Οι ασυμπτωματικοί μπορούν να μεταδώσουν τον κορωνοϊό

Μεγάλη απήχηση γνώρισαν δημοσιεύσεις στα κοινωνικά δίκτυα, σύμφωνα με τις οποίες νέα μελέτη αποδεικνύει ότι οι ασυμπτωματικοί μεταδίδουν εξαιρετικά σπάνια τον κορωνοϊό, κάτι που υποτίθεται ότι διαψεύδει τη χρησιμότητα των μασκών και των lockdown. Όμως, οι ισχυρισμοί αυτοί είναι πολύπλευρα προβληματικοί.

Τι ισχύει

Η εν λόγω μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications, και είχε σκοπό τη διαγνωστική εξέταση για την παρουσία νουκλεϊκού οξέος του κορωνοϊού SARS-CoV-2, στον πληθυσμό της πόλης Wuhan της Κίνας, μετά τη λήψη αυστηρών μέτρων lockdown στην πόλη, που έληξαν στις 8 Απριλίου.

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι από τους 9.899.828 κατοίκους της πόλης που συμμετείχαν, 300 εμφανίστηκαν θετικοί στην ανίχνευση νουκλεϊκού οξέος του ιού, χωρίς κανένας τους να έχει εμφανίσει συμπτώματα, ενώ δεν καταγράφηκε κανένα κρούσμα που να έχει ενεργά συμπτώματα.

Έπειτα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι κανένα από τα 1.174 άτομα που είχε στενή επαφή με αυτά τα 300 ασυμπτωματικά κρούσματα τις τελευταίες 2 ημέρες πριν την εξέταση, δεν είχε βρεθεί επίσης θετικό. Επίσης, ότι από 34.424 προηγουμένως εξακριβωμένα κρούσματα, 107 εμφανίστηκαν και πάλι θετικά.

Καταρχάς, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι η μελέτη δεν αφορούσε νέα ασυμπτωματικά κρούσματα, καθώς οι ερευνητές γράφουν στην ενότητα των αποτελεσμάτων τα εξής:

Virus cultures were negative for all asymptomatic positive and repositive cases, indicating no “viable virus” in positive cases detected in this study.

– Μετάφραση –

Οι ιικές καλλιέργειες ήταν αρνητικές για όλα τα ασυμπτωματικά θετικά και επαναληπτικά κρούσματα, υποδεικνύοντας ότι «δεν υπήρχε βιώσιμος ιός» στα θετικά κρούσματα που ανιχνεύτηκαν σε αυτή τη μελέτη.

Οι ερευνητές δηλαδή ανίχνευσαν μόνο υπολείμματα του κορωνοϊού στο σώμα των ασθενών, από τη τελευταία φάση της λοίμωξης τους. Τέτοια υπολείμματα μπορούν να εμφανίζονται σε μοριακά τεστ από δύο εβδομάδες μέχρι πάνω από 1 μήνα, και σε ένα δείγμα εκατομμυρίων συμμετεχόντων ήταν πρακτικά σίγουρο ότι θα ανιχνεύονταν τέτοιες περιπτώσεις. [πηγή]

Σημαντικά μειονεκτήματα της μελέτης είναι, αφενός, ότι η κρίση περί ασυμπτωματικότητας έγινε με βάση την προσωπική μνήμη του κάθε συμμετέχοντα, και, αφετέρου, ότι οι ερευνητές δε κατάφεραν να εξακριβώσουν αν νόσησε και άλλος στο στενό περιβάλλον αυτών των συμμετεχόντων.

Δηλαδή, μία εξήγηση των ευρημάτων της εν λόγω μελέτης είναι πως πολλοί απ’ όσους εμφανίστηκαν θετικοί και δήλωσαν ασυμπτωματικοί, πριν εβδομάδες παρουσίασαν ήπια συμπτώματα στα οποία δεν έδωσαν σημασία, όπως πονοκέφαλο ή ελαφρύ πονόλαιμο.

Αυτοί είχαν κολλήσει από άτομο στο στενό τους περιβάλλον, το όποιο νόσησε με αντίστοιχα ήπιο τρόπο, αλλά, λόγω του lockdown, δεν μπορούσε να διαγνωστεί επίσημα με λοίμωξη κορωνοϊού. Έτσι, όταν τελικά το lockdown έληξε και οι ερευνητές έκαναν τα διαγνωστικά τεστ, λόγω του μακρού διαστήματος που είχε μεσολαβήσει, το αρχικό κρούσμα του στενού περιβάλλοντος εμφανίστηκε αρνητικό, και μπορούσε πλέον να εντοπιστεί μόνο το τελευταίο κρούσμα στο στενό περιβάλλον που έφερε ακόμη κάποια υπολείμματα του ιού.

Τα παραπάνω αποτελούν μία εξήγηση των ευρημάτων της μελέτης, ενώ μια άλλη εξήγηση είναι ότι τα κρούσματα που νόσησαν ασυμπτωματικά λόγω κρούσματος εκτός του στενού τους περιβάλλοντος, δε μετέδωσαν τον ιό σε κανένα μέλος αυτού του περιβάλλοντος, το οποίο θα σήμαινε ότι η μεταδοτικότητα των ασυμπτωματικών είναι ιδιαίτερα χαμηλή, όπως ισχυρίζονται οι επίμαχες αναρτήσεις.

Ακριβώς επειδή υπάρχουν διαφορετικές εξηγήσεις και μεθοδολογικές αδυναμίες σε κάθε μελέτη, η επιστημονική κοινότητα ποτέ δεν βιάζεται να βγάλει γενικευμένα συμπεράσματα από μία και μόνο μελέτη, αλλά εξετάζει τη βιβλιογραφία συνολικά.

Οι επίμαχες αναρτήσεις ισχυρίζονται λανθασμένα ότι η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1869, το οποίο είναι ένα από τα πιο αναγνωρισμένα διεθνώς. Στην πραγματικότητα όμως, η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications που ενώ ανήκει στον ίδιο οργανισμό (Nature Research), εκδόθηκε για πρώτη φορά το 2010 και ενώ είναι ευυπόληπτο, δεν διαθέτει το ίδιο κύρος με το Nature (impact factor 12.1 έναντι 42.8 το 2019).

Το Nature Communications λοιπόν δημοσίευσε την παραπάνω μελέτη, αλλά δεν πήρε θέση πάνω στην ερμηνεία της. Αντίθετα, το περιοδικό Nature, δύο μέρες πριν τη δημοσίευση αυτής της μελέτης, είχε παρουσιάσει δικό του άρθρο για τη μεταδοτικότητα των ασυμπτωματικών, με συμπεράσματα πολύ διαφορετικά από των επίμαχων αναρτήσεων.

Συνοπτικά, ενώ το άρθρο διευκρινίζει ότι η επιστημονική κοινότητα δεν είναι ακόμη σε θέση να προσδιορίσει ακριβώς τη συνολική δυναμική των ασυμπτωματικών στην έξαρση της πανδημίας, δίνει βαρύτητα στη μετανάλυση των Byambasuren et al. (2020), οι οποίοι εξέτασαν τα συμπεράσματα 13 μελετών, και δημοσίευσαν την πληρέστερη σχετική εργασία μέχρι και τη συγγραφή αυτού του άρθρου.

Σύμφωνα με αυτήν την εργασία, λοιπόν, οι ασυμπτωματικοί είναι 42% λιγότερο πιθανό να μεταδώσουν τον κορωνοϊό από τους συμπτωματικούς, και οι ερευνητές σημείωσαν ότι 5 μελέτες παρέχουν άμεσες αποδείξεις μετάδοσης του κορωνοϊού από ασυμπτωματικούς.

Το άρθρο του Nature κλείνει με τις δηλώσεις του Muge Cevik, επικεφαλής της ομάδας που σύνταξε μια συστηματική ανασκόπηση 79 μελετών για τη μεταδοτικότητα του κορωνοϊού:

Αν και πλέον υπάρχει καλύτερη κατανόηση των ασυμπτωματικών λοιμώξεων και της μετάδοσης της COVID-19, o Cevik λέει ότι οι ασυμπτωματικοί πρέπει να συνεχίσουν να τηρούν μέτρα που μειώνουν τη μετάδοση του ιού, όπως η κοινωνική αποστασιοποίηση, η υγιεινή των χεριών και η χρήση μάσκας.

Έτσι, ενώ η συνολική βιβλιογραφία δείχνει ότι οι ασυμπτωματικοί φαίνεται να μολύνουν λιγότερο από τους συμπτωματικούς, δεν υποστηρίζει το συμπέρασμα ότι η μετάδοση από ασυμπτωματικούς είναι εξαιρετικά σπάνια, ούτε ότι αυτοί δεν θα έπρεπε να τηρούν μέτρα ασφαλείας.

Μία εκ των δύο επίμαχων αναρτήσεων, μάλιστα, ισχυρίζεται ότι η μελέτη στη Wuhan κατέρριψε γενικά τη χρησιμότητα της μάσκας και των lockdown. Ο ισχυρισμός αυτός φαίνεται να βασίζεται στο απλουστευμένο σκεπτικό διαχωρισμού των ασθενών μόνο σε ασυμπτωματικούς και συμπτωματικούς, όμως στην πραγματικότητα υπάρχει και μια τρίτη μεγάλη κατηγορία, οι προ-συμπτωματικοί, δηλαδή όσοι θα εμφανίσουν συμπτώματα το επόμενο διάστημα.

Ακόμα λοιπόν και αν υποθέταμε ότι οι ασυμπτωματικοί δεν μεταδίδουν καθόλου τον SARS-CoV-2, γνωρίζουμε ότι οι προ-συμπτωματικοί έχουν μεγάλο, έως και πλειοψηφικό ρόλο στη συνολική μετάδοση. [πηγή 1][πηγή 2]

Συνεπώς, ακόμα και αν ένα άτομο μπορούσε να ξέρει ότι είναι ασυμπτωματικό, δεν θα μπορούσε να αποκλείσει ότι είναι προ-συμπτωματικό, και θα έπρεπε να τηρεί μέτρα ασφαλείας προληπτικά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα προαναφερόμενα μέτρα ασφαλείας, με ύστατο το lockdown όταν τα υπόλοιπα μέτρα δεν έχουν λειτουργήσει ικανοποιητικά και η έξαρση βγαίνει εκτός ελέγχου, υποστηρίζονται από την ομοφωνία των ειδικών, όπως περιγράφεται και σε πρόσφατη επιστολή στο αναγνωρισμένο επιστημονικό περιοδικό The Lancet.

Συμπέρασμα

Με βάση όλα τα διαθέσιμα δεδομένα ο ισχυρισμός ότι νέα μελέτη αποδεικνύει πως οι ασυμπτωματικοί μεταδίδουν εξαιρετικά σπάνια τον κορωνοϊό, κάτι που διαψεύδει τη χρησιμότητα των μασκών και των lockdown, είναι ψευδοεπιστημονικός και συνιστά παραπληροφόρηση.