Fake news η «Έκθεση – βόμβα από το Υπ. Εσωτερικών της Γερμανίας» για υπερεκτίμηση του κορωνοϊού

Δημοσιεύματα που κυκλοφόρησαν στον ελληνικό και ξένο τύπο κάνουν λόγο για “διαρροή απόρρητης έκθεσης” του Γερμανικού Υπουργείου Εσωτερικών, σύμφωνα με την οποία, τα μέτρα ενάντια στον νέο κορωνοϊό ήταν υπερβολικά. Ωστόσο η εν λόγω “απόρρητη έκθεση του Γερμανικού Υπουργείου Εσωτερικών” ήταν στη πραγματικότητα ένα κείμενο το οποίο περιείχε τις προσωπικές απόψεις υπαλλήλου του Υπουργείου.

Παραδείγματα: dimokratianews.gr, bankingnews.gr, aftodioikisi.gr, ellinotourkika.gr, verginanews.gr, thefaq.gr, koutipandoras.gr

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, ο Stephan Kohn, υπάλληλος στο Υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας και μέλος στην ομάδα ΚΜ4, δημοσιοποίησε μία απόρρητη “έκθεση 93 σελίδων με τίτλο Ανάλυση διαχείρισης της κρίσης, την οποία εκπόνησαν με εντολές του γερμανικού υπουργείου Εσωτερικών πανεπιστήμια της χώρας και επιστήμονες”. Σε αυτή αναφέρεται ότι “η επικινδυνότητα της Covid-19 υπερεκτιμήθηκε, καθώς σε καμιά στιγμή της πορείας εξάπλωσης της ο κίνδυνος δεν ξεπέρασε τα φυσιολογικά επίπεδα”.

Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας “Δημοκρατία”.

Η “απόρρητη έκθεση” συντάχθηκε από υπάλληλο 

Η “απόρρητη έκθεση” είναι ένα κείμενο που συνέταξε και κοινοποίησε ο Stephan Kohn στις αρχές Μαΐου. Η “έκθεση” αμφισβητεί τις αποφάσεις που πάρθηκαν για το lockdown και τα δεδομένα που παρέχει το Ινστιτούτο Robert Koch, βάση των οποίων χαράσσει την πολιτική της η γερμανική κυβέρνηση. Το περιστατικό έλαβε μεγάλες διαστάσεις καθώς χρησιμοποιήθηκε το επιστολόχαρτο του Υπουργείου και διαμοιράστηκε από τα επίσημα κανάλια του.

Αναλυτικά, στις 8 Μαΐου 2020 ο Stephan Kohn έστειλε δυο email με θέμα “Αποτελέσματα της εσωτερικής αξιολόγησης της διαχείρισης της κρίσης με τον κορωνοϊό”.

Επισυναπτόμενα υπήρχαν δύο αρχεία. Στο ένα αρχείο 83 σελίδων παρουσιάζεται η υποτιθέμενη “απόρρητη μελέτη” που έκανε η εν λόγω ομάδα και στο δεύτερο υπάρχουν κάποιες παρατηρήσεις για το θέμα (έκταση 9 σελίδες).

Η πρώτη σελίδα της “απόρρητης μελέτης”

Η ανακοίνωση του Υπουργείου και η επίσημη μελέτη για τη διαχείριση της πανδημίας

Στην ανακοίνωση που εξέδωσε το Υπουργείο Εσωτερικών στις 10 Μαΐου 2020, τονίζει ότι πρόκειται για προσωπικές απόψεις του υπαλλήλου και οι αναλύσεις που υπάρχουν στο έγγραφο έγιναν χωρίς την ανάθεση και την εξουσιοδότηση του Υπουργείου. Ακόμη, αναφέρεται ότι πράγματι ο υπάλληλος χρησιμοποίησε το επιστολόχαρτο και τα επίσημα κανάλια επικοινωνίας του Υπουργείου για να κοινοποιήσει τις απόψεις του και να τις κάνει ευρέως γνωστές. Το περιστατικό απασχόλησε μεγάλα μέσα της χώρας όπως η Deutsche Welle (DW) και το Spiegel. Λόγω του περιστατικού το Υπουργείο έθεσε τον υπάλληλο σε διαθεσιμότητα.

Τα ελληνικά δημοσιεύματα αναφέρουν ότι:

“Αρχικά, η κυβέρνηση προσπάθησε να απορρίψει την έκθεση ως «έργο ενός υπαλλήλου», και το περιεχόμενό της ως «τη δική του γνώμη». Ωστόσο, οι συντάκτες της έκθεσης εξέδωσαν ήδη κοινό δελτίο τύπου ήδη στις 11 Μαΐου, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι αγνόησε τις συμβουλές εμπειρογνωμόνων και ζήτησαν από τον υπουργό Εσωτερικών να σχολιάσει επίσημα την κοινή δήλωση των εμπειρογνωμόνων:”

Όμως, το κοινό δελτίου τύπου στο οποίο γίνεται αναφορά, είναι μια επιστολή στήριξης συγκεκριμένων ερευνητών, το υλικό των οποίων χρησιμοποίησε ο Kohn για τη σύνταξη της έκθεσης του. [πηγή]

Όπως αναφέρεται στο κείμενο:

Αρχικό κείμενο: “Der BMI Mitarbeiter hat anhand unserer Arbeit eine Einschätzung vorgenommen und das Ergebnis an die zuständigen Stellen weitergeleitet.”

Μετάφραση: “Ο υπάλληλος του Υπουργείου Εσωτερικών συνέταξε την ανάλυση του βασιζόμενος στη δουλειά μας και τα αποτελέσματα προωθήθηκαν στους αρμόδιους φορείς.”

Οι επιστημονικοί συνεργάτες που αναφέρονται στα ελληνικά δημοσιεύματα δε συμμετείχαν στη σύνταξη της έκθεσης. Ο Kohn απλώς επικοινώνησε μαζί τους και τους συμβουλεύτηκε προκειμένου να συντάξει την αναφορά. Κανένας εξ αυτών δεν είναι μέλος του Υπουργείου Εσωτερικών ούτε συνεργάζεται με το Υπουργείο ως επιστημονικός σύμβουλος. Κατά συνέπεια ο ισχυρισμός ότι ο Kohn λειτούργησε αυτοβούλως στο πλαίσιο σύνταξης της υπό εξέτασης αναφοράς είναι πλήρως αληθής.

Όσον αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας, πράγματι το Υπουργείο Εσωτερικών διενήργησε μία μελέτη για την οποία εργάστηκαν ειδικοί από Ινστιτούτα και πανεπιστήμια της Γερμανίας κι άλλων χωρών.  Στην μελέτη χρησιμοποιήθηκαν μοντέλα σεναρίων εξάπλωσης της πανδημίας COVID-19 που βασίζονται στα χαρακτηριστικά της χώρας. Αναρτήθηκε στον επίσημο ιστότοπο του Υπουργείου στις 28 Απριλίου 2020 και είναι προσβάσιμη από όλους. Τα δεδομένα που υπάρχουν σε αυτήν καταδεικνύουν ότι σε περίπτωση που εφαρμοστεί μία πολιτική που στοχεύει στους συνεχείς ελέγχους και στο lockdown, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι στη Γερμανία θα μολυνθούν και θα υπάρξουν 12,000 θάνατοι. Αντιθέτως, σε περίπτωση που το κράτος δεν λάβει αρκετά μέτρα οι θάνατοι υπολογίζεται ότι μπορεί να ξεπεράσουν και το ένα εκατομμύριο.

Συμπερασματικά, η “απόρρητη έκθεση” για την οποία γίνεται λόγος στα ελληνικά και ξένα μέσα ενημέρωσης είναι στη πραγματικότητα ένα κείμενο στο οποίο ο Stephan Kohn, υπάλληλος του Υπουργείου Εσωτερικών της Γερμανίας, παρουσίαζε τις προσωπικές του απόψεις. Τα συμπεράσματα της επιστημονικής μελέτης που διενήργησε το Υπουργείο αποδεικνύουν ότι για την καλύτερη διαχείριση της κρίσης απαιτείται η εφαρμογή αυστηρών μέτρων και ελέγχων.

Προσθήκη (16/6/2020): Σε άρθρα τα οποία κυκλοφόρησαν μετά τη δημοσίευση της παρούσας ανάλυσης βρίσκουμε συμπληρωματικούς ισχυρισμούς σχετικά με το υπό εξέταση θέμα της “”απόρρητης έκθεσης” του Γερμανικού Υπουργείου Εσωτερικών.

Παραδείγματα: e-tetradio.gr, thefaq.gr, armyvoice.gr

Στα υπό εξέταση άρθρα διαβάζουμε τα εξής:

Η λέξη whistleblower αφορά ανθρώπους οι οποίοι δημοσιεύουν απόρρητα έγγραφα είτε από κρατικές υπηρεσίες είτε από ιδιωτικές εταιρίες τα οποία αποκαλύπτουν, συνήθως, παράνομες ή αμφιλεγόμενες ενέργειες στις οποίες εμπλέκονται οι εν λόγω οργανισμοί. Η έκθεση την οποία δημοσίευσε ο κ. Kohn, αφενός δεν συντάχθηκε κατόπιν εντολής του Υπουργείου και επομένως δεν ήταν απόρρητο έγγραφο το οποίο δεν έπρεπε να διαρρεύσει και αφετέρου δεν εξέθεσε καμία παράνομη δραστηριότητα της κυβέρνησης. Ο Kohn πήρε τη πρωτοβουλία να χρησιμοποιήσει τη δουλειά συγκεκριμένων επιστημόνων προκειμένου να συντάξει την έκθεση. Κανένας από αυτούς τους ερευνητές ωστόσο δεν είχε επίσημη επικοινωνία με το Υπουργείο και φυσικά δεν λειτουργούσαν ως επιστημονικοί σύμβουλοι. Η μόνη επικοινωνία που είχαν ήταν με τον Kohn μέσω email.

Τα υπό εξέταση άρθρα συνεχίζουν:

Ο κ. Kohn είναι ένας απλός υπάλληλος του Υπουργείου και είναι πολιτικός επιστήμονας, δεν έχει καμία σχέση με την επιδημιολογία ή την λοιμωξιολογία. Κατά συνέπεια το γεγονός ότι είναι “επιστήμονας” δε φέρει κανένα βάρος στο εν λόγω πλαίσιο καθώς η ειδίκευση του δεν είναι σχετική με το αντικείμενο της έκθεσης που συνέταξε. Ακόμα ωστόσο και αν ήταν σχετικός με το αντικείμενο, μια μελέτη ή έκθεση η οποία δεν έχει περάσει κατάλληλο έλεγχο για λάθη στη μεθολογία συλλογής και ανάλυσης των δεδομένων που χρησιμοποιεί δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων στο πλαίσιο ανάλυσης ενός θέματος όπως η σοβαρότητα της επιδημίας COVID-19. Επιπρόσθετα, δεδομένου του ότι έγινε λόγος για την αναστολή καθηκόντων του κ. Kohn, ένας από τους λόγους που οδήγησαν σε αυτή την απόφαση ήταν ακριβώς ότι χρησιμοποίησε επιστολόχαρτα της υπηρεσίας και επίσημα email ενώ δεν είχε καμία απολύτως αρμοδιότητα ή εντολή να συντάξει την εν λόγω έκθεση.

Ο σκοπός της ανάλυσης μας ήταν η εξέταση του ισχυρισμού ότι “διέρρευσε απόρρητη μελέτη που διεξήγαγε το Υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας” και αυτός ο ισχυρισμός είναι ψευδής καθώς το Υπουργείο δεν ζήτησε τέτοιου είδους μελέτη, ήταν πρωτοβουλία ενός υπαλλήλου ο οποίος δεν έλαβε έγκριση γι αυτή τη κίνηση από τους αρμόδιους. Στο άρθρο μας δεν έγινε καμία νύξη περί της εγκυρότητας του εν λόγω εγγράφου. Αναφέρθηκε απλώς ότι η Γερμανική κυβέρνηση έχει όντως διεξάγει μια επίσημη μελέτη πάνω στο θέμα της πανδημίας η οποία δίνει μια πολύ διαφορετική εικόνα από την έκθεση του κ. Kohn.

Ο κ. Kohn όπως αναφέραμε είναι πολιτικός επιστήμονας ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με την επιδημιολογία ή τη λοιμωξιολογία. Τα στοιχεία τα οποία παρουσίασε στην έκθεση του ήταν αποτέλεσμα συρραφής δεδομένων που του έδωσαν καθηγητές σε διαφορετικά ερευνητικά αντικείμενα. Η έκθεση του δεν ελέγχθηκε για λάθη μεθοδολογίας από κανέναν και δεν έγινε κατ’ εντολή του Υπουργείου. Με απλά λόγια θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένα κείμενο που έγραψε ένας περαστικός όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά τα υπό εξέταση άρθρα.

Μέχρι την ημερομηνία συγγραφής της εν λόγω προσθήκης ο κ. Kohn παραμένει σε διαθεσιμότητα, ενώ δεν έχει κανένα στοιχείο το οποίο να καταρρίπτει την επίσημη μελέτη της Γερμανική κυβέρνησης για τα μέτρα ασφαλείας.