Μεγάλες ενημερωτικές ιστοσελίδες αναπαράγουν προβλέψεις “μάντισσας” για Πούτιν και Τράμπ

Μέσα από την ενασχόλησή μας με ψευδείς ειδήσεις και hoaxes, έχουμε παρατηρήσει μια τάση απαξίωσης της ποιότητας ενημέρωσης ακόμη και από φαινομενικά “αξιόπιστες” ιστοσελίδες. Δεν αποτελεί έκπληξη επομένως, όταν μερικά από τα μεγαλύτερα ενημερωτικά σάιτ της χώρας μας, αναπαράγουν περιεχόμενο που μέχρι πρότινος συναντούσαμε σε ιστολόγια β’ και γ’ διαλογής.

Το τελευταίο “κρούσμα” έχει να κάνει με τις “προβλέψεις” μιας Βουλγάρας μάντισσας που απεβίωσε το 1996, και υποτίθεται πως έδωσε ακριβείς πληροφορίες για το τι θα συμβεί το 2019. Στο skai.gr, cnn.gr, thetoc.gr, iefimerida.gr, eleftherostypos.gr, enikos.gr, protothema.gr κτλ, μαθαίνουμε -μεταξύ άλλων- πως το 2019, “…ο Ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν θα αντιμετωπίσει μια απόπειρα δολοφονίας από κάποιον που βρίσκεται εντός της ομάδας ασφαλείας του, ενώ ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, θα χάσει την ακοή του και θα υποστεί εγκεφαλική βλάβη λόγω μια μυστηριώδους ασθένειας“.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή

Η Baba Vanga (μτφ: Γιαγιά Βάνγκα) γεννήθηκε το 1911 και πέθανε το 1996 στην Βουλγαρία. Από μικρή ηλικία τυφλώθηκε και ήταν σχεδόν αγράμματη. Στην πορεία της ζωής της απέκτησε φήμη ως “μάντισσα”. Σήμερα, εξακολουθεί να είναι αρκετά δημοφιλής, ειδικά στη Βουλγαρία και τη Ρωσία.

Σχεδόν κάθε χρόνο τέτοια εποχή, εμφανίζονται δεκάδες άρθρα στο διαδίκτυο αναφορικά με τις “προβλέψεις” της Baba Vanga για το έτος που έρχεται. Κάπως έτσι και πέρυσι, είχαμε καταρρίψει ισχυρισμούς για τις προβλέψεις της για το 2018. Εξυπακούεται πως οι περσινές “προβλέψεις” για την Κίνα και την ανακάλυψη μιας νέας μορφής ενέργειας στον πλανήτη Αφροδίτη, ουδέποτε εκπληρώθηκαν.

Σήμερα κυκλοφορούν δεκάδες λίστες με υποτιθέμενες προβλέψεις της γερόντισσας, αλλά ως πιο κοντινή σε αυτά που υποτίθεται πως έχει πει, είναι αυτή που υπάρχει στην ρωσική ιστοσελίδα vanga.ru. Μια ακόμη λίστα, αρκετά διαφοροποιημένη, μπορείτε να βρείτε εδώ.

Εκεί θα διαπιστώσουμε πως στις “προβλέψεις” της, δεν υπάρχει καμία αναφορά ή έστω υπόνοια για κάτι που θα συμβεί στο Ντόναλντ Τραμπ και τον Βλαντιμίρ Πούτιν το 2019 (δείτε τις σχετικές “προβλέψεις” εδώ και εδώ). Εξάλλου κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο, δεδομένου πως η Vanga πέθανε το 1996 (κάτι που παραδόξως αναφέρουν και τα άρθρα που εξετάζουμε), πολύ πριν οι δυο ηγέτες βρεθούν στις θέσεις που κατέχουν σήμερα.

Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει πουθενά γραμμένη “προφητεία” της Vanga που να αναφέρεται στο 2019 και στους Πούτιν και Τραμπ και όλα ξεκίνησαν από δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών, σε ξένες tabloid.

Πώς ξεκίνησαν όλα;

Όπως συνηθίζεται όλο και συχνότερα το τελευταίο διάστημα, αναξιόπιστα δημοσιεύματα σκανδαλοθηρικών ιστοσελίδων του εξωτερικού, όπως η Mirror, και η Daily Mail, αναπαράγονται τακτικά από ελληνικές ενημερωτικές ιστοσελίδες.

Πριν από αυτά τα ξένα δημοσιεύματα που κυκλοφορούν μόλις τον τελευταίο μήνα, δεν υπάρχουν “προβλέψεις” της Vanga για το 2019. Η αρχαιότερη αναφορά που βρήκαμε σχετικά με τις “προβλέψεις” για Πούτιν και Τραμπ, αφορά βίντεο στο Youtube με ημερομηνία 17 Οκτωβρίου 2018.

“Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η μάντισσα είχε προβλέψει το brexit, την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, αλλά και την άνοδο του ISIS”

Για να προσδώσουν αξιοπιστία στα λεγόμενα της Vanga, οι ελληνικές ενημερωτικές ιστοσελίδες ισχυρίζονται πως “…είχε προβλέψει το brexit, την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, αλλά και την άνοδο του ISIS“.

Φυσικά κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Πρόκειται για ένα κλασικό παράδειγμα confirmation bias, ή προκατάληψη επιβεβαίωσης. Η Vanga υποτίθεται ότι κάποια στιγμή αναφέρθηκε σε μεταλλικά πουλιά που θα επιτεθούν στους Αμερικανούς. Όσον αφορά τον ISIS, η μόνη αναφορά που θα μπορούσε να θεωρηθεί σχετική, είναι αυτή για το 2011 και την επίθεση των μουσουλμάνων στη κατεστραμμένη από το πόλεμο Ευρώπη. Αναφορικά με το Brexit, η μόνη (ανεπιβεβαίωτη) “πρόβλεψη” ήταν πως η “Ευρώπη θα πάψει να υπαρχει”, κάτι που μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως και να “ταιριάξει” σε πολλές περιπτώσεις.

Ακόμη και αν είπε όλα τα ανωτέρω, δεν έχουμε καμία αρχική πηγή για επιβεβαίωση. Αυτό που έχουμε όμως είναι την τάση των ατόμων να συσχετίζουν δύο άσχετα μεταξύ τους συμβάντα (π.χ σύμπτωση), επειδή μία πεποίθηση, μία προσδοκία, ή μία υπόθεση απαιτεί κάποιον συσχετισμό. Με πολύ απλά λόγια, αν δούμε αυτές τις «προφητείες» με περισσότερη γενικολογία, θα διαπιστώσουμε ότι «βγαίνουν», αν έχουμε πειστεί πως είναι αληθινές.

Συμπερασματικά, θα πρέπει να μας προβληματίσει το γεγονός πως ενημερωτικές ιστοσελίδες που θέλουν να αποκαλούνται “αξιόπιστες”, αναδημοσιεύουν συνομωσιολογικό περιεχόμενο ξένων tabloid, δίχως τον παραμικρό έλεγχο, κάτι που μέχρι πριν λίγο καιρό, βλέπαμε μόνο σε αναξιόπιστα μπλογκς.