Παραπλανητικοί ισχυρισμοί για το πόρισμα Καρώνη – Τι λέει (και τι δεν λέει) για την πυρόσφαιρα

Νέο βίντεο προσομοίωσης του Πανεπιστημίου της Γάνδης αποδεικνύει ότι τα έλαια σιλικόνης σχηματίζουν πυρόσφαιρα υπό τη μορφή σταγονιδίων

Στις 13 Μαΐου 2025 δόθηκε στη δημοσιότητα η πραγματογνωμοσύνη του καθηγητή της Σχολής Χημικών Μηχανικών – Εργαστηρίου Τεχνολογίας Καυσίµων & Λιπαντικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, κ. Δημήτρη Καρώνη (διαθέσιμο βιογραφικό εδώ), σε εκτέλεση της εντολής διενέργειας πραγματογνωμοσύνης που του ανατέθηκε με τη Διάταξη Διορισμού (4/2024 από τις 15.3.2024) του Εφέτη Ανακριτή Λάρισας, προκαλώντας ποικίλες και έντονες αντιδράσεις. Χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πολιτικά πρόσωπα και πολιτικά κόμματα, μέσα από επίσημες ανακοινώσεις τους, και ενημερωτικά μέσα παρουσίασαν μονόπλευρα, επιλεκτικά και παραπλανητικά τη φράση του πορίσματος ότι “τα έλαια σιλικόνης δεν μπορούν να σχηματίσουν πύρινη σφαίρα”, σε αντιδιαστολή προς τις αναφορές μερίδας μέσων ενημέρωσης που έκαναν λόγο στους τίτλους τους ότι η “πυρόσφαιρα προήλθε από τα έλαια σιλικόνης” (παραδείγματα εδώ, εδώ κι εδώ). Στο παρόν άρθρο θα εξηγήσουμε τι ακριβώς αναγράφεται στο ίδιο το πόρισμα του καθηγητή Καρώνη και ποιες είναι οι συνθήκες που υποδεικνύονται στο πόρισμα ως εφικτές και πιθανές για τον σχηματισμό της πυρόσφαιρας.

Παραδείγματα επιλεκτικής παρουσίασης του πορίσματος Καρώνη:

Στην επίσημη ανακοίνωσή του, ο ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ. απομονώνει τη φράση του πορίσματος “τα έλαια σιλικόνης δεν μπορούν να σχηματίσουν πύρινη σφαίρα” αναφέροντας τα εξής:

“Και από αυτό το πόρισμα προκύπτει ξανά  πως με απόλυτο τρόπο και ελλείψει στοιχείων εξαιτίας του μπαζώματος Μητσοτάκη Τριαντόπουλου στο σημείο του εγκλήματος, ουδείς μπορεί να αποφανθεί κατηγορηματικά για το τι προκάλεσε την πυρόσφαιρα.

Ο καθηγητής επίσης αναφέρει στη σελίδα 122 (113 του υπομνήματος υπογραμμίζοντας μάλιστα τις λέξεις) ότι “τα έλαια σιλικόνης δεν μπορούν να σχηματίσουν πύρινη σφαίρα” έστω και αν σε άλλο σημείο που υιοθετεί η κυβέρνηση αφήνει το ενδεχόμενο ανοικτό. Αυτό βέβαια, αν ισχύει, εγείρει δυνητικά ένα τεράστιο ζήτημα ασφάλειας για τις σιδηροδρομικές αμαξοστοιχίες που θα πρέπει να απαντηθεί”.

Η δημοσιογράφος Αρετή Αθανασίου υποστήριξε ότι το πόρισμα Καρώνη αντιφάσκει, αναφέροντας τα εξής:

Ήξεις αφήξεις…
Στο ίδιο πόρισμα Καρώνη:
?«Με βάση τα ανωτέρω χαρακτηριστικά, το έλαιο σιλικόνης M50EL σε φυσιολογικές συνθήκες, ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ να σχηματίσει πύρινη σφαίρα.»
(σελίδα 113)
?«Ο σχηματισμός πύρινης σφαίρας υπό συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης ρεύματος είναι εφικτός. Αυτό σημαίνει πως και στην περίπτωση του υπό διερεύνηση τραγικού δυστυχήματος, είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο, αφού έχουν καταγραφεί αναλαμπές που αποδίδονται σε ηλεκτρικό τόξο.» (σελίδα 119)

Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις έχουν απομονωθεί και συσχετιστεί μεταξύ τους εντελώς διαφορετικά αποσπάσματα του ίδιου πορίσματος, σαν να υπάρχει κάποιου είδους εσωτερική αντίφαση. Όπως όμως θα δείξουμε, δεν πρόκειται για δύο αποσπάσματα που αναιρούνται μεταξύ τους αλλά για δύο διαφορετικές προσεγγίσεις που αντιμετωπίζονται και εξετάζονται ξεχωριστά μέσα στο πόρισμα.

Με τη σειρά του και ο Κυριάκος Βελόπουλος ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι το πόρισμα Καρώνη: “Τεκμηριώνει, βέβαια, ότι τα έλαια σιλικόνης δεν μπορούν να προκαλέσουν πυρόσφαιρα, χωρίς να μας εξηγεί το πώς δημιουργήθηκε η πυρόσφαιρα”, ενώ και η σελίδα Olympia.gr στο Χ παρουσίασε επιλεκτικά δεδομένα από το πόρισμα Καρώνη, αναφέροντας τα εξής: “Όχι, ακόμα και σύμφωνα με το πόρισμα Καρώνη, τα έλαια σιλικόνης ΔΕΝ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΠΥΡΟΣΦΑΙΡΑ”.

Στο ίδιο πλαίσιο, ο κ. Αχιλλέας Μιχόπουλος, τεχνικός σύμβουλος οικογενειών, παρουσίασε εκτός πλαισίου και υπερτόνισε τη φράση του πορίσματος ότι “τα έλαια σιλικόνης δεν μπορούν να σχηματίσουν πυρόσφαιρα”, με την οποία ξεκίνησε μια σειρά ερωτήσεων προς τον καθηγητή Καρώνη:

Τέλος, η αρχαιολόγος και Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, κ. Δέσποινα Κουτσούμπα, αμφισβήτησε με μεγάλη βεβαιότητα τη σχέση του ηλεκτρικού τόξου με την πυρόσφαιρα, αναφέροντας τα εξής: “Ναι, το ηλεκτρικό τόξο μπορεί να κάνει και να διάξει, όμως ούτε αυτό είναι απάντηση για τα αίτια της πυρόσφαιρας των Τεμπών, γιατί το ηλεκτρικό τόξο και η πυρόσφαιρα έχουν χρονική απόσταση (βλ. ανάλυση φωτο). Άρα στην περίπτωση των Τεμπών, δεν υπάρχει σύνδεση του ηλεκτρικού τόξου με την πυρόσφαιρα”.

Στον αντίποδα, κυριάρχησαν κάποιοι απλουστευτικοί και αφαιρετικοί τίτλοι δημοσιευμάτων (παραδείγματα εδώ, εδώ κι εδώ), που υπάρχει πιθανότητα να λειτουργήσουν παραπλανητικά, δεδομένου του μεγάλου ποσοστού του κοινού που τείνει να εστιάζει στους τίτλους και να μη διαβάζει το περιεχόμενο τους, δημιουργώντας υπόνοιες ακόμη και για την ασφάλεια της κυκλοφορίας των τρένων κάτω από φυσιολογικές συνθήκες.

Κάποια δημοσιεύματα, μάλιστα, επαναλαμβάνουν και στο κυρίως κείμενο την ακόλουθη βεβαιότητα, η οποία δεν υποστηρίζεται από το πόρισμα, ότι: “Το πόρισμα, που αριθμεί 123 σελίδες, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η πυρόσφαιρα προκλήθηκε από τα έλαια σιλικόνης”.

Ας δούμε τι πραγματικά ισχύει.

Σύντομη εισαγωγή: τα συγκεκριμένα ερωτήματα που κλήθηκε να απαντήσει ο καθηγητής Καρώνης

Εξαιτίας της διχογνωμίας που έχει προκύψει για τα αίτια της πυρόσφαιρας, μέσα από τις αντικρουόμενες πραγματογνωμοσύνες, που μέχρι στιγμής έχουν κατατεθεί στη δικογραφία, ο Εφέτης Ανακριτής ανέθεσε στον καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, κ. Δημήτρη Καρώνη, να ελέγξει τις κυρίαρχες αντικρουόμενες προσεγγίσεις, να αποφανθεί για το ποια ισχύει και ποια δεν ισχύει και να προσφέρει τη δική του επιστημονική άποψη.

Για να επιτευχθεί αυτό, ο Εφέτης Ανακριτής απηύθηνε μια σειρά συγκεκριμένων ερωτημάτων προς τον καθηγητή Καρώνη. Κατά συνέπεια, η πραγματογνωμοσύνη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου δεν αποτελεί μια γενική προσέγγιση των αιτιών του δυστυχήματος των Τεμπών ή της πυρόσφαιρας, αλλά μια πολύ συγκεκριμένη επιστημονική προσπάθεια να εξεταστούν συγκεκριμένα σενάρια και να δοθούν απαντήσεις για το τι είναι εφικτό και τι όχι, από όλα όσα έχουν προταθεί και βρίσκονται στη δικογραφία, με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα (εν. 1.2., σελ. 1). Τα ερωτήματα που τέθηκαν από τον Ανακριτή προς τον καθηγητή Καρώνη, μπορούν να ομαδοποιηθούν ως εξής:

Από τα παραπάνω ερωτήματα, θα σταθούμε στο ερώτημα “Σε τι οφείλεται το καταγραφέν από τις κάμερες φαινόμενο «πύρινης σφαίρας» («fireball») και με ποιο μηχανισμό εκδηλώθηκε αυτό;”, το οποίο αποτελεί μέχρι και σήμερα αντικείμενο αντικρουόμενων απόψεων.

Πραγματογνωμοσύνη Καρώνη για φαινόμενο πυρόσφαιρας

Ο καθηγητής Καρώνης απαντά στο ερώτημα αυτό στην ενότητα 5.4.5. εξετάζοντας όλα τα πιθανά ενδεχόμενα δημιουργίας πυρόσφαιρας που έχουν τεθεί υπόψην του με βάση τη δικογραφία (ενότητα 1.3., σελ. 1-5), κάθε ένα από τα οποία αναλύει σε ξεχωριστή ενότητα: 1) τα έλαια σιλικόνης σε υγρή μορφή, γενικά, 2) παράπλευρες αντιδράσεις του ελαίου σιλικόνης, όπως ο σχηματισμός φορμαλδεΰδης [έχει αναφερθεί στις πρώτες αναλύσεις του Γενικού Χημείου του Κράτους], 3) σχηματισμό εκνεφώματος σταγονιδίων ελαίου σιλικόνης [έχει αναφερθεί στην πραγματογνωμοσύνη των δικαστικών πραγματογνωμόνων, αλλά και σε ορισμένες εκθέσεις τεχνικών συμβούλων οικογενειών], 4) δημιουργία εύφλεκτων συστατικών σε συνθήκες ηλεκτρικού τόξου [έχει αναφερθεί ήδη από τις πρώτες αναλύσεις του Γενικού Χημείου του Κράτους, στη Συμπληρωματική αυτοψία της Πυροσβεστικής, και εν μέρει στην έκθεση του πραγματογνώμονα της Hellenic Train, επικυρωμένη μετάφραση εδώ, καθώς και ενός τεχνικού συμβούλου οικογενειών], 5) άλλα υγρά στις ηλεκτρομηχανές [έχει αναφερθεί στην έκθεση του πραγματογνώμονα της Hellenic Train], 6) πιθανό φορτίο εύφλεκτου υλικού [έχει προταθεί από διάφορες ομάδες τεχνικών συμβούλων οικογενειών].

Στο τέλος της εισαγωγικής παραγράφου της σχετικής ενότητας 5.4.5. (σελ. 113), ο καθηγητής Καρώνης σημειώνει ότι “στη συνέχεια αναπτύσσεται εν συντομία η πιθανότητα σχηματισμού πύρινης σφαίρας, ξεκινώντας από τα υλικά τα οποία βρίσκονταν με βεβαιότητα πάνω στους συρμούς που ενεπλάκησαν στο τραγικό συμβάν.” Ας τα δούμε με τη σειρά.

1. Έλαια σιλικόνης

Ο καθηγητής Καρώνης ξεκινάει τη διερεύνησή του από τα έλαια σιλικόνης, σημειώνοντας ότι το ίδιο το λάδι σιλικόνης δεν αναφλέγεται εύκολα από μόνο του, αλλά ακόμα και αν αναφλεγεί είναι δύσκολο να αποδώσει μια πύρινη σφαίρα εξαιτίας της χαμηλής πτητικότητάς του (σελ. 113).

Η κατάσταση αυτή ενισχύεται όταν το έλαιο σιλικόνης βρίσκεται σε συνθήκες ακινησίας. Στην περίπτωση αυτή, το πόρισμα σημειώνει ότι τα έλαια σιλικόνης “σε συνθήκες καύσης [και] σε συνθήκες ακινησίας χαρακτηρίζονται έως και αυτοσβενόμενα λόγω του σχηματισμού στερεού οξειδίου του πυριτίου (SiO2) στην επιφάνεια του υγρού που δεν επιτρέπει στο οξυγόνο να έρθει σε επαφή με το φλεγόμενο υγρό για να συντηρήσει την καύση”. Ως εκ τούτου, η φωτιά που μπορεί να προκληθεί από έλαια σιλικόνης σβήνει εν τέλει από μόνη της, κάτι που τεκμηριώνεται και μέσω επιστημονικών πειραμάτων που παρατίθενται εντός του πορίσματος (ενότητα 3.8.1., σελ. 42-46).

Έτσι, ο καθηγητής Καρώνης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι:

“Το έλαιο σιλικόνης M50 EL σε φυσιολογικές συνθήκες δεν μπορεί να σχηματίσει πύρινη σφαίρα“.

Αυτή είναι η φράση που απομονώθηκε, ενώ παραλήφθηκε η σημαντική αναφορά στην παράμετρο των “φυσιολογικών συνθηκών”, δηλαδή στο να έχουμε μόνο απλή καύση, σε συνθήκες ακινησίας, κάτι που θα οδηγούσε στο να σβήσουν από μόνα τους τα έλαια σιλικόνης. Στο δυστύχημα, ωστόσο, δεν κυριαρχούσαν φυσιολογικές συνθήκες, ούτε συνθήκες ακινησίας.

Όπως σημειώνεται, άλλωστε, στην πραγματογνωμοσύνη Καρώνη (σελ. 115):

“Το έλαιο σιλικόνης κινείτο με την ταχύτητα του συρμού (περίπου 160 km/h) και ως ρευστό σίγουρα δεν έμεινε ακίνητο μετά την πρόσκρουση και τη ρήξη του περιβλήματος του μετασχηματιστή, αλλά εκσφενδονίστηκε από τα ανοίγματα που δημιουργήθηκαν κατά τη σύγκρουση των δύο συρμών”.

2. Εκνεφώματα – σταγονίδια ελαίου σιλικόνης

Για τη δημιουργία πύρινης σφαίρας λόγω της ανάφλεξης εκνεφωμάτων, δηλαδή μικροσκοπικών σταγονιδίων, ελαίων σιλικόνης, έκαναν λόγο, μεταξύ άλλων, οι δύο δικαστικοί πραγματογνώμονες, Απόστολος Βασιλάκος και Σταύρος Μπατζόπουλος στην έκθεση που κατέθεσαν στις 19.6.2023 στον Εφέτη Ανακριτή.

Με τη σειρά της και η πραγματογνωμοσύνη Καρώνη διερευνά την πιθανότητα δημιουργίας πυρόσφαιρας από την ανάφλεξη εκνεφωμάτων, ακόμη και μη πτητικών υλικών όπως είναι τα έλαια σιλικόνης, αναφέροντας μια σειρά παραμέτρων που συνηγορούν αντίστοιχα υπέρ και κατά του σεναρίου αυτού (σελ. 115-17). Ενδεικτικά, “η χαμηλή πίεση” του ελαίου εντός του μετασχηματιστή, “το υψηλό ιξώδες και το μεγάλο άνοιγμα που είναι ορατό μετά το τέλος του όλου συμβάντος δεν είναι συνθήκες που ευνοούν το σχηματισμό σταγονιδίων”. Από την άλλη, όμως, “η υψηλή ταχύτητα του ελαίου (λόγω της υψηλής ταχύτητας των συρμών πριν τη σύγκρουση) και της εκτιμώμενης σταδιακής ρήξης του τοιχώματος του μετασχηματιστή είναι συνθήκες που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως ευνοϊκές για το σχηματισμό σταγονιδίων“, αλλά εξαιτίας της μεγάλης αβεβαιότητας που υπάρχει για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτό θα μπορούσε να συμβεί, δεν καθιστούν εφικτό να γίνει σχετικός υπολογισμός.

3. Δημιουργία Εύφλεκτων Συστατικών σε Συνθήκες Ηλεκτρικού Τόξου

Το σενάριο να δημιουργήθηκαν εύφλεκτα αέρια από τη θερμική διάσπαση των ελαίων σιλικόνης σε συνθήκες ηλεκτρικού τόξου είναι κάτι εμφανίζεται από τους πρώτους μήνες του δυστυχήματος, ως πιθανή αιτία της πυρόσφαιρας που καταγράφηκε. Για τον καθηγητή Καρώνη το συγκεκριμένο σενάριο είναι και επιστημονικά εφικτό, καθώς αποδεικνύεται από πειράματα που παραθέτει (Ενότητα 3.8.2., σελ. 48-50), αλλά και ρεαλιστικά πιθανό να συνέβη τη νύχτα του δυστυχήματος, με βάση δεδομένα της δικογραφίας που τέθηκαν υπόψη του, όπως θα δείξουμε αναλυτικότερα στη συνέχεια. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει το πόρισμα (σελ. 119):

“Με βάση τις ανωτέρω παρατηρήσεις ο σχηματισμός πύρινης σφαίρας υπό συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης ρεύματος είναι εφικτός. Αυτό σημαίνει πως και στην περίπτωση του υπό διερεύνηση τραγικού δυστυχήματος, είναι ένα πιθανό ενδεχόμενο, αφού έχουν καταγραφεί αναλαμπές που αποδίδονται σε ηλεκτρικό τόξο”.

Η άποψη αυτή επικρίθηκε έντονα από μερίδα τεχνικών συμβούλων οικογενειών, μεταξύ των οποίων και ο κ. Κώστας Λακαφώσης, ο οποίος στο δημοσίευμα του in.gr, από τις 15 Μαΐου 2025, με τίτλο “Ο Κώστας Λακαφώσης για το πόρισμα του Δημήτρη Καρώνη «επί προσωπικού»“, χαρακτήρισε την άποψη του καθηγητή Καρώνη ως “μια νέα θεωρία”, υποστηρίζοντας ότι είναι “διαφορετική εντελώς από οποιαδήποτε έχει προταθεί στο παρελθόν”. Ωστόσο, αυτός ο ισχυρισμός δεν είναι αληθής.

Όπως έχουμε εξηγήσει ήδη, ο καθηγητής Καρώνης κλήθηκε να εκφράσει την επιστημονική του άποψη πάνω στα στοιχεία που υπάρχουν ήδη στη δικογραφία. Το σενάριο της επίδρασης του ηλεκτρικού τόξου στον σχηματισμό της πυρόσφαιρας και της πυρκαγιάς δεν αποτελεί εντελώς νέα θεωρία, αλλά έχει διατυπωθεί ήδη από τους πρώτους μήνες μετά το δυστύχημα.

Συγκεκριμένα, ήδη από τις 10 Μαΐου 2023, στην αρχική έκθεση του Γενικού Χημείου του Κράτους γίνεται η πρώτη επίσημη αναφορά στα παράγωγα της “θερμικής διάσπασης των ελαίων σιλικόνης” και σε “ηλεκτρική εκκένωση με σπινθήρα”, κατά την οποία “παρατηρείται παραγωγή αερίων όπως υδρογόνο, μεθάνιο, αιθάνιο, αιθένιο και ακετυλένιο που είναι όλα εξαιρετικά εύφλεκτα”. Λίγο αργότερα στις 29 Ιουνίου 2023, η δικαστική πραγματογνωμοσύνη αναφέρει (σελ. 87) ότι “η φωτιά που προκλήθηκε αμέσως μετά την σύγκρουση των αμαξοστοιχιών οφείλει την έναρξή της στις ηλεκτρικές εκκενώσεις που δημιουργήθηκαν από την κοπή των καλωδίων τροφοδοσίας των ηλεκτραμαξών, ονομαστικής τάσης 25000 Volt”, σε συνδυασμό, όπως σημειώνουν, με διασπορά σταγονιδίων ελαίων σιλικόνης, το λεγόμενο “εκνέφωμα”. Στις 6 Ιουλίου 2023, η Συμπληρωματική Αυτοψία της Πυροσβεστικής κάνει εκτεταμένη αναφορά στην παρουσία του ηλεκτρικού τόξου (σελ. 17-18), το οποίο σύμφωνα με τη βιβλιογραφία που παρατίθεται στην έκθεση “μπορεί να φτάσει και τις 20000°C”. Εξαιτίας αυτού, όπως σημειώνουν, “επήλθε… ακαριαία ανάφλεξη, η οποία έλαβε χώρα εντός ορισμένων millisecond“. Λίγο αργότερα, στις 25 Ιουλίου 2023, η τεχνική πραγματογνωμοσύνη του Yves Carton (επικυρωμένη μετάφραση στα ελληνικά εδώ), για λογαριασμό της Hellenic Train υποστηρίζει (σελ. 11-12) ότι υπάρχουν “αρκετές ενδείξεις ότι το ψυκτικό υγρό του μετασχηματιστή της επιβατικής είναι η κύρια πηγή δημιουργίας της πυρόσφαιρας και της πυρκαγιάς”, μεταξύ των οποίων οι κακώσεις του μετασχηματιστή που υποδηλώνουν ότι “έσκασε από μια έκρηξη στο εσωτερικό του”, κάτι που θα σήμαινε την ανάπτυξη θερμοκρασιών της τάξης των 5000°C, ενώ η απόχρωση του χάλυβα του μετασχηματιστή υποδεικνύει ότι αναπτύχθηκαν θερμοκρασίες άνω των 600°C.

Συνεπώς, δεν πρόκειται για “μια νέα θεωρία” που είναι “εντελώς διαφορετική από οποιαδήποτε έχει προταθεί στο παρελθόν”, όπως ισχυρίστηκε ο κ. Λακαφώσης, αλλά αντίθετα για μια άποψη που από τον Μάιο του 2023 υποστηρίζεται με παραλλαγές από αρκετούς επιστήμονες.

Για τον έλεγχο της ορθότητας των παραπάνω επιστημονικών διατυπώσεων, ο καθηγητής Καρώνης ανέτρεξε στις βιβλιογραφικές αναφορές και τα επιστημονικά πειράματα που παρατίθενται στο πόρισμα στην Ενότητα 3.8.2., σελ. 48-50. Τα πειράματα αυτά δείχνουν πως η επίδραση του ηλεκτρικού τόξου σε έναν μετασχηματιστή ανατρέπει τις συνήθεις συνθήκες και φέρνει σημαντικότατες αλλαγές στα έλαια σιλικόνης και σε αυτό που θα μπορούσε να συμβεί.

Για παράδειγμα, σε πείραμα με 1.350ml ελαίου σιλικόνης, και εφαρμογή ρεύματος μεσαίας τάσης 6,9 kV, το οποίο είναι συγκριτικά μικρότερο από την τάση του ηλεκτρικού τόξου που συνέβη στο δυστύχημα των Τεμπών, υπήρξε ανάφλεξη του ελαίου σιλικόνης σε θερμοκρασία πολύ χαμηλότερη από τους 300°C, που ορίζονται από την κατασκευάστρια εταιρεία ως σημείο ανάφλεξης.

Σε άλλα πειράματα, όπου η εφαρμοζόμενη τάση ρεύματος, στο εσωτερικό του δοχείου, ήταν τα 26kV, και το δοχείο ελαίου σιλικόνης ήταν εκτεθειμένο στον ατμοσφαιρικό αέρα, δηλαδή στο οξυγόνο, η πύρινη σφαίρα σχηματίστηκε στα πρώτα 0,3 δευτερόλεπτα και έσβησε στα 3 δευτερόλεπτα (σελ. 50).

Τα κύρια παράγωγα της υπερθέρμανσης των ελαίων σιλικόνης, λόγω τόξου, είναι ο σχηματισμός αερίων που περιλαμβάνουν κυρίως υδρογόνο καθώς και μεθάνιο, αιθάνιο, αιθυλένιο, ακετυλένιο και μονοξείδιο του άνθρακα (σελ. 117) και είναι εξαιρετικά εύφλεκτα. Σύμφωνα με τα βιβλιογραφικά δεδομένα και όπως σημειώνεται στο πόρισμα (σελ. 119):

“Το υδρογόνο και το ακετυλένιο έχουν πολύ χαμηλή ελάχιστη ενέργεια έναυσης (minimum ignition energy, ΜΙΕ), ευρέα όρια αναφλεξιμότητας και υψηλή ταχύτητα φλόγας…”.

Στο πλαίσιο των αντιδράσεων που προκλήθηκαν, ο κ. Αχιλλέας Μιχόπουλος, τεχνικός σύμβουλος οικογενειών, αναρωτήθηκε σε δημοσίευμα της σελίδας Militaire.gr, με τίτλο “Τα 5 σημεία αμφισβήτησης του πορίσματος Καρώνη-Αχιλλέας Μιχόπουλος”, για τη δυνατότητα καύσης του υδρογόνου, καθώς το υδρογόνο εκπέμπει εκτός του ορατού φάσματος, και η πυρόσφαιρα στα Τέμπη ήταν απολύτως ορατή:

“Η φλόγα του υδρογόνου είναι ΜΗ ΟΡΑΤΗ. ΕΚΠΕΜΠΕΙ ΕΚΤΟΣ ΤΟΥ ΟΡΑΤΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ. Τί είδους πυρόσφαιρα είχαμε στα Τέμπη; Πλήρως ορατή“.

Με βάση τα πειράματα που παρατίθενται στο πόρισμα Καρώνη, το υδρογόνο δεν είναι το αποκλειστικό παραγόμενο αέριο. Όπως σημειώνεται στο πόρισμα (σελ. 117) “τα προϊόντα διάσπασης λόγω τόξου περιλαμβάνουν υδρογόνο, μεθάνιο, αιθάνιο, αιθυλένιο, ακετυλένιο και μονοξείδιο του άνθρακα“, οι ποσότητες των οποίων υπολογίζονται ως εξής (Σχήμα 5.3., σελ. 118): Μονοξείδιο του άνθρακα (CO): ~10%, Υδρογόνο (H₂): ~50%, Μεθάνιο (CH₄): ~10%, Αιθάνιο (C₂H₆): ~0%, Αιθένιο (C₂H₄): ~2%, Ακετυλένιο (C₂H₂): ~20%, ενώ όπως αναφέρει το πόρισμα (σελ. 52) “τα αέρια που παράγονται κατά τη διάρκεια μιας έκρηξης είναι ουσιαστικά υδρογονάνθρακες”, πλην του υδρογόνου.

Μάλιστα, σε ακόμα ένα πείραμα υπό την επίδραση τόξου υψηλής έντασης, παρατηρήθηκε “πύρινη σφαίρα, πορτοκαλί και κίτρινου χρώματος, ύψους περίπου 10 m (30 ft) και διαμέτρου 5 m (15 ft)”. Ο καθηγητής σημειώνει, μάλιστα, ότι “η λάμψη φάνηκε πολύ φωτεινή σε σύγκριση με τις άλλες δοκιμές” (σελ. 51-53).

Με βάση αυτά τα δεδομένα, καταλήγει στο συμπέρασμα (σελ. 119) ότι το συγκεκριμένο σενάριο είναι επιστημονικά εφικτό:

“Με βάση τις ανωτέρω παρατηρήσεις ο σχηματισμός πύρινης σφαίρας υπό συνθήκες ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης ρεύματος είναι εφικτός”.

Σχετικά με τις συγκεκριμένες επιστημονικές εργασίες, ο καθηγητής Καρώνης σημειώνει ότι δεν προσδιορίζουν το τι δημιούργησε την ανάφλεξη και την πύρινη σφαίρα, αλλά, όπως αναφέρει, “λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό σημείο ανάφλεξης του ελαίου σιλικόνης, η πιο πιθανή εξήγηση είναι ο σχηματισμός σημαντικής ποσότητας εύφλεκτων αερίων που αναφλέγονται από το ηλεκτρικό τόξο” (σελ. 119).

Η άποψη του καθηγητή Καρώνη είναι ότι το συγκεκριμένο σενάριο δεν είναι απλώς επιστημονικά εφικτό, αλλά πρόκειται και για “ένα πιθανό ενδεχόμενο”. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει λαμβάνοντας υπόψη του τα ρεαλιστικά δεδομένα που του τέθηκαν υπόψη, όπως α) τα διαθέσιμα βίντεο από κάμερες ασφαλείας της εθνικής οδού, όπως έχουν ενσωματωθεί στο πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ (σελ. 45-48), και τα οποία αποτυπώνουν την εκδήλωση ηλεκτρικού τόξου, και β) τις ποικίλες κακώσεις του μετασχηματιστή (π.χ. οπή, απόχρωση χάλυβα, ίχνη καύσης κ.α.), οι οποίες καταγράφονται σε πληθώρα φωτογραφικού υλικού:

Από τα δεδομένα αυτά, καταλήγει να υποστηρίξει ότι το συγκεκριμένο σενάριο είναι πιθανό να έχει συμβεί και στα Τέμπη. Όπως αναφέρει (σελ. 119):

“Από τη διάρρηξη των τοιχωμάτων του μετασχηματιστή της επιβατικής αμαξοστοιχίας (η μόνη που ανεφλέγη) εξήλθε όχι μόνο έλαιο αλλά και τα αέρια που προέκυψαν από τη διάσπαση του ελαίου σιλικόνης. Το υδρογόνο και το ακετυλένιο έχουν πολύ χαμηλή ελάχιστη ενέργεια έναυσης (minimum ignition energy, ΜΙΕ), ευρέα όρια αναφλεξιμότητας και υψηλή ταχύτητα φλόγας”.

Στη συνθήκη αυτή, σύμφωνα με το πόρισμα (σελ. 119-20), αρκεί απλώς και μόνο η παρουσία σπινθήρων, που όντως δημιουργήθηκαν από την τριβή της αμαξοστοιχίας πάνω στις ράγες, για να πάρει το μίγμα φωτιά και να μετατραπεί σε πύρινη σφαίρα. Αυτό συμβαίνει, μεταξύ άλλων, γιατί τα παραγόμενα αέρια, όπως υδρογόνο, ακετυλένιο και μεθάνιο, πιάνουν πάρα πολύ γρήγορα φωτιά αλλά και τη διαδίδουν ταχύτατα προς τα πάνω:

“Τα πολύ ευρέα όρια αναφλεξιμότητας των δύο αερίων σημαίνουν ότι είναι πολύ εύκολο να σχηματιστεί αναφλέξιμο μίγμα με τον αέρα. Η χαμηλή ενέργεια έναυσης και τα ευρέα όρια αναφλεξιμότητας των δύο αερίων σημαίνουν την ευκολία έναυσής τους ακόμη και από τους σπινθήρες από την τριβή των τροχών στις σιδηροτροχιές. Οι υψηλές θεμελιώδεις ταχύτητες καύσης σημαίνουν ταχεία διάδοση του μετώπου της φλόγας στο μίγμα των αερίων με τον αέρα”.

Συνεπώς, το πόρισμα του καθηγητή Καρώνη δεν υποστηρίζει ότι τα έλαια σιλικόνης μπορούν να οδηγήσουν από μόνα τους σε πυρόσφαιρα σε φυσιολογικές συνθήκες, αλλά υποστηρίζει ότι υπάρχουν μηχανισμοί κάτω από τους οποίους είναι εφικτό να συμβεί αυτό. Ένας από αυτούς τους μηχανισμούς που είναι επιστημονικά εφικτό και ρεαλιστικά πιθανό είναι η θερμική διάσπαση των ελαίων σιλικόνης σε εύφλεκτα αέρια, ύστερα από την επίδραση ηλεκτρικού τόξου.

Η θεωρία της θερμικής διάσπασης των ελαίων σιλικόνης υποστηρίζεται και από τα πραγματικά δεδομένα και τις αναλύσεις του Γενικού Χημείου του Κράτους. Στο αναλυτικό δημοσίευμα της Καθημερινής, το Γ.Χ.Κ. υποστηρίζει ότι “από τις εργαστηριακές αναλύσεις ταυτοποιήθηκαν χημικές ουσίες που αποδίδονται στη θερμική διάσπαση του ελαίου σιλικόνης”. Πρόκειται για τα κυκλικά διμεθυλοσιλοξάνια, που όπως αναφέρει το πόρισμα (σελ. 98) “αποτελούν προϊόν θερμικής καταπόνησης των ελαίων σιλικόνης και παράγονται σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών” και ανιχνεύθηκαν σε 39 δείγματα. Από τα ευρήματα αυτά αποδεικνύεται και η συμμετοχή του ελαίου σιλικόνης στην πυρκαγιά.

4. Άλλα Υγρά στις Ηλεκτρομηχανές

Το σενάριο αυτό δεν θεωρείται εφικτό να έχει επιδράσει στον σχηματισμό πυρόσφαιρας, καθώς δεν εντοπίστηκαν βιβλιογραφικές αναφορές και τα υγρά που μελετήθηκαν δεν θεωρούνται αναφλέξιμα.

5. Πιθανό Φορτίο Εύφλεκτου Υλικού

Στη συγκεκριμένη ενότητα εξετάζεται το σενάριο του σχηματισμού πυρόσφαιρας εξαιτίας της ύπαρξης συγκεκριμένης ποσότητα υδρογονάνθρακα. Το σενάριο αυτό δεν απορρίπτεται ως επιστημονικά αδύνατον αλλά δεν στοιχειοθετείται από κανένα από τα επίσημα δεδομένα που βρίσκονται στη δικογραφία. Δηλαδή, προσκρούει στα ρεαλιστικά δεδομένα. [πηγή1] [πηγή2] [πηγή3] [πηγή4]

Συνοπτικά, για τη διερεύνηση του φαινομένου της πυρόσφαιρας, ο καθηγητής Καρώνης κλήθηκε να εξετάσει όλες τις προσεγγίσεις που έχουν κατατεθεί στη δικογραφία και να καταθέσει την επιστημονική του άποψη για το τι απ’ όλα όσα έχουν προταθεί είναι εφικτό και πιθανό να έχει συμβεί στα Τέμπη. Αυτό, μπορεί να αποδοθεί σχηματικά ως εξής:

Ομοιότητες και διαφορές με άλλες εκθέσεις/πραγματογνωμοσύνες

Η εκτίμηση του πορίσματος του καθηγητή Καρώνη φαίνεται να γειτνιάζει σε κάποια σημεία με την έκθεση του Yves Carton για λογαριασμό της Hellenic Train, η οποία υποστηρίζει την ύπαρξη εσωτερικού βραχυκυκλώματος του μετασχηματιστή της επιβατικής αμαξοστοιχίας, ύστερα από την εξέταση των κακώσεων που αυτός υπέστη, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι “με εύλογα υψηλή πιθανότητα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η έκρηξη ήταν αποτέλεσμα ηλεκτρικών τόξων και βραχυκυκλώματος της αλυσοειδούς γραμμής επαφής που συνέβησαν πολύ κοντά ή πάνω στον μετασχηματιστή, με τελικά πρόσθετα βραχυκυκλώματα των πυκνωτών, δημιουργώντας ανάφλεξη και έκρηξη του ψυκτικού υγρού το οποίο στη συνέχεια κάηκε (2,4 τόνοι) μέχρι εξάντλησης” (σελ. 14). Το πόρισμα Καρώνη αποδέχεται την ύπαρξη ηλεκτρικού τόξου στο εσωτερικό του μετασχηματιστή, βάσει και των πειραμάτων που έχει αξιοποιήσει και υποστηρίζει την εμπλοκή των ελαίων σιλικόνης στη δευτερογενή πυρκαγιά (σελ. 123).

Λιγότερα κοντά βρίσκεται με την πραγματογνωμοσύνη των δύο δικαστικών πραγματογνωμόνων Απόστολου Βασιλάκου και Σταύρου Μπατζόπουλου, που κατατέθηκε στον Εφέτη Ανακριτή στις 19.6.2023, η οποία κάνει λόγο για συνδυασμό “εκνεφωμάτων”. Η έκθεση των δύο δικαστικών πραγματογνωμόνων τοποθετεί την έναρξη της φωτιάς μετά τη σύγκρουση, στις “ηλεκτρικές εκκενώσεις που δημιουργήθηκαν από την κοπή των καλωδίων τροφοδοσίας των ηλεκτραμαξών, ονομαστικής τάσης 25000 Volt, σε συνδυασμό με το εκνέφωμα του ελαίου ψύξης των μετασχηματιστών ισχύος των ηλεκτραμαξών που δημιουργήθηκε κατά τη σύγκρουση” (σελ. 87). Το πόρισμα Καρώνη δεν απορρίπτει την πιθανότητα σχηματισμού εκνεφώματος, αλλά δεν μπορεί να το μελετήσει εξαιτίας μεγάλης αβεβαιότητας.

Διαφορετική φαίνεται να είναι η εκτίμηση του καθηγητή του Α.Π.Θ. κ. Αθανάσιου Κωνσταντόπουλου από όσα αποσπασματικά και περιορισμένα έχουν ενσωματωθεί στο πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, αλλά και από συνέντευξη που έχει παραχωρήσει στις 16 Απριλίου 2025 στην ΜτΚ., όπου εξηγεί αναλυτικότερα το σκεπτικό του. Ο καθηγητής Κωνσταντόπουλος, αν και δεν απορρίπτει το σενάριο της διάσπασης των ελαίων σιλικόνης σε μικρά σταγονίδια αναφέροντας ότι “η πιο ευνοϊκή περίπτωση για πιθανή ανάφλεξη είναι να δημιουργηθεί αερόλυμα λεπτών σταγονιδίων ελαίων σιλικόνης“, αμφισβητεί γενικά τη δυνατότητα ταχείας ανάφλεξης του ελαίου σιλικόνης. Σύμφωνα με τα συμπεράσματά του, όπως ενσωματώνονται στο Πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, το έλαιο σιλικόνης “αν και είναι εύφλεκτο σε αρκετά υψηλές θερμοκρασίες (>400°C), δεν θα μπορούσε να αναφλεγεί στο υπάρχον περιβάλλον” (Πόρισμα ΕΟΔΑΣΑΑΜ, σελ. 108). Η προσέγγιση αυτή εστιάζει περισσότερο στο εάν το ίδιο το έλαιο μπορεί να καεί, λαμβάνοντας υπόψη ως αποκλειστική παράμετρο για την ανάφλεξη των ελαίων σιλικόνης (PDMS) τη θερμοκρασία αυτόματης ανάφλεξης (Auto-Ignition Temperature – AIT), η οποία ορίζεται σε άνω των 400 °C.

Σε αντίθεση με την προσέγγιση του καθηγητή Κωνσταντόπουλου, είναι βάσιμο να υποθέσουμε ότι το πόρισμα Καρώνη, λαμβάνοντας υπόψη την επίδραση ηλεκτρικού τόξου υψηλής έντασης, τις υψηλής θερμοκρασίες που παράχθηκαν και την υψηλή ταχύτητα των ελαίων σιλικόνης, θεωρεί επαρκή τον χρόνο των περίπου 0.6 δευτερολέπτων που χρειάστηκαν για την εκδήλωση της πύρινης σφαίρας, ώστε να διασπαστούν τα έλαια σιλικόνης σε εύφλεκτα αέρια.

Νέο βίντεο του Πανεπιστημίου της Γάνδης αποδεικνύει ότι τα έλαια σιλικόνης σχηματίζουν πυρόσφαιρα υπό τη μορφή σταγονιδίων

Στις 17 Μαΐου 2025, ο Δρ. Γεώργιος Μαραγκός, ένας εκ των δύο επιστημόνων που συνεργάστηκαν με τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ, έδωσε στη δημοσιότητα βίντεο προσομοίωσης που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης, στο περιθώριο της συνεργασίας του με τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ, ανατρέποντας τα ευρήματα που παρουσιάζονται στο πόρισμα του οργανισμού.

Το βίντεο προσομοίωσης αφορούσε την εξέταση του ρόλου που μπορεί να διαδραμάτισαν τα έλαια σιλικόνης, υπό τη μορφή σταγονιδίων, τη νύχτα του δυστυχήματος. Σύμφωνα με το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ (σελ. 152-3), πραγματοποίηθηκαν διάφορες προσομοιώσεις, με την τιμή ανάφλεξης των ελαίων να ορίζεται αρχικά στους 450C. Στη συνέχεια, οι υπεύθυνοι των προσομοιώσεων, ακολουθώντας την πρόταση του Πανεπιστημίου της Γάνδης, μείωσαν την τιμή ανάφλεξης στους 350C. Από τα παραπάνω, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα έλαια σιλικόνης δεν μπορούν να προκαλέσουν πυρόσφαιρα, όπως αυτή που καταγράφηκε την ώρα του δυστυχήματος, και πως “το μόνο πιθανό αποτέλεσμα είναι μια μικρή τοπική ανάφλεξη”. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά:

“…πραγματοποιήθηκαν διάφορες προσομοιώσεις με διαφορετικές γεωμετρίες απελευθέρωσης και διασποράς και διαφορετικές τιμές της AIT (θερμοκρασία αυτόματης ανάφλεξης), ξεκινώντας από τη ρεαλιστική τιμή των 450C και κατεβαίνοντας στους 350C, όπως πρότεινε η UGent… Τα αποτελέσματα αυτών των δοκιμών αποκλείουν την πιθανότητα τα σιλικονούχα έλαια PDMS να δημιουργήσουν μια τόσο μεγάλη πύρινη σφαίρα…καθώς το μόνο πιθανό αποτέλεσμα είναι μια μικρή τοπική ανάφλεξη”.

Ωστόσο, σύμφωνα με το βίντεο που έδωσε στη δημοσιότητα ο κ. Μαραγκός, με τίτλο “Προσομοίωση CFD μιας πυρόσφαιρας από έλαιο σιλικόνης (επίδραση της AIT)”, το Πανεπιστήμιο της Γάνδης απέδειξε, αλλάζοντας μόνο την τιμή ανάφλεξης και μειώνοντάς την στους 350°C, ότι τα έλαια σιλικόνης, υπό τη μορφή σταγονιδίων, σχηματίζουν πυρόσφαιρα, παραθέτοντας στην περιγραφή του βίντεο το σχετικό επίμαχο απόσπασμα, που παραθέσαμε παραπάνω, από το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ.

Το βίντεο αυτό έρχεται σε συνέχεια των όσων περιγράφει η Γάνδη στην έκθεση αναφοράς που είχε αποστείλει ήδη από τις 28 Ιανουαρίου 2025 στον ΕΟΔΑΣΑΑΜ. Στην έκθεση αυτή, αναφέρεται στη σελίδα 10 ότι όλες οι τιμές του σεναρίου που τους είχε αποστείλει ο κ. Λακαφώσης παρέμειναν αναλλοίωτες και πως η μόνη τιμή που άλλαξε στο εν λόγω βίντεο ήταν η τιμή ανάφλεξης, η οποία οδήγησε στον σχηματισμό πύρινης σφαίρας. Συγκεκριμένα:

“…οι προσομοιώσεις του σεναρίου Case04_05b, με την ίδια ακριβώς διάταξη και αλλάζοντας μόνο την τιμή AIT από 450℃ σε 350℃, οδηγούν σε ανάφλεξη της πηγής καυσίμου σιλικονούχου ελαίου (προσομοιώσεις που πραγματοποιήθηκαν από την ομάδα UGent)”.

Αυτό γεννά εύλογα ερωτήματα για το πώς είναι δυνατόν τα έλαια σιλικόνης, στο ίδιο σενάριο, με τις ίδιες τιμές, στην περίπτωση της Γάνδης να σχηματίζουν πυρόσφαιρα, αλλά στην περίπτωση του ΕΟΔΑΣΑΑΜ αυτό να απορρίπτεται και να γίνεται λόγος για “μικρή τοπική ανάφλεξη” (σελ. 153).

Με άλλα λόγια, το πείραμα προσομοίωσης του Πανεπιστημίου της Γάνδης, αποδεικνύει ότι αν το έλαιο σιλικόνης εκτοξευθεί σε μορφή σταγονιδίων, σε έναν ιδιαίτερα θερμό χώρο (1700℃), τότε μπορεί να σχηματιστεί πυρόσφαιρα.

Υπενθυμίζουμε, στο σημείο αυτό, ότι το φαινόμενο σχηματισμού πυρόσφαιρας από τη διασπορά των ελαίων σιλικόνης, υπό τη μορφή σταγονιδίων, είναι ένα δεδομένο που δεν απορρίφθηκε ως σενάριο στο πόρισμα του καθηγητή Καρώνη, αλλά εξαίτιας της μεγάλης αβεβαιότητας, δεν κατέστη εφικτό να υπολογιστεί. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι το πείραμα προσομοίωσης της Γάνδης υλοποιήθηκε με πολύ συγκεκριμένες τιμές που είχαν παρασχεθεί από τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν ανταποκρίνονται στις ρεαλιστικές συνθήκες κάτω από τις οποίες συνέβη το δυστύχημα.

Συμπέρασμα

Το πόρισμα του καθηγητή Καρώνη δεν υποστηρίζει ότι τα έλαια σιλικόνης μπορούν να οδηγήσουν από μόνα τους σε πυρόσφαιρα σε φυσιολογικές συνθήκες, αλλά υποστηρίζει ότι υπάρχουν μηχανισμοί κάτω από τους οποίους είναι εφικτό να συμβεί αυτό. Σύμφωνα με πειράματα παλαιότερων επιστημονικών εργασιών, η δυνατότητα σχηματισμού πυρόσφαιρας από το έλαιο σιλικόνης είναι εφικτό να συμβεί κυρίως από τη διάσπαση των ελαίων σιλικόνης σε εύφλεκτα αέρια, παρουσία ηλεκτρικού τόξου. Σύμφωνα με το πόρισμα, αυτό το ενδεχόμενο είναι το πιο πιθανό, δεδομένης της ύπαρξης ηλεκτρικού τόξου και της διάρρηξης των εσωτερικών τοιχωμάτων του μετασχηματιστή της επιβατικής, μιας συνθήκης που ευνοεί την υπερθέρμανση και διάσπαση των ελαίων σιλικόνης σε εξαιρετικά εύφλεκτα υλικά, μεταξύ των οποίων και ποσότητες υδρογονανθράκων.

Επιπλέον, η παρουσία απλουστευτικών και αφαιρετικών τίτλων και φράσεων που ισχυρίζονται ότι σύμφωνα με το πόρισμα Καρώνη “η πυρόσφαιρα στα Τέμπη αποδίδεται/δεν αποδίδεται στα έλαια σιλικόνης” είναι παραπλανητικοί, όχι μόνο επειδή δεν ανταποκρίνονται στην ουσία και το περιεχόμενο της πραγματογνωμοσύνης, αλλά και επειδή δημιουργούν υπόνοιες ακόμη και για την ασφάλεια της κυκλοφορίας των τρένων κάτω από φυσιολογικές συνθήκες. Η πραγματογνωμοσύνη του καθηγητή Καρώνη είναι ξεκάθαρη ότι κάτω από φυσιολογικές συνθήκες τα έλαια σιλικόνης δεν μπορούν να δημιουργήσουν πυρόσφαιρα. Αντίθετα, η δημιουργία πυρόσφαιρας είναι εφικτή κάτω από μηχανισμούς, οι οποίοι δημιουργούνται σε συνθήκες που κάθε άλλο παρά φυσιολογικές είναι.

---

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

1. [Πραγματογνωμοσύνη Καθηγητή ΕΜΠ, Δ. Καρώνη] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/250513100159_%CE%88%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%B3%CE%BD%CF%89%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B7%CF%82%CE%9A%CE%B1%CF%81%CF%8E%CE%BD%CE%B7%CF%82_e7d4bdf9-2384-4_250513_095208-2.pdf
2. [Διάταξη Διορισμού Καρώνη] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/4-2024-%CE%94%CE%B9%CE%AC%CF%84%CE%B1%CE%BE%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D-%CE%A7%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%9C%CE%B7%CF%87%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%95%CE%9C%CE%A0.pdf
3. [Έκθεση Πραγματογνωμοσύνης Απ. Βασιλάκου, Στ. Μπατζόπουλου] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/EKTHESI.pdf
4. [Εκθέσεις Γενικού Χημείου του Κράτους] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/%CE%88%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CE%A7%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CE%A5%CF%80%CE%B7%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82.pdf
5. [Συμπληρωματική Έκθεση Αυτοψίας Πυροσβεστικής] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/%CE%A0%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%83%CE%B2%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%A3%CF%85%CE%BC%CF%80%CE%BB%CE%B7%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%BF%CF%88%CE%AF%CE%B1.pdf
6. [Πόρισμα ΕΟΔΑΣΣΑΜ] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/EODASAAM_Accident_Investigation_Tempi-1-1.pdf
7. [Έκθεση Πανεπιστημίου της Γάνδης] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/UGent-report-Task-2-HARSIA-project.pdf
8. [Έκθεση Yves Carton για Hellenic Train, αγγλική εκδοχή] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/Investigation_report_Accident_dynamics_and_fire-final_230725-released.pdf
9. [Επικυρωμένη μετάφραση έκθεσης Carton για Hellenic Train] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/%CE%95%CF%80%CE%B9%CE%BA%CF%85%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7-%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%AC%CF%86%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B7_Carton.pdf
10. https://www.kathimerini.gr/society/563609662/tempi-ta-simeia-kleidia-sto-porisma-karoni/
11. [Έκθεση Paul Jowett για οικογένειες θυμάτων] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/jowett-tempi.pdf
12. https://www.emakedonia.gr/athanasios-konstantopoylos-sti-mtk-i-anaflexi-kai-i-dimioyrgia-tis-pyrosfairas-den-mporei-na-apodothei-sta-elaia-silikonis-752467
13. [Έκθεση Αναστάσιου Δέδε] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/%CE%94%CE%95%CE%94%CE%95%CE%A3.pdf
14. [Πείραμα προσομοίωσης Πανεπιστήμιο της Γάνδης] https://www.youtube.com/watch?v=R9_mPV0U1Ts
15. https://www.kathimerini.gr/society/563488744/tempi-ti-apanta-to-chimeio-toy-kratoys-gia-to-xylolio-ta-elaia-silikonis-kai-tin-pyrosfaira/
16. [ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ, ΔΕΕ] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/3022_21_8925_5PDF_250328_135641-1.pdf
17. [ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ, ΔΕΕ] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/3022-21-8925_4PDF_250328_135621-1.pdf
18. [Έκθεση διερεύνησης βιντεοσκοπικού υλικού διέλευσης της εμπορικής αμαξοστοιχίας 63503 από τις σήραγγες Πλαταμώνα και Ραψάνης] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/Ekthesi_Dierevnisis.pdf
19. [2ο Μέρος πορίσματος της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (ΔΑΕΕ)] https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/05/ekthesi-prokkis-praghmnistsakiridis-meros-2.pdf