Ο HIV ΔΕΝ μεταδίδεται πιο εύκολα από τον νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2

Σύμφωνα με δηλώσεις της καθηγήτριας λοιμωξιολογίας του ΕΚΠΑ, Ελένης Γιαμαρέλλου, σε ραδιοφωνικό σταθμό, το “AIDS” μεταδίδεται πιο εύκολα από τον νέο κορωνοϊό μέσω κοινής χρήσης σκεύους στην εκκλησία. Ο εν λόγω ισχυρισμός αποτελεί σημαντική παραπληροφόρηση.

Τι ισχύει

Αρχικά πρέπει να τονίσουμε ότι το AIDS είναι η ασθένεια όχι ο ιός, επομένως η σωστή φράση στο πλαίσιο της εν λόγω δήλωσης θα ήταν “ο ιός HIV μεταδίδεται πιο εύκολα από τον SARS-CoV-2”.

Όσον αφορά το ζήτημα περί ευκολότερης μετάδοσης του HIV μέσω κοινής χρήσης σκευών όπως συμβαίνει στη Θεία Κοινωνία, τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα. Σύμφωνα και με το Κέντρο Ελέγχου των ΗΠΑ (CDC) ο μόνος τρόπος να κολλήσουμε HIV από κοινή χρήση σκεύους με φορέα του HIV είναι μέσω πληγής στο στόμα του φορέα η οποία θα μεταφέρει αίμα στο σκεύος. Η πιθανότητα ωστόσο μετάδοσης με αυτό το τρόπο είναι ιδιαίτερα μικρή. [πηγή]

Στο πλαίσιο εξέτασης του κατά πόσο ο HIV είναι πιο εύκολο να μεταδοθεί από τον SARS-CoV-2 εν γένει η απάντηση είναι πιο σύνθετη.

Ο υπολογισμός των ανθρώπων που μπορούν να κολλήσουν μια ασθένεια από μια συγκεκριμένη πηγή (έναν άνθρωπο που φέρει τον εκάστοτε μικροοργανισμό) γίνεται στην επιδημιολογία με χρήση του “βασικού αριθμού αναπαραγωγής” τον οποίο συμβολίζουμε ως “R0” (μέσος αριθμός ατόμων που αναμένεται να μολύνει ένας μόνο ασθενής).

Για παράδειγμα η ιλαρά έχει R0 14-18 το οποίο σημαίνει πως 14-18 άτομα αναμένεται να προσβληθούν από την επαφή με ένα άτομο που φέρει τον ιό, το κοινό κρυολόγημα έχει R0 1.3 περίπου και ο HIV έχει R0 περίπου 2-5. Ο SARS-CoV-2 έχει υπολογιστεί πως έχει R0 1.4-2.5 με ορισμένες μελέτες να κάνουν αναφορά σε R0 μέχρι 3.5. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3][πηγή 4]

Μια πηγή σύγχυσης σχετικά με την ικανότητα μετάδοσης του HIV σε σχέση με τον SARS-CoV-2 είναι το παρακάτω γράφημα το οποίο όμως δείχνει το R0 για τον HIV σε μια συγκεκριμένη περιοχή και για το 2006.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε ότι ο βασικός αριθμός αναπαραγωγής δεν είναι ένα στατικό νούμερο αλλά επηρεάζεται και μπορεί να μεταβληθεί βάσει αρκετών παραγόντων, ένας εκ των οποίων είναι και μια πιθανή μετάλλαξη του υπό εξέταση ιού. Ωστόσο, όταν χρησιμοποιείται σωστά, μπορεί να μας βοηθήσει να υπολογίσουμε πόσο εύκολο είναι να μεταδοθεί ένας ιός σε μια δεδομένη χρονική περίοδο. [πηγή]

Τρεις παράμετροι που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό του R0 είναι:

α) Η μολυσματική περίοδος, δηλαδή για πόσο διάστημα μπορεί κάποιος να μεταφέρει τον εκάστοτε ιό σε άλλον άνθρωπο,

β) Ο ρυθμός επαφής, δηλαδή σε τι βαθμό αλληλεπιδρά με άλλους ανθρώπους ένα άτομο που φέρει τον εκάστοτε ιό,

γ) Η μέθοδος μετάδοσης.

Στο πλαίσιο της εν λόγω ανάλυσης θα εστιάσουμε στο τρίτο σημείο. Η μέθοδος μετάδοσης μας λέει ότι οι ασθένειες που μεταδίδονται πιο γρήγορα και εύκολα είναι αυτές οι οποίες μεταφέρονται με τον αέρα, όπως για παράδειγμα η γρίπη και η ιλαρά καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις δε χρειάζεται άμεση σωματική επαφή για μετάδοση.

Εν αντιθέσει, ασθένειες οι οποίες μεταδίδονται μέσω σωματικών υγρών, όπως ο HIV, χρειάζονται σωματική επαφή και συνεπώς είναι αρκετά δύσκολο να μεταδοθούν, ειδικά στις σύγχρονες δυτικές κοινωνικές όπου υπάρχει και επαρκής ενημέρωση και ελεύθερα διαθέσιμα εργαλεία πρόληψης.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η περίπτωση μεταφοράς ανθρώπων στο τρένο. Ένας φορέας του HIV που θα επιβιβαστεί σε ένα τρένο και θα ταξιδέψει με αυτό, δεν πρόκειται να μεταδώσει τον ιό σε άλλο άτομο/α. Ένας φορέας/ασθενής του SARS-CoV-2, θα μεταδώσει τον ιό σε 1,4 έως 3,5 άτομα.

Αυτό συμβαίνει διότι ο SARS-CoV-2, σε αντίθεση με τον HIV, μπορεί να μεταδοθεί απευθείας μέσω σταγονιδίων προερχόμενων από το φτάρνισμα και το βήξιμο τα οποία εισέρχονται μέσω στόματος ή μύτης σε άλλο άτομο ή “εμμέσως” καθώς τα σταγονίδια αυτά μπορούν να μείνουν σε επιφάνειες με τις οποίες μπορεί να έρθει σε επαφή ένα υγιές άτομο, και κατόπιν να ακουμπήσει το στόμα, μύτη ή μάτια του.

Αντιθέτως, ο HIV δεν μεταδίδεται με κανέναν από τους προαναφερόμενους τρόπους, αλλά κατά κανόνα μέσω σεξουαλικής επαφής άνευ προφύλαξης, απ’ όπου προκύπτει ο βασικός αριθμός αναπαραγωγής 2-5. Συνεπώς, παρά το γεγονός πως ο HIV έχει φαινομενικά μεγαλύτερο βασικό αριθμό αναπαραγωγής από τον SARS-CoV-2, στη πράξη ο δεύτερος είναι πολύ πιο μεταδοτικός εξαιτίας του τρόπου μετάδοσης.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε ότι μεγαλύτερο R0 δε σημαίνει πάντα ότι μια ασθένεια είναι πιο επικίνδυνη. Το κοινό κρυολόγημα, όπως αναφέραμε, έχει R0 περίπου 1.3 κι όμως μεταδίδεται σε εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο ενώ ο SARS έχει R0 περίπου 2-5 και μεταδίδεται σε 8,000 ανθρώπους το χρόνο. Αυτός ο αριθμός είναι ένα μέτρο της πιθανότητας να μεταδοθεί ένας μικροοργανισμός, δεν εγγυάται ότι αυτό θα συμβεί.

Εν κατακλείδι η δήλωση πως “ο HIV μεταδίδεται πιο εύκολα από τον SARS-CoV-2 μέσω κοινής χρήσης σκεύους στην εκκλησία” δεν φαίνεται να στηρίζεται με βάση τα στοιχεία, και στην πράξη δεν ισχύει.