Άνοδος της στάθμης της θάλασσας: Τι πραγματικά ισχύει για τις παράκτιες περιοχές

Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας αποτελεί μια από τις πιο άμεσες και σημαντικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, με επιπτώσεις που ήδη επηρεάζουν και θα συνεχίσουν να επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Το τελευταίο διάστημα, το ζήτημα της ανόδου των θαλάσσιων υδάτων και των συνεπειών της στις παράκτιες περιοχές απαντάται όλο και συχνότερα στον εγχώριο δημόσιο διάλογο, μέσα από δημοσιεύσεις σε ιστοσελίδες (εδώ, εδώ, εδώ, εδώ και εδώ) και αναρτήσεις στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Η παρουσία του θέματος αντανακλά το εντεινόμενο ενδιαφέρον και την εύλογη ανησυχία για τις μεταβολές που συντελούνται ή αναμένεται να συντελεστούν σε παράκτιες ζώνες διεθνώς.

Στο πλαίσιο αυτό, τίθεται το ερώτημα:

• Ποιες είναι οι πραγματικές επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης της θάλασσας στις παράκτιες περιοχές;

Στο παρόν άρθρο, εξετάζουμε το φαινόμενο βάσει έγκυρων επιστημονικών δεδομένων, αποσαφηνίζοντας τι πραγματικά ισχύει.

Παραδείγματα αναρτήσεων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης:

Τι ισχύει

1. Αίτια & μηχανισμοί ανόδου της στάθμης της θάλασσας

Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι η άνοδος της θαλάσσιας στάθμης αποδίδεται κατά κύριο λόγο σε ανθρωπογενείς αιτίες, συγκεκριμένα στην υπερθέρμανση του πλανήτη λόγω εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, (ipcc.ch: B.5). Η αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας και των ωκεανών ενεργοποιεί δύο βασικούς φυσικούς μηχανισμούς, οι οποίοι με τη σειρά τους συμβάλλουν στην ανύψωση της θαλάσσιας στάθμης​, (climate.nasa.gov):

• Θερμική διαστολή ωκεανών: Περίπου το 90% της επιπλέον θερμότητας, το οποίο προκύπτει από την κλιματική αλλαγή, απορροφάται από τους ωκεανούς, (​ipcc.ch: A.4.2-A.4.3). Καθώς οι ωκεανοί θερμαίνονται, τα θαλάσσια ύδατα διαστέλλονται, αυξάνοντας τον όγκο και ανεβάζοντας τη στάθμη. Σύμφωνα με την IPCC, η θερμική διαστολή του νερού ερμηνεύει περίπου το 50% της ανόδου της στάθμης που καταγράφηκε σε παγκόσμιο επίπεδο την περίοδο 1971-2018, ​(​ipcc.ch: A.4.3). Επίσης, κατά την εποχή των δορυφορικών μετρήσεων (από 1993 έως σήμερα), εκτιμάται ότι η θερμική διαστολή συνεισέφερε περίπου 22% της παρατηρούμενης ανόδου, (​wmo.int), με αυτό να καθιστά τη διαστολή των ωκεανών έναν από τους δύο κυριότερους συντελεστές της ανόδου. Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρόλο που η συνεισφορά της παραμένει ιδιαίτερα σημαντική, το σχετικό της ποσοστό έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς επιταχύνεται η τήξη των πάγων.
• Τήξη πάγων στην ξηρά: Η άνοδος της θερμοκρασίας οδηγεί στην τήξη πάγων οι οποίοι βρίσκονται στην ξηρά, αυξάνοντας τον όγκο του νερού στους ωκεανούς. Η διαδικασία αυτή αφορά τόσο τους πολυάριθμους ορεινούς παγετώνες παγκοσμίως, όσο και τις εκτεταμένες παγοκάλυψεις της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής. Σήμερα, σχεδόν όλοι οι παγετώνες ανά τον κόσμο υποχωρούν παράλληλα, φαινόμενο πρωτοφανές για τα τελευταία τουλάχιστον 2.000 χρόνια, (​ipcc.ch: A.2.3-A.2.4). Σύμφωνα με την IPCC, το λιώσιμο των παγετώνων εκτός των πολικών ασπίδων συνέβαλε περίπου 22% στην άνοδο της στάθμης κατά την περίοδο 1971-2018, ενώ η απώλεια μάζας από τις παγετωνικές ασπίδες (Γροιλανδία και Ανταρκτική) πρόσθεσε άλλο 20%​, ​(​ipcc.ch: A.4.3). Αν και οι μεγάλοι παγετώνες της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής συνέβαλαν λιγότερο στην άνοδο κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, τις τελευταίες δεκαετίες οι απώλειες τους έχουν επιταχυνθεί δραματικά. Η IPCC επισημαίνει ακόμη ότι ο ρυθμός απώλειας πάγου από τις παγετωνικές ασπίδες τετραπλασιάστηκε μεταξύ 1992-1999 και 2010-2019, (​ipcc.ch: A.4.3), λόγω της ταχείας θέρμανσης στις πολικές περιοχές. Νεότερες μελέτες δείχνουν ότι σήμερα η τήξη των πολικών παγετωνικών ασπίδων, μαζί με τη θερμική διαστολή, ευθύνονται για το μεγαλύτερο ποσοστό της ανόδου της στάθμης, ενώ οι παγετώνες συνεισφέρουν περίπου ένα επιπλέον 20%, (​sealevel.nasa.gov: Factors driving our rising seas). Είναι φανερό, λοιπόν, ότι το λιώσιμο των πάγων (αποτέλεσμα της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης) αποτελεί πλέον καθοριστικό παράγοντα της ανόδου της θαλάσσιας στάθμης.

Πέραν των κύριων μηχανισμών, εντοπίζονται και δευτερεύοντες παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν το ισοζύγιο της θαλάσσιας στάθμης, όπως η αποθήκευση νερού στη στεριά. Ενδεικτικά, η μαζική κατασκευή φραγμάτων τον 20ό αιώνα εγκλώβισε μεγάλες ποσότητες νερού σε τεχνητές λίμνες, επιβραδύνοντας προσωρινά την άνοδο της στάθμης (ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1970), καθώς το νερό που θα κατέληγε στη θάλασσα παρέμεινε αποθηκευμένο στη στεριά, (​sealevel.nasa.gov: Factors driving our rising seas). Αντίθετα, τις τελευταίες δεκαετίες, η περιορισμένη κατακράτηση και η άντληση υπόγειων υδάτων συμβάλλουν ελαφρά στην άνοδο της στάθμης (αντιπροσωπεύοντας περίπου το 10% της παρατηρούμενης ανόδου), (​sealevel.nasa.gov: Factors driving our rising seas). Συνολικά, το ισοζύγιο νερού μεταξύ ξηράς και ωκεανών επηρεάζεται πλέον σημαντικά από ανθρώπινες δραστηριότητες. Ενώ κατά τον 20ό αιώνα η κατασκευή φραγμάτων οδήγησε σε παροδική επιβράδυνση της ανόδου της στάθμης, σήμερα επικρατεί η αντίστροφη τάση, με την τήξη των παγετώνων και η εκτεταμένη άντληση υπόγειων υδάτων να μεταφέρουν νερό από τη στεριά στους ωκεανούς, συμβάλλοντας στην επιτάχυνση της θαλάσσιας ανόδου.

Συνοψίζοντας, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας οφείλεται κυρίως σε δύο φυσικές διεργασίες, οι οποίες ενεργοποιούνται από την υπερθέρμανση του πλανήτη, τη θερμική διαστολή των ωκεανών και την τήξη πάγων στην ξηρά. Όπως επιβεβαιώνουν διεθνείς επιστημονικοί οργανισμοί (IPCC, WMO, NASA, NOAA), η τρέχουσα άνοδος της θαλάσσιας στάθμης καθοδηγείται από την αύξηση της θερμοκρασίας και την εισροή νερού από παγετώνες/πάγους, (eea.europa.eu). Πρόκειται για μια παγκόσμια τάση που αναμένεται να συνεχιστεί και να ενταθεί όσο το κλίμα συνεχίζει να θερμαίνεται, με σημαντικές επιπτώσεις για τις παράκτιες περιοχές.

2. Ιστορική σταθερότητα & σύγχρονη επιτάχυνση

Η στάθμη της θάλασσας δεν υπήρξε ποτέ απόλυτα σταθερή σε γεωλογική κλίμακα, αλλά μεταβαλλόταν ανάλογα με τις φυσικές κλιματικές διακυμάνσεις. Στη διάρκεια των παγετωδών και μεσοπαγετωδών περιόδων του Πλειστόκαινου σημειώθηκαν μεγάλες διακυμάνσεις. Μάλιστα στην κορύφωση της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων, η παγκόσμια στάθμη βρισκόταν περίπου 120 μέτρα χαμηλότερα από τη σημερινή, ενώ σε θερμότερες μεσοπαγετώδεις φάσεις, ανέβηκε έως και 5 μέτρα πάνω από τα τωρινά επίπεδα​, (gc.noaa.gov: Σελίδα 7, tidesandcurrents.noaa.gov: Σελίδα 2).

Για αρκετές χιλιετίες μετά την επίτευξη των επιπέδων αυτών, η στάθμη παρέμεινε σχετικά σταθερή σε παγκόσμια κλίμακα, με ορισμένες μόνο ήπιες διακυμάνσεις. Πράγματι, σύμφωνα με τα στοιχεία, η στάθμη της θάλασσας είχε ουσιαστικά σταθεροποιηθεί πριν από περίπου 3.000 με 2.000 χρόνια​,(tidesandcurrents.noaa.gov: Σελίδα 2).

Μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα παρατηρήθηκε εκ νέου σημαντική μεταβολή, δηλαδή ένα σαφές ανοδικό μοτίβο στην παγκόσμια μέση στάθμη​, (tidesandcurrents.noaa.gov: Σελίδα 2). Τα δεδομένα παλιρροιογράφων και δορυφορικών μετρήσεων δείχνουν ότι κατά τον 20ό και 21ο αιώνα η στάθμη της θάλασσας έχει αρχίσει να ανεβαίνει με ολοένα αυξανόμενο ρυθμό, (Σχήμα 1).

Η στάθμη της θάλασσας έχει παρουσιάσει αξιοσημείωτη άνοδο τον τελευταίο αιώνα, με σαφή επιτάχυνση τις πρόσφατες δεκαετίες. Συνολικά, από το 1900 μέχρι σήμερα η παγκόσμια μέση στάθμη έχει ανέβει περίπου 21 εκατοστά​, (eea.europa.eu). Ο μέσος ρυθμός ανόδου κατά τον 20ό αιώνα ήταν γύρω στα 1.7 mm ανά έτος, ενώ από το 1993 έως το 2018 ο ρυθμός αυτός υπερδιπλασιάστηκε σε σχεδόν 3.3 mm/έτος, φθάνοντας περίπου τα 3.7 mm/έτος την περίοδο 2006-2018​, (eea.europa.eu). Το 2023 καταγράφηκε το υψηλότερο επίπεδο θάλασσας, από τότε που ξεκίνησαν οι καταγραφές δορυφορικών δεδομένων​, αντανακλώντας την επιτάχυνση αυτή​, (eea.europa.eu).

Οι σημερινοί ρυθμοί ανόδου της στάθμης της θάλασσας είναι πρωτοφανείς σε ορίζοντα πολλών χιλιετιών. Σύμφωνα με την IPCC, η αύξηση που έχει καταγραφεί από το 1900 είναι ταχύτερη από οποιαδήποτε αντίστοιχη μεταβολή των τελευταίων 3.000 ετών. Με άλλα λόγια, στο διάστημα αυτό δεν παρατηρήθηκε τόσο μεγάλη άνοδος μέσα σε μόλις έναν αιώνα, όσο αυτή του 20ού και 21ου αιώνα. Η τάση αυτή συνδέεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή, καθώς από το 1971 και εξής η ανθρωπογενής επίδραση αναγνωρίζεται ως ο κυρίαρχος παράγοντας της παρατηρούμενης ανόδου, (ipcc.ch: B.5).

Παράλληλα, οι επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης της θάλασσας είναι ήδη ορατές. Παραθαλάσσιες πλημμύρες οι οποίες στο παρελθόν ήταν σπάνιες, καταγράφονται πλέον με αυξανόμενη συχνότητα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, παρατηρείται ραγδαία αύξηση των περιστατικών πλημμυρικών φαινομένων σε ασυνήθιστα υψηλές παλίρροιες τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τάση η οποία αναμένεται να ενταθεί όσο συνεχίζεται η ανύψωση της στάθμης, ​(sealevel.nasa.gov).

Συνεπώς, η στάθμη της θάλασσας παρέμεινε σταθερή για χιλιετίες, μέχρι τη σαφή και επιταχυνόμενη άνοδο που παρατηρήθηκε τα τέλη του 19ου αιώνα. Οι σημερινοί ρυθμοί είναι οι ταχύτεροι των τελευταίων 3.000 ετών και αποδίδονται κυρίως στην ανθρωπογενή υπερθέρμανση. Ήδη καταγράφονται αυξανόμενες παράκτιες πλημμύρες, μια τάση που αναμένεται να ενταθεί τις επόμενες δεκαετίες.

3. Προβλέψεις για τη μελλοντική άνοδο της στάθμης της θάλασσας

3a. Προβλεπόμενη παγκόσμια άνοδος έως το 2100 (και έπειτα)

Οι επιστημονικές προβλέψεις συγκλίνουν στο ότι η στάθμη της θάλασσας θα συνεχίσει να ανεβαίνει καθ’ όλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα, ακόμη και κάτω από σενάρια χαμηλών εκπομπών. Σύμφωνα με την Έκτη Έκθεση Αξιολόγησης της IPCC (AR6), έως το 2100 η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου:

• +0,28-0,55 μέτρα, σύφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο, των πολύ χαμηλών εκπομπών (SSP1-1.9), (​ipcc.ch: B.5.3).
• +0,44-0,76 μέτρα, κατά ένα ενδιάμεσο σενάριο μετρίων εκπομπών (SSP2-4.5), (​ipcc.ch: B.5.3).
• +0,63-1,01 μέτρα, σύμφωνα με το απαισιόδοξο σενάριο, των πολύ υψηλών εκπομπών (SSP5-8.5), (​ipcc.ch: B.5.3).

(Σημείωση: Οι παραπάνω τιμές αναφέρονται σε άνοδο σε σχέση με τη μέση στάθμη θαλάσσης του διαστήματος 1995-2014, με πιθανότητα 66% – «likely range» της IPCC.)

Η άνοδος αυτή δεν προβλέπεται να σταματήσει το 2100. Μέχρι το 2150, η στάθμη της θάλασσας είναι πιθανό να ανέβει 1 με 2 μέτρα, υπό συνθήκες πολύ υψηλών εκπομπών (SSP5-8.5), (​ipcc.ch: B.5.3). Επιπλέον, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι δε μπορούν να αποκλειστούν κι ακόμη μεγαλύτερες αυξήσεις (αν και χαμηλής πιθανότητας).

• Ενδεικτικά, υπό ένα πολύ υψηλό σενάριο (SSP5-8.5) με επιτάχυνση της αστάθειας των παγετώνων, η παγκόσμια στάθμη θα μπορούσε να πλησιάσει τα 2 μέτρα ανόδου έως το 2100 και τα 5 μέτρα έως το 2150.

Τέτοιες “ακραίες” προβλέψεις σχετίζονται με ενδεχόμενα απότομης κατάρρευσης τμημάτων παγετωνικών ασπίδων της Ανταρκτικής ή/και της Γροιλανδίας, σενάρια χαμηλής μεν πιθανότητας αλλά πολύ υψηλής επίπτωσης.

3b. Θερμική αδράνεια & μακροπρόθεσμη δέσμευση ανόδου

Ακόμη κι αν μειωθούν οι θερμοκρασίες, η στάθμη θα συνεχίσει να ανεβαίνει για αιώνες. Αυτό οφείλεται στη θερμική αδράνεια των ωκεανών (το νερό συνεχίζει να διαστέλλεται θερμικά) και στον αργό ρυθμό απόκρισης των μεγάλων παγετώνων.

• Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) επισημαίνει ότι η άνοδος της θάλασσας έχει ήδη “παγιωθεί” για αιώνες έως και χιλιετίες στο μέλλον, καθώς οι ωκεανοί θα συνεχίσoυν να θερμαίνονται και οι πάγοι να λιώνουν, με αποτέλεσμα η στάθμη να παραμείνει υψηλή για χιλιάδες χρόνια​. Χαρακτηριστικά, εκτιμάται ότι σε ορίζοντα 2000 ετών η στάθμη ενδέχεται να αυξηθεί κατά περίπου 2 έως 3 μέτρα εάν η θέρμανση περιοριστεί στους 1,5°C, 2 έως 6 μέτρα εάν περιοριστεί στους 2°C και 19 έως 22 μέτρα με 5°C αύξηση της θερμοκρασίας, (​ipcc.ch: B.5.4).

Επομένως, κάθε καθυστέρηση στη μείωση των εκπομπών έχει σημασία. Υπολογίζεται ότι​, (eea.europa.eu):

Κάθε πενταετής καθυστέρηση στον περιορισμό των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου αυξάνει τις μέσες προβλέψεις για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας για το 2300 κατά 0,2 m και τις ακραίες προβλέψεις για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας έως και 1 μέτρο.

3c. Περιφερειακές διαφοροποιήσεις: Μεσογειακή λεκάνη και Ελλάδα

Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας δεν αναμένεται να είναι απόλυτα ομοιόμορφη σε όλο τον πλανήτη, καθώς επηρεάζεται και από τοπικούς παράγοντες, όπως οι ωκεάνιες ροές, η βαρυτική επίδραση των παγετώνων και η κατακόρυφη κίνηση του εδάφους. Ωστόσο, κατά μήκος του μεγαλύτερου μέρους της ευρωπαϊκής ακτογραμμής, συμπεριλαμβανομένης της Μεσογείου και της Ελλάδας, προβλέπεται να ακολουθήσει κατά προσέγγιση τον παγκόσμιο μέσο όρο, (eea.europa.eu). Σε πολλές μεσογειακές παράκτιες περιοχές παρατηρείται επιπλέον τοπική καθίζηση, λόγω εξάντλησης υπόγειων υδάτων ή συμπίεσης εδαφών, γεγονός που εντείνει τη σχετική άνοδο. Έως το 2100, η Μεσόγειος αναμένεται να αντιμετωπίσει ανύψωση ανάλογη των παγκόσμιων σεναρίων (της τάξης των δεκάδων εκατοστών), ενώ η Ελλάδα θα βιώσει τις επιπτώσεις σε όλο το μήκος των εκτεταμένων ακτών της. Το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς μεγάλος αριθμός κατοίκων και κρίσιμες υποδομές της χώρας βρίσκονται συγκεντρωμένα σε παράκτιες ζώνες.

Εν ολίγοις, η στάθμη της θάλασσας αναμένεται να συνεχίσει την ανοδική της πορεία και μετά το 2100, με τον ρυθμό και το ύψος της ανόδου να εξαρτώνται από το επίπεδο των μελλοντικών εκπομπών. Ακόμη και σε σενάρια σταθεροποίησης του κλίματος, η ανύψωση θα συνεχιστεί για αιώνες, λόγω της θερμικής αδράνειας των ωκεανών και της καθυστερημένης απόκρισης των παγετώνων. Για τη Μεσόγειο και την Ελλάδα, η άνοδος αναμένεται να προσεγγίσει τον παγκόσμιο μέσο όρο, με ορισμένες περιοχές να πλήττονται εντονότερα λόγω τοπικών παραγόντων.

4. Επιπτώσεις ανόδου στάθμης της θάλασσας σε παράκτιες περιοχές

Η συνεχής άνοδος της στάθμης της θάλασσας εντείνει σημαντικά τους κινδύνους για τις παράκτιες περιοχές​, (podaac.jpl.nasa.gov). Περισσότερο από το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ευρώπης ζει σε παράκτιες ζώνες, όπου η ανύψωση της στάθμης ήδη αναγνωρίζεται ως μείζονα απειλή, (eea.europa.eu). Οι επιπτώσεις είναι πολυδιάστατες, περιλαμβάνοντας πιο συχνές και έντονες πλημμύρες, διάβρωση ακτών, υφαλμύρωση υδροφορέων και κινδύνους για μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, (eea.europa.eu​, ipcc.ch). Ακολουθούν ορισμένες από τις κυριότερες επιπτώσεις με εστίαση στην Ευρώπη, τη Μεσόγειο και την Ελλάδα:

• Συχνότερες παράκτιες πλημμύρες: Καθώς η στάθμη της θάλασσας συνεχίζει να ανεβαίνει, οι παράκτιες πλημμύρες αναμένεται να γίνονται όλο και συχνότερες. Ήδη η αύξηση της μέσης στάθμης έχει οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα νερού κατά μήκος πολλών ευρωπαϊκών ακτών, ενώ ακόμη και μια άνοδος της τάξης των 10 cm είναι ικανή να δεκαπλασιάσει τη συχνότητα εμφάνισης πλημμυρών, (eea.europa.eu). Χωρίς την υλοποίηση νέων έργων προστασίας, φαινόμενα που στο παρελθόν εμφανίζονταν μία φορά στα 100 χρόνια ενδέχεται να εκδηλώνονται σχεδόν ετησίως ή ακόμη και πολλές φορές τον χρόνο, επιφέροντας καταστροφές σε πολλές ευρωπαϊκές παράκτιες περιοχές​, (eea.europa.eu​, eea.europa.eu). Η τάση αυτή συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο παράκτιων καταστροφών, με σοβαρές επιπτώσεις για κατοικημένες περιοχές, κρίσιμες υποδομές και ευάλωτες εγκαταστάσεις σε χαμηλά υψόμετρα.
• Διάβρωση ακτών & απώλεια εδάφους: Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας επιταχύνει τη διάβρωση των ακτών, καθώς το κύμα και η παλίρροια εισχωρούν βαθύτερα στην ξηρά. Ήδη σήμερα ένα σημαντικό ποσοστό, συγεκριμένα το 27%-40% των αμμωδών ακτών της Ευρώπης υφίσταται συνεχή υποχώρηση λόγω διάβρωσης, (sp.copernicus.org: Summary of previous assessments relevant to Europe). Η τάση αυτή αναμένεται να επιδεινωθεί στο μέλλον, καθώς υπάρχει «πολύ υψηλή βεβαιότητα» ότι η άνοδος της θάλασσας θα αυξήσει τη συρρίκνωση των ακτών τις επόμενες δεκαετίες, (sp.copernicus.org: Summary of previous assessments relevant to Europe). Ειδικά στη Μεσόγειο, όπου οι ακτές χαρακτηρίζονται από στενές αμμουδιές, αναμένεται να πλήττονται όλο και περισσότερο από τη διάβρωση και τελικά να εξαφανίζονται όπου τα ιζηματογενή αποθέματα είναι μικρά, (ipcc.ch). Επομένως, παραλίες κινδυνεύουν να περιοριστούν ή να χαθούν, ειδικά όπου δεν υπάρχει χώρος ώστε για να μετατοπιστεί φυσικά η ακτή προς τα πίσω. Αυτό συνεπάγεται απώλεια γης σε παράκτιες περιοχές, καταστροφή κατοικιών και επιχειρήσεων κοντά στη θάλασσα και ζημιές σε υποδομές. Στην Ελλάδα, όπου μεγάλο μέρος των ακτών είναι αμμώδεις παραλίες με υψηλή τουριστική αξία, η διάβρωση απειλεί τόσο το περιβάλλον όσο και την οικονομία των τοπικών κοινωνιών.
• Υφαλμύρωση υπόγειων & επιφανειακών υδάτων: Η διείσδυση του θαλάσσιου νερού στην ενδοχώρα (υφαλμύρωση) αποτελεί μια λιγότερο ορατή αλλά εξίσου σοβαρή επίπτωση. Η άνοδος της θάλασσας επιφέρει εισροή αλμυρού νερού σε παράκτιους υδροφορείς και εκβολές ποταμών, οδηγώντας σε υφαλμύρωση των γλυκών υδάτων​, (sp.copernicus.org). Γεγονός το οποίο υποβαθμίζει την ποιότητα του πόσιμου νερού και μειώνει τις αρδευτικές δυνατότητες, με αρνητικές συνέπειες για τη γεωργική παραγωγικότητα​​, (sp.copernicus.org). Η υπεράντληση υπόγειων υδάτων κοντά στις ακτές επιδεινώνει περαιτέρω το πρόβλημα, καθώς η πτώση της στάθμης γλυκού νερού επιτρέπει βαθύτερη διείσδυση της θάλασσας​​, (sp.copernicus.org). Ήδη καταγράφονται σοβαρά προβλήματα υφαλμύρωσης σε περιοχές όπου το έδαφος υφίσταται καθίζηση, όπως στη Θεσσαλονίκη και το ανατολικό Δέλτα του Νείλου​, (ipcc.ch: Σελίδα 8).

Συμπερασματικά, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας αποτελεί μια από τις πλέον μακροπρόθεσμες και μη αναστρέψιμες διαστάσεις της κλιματικής αλλαγής, συνοδευόμενη από ποικίλες και συχνά αλληλοσυνδεόμενες επιπτώσεις. Οι ευρωπαϊκές και ιδιαίτερα οι μεσογειακές παράκτιες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των μεταβολών αυτών, αντιμετωπίζοντας αυξανόμενες προκλήσεις σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.

Συμπέρασμα

Συνολικά, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας συνιστά μια εξελισσόμενη και καλά τεκμηριωμένη διάσταση της κλιματικής αλλαγής, με κύριες αιτίες τη θερμική διαστολή των ωκεανών και την τήξη πάγων στην ξηρά. Οι επιπτώσεις της είναι ήδη αισθητές, με την αύξηση της συχνότητας πλημμυρών, τη διάβρωση των ακτών και την υφαλμύρωση υδάτων να πλήττουν όλο και περισσότερες παράκτιες περιοχές. Οι τάσεις αυτές αναμένεται να ενταθούν τα επόμενα χρόνια, ιδίως σε ευάλωτες ζώνες όπως η Μεσόγειος και η Ελλάδα.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

1.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BD%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%B8%CE%BC%CE%B7%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%B8%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1%CF%82
2.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BB%CE%B9%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CE%AE
3.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%B1_%CE%B6%CF%8E%CE%BD%CE%B7
4.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A5%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B8%CE%AD%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%83%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CF%80%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%AE%CF%84%CE%B7
5.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BA%CF%80%CE%BF%CE%BC%CF%80%CE%AD%CF%82_%CE%B1%CE%B5%CF%81%CE%AF%CF%89%CE%BD_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%BF%CE%BA%CE%B7%CF%80%CE%AF%CE%BF%CF%85
6.https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/chapter/summary-for-policymakers/#:~:text=A,Chapter%20Box%209.1%2C%20Box%20TS.4
7.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%84%CE%BC%CF%8C%CF%83%CF%86%CE%B1%CE%B9%CF%81%CE%B1
8.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A9%CE%BA%CE%B5%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CF%82
9.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CE%AC%CE%B8%CE%BC%CE%B7_%CE%B8%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CF%83%CF%83%CE%B7%CF%82
10.https://climate.nasa.gov/vital-signs/sea-level/?intent=121#:~:text=Global%20sea%20levels%20are%20rising,plus%20years
11.https://sealevel.nasa.gov/understanding-sea-level/global-sea-level/thermal-expansion/
12.https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/downloads/report/IPCC_AR6_WGI_SPM.pdf#:~:text=the%20climate%20system%20increased%20from,on%20land%20and%20thermal%20expansion
13.https://www.ipcc.ch/
14.https://wmo.int/media/news/new-study-assesses-sea-level-rise-over-past-25-years#:~:text=The%20altimetry,water%20storage%20component%2C%20it%20said
15.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%AE%CE%BE%CE%B7
16.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%B3%CE%B5%CF%84%CF%8E%CE%BD%CE%B1%CF%82
17.https://en.wikipedia.org/wiki/Greenland_ice_sheet
18.https://en.wikipedia.org/wiki/Antarctic_ice_sheet
19.https://en.wikipedia.org/wiki/Ice_sheet
20.https://sealevel.nasa.gov/news/191/nasa-led-study-reveals-the-causes-of-sea-level-rise-since-1900/#:~:text=Since%20the%201990s%2C%20however%2C%20Greenland,land%20adds%20the%20remaining%2010
21.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%81%CE%AC%CE%B3%CE%BC%CE%B1
22.https://www.eea.europa.eu/en/analysis/indicators/extreme-sea-levels-and-coastal-flooding#:~:text=sea%20levels%20are%20the%20main,relevant%20processes%20impacting%20Europe%E2%80%99s%20seas
23.https://en.wikipedia.org/wiki/Glacial_period
24.https://en.wikipedia.org/wiki/Interglacial
25.https://en.wikipedia.org/wiki/Pleistocene
26.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B1%CE%AF%CE%B1_%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%AE_%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%B5%CF%84%CF%8E%CE%BD%CF%89%CE%BD
27.https://www.gc.noaa.gov/documents/gill_sea_level_rise0309.pdf#:~:text=%EF%82%A7%20Primary%20climate%20change%20impacts,average%20due%20to%20land%20subsidence
28.https://tidesandcurrents.noaa.gov/publications/Understanding_Sea_Level_Change.pdf#:~:text=The%20IPCC%20reported%20that%20global,IPCC%202007
29.https://en.wikipedia.org/wiki/Sea_level
30.https://grace.jpl.nasa.gov/news/113/nasa-led-study-reveals-the-causes-of-sea-level-rise-since-1900/#:~:text=Image%3A%20sea%20level%20rise%20infographic,Caltech
31.https://www.eea.europa.eu/en/analysis/indicators/global-and-european-sea-level-rise#:~:text=The%20global%20mean%20sea%20level,th%7D%20century
32.https://en.wikipedia.org/wiki/Coastal_flooding
33.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CE%BD%CF%89%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82_%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B5%CF%82_%CE%91%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82
34.https://www.weather.gov/ffc/flood_awareness_flooding
35.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CF%81%CF%81%CE%BF%CE%B9%CE%B1
36.https://www.nccs.admin.ch/nccs/en/home/climate-change-and-impacts/climate-basics/what-are-emission-scenarios-.html
37.https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/downloads/report/IPCC_AR6_WGI_SPM.pdf#:~:text=B,86%20m%20under%20the%20very
38.https://sealevel.nasa.gov/ipcc-ar6-sea-level-projection-tool?psmsl_id=1476&info=true
39.https://nsidc.org/learn/parts-cryosphere/ice-sheets
40.https://earthobservatory.nasa.gov/features/HeatBucket/heatbucket4.php
41.https://cds.climate.copernicus.eu/datasets/projections-cmip6?tab=overview
42.https://www.eea.europa.eu/en/analysis/indicators/global-and-european-sea-level-rise/past-trend-and-projected-change
43.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B5%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B7_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9C%CE%B5%CF%83%CE%BF%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%85
44.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1
45.https://podaac.jpl.nasa.gov/DataAction-2025-02-05-The-rate-of-global-sea-level-rise-doubled-during-past-three-decades#:~:text=expansion%20represents%20about%201%2F3%20of,rise%20over%20the%20entire%20planet
46.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%85%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B7
47.https://www.eea.europa.eu/publications/europes-changing-climate-hazards-1/coastal#:~:text=More%20than%20one%20third%20of,strongly%20affected%20by%20human%20activities
48.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%B7%CE%BC%CE%BC%CF%8D%CF%81%CE%B1
49.https://www.ses.nsw.gov.au/plan-and-prepare/storm/coastal-erosion#whatiscoastalerosion
50.https://www.sciencedirect.com/topics/earth-and-planetary-sciences/salinization
51.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CE%A0%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%B1%CF%82_%CE%9A%CE%BB%CE%B7%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%AC%CF%82
52.https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/chapter/ccp4/#:~:text=confidence%29,CCP4.1.3%3B%20CCP4.2%3B%20CCP4.3%3B%20SMCCP4.4
53.https://www.eea.europa.eu/en/analysis/indicators/extreme-sea-levels-and-coastal-flooding#:~:text=Extreme%20sea%20levels%20have%20increased,and%20the%20future%20climate%20scenario
54.https://www.eea.europa.eu/publications/europes-changing-climate-hazards-1/coastal/coastal-coastal-floods#:~:text=,continued%20land%20uplift%20following%20the
55.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%8D%CE%BC%CE%B1
56.https://sp.copernicus.org/articles/3-slre1/5/2024/#:~:text=In%20the%20IPCC%20AR6%20WG2%2C,2018%3B%20Sabour%20et
57.https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/downloads/report/IPCC_AR6_WGII_CCP4.pdf#:~:text=that%20persist%20for%20several%20hours%2C,where%20sedimentary%20stocks%20are%20small
58.https://en.wikipedia.org/wiki/Nile_Delta
59.https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/downloads/report/IPCC_AR6_WGII_CCP4.pdf#:~:text=Flooding%2C%20erosion%20and%20salinisation%20are,2020