Γιατί η Παρθενία των Χριστιανών γυναικών ΔΕΝ τιμωρούταν από τους Ρωμαίους

Εδώ και μερικές μέρες, παίζεται μια ιδιαίτερα “αξιόλογη” είδηση η οποία προέρχεται από  βιβλίο γνωστού δημοσιογράφου και αναπαράγεται από γνωστά δημοσιογραφικά site. Πάντοτε με καλές προθέσεις και επιχειρήματα θα θέλαμε να αμφισβητήσουμε τους ισχυρισμούς του παρακάτω κειμένου, χωρίς ευτυχώς ή δυστυχώς να μπορούμε να το καταρρίψουμε ολοκληρωτικά, καθώς η περίοδος της Ύστερης Αρχαιότητας είναι μια ιδιαίτερα “σκοτεινή” ιστοριογραφικά εποχή.

ΑΝΕΠΙΒΕΒΑΙΩΤΟ

Το είδαμε στην Μηχανή του Χρόνου , στο news247 και στο Athensmagazine.gr

Γιατί η παρθενία των Χριστιανών γυναικών θεωρήθηκε ο μεγαλύτερος εχθρός των Ρωμαίων και θεσπίστηκε η ανήκουστη ποινή του δημόσιου βιασμού. Ο δήμιος αναλάμβανε την εκτέλεση ή και ο ίδιος ο αυτοκράτορας…

Πηγή: «Μια σταγόνα ιστορία», του Δημήτρη Καμπουράκη…

Πολλές φορές οι ιστορικοί έχουν αναρωτηθεί γιατί η Ρώμη, ενώ ακολούθησε απαρέγκλιτα μια πολιτική ανεξιθρησκίας έναντι των κατακτημένων λαών, με την πολυθεΐα να είναι το επίσημο θρησκευτικό της καθεστώς, αντιμετώπισε με τόση βαρβαρότητα το χριστιανισμό. Επί τρεις αιώνες οι χριστιανοί κυνηγήθηκαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν, δέχτηκαν στα κορμιά τους καυτή πίσσα και λάδι, ρίχτηκαν στις αρένες και στα θηρία. Αυτά γινόντουσαν την ίδια στιγμή που οποιοσδήποτε άγνωστος θεός από τη Δύση ή την Ανατολή έκανε αμέσως ανεμπόδιστα καριέρα μόλις εμφανιζόταν στη Ρώμη. Κατά τους μελετητές, ένας λόγος που έφερε τις φοβερές διώξεις ήταν η κοσμοθεωρία της νέας θρησκείας, που αμφισβητούσε ευθέως κάθε είδους επίγεια δύναμη και κυριαρχία, δίνοντας προτεραιότητα σε ψυχικά και πνευματικά αγαθά που ο άνθρωπος θα απολάμβανε μετά τον θάνατο του. Αυτό ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με την παγκόσμια κυριαρχία της Ρώμης. Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι ο τρόπος ζωής που επέλεγαν οι χριστιανοί, η εγκράτεια, η αγνότητα και η εγκαρτέρηση, ήταν εντελώς αντίθετος με την κρατούσα αντίληψη περί ζωής στην αυτοκρατορία, η οποία διαπνεόταν από το κυνήγι των απολαύσεων και της ηδονής….

 Η ιδέα της αγνότητας και της διατήρησης της παρθενίας, ειδικά στις γυναίκες, ιδέα που εισήγαγε ο χριστιανισμός, φάνηκε στους Ρωμαίους εντελώς εξωφρενική στην αρχή και στη συνέχεια προκλητικά ανατρεπτική. Η κακή οικονομική κατάσταση του κράτους είχε οδηγήσει σε μείωση των γεννήσεων. Σε αυτά τα άσχημα ήρθε να προστεθεί κι ο χριστιανισμός με αυτές τις θεωρίες περί παρθενίας. Όμως οι αυτοκράτορες ήθελαν παιδιά που θα στελέχωναν τις αυριανές ανίκητες λεγεώνες της Ρώμης. Ήταν συνεπώς μια θεωρία που δυναμίτιζε τα θεμέλια του ίδιου του κράτους. Κι έπειτα, αυτός που ακολουθούσε σε τόσο «ακραίες» επιλογές τις επιταγές του θεού του ήταν εν δυνάμει επικίνδυνος για την κρατούσα τάξη. Μόνο έτσι εξηγείται η αγριότητα με την οποία αντιμετωπίστηκε τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους η ιδέα της παρθενίας, με την προσαρμογή του επίσημου δικαίου της Ρώμης προκειμένου να την καταπολεμήσει. Η εφαρμογή των συγκεκριμένων νόμων τον 1ο και το 2ο μ.Χ. αιώνα δημιούργησε μια ειδική κατηγορία αγίων και οσίων γυναικών, που ονομάστηκαν παρθενομάρτυρες. Πάνω από 50 αναφέρονται στο εορτολόγιο. Όταν μια Χριστιανή συλλαμβανόταν και οδηγείτο στο δικαστήριο, η πρώτη ερώτηση που της έθεταν ήταν αν ήταν παρθένα και αν πίστευε στην διατήρηση της παρθενίας. Εφόσον η απάντηση ήταν θετική, τότε η απόφαση όριζε να βιαστεί πριν από την εκτέλεσή της. Τα πρώτα χρόνια τον βιασμό αναλάμβανε ο ίδιος ο δήμιος μπροστά στο κοινό που είχε συγκεντρωθεί για να παρακολουθήσει τον απαγχονισμό ή τον στραγγαλισμό. Στις διώξεις του 1ου αιώνα αυτό γινόταν κατά παράβαση των διατάξεων, διότι ο ρωμαϊκός νόμος απαγόρευε να εκτελούνται έφηβοι ή γυναίκες που δεν είχαν περάσει περίοδο ήβης έτσι στα μεν αγόρια φορούσαν μια τήβεννο για να μοιάζουν με άνδρες και τις κοπέλες τις βίαζαν για να γίνουν γυναίκες και να είναι νόμιμή η εκτέλεσή τους. Μετά τον Διοκλητιανό όμως, ο Νέρων, ο Μαξιμιανός και ο Μαξιμίνος με σειρά νόμων θέσπισαν το δημόσιο βιασμό ως κανονική ποινή. Οι αυτοκράτορες αυτοί ήταν κατά βάση εγκληματικές φυσιογνωμίες και συχνότατα αναλάμβαναν οι ίδιοι να εφαρμόσουν την ποινή, όταν επρόκειτο για μικρές και όμορφες χριστιανές. Ο Μαξιμίνος ειδικά είχε κανονική μανία να βιάζει παρθένες και ήθελε κάθε μέρα και από μία τρομοκρατημένη κοπέλα στο κρεβάτι του….

Όσο περνούσαν τα χρόνια η εφαρμογή της ποινής γινόταν όλο και πιο φρικαλέα. Έγδυναν τις χριστιανές μέσα στο δικαστήριο, τις εξευτέλιζαν και τις βασάνιζαν, έπειτα τις βίαζαν και τις σκότωναν. Επί Μαξιμιλιανού, το 307, 600 χριστιανές παρθένες βιάστηκαν μέσα στο κατάμεστο Κολοσσαίο από λεγεωνάριους και έπειτα άφησαν τα θηρία να τις κατασπαράξουν. Πολύ συχνά τις οδηγούσαν στην πορνεία όπου περνούσαν μερικούς μήνες με τις πιο φρικτές ταπεινώσεις, πριν τις σκοτώσουν. Χριστιανές παρθένες έριχναν επίσης στα κελιά των μονομάχων τελευταίο βράδυ πριν μπουν στην αρένα για να αγωνιστούν μέχρι θανάτου. Καμιά φορά εάν ο δικαστής ήταν επιεικής, έδινε διαταγή να οδηγηθεί η κοπέλα σε ένα δωμάτιο πίσω προκειμένου να βιαστεί και έπειτα την ξαναφέρναν αμέσως μπροστά του και τη ρωτούσε αν παρέμεινε χριστιανή, αφού είχε χάσει την αγνότητά της. Αν η κοπέλα απαντούσε καταφατικά, τότε την καταδίκαζε σε θάνατο. Τα φοβερά αυτά μαρτύρια δημιουργούσαν και μια ολόκληρη σειρά από φημολογούμενα θαύματα, όπως συνέβη στην Περπετούα, που όταν την έγδυναν μέσα στο δικαστήριο, τα μαλλιά της μάκρυναν αμέσως για να σκεπάσουν τη γύμνια τους, ή στην αγνή, που το κορμί της έγινε τόσο βαρύ ώστε στάθηκε αδύνατον να τη σηκώσουν για να την βάλουν στο κρεβάτι της διακόρευσης. Όλοι αυτοί οι νόμοι καταργήθηκαν από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο μετά το 325 μ.Χ., και όταν ο Μέγας Θεοδόσιος ανακήρυξε το Χριστιανισμό επίσημη θρησκεία του κράτους, οι παρθενομάρτυρες ονομάστηκαν Αγίες….

Θα προσπαθήσουμε λοιπόν με όσο το δυνατόν περισσότερη αντικειμενικότητα και φρονιμότητα να αμφισβητήσουμε ευθέως τους ισχυρισμούς του κειμένου. Πρώτα πρέπει να σχολιάσουμε την έλλειψη ιστορικών πηγών στο άρθρο, το οποίο παραπέμπει ως πηγή του το βιβλίο του Κυρίου Καμπουράκη. Η κριτική μας λοιπόν δεν θα περιοριστεί μόνο στα site που δημοσίευσαν το άρθρο αυτό αλλά και στο ίδιο το βιβλίο.

Στις 2 πρώτες εισαγωγικές παραγράφους του άρθρου ισχυρίζονται (με δόσεις υπερβολής) πως οι Χριστιανοί κυνηγήθηκαν όχι μόνο λόγω της διαφορετικής πίστης τους, αλλά και λόγω της πολιτικής υπόστασης του ίδιου του Χριστιανισμού. Ιστορικά αλλά και λογικά είναι, ένας πολύ σωστός συλλογισμός, καθώς οι Χριστιανοί (ιδίως από τον 3ο αιώνα μ.χ και μετά) αποτελούνταν από ανθρώπους χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων, που όμως λόγω των δεινών που περνούσαν (φτώχεια, βαρβαρικές εισβολές, πολιτική αστάθεια) ήταν επιρρεπείς σε εξεγέρσεις. Έτσι αποτελούσαν ένα ακόμα “αγκάθι” για την παραπαίουσα Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Στη συνέχεια όμως το κείμενο αναφέρει ότι

«ο τρόπος ζωής που επέλεγαν οι χριστιανοί, η εγκράτεια, η αγνότητα και η εγκαρτέρηση, ήταν εντελώς αντίθετος με την κρατούσα αντίληψη περί ζωής στην αυτοκρατορία, η οποία διαπνεόταν από το κυνήγι των απολαύσεων και της ηδονής…. Η ιδέα της αγνότητας και της διατήρησης της παρθενίας, ειδικά στις γυναίκες, ιδέα που εισήγαγε ο χριστιανισμός, φάνηκε στους Ρωμαίους εντελώς εξωφρενική στην αρχή και στη συνέχεια προκλητικά ανατρεπτική….»

Εντελώς άσχετη και ανιστόρητη επισήμανση. Προφανώς και οι Ρωμαίοι δεν δίσταζαν  να απολαμβάνουν τις ηδονές της ζωής σε όλες τις εκφάνσεις της αλλά παράλληλα θεωρούσαν, όπως και πάρα πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί, την Παρθενία, ως κάτι το ιερό.

Το καλύτερο παράδειγμα είναι οι Εστιάδες Παρθένες , με ιστορία εκατοντάδων ετών έως και τα τέλη περίπου της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η ιερότητα της Παρθενίας, προϋπήρχε και στον Ελλαδικό χώρο αλλά και στην ελληνική μυθολογία, με σημαντικότερο εκπρόσωπο την ίδια την Θεά Αθηνά.

Στη συνέχεια αναφέρεται πως η παρθενία των Χριστιανών είχε μειώσει τις γέννες και αυτό εξόργισε ακόμα περισσότερο τους αδίστακτους Ρωμαίους, οι οποίοι επιθυμούσαν να παίρνουν τα μικρά χριστιανόπουλα στον στρατό τους (ασχέτως εάν ο στρατός δεν ήταν με υποχρεωτική θητεία).

Πιο κάτω πάλι μαθαίνουμε ότι, επειδή στη Ρώμη απαγορευόταν η εκτέλεση ανήλικων ανθρώπων, οι  Ρωμαίοι έβρισκαν παραθυράκια στους νόμους τους προκειμένου να σφάξουν χριστιανούς.Μ’αυτόν τον τρόπο τα ανήλικα αγόρια τα έντυναν με τηβέννους για να μοιάζουν μεγαλύτερα και τα ανήλικα κορίτσια τα βίαζαν για να γίνουν γυναίκες. Έτσι σύμφωνα με το άρθρο βιάστηκαν πολλές Παρθένες οι οποίες “μαρτύρησαν” και ονομάστηκαν στη συνέχεια αγίες από την εκκλησία.

Ας μείνουμε σε αυτό το σημείο λοιπόν. Το συγκεκριμένο περιστατικό αναφέρεται ελάχιστα στις ιστορικές πηγές μας και στις ελάχιστες που υπάρχει 1ον κινείται στα όρια αλήθειας και μύθου και 2ον δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τους Χριστιανούς. Στην πραγματικότητα η έμπνευση της συγκεκριμένης “ιστορίας” προέρχεται από ένα ημιαληθινό γεγονός , όπου ο Αυτοκράτορας Τιβέριος (ο δεύτερος Αυτοκράτορας της Ρώμης) καταδίκασε τον συνωμότη Sejanus αλλά και τα παιδιά του σε θάνατο. Αλλά επειδή τα παιδιά του ήταν ανήλικα έγινε η προαναφερθείσα διαδικασία. Την κόρη λοιπόν του Sejanus πρώτα την πάντρεψαν και στη συνέχεια τη βίασαν δημοσίως, έτσι ώστε να υπάρχει απτή απόδειξη ότι ενηλικιώθηκε. Στο βιβλίο Dynasty: The Rise and Fall of the House of Caesar ο συγγραφέας τείνει προς την άποψη ότι το γεγονός αυτό ήταν αληθινό ενώ η επιστήμων Barbara Natalie Nagel τείνει προς την αντίθετη άποψη.

Παρόλα αυτά, έχουμε και μία σειρά από Χριστιανικές πηγές, οι οποίες δεν συμφωνούν καν στο συμπέρασμα που βγάζει το άρθρο και παράλληλα δεν μπορούν να θεωρηθούν ως αξιόπιστες ιστορικές πηγές καθώς δεν επιβεβαιώνονται πουθενά αλλού. Οι πηγές αυτές είναι ο Τερτυλιανός στον Απολογητικό του (Apologeticus pro Christianis) τον οποίο απευθύνει στον Μάρκο Αυρήλιο και στο κεφάλαιο 50 γράφει “ad lenonem potius quam ad leonem” που πολύ ελεύθερα μεταφράζεται “(Οι Χριστιανές γυναίκες) που καταδικάζονται να πάνε στα πορνεία με τους άνδρες παρά να τις φάνε τα λιοντάρια”. Όπως επίσης και στα συναξάρια όπου μία χριστιανή ονόματι Διονυσία , αφού καταδικάστηκε σε βιασμό μέχρι θανάτου, ένας Άγγελος ήρθε και την έσωσε από την αρένα. Κάτι τέτοιες ιστορίες πάντοτε ανεπιβεβαίωτες από άλλες ανεξάρτητες πηγές, έδωσαν έμπνευση για τις ιστορίες της Αγίας Αγνής και της Αγίας Περπετούας. Λόγω έλλειψης περαιτέρω πηγών δεν μπορούμε να καταρρίψουμε τους συγκεκριμένους ισχυρισμούς αλλά ούτε και να τους επιβεβαιώσουμε και αυτό δικαιολογεί την επιλογή μας να τοποθετήσουμε αυτό το άρθρο μας στην κατηγορία των “Ανεπιβεβαίωτων”.

Επιπρόσθετα το αρχικό κείμενο αναφέρει ότι, μετά τον Διοκλητιανό , ο Νέρων, ο Μαξιμιανός κι ο Μαξιμίνος θέσπισαν τον δημόσιο βιασμό ως κανονική ποινή. Ασχέτως που ότι ο Νέρων έζησε 300 χρόνια πριν, κανένας από τους παραπάνω αυτοκράτορες δεν θέσπισε ποτέ τέτοιον νόμο και γενικά ποτέ δεν υπήρξε τέτοιος νόμος καθώς ο βιασμός σε όλη τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας θεωρούταν τεράστιο έγκλημα και τιμωρούταν με θάνατο όποιος τον διέπραττε.

Πιο κάτω πάλι εμφανίζεται ένας νέος αυτοκράτορας της Ρώμης, ο Μαξιμιλιανός, που όπως φαίνεται την ύπαρξή του γνωρίζουν μόνο οι αρθρογράφοι του συγκεκριμένου κειμένου και υποστηρίζουν μάλιστα ότι βίαζε παρθένες και 600 από αυτές τις έριξε στο Κολοσσαίο για να τις βιάσουν οι Λεγεωνάριοί του. Ασχέτως ότι δεν επιτρεπόταν από νόμο να βιαστεί γυναίκα που ήταν Ρωμαία Πολίτης. Ακόμα κι ο βιασμός ενός δούλου μπορούσε να τιμωρηθεί , καθώς θιγόταν η προσωπική περιουσία του Αφέντη του.

Τέλος το κείμενο υποστηρίζει πως με την έλευση του Μέγα Κωνσταντίνου όλοι οι παραπάνω απάνθρωποι νόμοι καταργήθηκαν και έτσι όλοι έζησαν μετά χαρούμενοι και ελεύθεροι. Αλλά στην πραγματικότητα ο Κωνσταντίνος δεν κατάργησε τον δημόσιο βιασμό απλά τον αναθεώρησε ως Δημόσιο έγκλημα. Πιο συγκεκριμένα αποφάσισε ότι εάν η γυναίκα που κλεβόταν και βιαζόταν από κάποιον, δεν φώναζε με όλη της τη δύναμη και δεν κατάφερνε να γλιτώσει, σήμαινε πως ήθελε να βιαστεί και με λίγα λόγια τιμωρούνταν σε όλη της την ζωή για αυτό και αν παντρευόταν στο μέλλον ο γάμος της δεν θα ήταν νόμιμος.

Συμπερασματικά λοιπόν, για ευνόητους λόγους όπως είπαμε και πριν, το κείμενο αυτό δεν καταρρίπτεται ολοκληρωτικά. Ένα κείμενο όμως, γεμάτο ανακρίβειες, χωρίς ιστορικές και ανεξάρτητες πηγές, εμπλουτισμένο με εμπάθεια και συναισθηματισμούς. Παρόλα αυτά αποτέλεσε τον κινητήριο μοχλό για να γράψουμε κι εμείς ένα αντίστοιχο άρθρο, το οποίο ελπίζουμε οι αναγνώστες μας αλλά και οι υπόλοιποι να το εκλάβουν ως μια φιλική κριτική.

Ευχαριστούμε θερμά φίλους και γνωστούς που βοήθησαν στην παροχή πληροφοριών για τη συγγραφή του συγκεκριμένου κειμένου.