχολογικών Επιχειρήσεων (CIPSO) της Ουκρανίας λάμβανε 140 εκατομμύρια δολάρια τον μήνα, από την USAID για να διαδίδει ψευδείς ειδήσεις υπέρ της Ουκρανίας”, αναφέρει, σε ανάρτησή του, ο βουλευτής της Ελληνικής Λύσης, Βασίλης Γραμμένος, επικαλούμενος δήθεν αποκάλυψη του αμερικανικού μέσου Fox News. Στην πραγματικότητα πρόκειται για κατασκευασμένη είδηση, που κυκλοφόρησε από ρωσικές πηγές, χρησιμοποιώντας τη γνωστή πρακτική παραπληροφόρησης της μίμησης μεγάλων μέσων. Το Fox News επιβεβαίωσε στα Ellinika Hoaxes ότι ουδέποτε έχει δημοσιεύσει τέτοια είδηση.

Παραδείγματα αναπαραγωγής σε δημοσιεύματα και μέσα κοινωνικής δικτύωσης: newsbreak.gr, olympia.gr, periodista.gr

Πλαίσιο

Στις 13 Φεβρουαρίου 2025, ο κ. Βασίλης Γραμμένος, βουλευτής της Ελληνικής Λύσης, αναφέρει σε ανάρτησή του στο Χ:

“Αποκάλυψη Βόμβα από το Fox News: Το Κέντρο Ψυχολογικών Επιχειρήσεων της Ουκρανίας (CIPSO) λάμβανε το ιλιγγιώδες ποσό των 140 εκατομμυρίων δολαρίων τον μήνα από τον Οργανισμό Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ (USAID) για τη δημιουργία ψευδών ειδήσεων, τη λειτουργία μιας φάρμας bots για την παραγωγή σχολίων και την αύξηση των προβολών στα ΜΚΔ! Απαιτούσαμε ειρήνη και δεχόμασταν συκοφαντίες ως «πράκτορες του Πούτιν» από τα έμμισθα Τρολ!“

Αναζητώντας περισσότερα στοιχεία για τον εν λόγω ισχυρισμό, διαπιστώσαμε τη μεγάλη διεθνή του διάδοση, ήδη από τις 12 Φεβρουαρίου 2025, μεταξύ ρωσικών λογαριασμών (@bocharik) και ρωσόφιλων χρηστών (@Zlatti_71). Μάλιστα, μία από τις αρχικές πηγές διάδοσης του ισχυρισμού ήταν και ο διαβόητος λογαριασμός του Χ @SprinterObserve (πρώην @Sprinter99800, πρώην Sprinter, πρώην Spriter, γνωστός για τη συστηματική διασπορά παραπληροφόρσης και ρωσικής προπαγάνδας.

Ο συγκεκριμένος λογαριασμός, παρέθετε ως “πηγή” του ισχυρισμού, μια φωτογραφία (στιγμιότυπο οθόνης) που φαίνεται να προέρχεται από δημοσίευμα του Fox News (παρακάτω, η εικόνα στα δεξιά).

Τι ισχύει

Σύμφωνα με το στιγμιότυπο οθόνης, το φερόμενο ως άρθρο του FOX News φέρει τον εξής τίτλο: “Psychological and Information Warfare Center of Ukraine received $140,000,000 per month from USAID” (Μετάφραση: “Το Κέντρο Ψυχολογικού και Πληροφοριακού Πολέμου της Ουκρανίας έλαβε 140.000.000 μηνιαίως από την USAID”). Με βάση το στιγμιότυπο αυτό, το άρθρο φέρεται να έχει γραφτεί από την Aubrie Spady, συντάκτρια του FOX News.

Αρχικά, ερευνήσαμε την ιστοσελίδα του FOX News και δεν εντοπίσαμε απολύτως τίποτα σχετικό. Στη συνέχεια, εξετάσαμε τη λίστα με την αρθρογραφία της Aubrie Spady, όπου και εκεί δεν εντοπίσαμε τίποτα σχετικό. Αυτό είναι απολύτως αναμενόμενο, καθώς πρόκειται για κατασκευασμένη είδηση.

Σε επικοινωνία που είχαμε, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, με το FΟΧ News, το απόγευμα της 14ης Φεβρουαρίου 2025, εκπρόσωπος του μέσου μας ξεκαθάρισε ότι “το άρθρο αυτό είναι ψευδές και δεν δημοσιεύτηκε από το FOX News”.

Ο εξεταζόμενος ισχυρισμός αποτελεί ακόμη μία περίπτωση κατασκευασμένης είδησης εναντίον της USAID, μέσω της τεχνικής μίμησης μεγάλων μέσων, όπως τεκμηριώθηκε πρόσφατα από το BBC Verify.

Η τεχνική της μίμησης ενημερωτικών μέσων είναι μια καλά τεκμηριωμένη πρακτική του ρωσικού μηχανισμού προπαγάνδας, όπως αποδεικνύεται στην έκθεση της ανεξάρτητης φιλανδικής εταιρείας ανάλυσης CheckFirst.

Για τον λόγο αυτό, επεκτείναμε την έρευνά μας, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της αντίστροφης αναζήτησης εικόνας, με στόχο να διερευνήσουμε τυχόν σύνδεση με κάποιο γνωστό ρωσικό δίκτυο προπαγάνδας. Από την έρευνα διαπιστώσαμε ότι ο ισχυρισμός και η εξεταζόμενη εικόνα δεν ανάγονται πριν από τη 12η Φεβρουαρίου, με τις περισσότερες αναρτήσεις χρηστών του Χ, να τοποθετούνται χρονικά στο απόγευμα και το βράδυ εκείνης της ημέρας.

Ένα από τα πιο πρώιμα χρονικά δεδομένα που εντοπίσαμε είναι η ανάρτηση το πρωί της ίδιας ημέρας (10:37π.μ.), από την τσεχική εκδοχή της Pravda (czechia.news-pravda), του “ρωσικού δικτύου παραπληροφόρησης στην Ευρώπη”, σύμφωνα με την αναφορά του EDMO. Τον ρόλο της Pravda* στη διάδοση της ρωσικής προπαγάνδας έχουμε αναδείξει εκτενώς πολλές φορές στο παρελθόν.

Το δημοσίευμα αυτό παρέθετε ως πηγή του, στο κάτω μέρος, τον λογαριασμό του Telegram “uk100a”. Πρόκειται για έναν φιλορωσικό λογαριασμό του Telegram και η ανάρτησή του αποτελεί την πιο πρώιμη καταγραφή της κατασκευασμένης είδησης που κατορθώσαμε να εντοπίσουμε, δημοσιευμένη στις 09:29 το πρωί της 12ης Φεβρουαρίου 2025.

Τη σύνδεση των κατασκευασμένων ειδήσεων με τα ρωσικά δίκτυα προπαγάνδας, έχουν τεκμηριώσει και άλλοι οργανισμοί ελέγχου γεγονότων, όπως το BBC Verify, στο πλαίσιο των πρόσφατων Προεδρικών Εκλογών στις ΗΠΑ.

*Το ρωσικό δίκτυο παραπληροφόρησης Pravda δεν πρέπει να συγχέεται με το pravda.org.pl, τον διεθνώς πιστοποιημένο οργανισμό ελέγχου γεγονότων της Πολωνίας.

Συμπέρασμα

Ο ισχυρισμός ότι το Fox News ανέφερε σαν είδηση ότι η αμερικανική υπηρεσία αρωγής για τη διεθνή ανάπτυξη (USAID) χρηματοδοτούσε με 140 εκατομμύρια δολάρια ανά μήνα το Κέντρο Πληροφοριών και Ψυχολογικών Επιχειρήσεων (CIPSO) της Ουκρανίας είναι ψευδής. Πρόκειται για κατασκευασμένη είδηση, μέσω της ρωσικής τεχνικής προπαγάνδας της μίμησης πραγματικών ενημερωτικών μέσων. Το FOX News, σε επικοινωνία που είχαν μαζί του τα Ellinika Hoaxes, διευκρίνισε ότι πρόκειται για ψεύτικο άρθρο που ουδέποτε δημοσίευσε.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

1. https://www.dw.com/en/fact-check-trumps-team-targets-usaid-with-false-claims/a-71535712
2. https://www.bbc.com/news/articles/c0m12wl0jwpo
3. https://www.bbc.com/news/articles/cly2qjel083o
4. https://czechia.news-pravda.com/world/2025/02/12/86789.html
5. https://www.foxnews.com/person/s/aubrie-spady
6. https://t.me/uk100a/106492
7. https://edmo.eu/publications/russian-disinformation-network-pravda-grew-bigger-in-the-eu-even-after-its-uncovering/