Το Harvard δεν έδειξε με μελέτη του ότι 377.000 Παλαιστίνιοι εξαφανίστηκαν από το Ισραήλ

Εν μέσω της κρίσιμης ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα λόγω των συνεχόμενων επιθέσεων του Ισραήλ, μία μελέτη από τον Ισραηλινό καθηγητή Yaakov Garb, που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Ben Gurion, παρερμηνεύτηκε στο διεθνές ιστολόγιο Medium και εν συνεχεία προκάλεσε την αναπαραγωγή ανακριβών πληροφοριών. Ο ισχυρισμός ανέφερε ότι μελέτη του Χάρβαρντ αποκάλυψε πως 377.000 Παλαιστίνιοι αγνοούνται από το 2023 μέχρι σήμερα ως αποτέλεσμα των ισραηλινών επιθέσεων. Παρακάτω θα εξετάσουμε τι ακριβώς ισχύει σε αυτή την περίπτωση.

Αναπαραγωγές σε ιστοσελίδες: greeknewsondemand.com, drepani.gr, documentonews.gr, e-prologos.gr, vickypedia.gr, diaforetiko.gr, slpress.gr, dimpenews.com, iskra.gr, dromosanoixtos.gr, karditsastakra.com

Παραδείγματα αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: 

Τι ισχύει 

Όπως προαναφέραμε, πηγή του ισχυρισμού φέρεται να είναι χρήστης στο διεθνές blog Medium, με άρθρο του στις 10 Ιουνίου 2025. Τον ισχυρισμό διαμοίρασε μέσω X και ο πρέσβης της Παλαιστίνης στην Ακτή Ελεφαντοστού, Abdal Karim Ewaida.

Αρχικά, διαπιστώνεται πως η αναφερόμενη μελέτη δεν έγινε από το Harvard ούτε δημοσιεύθηκε από αυτό. Η δημοσίευσή της έγινε στο Harvard Dataverse, το οποίο αποτελεί ένα αποθετήριο ερευνών, όπου διαχειρίζεται μεν από το πανεπιστήμιο, ωστόσο ερευνητές μπορούν να δημοσιεύσουν ελεύθερα το έργο τους και τις μελέτες τους χωρίς αυτές να υιοθετούνται ή να ελέγχονται/εγκρίνονται από το Harvard. Επιπλέον, ο Garb δεν σχετίζεται με το Πανεπιστήμιο του Harvard βάσει των δημόσια διαθέσιμων πληροφοριών, αλλά εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Ben Gurion, ενώ ούτε στο παρελθόν φαίνεται να είχε εργαστεί για το Harvard. Η εξειδίκευσή του είναι οι Περιβαλλοντικές Σπουδές, η Κοινωνιολογία της Επιστήμης και της Τεχνολογίας, Πολιτική Οικολογία, Μέθοδοι Έρευνας, Ανάλυση Δεδομένων και Οπτικοποίηση.

Ο τίτλος της έρευνας του Yaakov Garb, που δημοσιεύθηκε στις αρχές Ιουνίου του 2025 είναι:

Οι ενώσεις «διανομής βοήθειας» των Ισραηλινών/Αμερικανών/GHF στη Γάζα: Δεδομένα και αρχική ανάλυση της θέσης, του πλαισίου και της εσωτερικής δομής

Ελέγχοντας τη μελέτη δεν υπάρχει πουθενά ο αριθμός 377.000 για να αντικατοπτρίζει τους αγνοούμενους Παλαιστίνιους από τις ισραηλινές επιθέσεις. 

Η διάψευση του ισχυρισμού από τον ίδιο τον Yaakov Garb

Μιλώντας στον αραβόφωνο οργανισμό επαλήθευσης γεγονότων, Misbar, ο καθηγητής Garb ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η έκθεσή του δεν κάνει καμία αναφορά στο φερόμενο νούμερο, καθώς αναφερόταν στις τοποθεσίες του υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ Ανθρωπιστικού Ιδρύματος της Γάζας (GHF) στη Γάζα, ένα θέμα άσχετο με τον ισχυρισμό.

Ο Garb εξήγησε ότι η έκθεσή του είναι μια συλλογή εκθέσεων και ανακοινώσεων δεδομένων που έχει εκδώσει από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα για να υποστηρίξει ανθρωπιστικές ΜΚΟ, συναδέλφους από τη Γάζα, ερευνητές και μέσα ενημέρωσης.

Έπειτα, ο Garb τόνισε ότι ενώ υπάρχουν πολλά απεχθή και επαληθευμένα γεγονότα που συμβαίνουν στη Γάζα από το Ισραήλ, η ανακύκλωση τέτοιων ισχυρισμών δεν βοηθάει τους κατοίκους της Γάζας ή οποιονδήποτε άλλον και απλώς σπαταλάει τον χρόνο των ανθρώπων που προσπαθούν να κάνουν σοβαρή δουλειά. Σημείωσε επίσης ότι οι ισχυρισμοί που κυκλοφορούν από τις ισραηλινές και άλλες αρχές θολώνουν τα όρια μεταξύ γεγονότων και ψεύδους.

«Αν κάποιος με είχε ρωτήσει γι’ αυτούς τους αριθμούς, θα είχα βάλει αμέσως τα πράγματα στη θέση τους», δήλωσε ο Yaakov Garb που συνέταξε την έκθεση, σύμφωνα με το AP.

«Αντ’ αυτού, ο αριθμός κυκλοφόρησε και ανακυκλώθηκε από ανθρώπους που δεν είχαν διαβάσει την έκθεση ή δεν είχαν σταματήσει να το σκεφτούν για μια στιγμή. Αυτοί οι αριθμοί του IDF δεν είχαν σκοπό να αθροίσουν το 100% του πληθυσμού της Γάζας. Μπορεί να υπάρχουν κάτοικοι της Γάζας σε άλλες τοποθεσίες εκτός αυτών των περιοχών συγκέντρωσης».

Επιπλέον, με δηλώσεις του στο AP και το France 24 ο Garb σημείωσε ότι ο χάρτης του περιέχει τυπογραφικό λάθος αναφορικά με την περιοχή al-Mawasi, αναφέροντας ότι στην πραγματικότητα έχει περίπου 700.000 και όχι 500.000 κατοίκους.

Στη συνέχεια εξέφρασε τη λύπη του για τον αρνητικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει αυτού του είδους η παραπληροφόρηση για τους Παλαιστίνιους και όσους προσπαθούν να τους βοηθήσουν.

«Αν κάποιος σαν κι εμένα που κάνει σοβαρή δουλειά σκεφτεί δύο φορές την επόμενη φορά, “ω Θεέ μου, θέλω να βγάλω κάτι για τη Γάζα αν πρέπει να λερωθώ με αυτά τα πράγματα;”, τότε έχει κάνει κακό – έχει κάνει κακό στον παλαιστινιακό αγώνα, τον οποίο φαινομενικά προσπαθεί να προωθήσει. Θέλω να πω, πρέπει να το συνειδητοποιήσουν αυτό».

Το σημείο της παρερμήνευσης της έρευνας

Ο συντάκτης του ιστολογίου Medium που παρερμήνευσε την μελέτη, βασίστηκε σε έναν χάρτη της του Garb, ο οποίος ανέφερε τον πληθυσμό της Παλαιστίνης σε τρεις κύριες περιοχές της Γάζας: την Γάζα, με 1 εκατομμύριο, το al-Mawasi με 500.000 και την Κεντρική Γάζα με 350.000, δηλαδή το σύνολο 1.850.000. Εν συνεχεία έλαβε υπόψιν την απογραφή της Γάζας πριν το 2023 όταν και ξέσπασε ο πόλεμος του Ισραήλ με τη Χαμάς. Σε εκείνη την απογραφή η Γάζα απαριθμούσε 2.227.000, με τον χρήστη του Medium να αναφέρει:

Η απλή αριθμητική αποκαλύπτει ένα τρομακτικό κενό: 2,227 εκατομμύρια μείον 1,85 εκατομμύρια αφήνουν 377.000 ανθρώπους που δεν έχουν καταμετρηθεί.

Ενώ αυτά τα πληθυσμιακά στοιχεία αναφέρθηκαν πράγματι στη μελέτη του Garb, χρησιμοποιήθηκαν για να καταδείξουν πώς οι χώροι διανομής βοήθειας παραμένουν σε μεγάλο βαθμό απρόσιτοι για την πλειονότητα των κατοίκων της Γάζας, οι οποίοι είναι συγκεντρωμένοι στην περιοχή της πόλης της Γάζας. Όπως φαίνεται ξεκάθαρα στο παρακάτω στιγμιότυπο οθόνης από την έκθεση, ο Garb θέλησε να δείξει με αυτόν τον χάρτη τα πληθυσμιακά στο πλαίσιο των τόπων διανομής βοήθειας στη Γάζα.

Σχήμα 1: θέση των ενώσεων βοήθειας στο πλαίσιο της Γάζας
Σχήμα 1.
Οι κόκκινοι κύκλοι υποδηλώνουν πέντε ενώσεις ενίσχυσης. Οι γκρίζες κηλίδες είναι πολύ προσεγγιστικές ενδείξεις των τριών θύλακων των πληθυσμών της Γάζας, με εκτιμήσεις του IDF για τον αριθμό των ανθρώπων που βρίσκονται σε κάθε έναν. Οι µαύρες γραµµές υποδεικνύουν ορισµένους από τους νεότερους στρατιωτικούς δρόµους και χωµατόδροµους στη βόρεια Γάζα, καθώς και τους διαδρόµους Netzarim και Morag. Μπορεί κανείς να δει ότι ο πληθυσμός της πόλης της Γάζας δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε κανένα από τα συγκροτήματα βοήθειας χωρίς (α) αρκετό περπάτημα σε ένα άγονο πεδίο με μπάζα, (β) διέλευση από τον επικίνδυνο δρόμο/διάδρομο Netzarim και (γ) είσοδο στην κόκκινου χρώματος ζώνη buƯer από την οποία απαγορεύεται η διέλευση. Εν ολίγοις, οι κάτοικοι της πόλης της Γάζας δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε βοήθεια στις υπάρχουσες ενώσεις.

Κάτι που παραλείπεται να αναφερθεί στο άρθρο του χρήστη του Medium είναι πως η Λωρίδα της Γάζας δεν αποτελείται μόνο από τις τρεις προαναφερθείσες περιοχές, αλλά εμπεριέχει και το βόρειο τμήμα, το οποίο περιλαμβάνει τις πόλεις Jabalya, Beit Lahya και Beit Hannoun, και φιλοξενεί περισσότερους από 65.000 ανθρώπους. Παράλληλα, δεν προσμετρήθηκαν οι δύο νότιες πόλεις της Λωρίδας, η πόλη Khan Yunis, με 916.000 κατοίκους, και η Rafah, με 44.000 κατοίκους, εκτός από την περιοχή al-Mawasi στο νότιο Khan Younis, η οποία μετρήθηκε. Επομένως, οι αριθμοί στον χάρτη της μελέτης δεν ήταν καν ολοκληρωμένοι, διότι δεν ήθελαν να καταδείξουν τον συνολικό πληθυσμό της Γάζας, όπως επιχείρησε αργότερα ο χρήστης του Medium. 

Κάτι που επίσης παραλείπεται σαν πληροφορία είναι ότι πολλοί Παλαιστίνιοι έχουν εγκαταλείψει τη Γάζα από την έναρξη του πολέμου τον Οκτώβριο του 2023, με έκθεση από την Παλαιστινιακή Κεντρική Στατιστική Υπηρεσία να καταγράφει τον Ιανουάριο του 2025 περίπου 100.000 ανθρώπους που εγκατέλειψαν τη Γάζα.

Τι αναφέρουν τα επίσημα στοιχεία για τους αγνοούμενους στη Γάζα;

Είναι ξεκάθαρο πως η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα είναι σημαντική και χειροτερεύει με το πέρασμα των ετών. Τόσο οι νεκροί, οι τραυματίες και οι υποσιτισμένοι όσο και οι αγνοούμενοι πολλαπλασιάζονται, αρχικά λόγω των επιθέσεων του ισραηλινού στρατού και λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσης και της πείνας που επικρατεί. Μέχρι πρότινος το Ισραήλ είχε επιβάλλει αποκλεισμό για οποιαδήποτε ανθρωπιστική βοήθεια στους κατοίκους της Γάζας με αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι, πολλοί εκ των οποίων παιδιά, να βρίσκονται σε κίνδυνο υποσιτισμού.

Στις 20 Απριλίου 2025, τα Ηνωμένα Έθνη δημοσίευσαν ενημέρωση που ανέφερε:

Τοπικές αναφορές από τη Λωρίδα της Γάζας αναφέρουν ότι περισσότεροι από 11.000 άνθρωποι παραμένουν αγνοούμενοι από το ξέσπασμα του πολέμου στις 7 Οκτωβρίου 2023. Μεταξύ αυτών είναι άτομα που πιστεύεται ότι έχουν πεθάνει κάτω από τα ερείπια ή των οποίων η τύχη παραμένει άγνωστη μέχρι σήμερα. 

Αντίστοιχη ενημέρωση από τις 27 Ιουνίου 2025 υπογράμμιζε σχετικά:

Η τύχη περισσότερων από 11.000 ατόμων, στην πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά, που αγνοούνται στη Γάζα από την έναρξη του πολέμου παραμένει ασαφής λόγω της απουσίας ακριβών επίσημων στατιστικών στοιχείων που θα μπορούσαν να προσδιορίσουν αν σκοτώθηκαν σε αεροπορικές επιδρομές και παραμένουν θαμμένοι κάτω από τα ερείπια, αν κρατούνται ή αν εξαφανίστηκαν υπό άλλες συνθήκες. 

Τον ίδιο αριθμό αγνοουμένων επικαλείται και η Παλαιστινιακή Κεντρική Στατιστική Υπηρεσία σε έκθεσή της με στοιχεία μέχρι το τέλος του 2024:

Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το Παλαιστινιακό Υπουργείο Υγείας, 45.484 Παλαιστίνιοι στη Λωρίδα της Γάζας μαρτύρησαν, εκ των οποίων περίπου 17.581 ήταν παιδιά και 12.048 γυναίκες, επιπλέον περίπου 11.000 αγνοούμενοι.

Όσον αφορά τους υπολογισμούς για τους νεκρούς στη Γάζα, από τον Οκτώβριο του 2023 μέχρι τις 2 Ιουλίου 2025 περισσότεροι από 59.600 άνθρωποι (57.628 Παλαιστίνιοι και 1.983 Ισραηλινοί) έχουν αναφερθεί ως νεκροί σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της Γάζας, καθώς και 180 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης, 120 ακαδημαϊκοί και περισσότεροι από 224 εργαζόμενοι σε υπηρεσίες ανθρωπιστικής βοήθειας, ένας αριθμός που περιλαμβάνει 179 υπαλλήλους στην Υπηρεσία Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστινίους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή (εδώ, εδώ κι εδώ). Πρόσφατα δημοσιεύτηκε η πρώτη ανεξάρτητη έρευνα για τα θύματα στη Γάζα από τον Οκτώβριο του 2023 μέχρι σήμερα, η οποία έκανε λόγο για πάνω από 80.000 νεκρούς (εδώ κι εδώ).

Τέλος, τον ισχυρισμό κατέρριψαν διεθνή τμήματα ελέγχου γεγονότων όπως του Associated Press, του France 24 και της Washington Post.

Συμπέρασμα 

Ο ισχυρισμός είναι αναληθής. Η συγκεκριμένη μελέτη είχε τελείως διαφορετικό σκοπό και δεν παρουσίασε με τον χάρτη της τα πληθυσμιακά στοιχεία ολόκληρης της Λωρίδας της Γάζας, όπως λανθασμένα υπέθεσε ο συντάκτης του Medium που παρερμήνευσε την έκθεση. Ο χάρτης ο οποίος παρερμηνεύτηκε πλήρως αφορούσε το πώς δεν μπορούν οι κάτοικοι της Γάζας να φτάσουν στα κέντρα ανθρωπιστικής βοήθειας λόγω εμποδίων στην περιοχή και δεν είχε σκοπό να καταγράψει τον πλήρη πληθυσμό της Γάζας. Στην καταμέτρηση που έγινε από τον χρήστη του Medium παραλείφθηκαν ολόκληρες πόλεις και περιοχές της Γάζας. Ο συντάκτης της μελέτης διέψευσε τον ισχυρισμό μιλώντας σε έγκυρα ειδησεογραφικά μέσα όπως το AP, το France 24 και το Misbar.

Καταληκτικά, η αναφερόμενη έρευνα δεν εκτελέστηκε καν από το Πανεπιστήμιο του Harvard αλλά από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Ben Gurion, Yaakov Garb και δημοσιεύθηκε στο αποθετήριο Harvard Dataverse, όπου ερευνητές μπορούν να αναρτήσουν μελέτες τους χωρίς έλεγχο ή έγκριση του Harvard.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

1.https://apnews.com/article/fact-check-harvard-study-gaza-missing-palestinians-86b40dc1de388e860927495c00880d59
2.https://www.pcbs.gov.ps/site/512/default.aspx?tabID=512&lang=en&ItemID=5901&mid=3171&wversion=Staging
3.https://dataverse.harvard.edu/dataset.xhtml?persistentId=doi:10.7910/DVN/QB75LB
4.https://www.misbar.com/en/editorial/2025/06/29/misrepresented-study-fuels-misleading-claim-about-377000-missing-gaza
5.https://www.france24.com/en/tv-shows/truth-or-fake/20250624-a-harvard-report-reveals-377-000-missing-in-gaza
6.https://scholar.google.com/citations?user=2clMEYkAAAAJ&hl=en
7.file:///C:/Users/user1/AppData/Local/Temp/09f79fb7-ef03-4945-a1c6-944734f174bc_dataverse_files.zip.dataverse_files.zip/Garb%20(2025)%20Gaza%20aid%20compounds%20dataset%20description%2020250627%20.pdf
8.https://en.wikipedia.org/wiki/Casualties_of_the_Gaza_war
8.https://www.aljazeera.com/news/2025/7/1/israel-has-killed-1000-palestinians-in-the-west-bank-since-october-7-2023
9.https://www.nature.com/articles/d41586-025-02009-8