Όχι, ένα ποτήρι κόκκινο κρασί ΔΕΝ ισούται με μια ώρα στο γυμναστήριο

Πρόσφατα κυκλοφόρησε ξανά ένα παραπλανητικό δημοσίευμα το οποίο κάνει τον ισχυρισμό πως η κατανάλωση ενός ποτηριού κρασιού έχει την ίδια επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό με μια ώρα γυμναστικής. Ο εν λόγω ισχυρισμός ωστόσο αποτελεί διαστρέβλωση των σχετικών επιστημονικών δεδομένων.

Η συγκεκριμένη είδηση κυκλοφορεί σε ξένα και εγχώρια μέσα ενημέρωσης από το 2015 με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Huffington Post. [πηγή]

Πρόσφατα το θέμα κυκλοφόρησε και πάλι στην ελληνική πλευρά του διαδικτύου με αρχική πηγή το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων. [πηγή]

Την είδηση του ΑΠΕ αναπαρήγαγαν ελληνικές σελίδες ενημέρωσης όπως η kathimerini.gr, το news247.gr, tribune.gr, protothema.gr, in.gr, athensvoice.gr και πολλές άλλες.

Την “είδηση” την είδαμε και σε τηλεοπτικό κανάλι.

Το ΑΠΕ χρησιμοποίησε ως πηγή τις δύο Ιταλικές ιστοσελίδες Χtrawine και Il Messaggero. Συγκεκριμένα το Xtrawine, μια σελίδα η οποία δημοσιεύει άρθρα περί κρασιού έκανε την αρχική δημοσίευση την οποία χρησιμοποίησε ως πηγή το Il Messaggero. [πηγή 1][πηγή 2]

Περνώντας στο κομμάτι ανάλυσης των ίδιων των άρθρων, αρχικά πρέπει να τονίσουμε ότι η μελέτη που αναφέρεται σε όλα τα δημοσιεύματα σχετικά με τη ρεσβερατρόλη δεν βγήκε πρόσφατα. Πρόκειται για μια έρευνα η οποία εκδόθηκε το 2012 στο περιοδικό “The Journal of Physiology” με το τίτλο “Improvements in skeletal muscle strength and cardiac function induced by resveratrol during exercise training contribute to enhanced exercise performance in rats”. [πηγή]

Οι ερευνητές ασχολήθηκαν με τη δράση της χημικής ουσίας ρεσβερατρόλης, μιας φαινόλης (ομάδα χημικών ενώσεων η οποία περιλαμβάνει μια υδροξυλομάδα, -OH, η οποία ενώνεται απευθείας με βενζολικό δακτύλιο), η οποία παράγεται από πολλά φυτά ως μέρος ενός αμυντικού μηχανισμού απέναντι στους τραυματισμούς ή τις επιθέσεις παθογόνων μικροοργανισμών όπως βακτήρια ή μύκητες. [πηγή]

Μια από τις πηγές ρεσβερατρόλης είναι η φλούδα των σταφυλιών γεγονός που μας οδηγεί και στις αναφορές που γίνονται στην επίμαχη έρευνα σχετικά με την ουσία. Σύμφωνα με τα ελληνικά δημοσιεύματα:

Τα δημοσιεύματα αναφέρουν:
“Αν βαριέστε να γυμναστείτε και θέλετε να χάσετε κιλά ή απλά δεν έχετε χρόνο για να πάτε στο γυμναστήριο, χαλαρώστε… Ανοίξτε ένα κόκκινο κρασί και απολαύστε ένα ποτηράκι. Όσο κι αν και ακούγεται απίστευτο, το κόκκινο κρασί μπορεί να αντικαταστήσει την άθληση. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει μελέτη Καναδών επιστημόνων, σύμφωνα με την οποία ένα ποτήρι κόκκινο κρασί ισούται με μία ώρα στο γυμναστήριο.“

Υπάρχουν δυο βασικά προβλήματα με αυτό το «πόρισμα». Αρχικά, δεν αναφέρεται τίποτα τέτοιο στην έρευνα. Η εν λόγω μελέτη, καθώς και η πλειονότητα των ερευνών σχετικά με τη ρεσβερατρόλη μέχρι τώρα, έχουν διεξαχθεί σε ποντίκια όχι σε ανθρώπους.
[πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3]

Επιπλέον στο πλαίσιο της μελέτης δεν χρησιμοποιήθηκε κόκκινο κρασί αλλά ρεσβερατρόλη ως συμπλήρωμα διατροφής. Αυτή η διάκριση είναι αρκετά σημαντική καθώς σύμφωνα με έναν από τους συμμετέχοντες της έρευνας, τον Jason Dycke, για να πάρουμε την ίδια ποσότητα ρεσβερατρόλης με τα πειραματόζωα της έρευνας πρέπει να πίνουμε μεταξύ 100-1000 μπουκάλια κρασί την ημέρα. [πηγή]

Ένα ακόμα σημαντικό σημείο είναι πως στη μελέτη δεν είχαμε σύγκριση μεταξύ ποντικών που αθλούνταν, αλλά δεν έπαιρναν την ουσία, και ποντικών που δεν αθλούνταν και έπαιρναν την ουσία. Όλα τα πειραματόζωα της έρευνας αθλούνταν και σε κάποια δόθηκε συμπληρωματικά ρεσβερατρόλη. Με απλά λόγια τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν τη δράση συμπληρώματος ρεσβερατρόλης σε πειραματόζωα εκ των οποίων όλα είχαν σταθερή άσκηση. Κατά συνέπεια ακόμα και αν προσπαθούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τα δεδομένα της για να κάνουμε γενικεύσεις σε ανθρώπους η μελέτη δε θα μας βοηθούσε.

Στα δημοσιεύματα που κυκλοφορούν διαβάζουμε επίσης τα εξής:
“Η νέα έρευνα του Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα έρχεται να ενισχύσει την αντίστοιχη μελέτη του Χάρβαρντ στις ΗΠΑ, που επίσης επισημαίνει πως ένα βραδινό ποτηράκι κόκκινο κρασί μπορεί να βοηθήσει στη μείωση βάρους. Σύμφωνα με τη δική του έκθεση το αμερικανικό πανεπιστήμιο υποστηρίζει πως μπορεί κάποιος να αποτρέψει έως και 70% την αύξηση του βάρος του εάν καταναλώνει δύο ποτήρια κόκκινο κρασί την ημέρα. Όμως για να πετύχει κάποιος τα βέλτιστα αποτελέσματα θα πρέπει η κατανάλωση να γίνεται το βράδυ—αντίθετα δεν λειτουργεί όταν κάποιος πίνει το κρασάκι του με το μεσημεριανό του γεύμα.”

Η μελέτη του Harvard στην οποία γίνεται αναφορά δημοσιεύτηκε το 2010 στο περιοδικό “JAMA Internal Medicine” με τίτλο “Alcohol Consumption, Weight Gain, and Risk of Becoming Overweight in Middle-aged and Older Women“. [πηγή]

Στη μελέτη δεν γίνεται καμία διάκριση μεταξύ κρασιού, μπύρας ή άλλων αλκοολούχων ποτών. Εξετάζεται απλά η σχέση κατανάλωσης αλκοόλ με το ρίσκο να γίνει μια γυναίκα υπέρβαρη ή παχύσαρκη. Τα συμπεράσματα της μελέτης ήταν τα εξής:

Συγκριτικά με γυναίκες που δεν κατανάλωναν αλκοόλ, αυτές οι οποίες είχαν κανονικό βάρος και κατανάλωναν ελάχιστη προς μέτρια ποσότητα αλκοόλ κέρδιζαν λιγότερο βάρος και είχαν χαμηλότερο ρίσκο να γίνουν υπέρβαρες και/ή παχύσαρκες στο πλαίσιο των 12.9 ετών που κράτησε η περίοδος παρακολούθησης.

Εν ολίγοις δεν μιλάμε για ένα ποτήρι κρασί πριν τον ύπνο το οποίο βοηθάει να χάσουμε βάρος. Η μελέτη που επικαλούνται τα σχετικά δημοσιεύματα έγινε μόνο σε γυναίκες, δεν έκανε διάκριση στο τύπο αλκοολούχου ποτού και δεν έδειξε ότι οι γυναίκες που έπιναν αλκοόλ έχασαν κιλά. Όλες οι συμμετέχουσες πήραν κιλά και απλά αυτές που έπιναν αλκοόλ πήραν ελαφρώς λιγότερα.

Εδώ πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι η συγκεκριμένη μελέτη ήταν του τύπου “perspective cohort study”. Μελέτες αυτού του τύπου εξετάζουν συνδέσεις μεταξύ συγκεκριμένων παραγόντων και συνεπώς η συγκεκριμένη δε μπορεί να μας πει αν η κατανάλωση αλκοόλ προκαλεί άμεσα την προαναφερθείσα επίδραση στο βάρος.

Ορισμένοι επιπλέον περιορισμοί της μελέτης ήταν ότι οι συμμετέχουσες έκαναν από μόνες τους μέτρηση κιλών και καταγραφή τού πόσο αλκοόλ κατανάλωναν, επομένως δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για την ακρίβεια των δεδομένων καθώς οι μετρήσεις δεν έγιναν σε ελεγχόμενο περιβάλλον.

Επίσης το ερωτηματολόγιο δεν έκανε διάκριση για τις συνήθειες κατανάλωσης αλκοόλ, δηλαδή αν μια γυναίκα έπινε σποραδικά μέσα σε μια εβδομάδα ή αν έπινε την ποσότητα αλκοόλ που ανέφερε μέσα σε μια ημέρα, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα καθώς διαφορετικές μορφές κατανάλωσης επηρεάζουν διαφορετικά τον μεταβολισμό.

Οι γυναίκες που εξετάστηκαν ήταν συγκεκριμένης εθνικότητας και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης γεγονός που αποκλείει μεγάλο μέρος του πληθυσμού και συνεπώς δεν αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα για εξαγωγή συμπερασμάτων για το σύνολο του πληθυσμού.

Αυτοί είναι ενδεικτικά μερικοί εκ των περιορισμών της εν λόγω μελέτης γεγονός που μας δείχνει ότι, πέραν του γεγονότος ότι η έρευνα αφορά μόνο γυναίκες, ακόμα και για τις γυναίκες τα δεδομένα δεν είναι ιδιαίτερα αξιόπιστα για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.

Τα δημοσιεύματα αναφέρουν παρακάτω:
“Η ρεσβερατρόλη αποτελεί αντικείμενο πολλών μελετών, ακόμη και από την αμερικανική διαστημική εταιρεία NASA που στέλνει το κόκκινο κρασί έως και τον Άρη.

Δεδομένου ότι σε κάποιο μελλοντικό ταξίδι στον κόκκινο πλανήτη, οι αστροναύτες θα πρέπει να μείνουν «στάσιμοι» μέσα στο διαστημόπλοιο για περίπου εννέα μήνες (τόσο εκτιμάται ότι χρειάζεται για να καλυφθεί η απόσταση των 57 εκατ. χλμ από τη Γη), η NASA μελετά τρόπους για να μην απωλέσουν μυϊκή μάζα και δύναμη. Η παραμονή σε συνθήκες απουσίας βαρύτητας αδυνατίζουν μυς και οστά και όπως προκύπτει από έρευνα του Beth Israel Deaconess Medical Center για τη NASA, σε τρεις εβδομάδες στο διάστημα ένας αστροναύτης χάνει το ένα τρίτο του βάρους του. Συνεπώς η σωστή διατροφική αγωγή είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την μακρά αποστολή στον Άρη, δεδομένου ότι δεν θα έχουν τις ίδιες δυνατότητες τροφοδοσίας τους, όπως συμβαίνει στις πολύμηνες διαμονές ανθρώπων στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.

Η δοκιμή σε ινδικά χοιρίδια σε συνθήκες μη βαρύτητας απέδειξαν πως χάρη στη ρεσβερατρόλη η ομάδα των χοιριδίων που είχαν λάβει την ουσία αυτή διατήρησαν τους μυς και τις κινήσεις τους στα πόδια, σε αντίθεση με όσα είχαν υποβληθεί σε δίαιτα χωρίς την πρόσληψή της.“

Το συγκεκριμένο κομμάτι των δημοσιευμάτων είναι πρακτικά σωστό αν εξαιρέσουμε το σημείο “Η ρεσβερατρόλη αποτελεί αντικείμενο πολλών μελετών, ακόμη και από την αμερικανική διαστημική εταιρεία NASA που στέλνει το κόκκινο κρασί έως και τον Άρη“.

Αυτή η φράση αφήνει να εννοηθεί ότι η μελέτη που έγινε για λογαριασμό της NASA αξιοποίησε κόκκινο κρασί ως πηγή ρεσβερατρόλης, πηγή την οποία σκοπεύει να αξιοποιήσει και η διαστημική υπηρεσία. Η συγκεκριμένη μελέτη με τίτλο “A Moderate Daily Dose of Resveratrol Mitigates Muscle Deconditioning in a Martian Gravity Analog” δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Frontiers in Psychology” τον Ιούλιο του 2019. [πηγή]

Όπως οι προηγούμενες μελέτες που εξετάσαμε έτσι και η συγκεκριμένη εξέτασε την επίδραση συμπληρωμάτων διατροφής τα οποία περιέχουν ρεσβερατρόλη σε υψηλές συγκεντρώσεις στην απώλεια μυικής μάζας. Οι δοκιμές έγινες σε πειραματόζωα τα οποία βρέθηκαν σε συνθήκες οι οποίες προσομοιάζουν αυτές του πλανήτη Άρη. Δεν χρησιμοποιήθηκε λοιπόν κρασί για χορήγηση ρεσβερατρόλης και φυσικά δεν έστειλε κρασί η Nasa στον πλανήτη Άρη. Αυτή η διάκριση είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς ο ισχυρισμός ότι ένας άνθρωπος μπορείς να έχει τις αναφερόμενες θετικές επιδράσεις από τη κατανάλωση κρασιού αποτελεί, όπως είπαμε ήδη, ξεκάθαρη διαστρέβλωση των στοιχείων.

Εν κατακλείδι λοιπόν, ο ισχυρισμός ότι ένα ποτήρι κρασί ισοδυναμεί με μια ώρα στα γυμναστήριο για τους ανθρώπους αποτελεί επιστημονικά ατεκμηρίωτη δήλωση και παραποιεί τις σχετικές μελέτες οι οποίες έχουν εξετάσει την επίδραση μιας συγκεκριμένης ουσίας, που τυχαίνει να περιέχει και το κρασί, στο μεταβολισμό πειραματόζωων.