Τι ισχύει με το ρωσικό εμβόλιο κατά του καρκίνου

Τις τελευταίες ημέρες εντοπίσαμε αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα που αναπαρήγαγαν τον ισχυρισμό πως η Ρωσία έχει κατασκευάσει «το πρώτο» εξατομικευμένο εμβόλιο κατά του καρκίνου, το οποίο μάλιστα δίνει δωρεάν σε καρκινοπαθείς. Όπως θα εξετάσουμε στο παρόν άρθρο όμως, στην πραγματικότητα το εμβόλιο βρίσκεται ακόμα στα αρχικά στάδια των κλινικών δοκιμών και δεν είναι το πρώτο εξατομικευμένο εμβόλιο που δοκιμάζεται, ενώ αφορά συγκεκριμένο τύπο καρκίνου, δεν δίνεται ακόμα σε ασθενείς, και η επιστημονική κοινότητα είναι επιφυλακτική λόγω της έλλειψης δημοσιευμένων δεδομένων σχετικά με αυτό.

Παραδείγματα δημοσιευμάτων:

Τι ισχύει

Ανακοινώσεις της Ρωσικής κυβέρνησης σχετικά με την ανάπτυξη ενός εμβολίου κατά του καρκίνου είχαν ξεκινήσει από τις αρχές του 2024, όταν ο Ρώσος πρόεδρος, Βλάντιμιρ Πούτιν, σε τηλεοπτική δήλωση είχε αναφέρει πως ερευνητές βρίσκονταν πολύ κοντά στη δημιουργία του, χωρίς όμως να αναφέρει τότε το είδος του εμβολίου ή τον τύπο καρκίνου το οποίο αφορούσε:

«Έχουμε φτάσει πολύ κοντά στη δημιουργία των λεγόμενων εμβολίων κατά του καρκίνου και ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων νέας γενιάς […] Ελπίζω ότι σύντομα θα χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά ως μέθοδοι ατομικής θεραπείας»

Τον Δεκέμβριο του 2024, το Υπουργείο Υγείας της Ρωσίας ανακοίνωσε επίσημα την ανάπτυξη ενός mRNA εμβολίου κατά του καρκίνου, με σχέδια για δωρεάν διανομή σε ασθενείς από τις αρχές του 2025. Ως αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ επιστημονικών ομάδων του οργανισμού Gamaleya National Center of Epidemiology and Microbiology (ο οποίος ανέπτυξε επίσης το εμβόλιο Sputnik V κατά της COVID-19), του οργανισμού P. Herzen Moscow Research Institute of Oncology και του οργανισμού Blokhin National Medical Research Center of Oncology, το εμβόλιο αναμένεται να έχει κόστος περίπου 300.000 ρούβλια (~3.200 ευρώ) τα οποία θα καλύπτονται από το κράτος.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι προκλινικές δοκιμές είχαν παρουσιάσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Σε δοκιμές σε ζώα, το εμβόλιο ήταν είναι ικανό να σταματήσει την ανάπτυξη όγκων και να αποτρέψει πιθανές μεταστάσεις, ενώ πέτυχε μείωση των όγκων κατά 75-80% σε επιθετικές μορφές αδενοκαρκινώματος. Το εμβόλιο είναι σχεδιασμένο ώστε να προσαρμόζεται με βάση τη γενετική σύνθεση των όγκων των ίδιων των ασθενών, αποτελώντας έτσι μια εξατομικευμένη προσέγγιση, όπως συμβαίνει με ανάλογες στοχευμένες θεραπείες που μελετώνται παγκοσμίως.

Ωστόσο, αν και στην ανακοίνωση του το Υπουργείο Υγείας της Ρωσίας ανέφερε πως η κυκλοφορία του είχε προγραμματιστεί στις αρχές του 2025, αυτό δε συνέβη ακόμα.

Σκεπτικισμός και ανησυχίες από την επιστημονική κοινότητα

Αν και η ιδέα ενός εξατομικευμένου εμβολίου δεν είναι νέα, με πολλές ανάλογες μελέτες να διεξάγονται παγκοσμίως, οι πρώτες αντιδράσεις της επιστημονικής κοινότητας ήταν μετρημένες, κυρίως λόγω της έλλειψης δεδομένων σχετικά με την έρευνα και ανάπτυξη του συγκεκριμένου εμβολίου.

Μιλώντας στο Newsweek, ο Kingston Mills, καθηγητής ανοσολογίας στο Trinity College του Δουβλίνου στην Ιρλανδία, είχε δηλώσει τα εξής:

«Μέχρι να δούμε δεδομένα από μια κλινική δοκιμή, πρέπει να υπάρχει σκεπτικισμός σχετικά με αυτό. Δεν υπάρχει τίποτα σε επιστημονικά περιοδικά που να μπορώ να δω γι’ αυτό. Εκεί συνήθως θα άρχιζες να διαβάζεις, ως επιστήμονας, για μια σημαντική ανακάλυψη. […] Δεν βλέπω καμία δημοσίευση σχετικά με αυτό, οπότε δεν έχω τίποτα να υποστηρίξω όσον αφορά την επιστήμη».

O Mills ωστόσο τόνισε πως, γενικώς, «η ιδέα ενός εμβολίου κατά του καρκίνου είναι πραγματική», ωστόσο φάνηκε επιφυλακτικός ως προς τον τύπο καρκίνου το οποίο θα στοχεύει ένα τέτοιο εμβόλιο, καθώς όπως είναι γνωστό υπάρχουν πολλοί τύποι καρκίνου, η αντιμετώπιση και θεραπευτική προσέγγιση των οποίων δεν είναι ομοιόμορφη:

«Νομίζω ότι αυτό που δεν βγάζει νόημα είναι ένα εμβόλιο για τον καρκίνο — όπως όλοι γνωρίζουμε, υπάρχουν πολλαπλοί καρκίνοι. Οπότε, είναι αυτό ένα καθολικό εμβόλιο για όλους τους καρκίνους; Θα ήμουν πολύ επιφυλακτικός ως προς αυτό. Νομίζω ότι δεν θα μπορούσε να είναι. Δεν νομίζω ότι ακόμη και οι Ρώσοι θα ισχυρίζονταν ότι έχουν εμβόλιο για τη θεραπεία όλων των καρκίνων».

«Ποιός είναι ο καρκίνος; Ποιό είναι το αντιγόνο; Πού είναι τα δεδομένα των κλινικών δοκιμών; Αυτά είναι όλα αναπάντητα ερωτήματα και δεν έχουμε δει κανένα από αυτά τα δεδομένα για να κάνουμε μια σωστή αξιολόγηση.»

Επιπροσθέτως, ο Dr. David Jenkinson, επικεφαλής του τμήματος παιδιατρικού καρκίνου στο φιλανθρωπικό ίδρυμα ιατρικής έρευνας Life Arc, τόνισε πως ανάλογου τύπου θεραπευτικά εμβόλια ήδη υπάρχουν και χρησιμοποιούνται, ενώ έδωσε τη δική του υπόθεση για τον τρόπο λειτουργίας του Ρωσικού εμβολίου:

«Υπάρχουν ορισμένα εμβόλια που χρησιμοποιούνται ήδη για την πρόληψη καρκίνων στοχεύοντας ιούς που μερικές φορές μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο, όπως ο εμβολιασμός κατά του HPV για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας»

«Τα εμβόλια mRNA λειτουργούν κάνοντας τα κύτταρα του σώματος να παράγουν μια ξένη πρωτεΐνη. Αυτές οι πρωτεΐνες αναγνωρίζονται από το ανοσοποιητικό σύστημα και αυτό παράγει μια ανοσολογική απόκριση που σκοτώνει οποιαδήποτε κύτταρα παράγουν αυτές τις ξένες πρωτεΐνες. Ως ένα εξατομικευμένο εμβόλιο, είναι πιθανό να αναλυθεί πρώτα ο όγκος του ατόμου για να διαπιστωθεί ποιες πρωτεΐνες έχουν μεταλλαχθεί και να παραχθεί mRNA σε αυτές. Ως εκ τούτου, η θεραπεία είναι πιθανό να είναι διαφορετική για κάθε άτομο.»

Το φθινόπωρο του 2025 η έναρξη των κλινικών δοκιμών

Σύμφωνα με δημοσίευμα της Ινδικής εφημερίδας The Economic Times με ημερομηνία 3 Αυγούστου του 2025, ο Alexander Gintsburg, διευθυντής του ινστιτούτου Gamaleya δήλωσε πως οι κλινικές δοκιμές του εμβολίου θα ξεκινήσουν τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο του 2025 και θα αφορούν εξατομικευμένο εμβόλιο mRNA κατά του μελανώματος. Όπως αναφέρεται, το εμβόλιο αυτό αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης πρωτοβουλίας για τη θεραπεία διαφόρων μορφών καρκίνου:

Είναι σημαντικό ότι αυτό το εξατομικευμένο εμβόλιο αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ρωσικής πρωτοβουλίας για την προώθηση της θεραπείας του καρκίνου σε διάφορους δύσκολους στη θεραπεία τύπους, συμπεριλαμβανομένων του παγκρέατος, των νεφρών και των μη μικροκυτταρικών καρκίνων του πνεύμονα.

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, το εμβόλιο έχει σχεδιαστεί ώστε να μπορεί να αναπτυχθεί, σε εξατομικευμένη μορφή, μόλις σε μια εβδομάδα, χρησιμοποιώντας αλγόριθμους Τεχνητής Νοημοσύνης:

Αυτό το νέο εμβόλιο κατά του καρκίνου έχει σχεδιαστεί για να εκπαιδεύσει το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει και να επιτίθεται στα κύτταρα μελανώματος δημιουργώντας ένα εξατομικευμένο σχέδιο mRNA που προέρχεται από τις μοναδικές μεταλλάξεις του όγκου κάθε ασθενούς. Η διαδικασία περιλαμβάνει εξελιγμένους αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης που αναλύουν τα γενετικά δεδομένα του όγκου για να παράγουν ένα μοριακό πρότυπο, το οποίο στη συνέχεια συντίθεται στις εγκαταστάσεις παραγωγής της Gamaleya. Αυτό το εξατομικευμένο mRNA κωδικοποιεί πρωτεΐνες που ενεργοποιούν μια στοχευμένη κυτταροτοξική ανοσολογική απόκριση, με στόχο όχι μόνο την εξάλειψη των πρωτοπαθών όγκων αλλά και την αντιμετώπιση των μεταστατικών θέσεων καρκίνου.

Ο Gintsburg εξήγησε ότι ολόκληρος ο κύκλος ανάπτυξης εμβολίου – από την αλληλούχιση του όγκου έως την παραγωγή εμβολίου – μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σε περίπου μία εβδομάδα χάρη στη μαθηματική μοντελοποίηση με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης και την υπολογιστική νευρωνικών δικτύων. Αυτή η ταχεία παρασκευή αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό άλμα σε σύγκριση με τα τυπικά χρονοδιαγράμματα στις εξατομικευμένες θεραπείες για τον καρκίνο.

Σχολιάζοντας την είδηση, η ογκολόγος Dr. Aparna Sreevatsa, μέσω της σελίδας της “The Cancer Compass” στο Substack ανέφερε πως η δημιουργία ενός mRNA εμβολίου κατά του καρκίνου είναι μεν εφικτή, αλλά μέχρι να υπάρξει μια τέτοια υλοποίηση θα πρέπει να υποστηρίζουμε και να χρησιμοποιούμε τις προληπτικές ή θεραπευτικές μεθόδους που ήδη έχουμε:

Φανταστείτε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι που είναι ευάλωτοι στον καρκίνο – όπως εκείνοι που εκτίθενται νωρίς στον καπνό του τσιγάρου, εκείνοι που φέρουν μια γενετική μετάλλαξη που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο – θα μπορούσαν να προστατεύονται από ένα εμβόλιο, όπως ακριβώς κάνουμε σήμερα για τις λοιμώξεις. Μπορεί να ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία, αλλά με τις εξελίξεις στην τεχνολογία mRNA, αυτό θα μπορούσε να είναι εφικτό.

Μέχρι τότε, πρέπει να υποστηρίξουμε αυτό που ήδη έχουμε: εμβόλια κατά του HPV και του HBV και ισχυρά μηνύματα δημόσιας υγείας. Η πρόληψη είναι ισχυρή – και σε πολλές περιπτώσεις, ήδη στα χέρια μας.

Ανάλογες μελέτες διεξάγονται παγκοσμίως για διάφορες μορφές καρκίνου

Σε παγκόσμιο πλαίσιο, εκτός από τα προληπτικά εμβόλια κατά του HPV και της Ηπατίτιδας Β’, ήδη χρησιμοποιούνται θεραπευτικά εμβόλια κατά διαφόρων μορφών καρκίνου, όπως για παράδειγμα κατά του καρκίνου του προστάτη, του μελανώματος, και του καρκίνου της ουροδόχου κύστης. Ταυτόχρονα, επιστημονικές ομάδες και οργανισμοί έχουν εδώ και χρόνια ξεκινήσει την έρευνα και ανάπτυξη θεραπευτικών εμβολίων και για άλλες μορφές καρκίνων, όπως για τον καρκίνο του πάγκρεας (με τεχνολογία mRNA).

Συνοψίζοντας, πέρα από την έλλειψη επιστημονικών δημοσιεύσεων σχετικά με τον τρόπο που λειτουργεί το συγκεκριμένο εμβόλιο, αυτό στοχεύει στην αντιμετώπιση του μελανώματος και όχι κάθε είδους καρκίνου, ενώ δεν είναι το πρώτο εξατομικευμένο εμβόλιο κατά του καρκίνου, ούτε το πρώτο που αναπτύσσεται με τεχνολογία mRNA.

Οι ισχυρισμοί πως αυτό «κυκλοφορεί» ή «διατίθεται σε ασθενείς», είναι παραπλανητικοί, καθώς στην πραγματικότητα η χορήγησή του δεν έχει ξεκινήσει ακόμα, και αρχικά θα γίνεται πειραματικά, στα πλαίσια κλινικών δοκιμών. Μέχρι την ολοκλήρωση των δοκιμών αυτών, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε για την αποτελεσματικότητα αλλά και την ασφάλεια του σε ανθρώπους.

Συμπέρασμα

Είναι γεγονός πως Ρωσικοί οργανισμοί αναπτύσσουν ένα εμβόλιο τύπου mRNA, ωστόσο το συγκεκριμένο εμβόλιο δεν αφορά τον καρκίνο γενικότερα, αλλά συγκεκριμένα το μελάνωμα. Επιπροσθέτως, δεν είναι το πρώτο εξατομικευμένο εμβόλιο που δοκιμάζεται, ενώ η διάθεσή του γίνεται στα πλαίσια κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους, σε πειραματικό πλαίσιο. Οι κλινικές δοκιμές πρόκειται να ξεκινήσουν το φθινόπωρο του 2025 και, παρά τα αποτελέσματα των προ-κλινικών δοκιμών, δεν είναι γνωστή ακόμα η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του εμβολίου σε ανθρώπους, κάτι που θα γνωρίζουμε μόνο μετά το πέρας των κλινικών δοκιμών. Μέχρι στιγμής επιστήμονες δηλώνουν επιφυλακτικοί απέναντι στην ανάπτυξη του εμβολίου λόγω της έλλειψης επιστημονικών δημοσιεύσεων σχετικά με αυτό, ενώ ανάλογα προληπτικά και θεραπευτικά εμβόλια ήδη αναπτύσσονται ή χρησιμοποιούνται για διάφορους τύπους καρκίνων σε πολλές χώρες.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

1. https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/putin-says-russia-is-close-creating-cancer-vaccines-2024-02-14/
2. https://trial.medpath.com/news/cf0835f2b21cb15f/russia-announces-free-personalized-cancer-vaccine-the-pinnacle-gazette
3. https://www.newsweek.com/russian-cancer-vaccine-scientists-very-skeptical-2002882
4. https://economictimes.indiatimes.com/news/international/us/cancer-cure-russia-commences-human-trials-of-revolutionary-personalized-cancer-vaccine/articleshow/123072864.cms
5. https://thecancercompass.substack.com/p/the-russian-cancer-vaccine-hope-or
6. https://www.mskcc.org/cancer-care/diagnosis-treatment/cancer-treatments/immunotherapy/cancer-vaccines
7. https://www.mskcc.org/cancer-care/patient-education/medications/adult/human-papillomavirus-vaccine-9-valent
8. https://www.mskcc.org/cancer-care/patient-education/medications/adult/hepatitis-vaccine-recombinant
9. https://www.mskcc.org/cancer-care/patient-education/medications/adult/sipuleucel-t
10. https://www.mskcc.org/cancer-care/patient-education/medications/adult/talimogene-laherparepvec
11. https://www.mskcc.org/cancer-care/types/bladder/treatment/bacillus-calmette-guerin-therapy
12. https://newsinhealth.nih.gov/2023/08/testing-mrna-vaccine-treat-pancreatic-cancer