Οι αριθμοί εμβολιασμών ΔΕΝ αντιστοιχούν σε εμβολιασμένους πολίτες

Σε ιστοσελίδες μέσων ενημέρωσης, σε δηλώσεις στελεχών της κυβέρνησης και σε δελτία ειδήσεων τηλεοπτικών σταθμών εντοπίστηκαν ορισμένες ανακριβείς δηλώσεις σχετικά με τον εκάστοτε αριθμό εμβολιασμένων πολιτών έναντι της COVID-19. Συγκεκριμένα, ο αριθμός εμβολιασμένων πολιτών ταυτίστηκε, σε αυτές τις περιπτώσεις, με τον αριθμό εμβολιασμών, δηλαδή των πράξεων χορήγησης δόσης εμβολίου. Δεδομένου λοιπόν ότι τα μέχρι στιγμής εγκεκριμένα και χρησιμοποιούμενα εμβόλια (BioNTech/Pfizer, Moderna, Oxford/AstraZeneca) απαιτούν τη χορήγηση δύο δόσεων, ο αριθμός των πολιτών που έχει λάβει μια δόση εμβολίου προφανώς δεν ταυτίζεται με τον αριθμό των συνολικών εμβολιασμών.

Αρχικά πρέπει να επισημάνουμε πως τη διαστρέβλωση σχετικά με τη ταύτιση εμβολιασμών και εμβολιασμένων την έχουμε καλύψει σε προηγούμενο άρθρο μας το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ.

Όπως σημειώσαμε στο εν λόγω άρθρο μας:

Ο συνολικός αριθμός των εμβολιασμών προκύπτει μετά την πρόσθεση των αριθμών των συνολικών εμβολιασμών της 1η δόσης και της 2ης δόσης (…) και δεν θα πρέπει να συγχέεται με τον συνολικό αριθμό των ατόμων που έκαναν το εμβόλιο. Με απλά λόγια, άλλο ο αριθμός των εμβολιασμών και άλλο ο αριθμός των εμβολιασμένων.

Η παρουσίαση της είδησης για «ένα εκατομμύριο εμβολιασμένους» ανθρώπους έναντι της COVID-19 που καλύφθηκαν στο προαναφερθέν άρθρο μας δεν είναι το μόνο δείγμα αναληθούς παρουσίασης αριθμητικών δεδομένων σχετικά με τους εμβολιασμούς έναντι του πανδημικού κορωνοϊού.

Παραδείγματα ανακριβούς παρουσίασης δεδομένων σχετικά με τον αριθμό των εμβολιασμένων πολιτών

Πιο πρόσφατα εντοπίσαμε τον ισχυρισμό για «1,5 εκατομμύριο εμβολιασμένους» στην Ελλάδα στις 23 Μαρτίου 2021.

Ενδεικτικά δημοσιεύματα σε ιστοσελίδες: ethnos.gr, sports3.gr, protothema.gr

Ο αριθμός του 1,5 εκατομμυρίου εμβολιασμένων πολιτών προκύπτει, όπως μπορεί να γίνει αντιληπτό από τη διατύπωση του παραπάνω ενδεικτικού άρθρου, από την αυθαίρετη πρόσθεση του αριθμού των περίπου 993 χιλιάδων πολιτών που έκαναν τουλάχιστον την πρώτη δόση του εμβολίου στους περίπου 415 χιλιάδες πολίτες που έκαναν και τις δυο δόσεις. Ο αριθμός του 1,5 εκατομμυρίου εμβολιασμένων πολιτών δεν εντοπίστηκε στην από 22/03/2021 ενημέρωση του Υπουργείου Υγείας, και πρόκειται για ισχυρισμό των ιστοσελίδων.

Δεδομένου ότι τα χρησιμοποιούμενα στην Ελλάδα εμβόλια είναι δύο δόσεων, ο αριθμός όσων έλαβαν και τις δύο δόσεις είναι υποσύνολο όσων «έλαβαν έστω μία δόση». Όπως αναφέρθηκε και από τον Γενικό Γραμματέα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας του Υπουργείου Υγείας Μάριο Θεμιστοκλέους [σ.σ. δείτε παρακάτω στο άρθρο εσφαλμένη διατύπωσή του σε προηγούμενη επίσημη ενημέρωση], ο αριθμός των εμβολιασμένων πολιτών, που επί του παρόντος ταυτίζεται με όσους έχουν λάβει έστω μία δόση κάποιου εμβολίου, δεν είχε καν ξεπεράσει έως τις 22 Μαρτίου 2021 -με στοιχεία έως την ώρα της ενημέρωσης- το ένα εκατομμύριο.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα στον ιστότοπο data.gov.gr («Στατιστικά εμβολιασμού για τον COVID-19»), μέχρι τις 22 Μαρτίου είχαν εμβολιαστεί 997,959 πολίτες, εκ των οποίων (και όχι επιπλέον των οποίων) 471,056 με την δεύτερη δόση.

Ακολουθούν χρονικά προγενέστερα παραδείγματα (από τους μήνες Φεβρουάριο και Μάρτιο) της ίδιας εσφαλμένης παρουσίασης αριθμητικών δεδομένων σχετικά με την εμβολιαστική κάλυψη έναντι της COVID-19 στην Ελλάδα.

Στις 22 Φεβρουαρίου 2021, στο βραδινό δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ [δείτε το ολόκληρο εδώ, με έμφαση μετά το 20:30], αναφέρθηκαν τα εξής:

Μέχρι σήμερα (…) έχουν εμβολιαστεί 725,000 άτομα.

Ωστόσο, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, έως εκείνη την ημέρα είχαν εμβολιαστεί 486,820 διαφορετικοί πολίτες με τουλάχιστον μία δόση κάποιου εμβολίου (εκ των οποίων οι 243,590 είχαν λάβει δύο δόσεις). Ο αριθμός 730,410 για την ίδια χρονική περίοδο αφορά τους εμβολιασμούς (486,820 πρώτες δόσεις και 243,590 δεύτερες), και όχι τους εμβολιασμένους.

Στις 28 Φεβρουαρίου 2021, στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ [δείτε το απόσπασμα από την εκπομπή «Καλημέρα» εδώ, μετά το 02:45:22], αναπτύχθηκε η εξής συνομιλία μεταξύ του παρουσιαστή της εκπομπής και του Γεώργιου Γεωργαντά, Υφυπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης:

– Μιλάμε για 850,000 εμβολιασμούς μέχρι τώρα (…)
– Το εκατομμύριο εμβολιασμών, με το ρυθμό που έχουμε, θα το έχουμε πιάσει την Πέμπτη. Εμβολιάζονται περίπου 31-32 χιλιάδες την ημέρα. Έχουν εμβολιαστεί 855,000. Άρα, (…) μέχρι την Παρασκευή θα έχουμε πιάσει το ένα εκατομμύριο. Ή, μάλλον, 885,000 έχουν γίνει εμβολιασμοί.

Ο υπότιτλος που εμφανιζόταν στους τηλεοπτικούς δέκτες ανέφερε:

Εμβολιάσθηκαν 850,000 Έλληνες.

Το προβληματικό τμήμα της ανωτέρω στιχομυθίας ενσωματώθηκε και στο δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ (28 Φεβρουαρίου – Δελτίο 21:00, μετά το 06:10).

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, θα πρέπει να ανατρέξουμε σε δεδομένα έως και 27 Φεβρουαρίου:

Όπως γίνεται αντιληπτό, με βάση τα δεδομένα, το σύνολο των ατόμων στην Ελλάδα που είχε λάβει τουλάχιστον την 1η δόση ήταν 572,174 και όχι 885,821, ο οποίος είναι ο αριθμός που αντιστοιχεί στους συνολικούς εμβολιασμούς.

Η διατύπωση του Υφυπουργού, κατά τα ανωτέρω, ήταν ορθή σε πολλά σημεία της σύντομης αναφοράς του στους εμβολιασμούς. Ωστόσο, στο τμήμα που επισημάναμε με έντονα γράμματα, η διατύπωσή του (όπως και η λεζάντα του τηλεοπτικού σταθμού) εσφαλμένα υπονοούσε ότι είχαν ήδη εμβολιαστεί 885,000 πολίτες.

Περαιτέρω, η εσφαλμένη αυτή διατύπωση σε μέρος της συνέντευξης του κ. Γεωργαντά στον ΣΚΑΪ οδήγησε σε δημοσιεύματα ιστοσελίδων όπως τα παρακάτω, που αναπαρήγαγαν τον αριθμό του «ενός εκατομμυρίου» ως αριθμό εμβολιασμένων, και όχι εμβολιασμών [παραδείγματα: in.gr, parapolitika.gr, tanea.gr]:

Την 1η Μαρτίου 2021, κατά την Ενημέρωση διαπιστευμένων συντακτών για το Εθνικό Σχέδιο εμβολιαστικής κάλυψης κατά της COVID-19, από τον Γ.Γ. Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας κ. Μάριο Θεμιστοκλέους αναφέρθηκαν τα εξής:

Έχουμε διενεργήσει από τον Δεκέμβριο 915,000 εμβολιασμούς. 915,000 συμπολίτες μας εμβολιάστηκαν και εντός της εβδομάδας αναμένεται να ξεπεράσουμε το 1,000,000 εμβολιασμούς. (…)

Έχουν εμβολιαστεί μέχρι στιγμής περισσότερο από 900,000 συμπολίτες μας.

Tο πρώτο απόσπασμα αναφέρεται μετά το [08:10] και το δεύτερο μετά το [12:46] του εξής βίντεο:

Όπως σημειώσαμε παραπάνω, ο αριθμός των εμβολιασμών δεν ταυτίζεται με τον αριθμό των εμβολιασμένων.

Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία από το τέλος της ημέρας κατά την οποία έγινε η παραπάνω ενημέρωση, 921,189 δόσεις εμβολίων (εμβολιασμοί) είχαν πραγματοποιηθεί, και τα συνολικά άτομα που είχαν εμβολιαστεί ήταν 594,053.

Τέλος, στο δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ στις 8 Μαρτίου 2021 (ολόκληρο το δελτίο μπορείτε να το βρείτε εδώ, το επίμαχο σημείο ξεκινάει από το 16ο λεπτό) έγινε η εξής δήλωση σχετικά με τον αριθμό των εμβολιαζόμενων:

Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται το πρόγραμμα εμβολιασμού στην επικράτεια που θα επιτρέψει την δημιουργία σημαντικού ποσοστού πληθυσμού. Πάμε να δούμε λοιπόν τα στοιχεία τα οποία δόθηκαν σήμερα στη δημοσιότητα σύμφωνα με τα οποία έχουν εμβολιαστεί περισσότερα από 1,120,000 άτομα, δηλαδή το 7.12% του πληθυσμού.

Και στο εν λόγω δελτίο ειδήσεων επομένως γίνεται το ίδιο λάθος, καθώς συγχέεται ο αριθμός των εμβολιασμών, δηλαδή πόσων εμβολίων έχουν χορηγηθεί μέχρι στιγμής, με τον αριθμό των ατόμων που έχουν εμβολιαστεί. Μέχρι τις 8 Μαρτίου σύμφωνα με τα διαθέσιμα δεδομένα είχαν εμβολιαστεί 753,637 άτομα, ενώ ο συνολικός αριθμός των εμβολιασμών ήταν 1,126,060.

Στο δελτίο ειδήσεων του STAR στις 13/03/2021 [δείτε το δελτίο εδώ – το υπό εξέταση σημείο βρίσκεται μετά το 22:40] αναφέρθηκαν τα εξής ανακριβή:

[22:36] … [Ο]ι εμβολιασμοί αποδίδουν και δίνουν φιλί ζωής στο σύστημα υγείας, αφού μέχρι στιγμής στην Ελλάδα έχουν εμβολιαστεί πάνω από ένα εκατομμύριο πολίτες.

[24:25] Όπως μπορείτε να δείτε στο παρακάτω διάγραμμα [σ.σ. βλέπε εικόνα παρακάτω], η χώρα μας βρίσκεται στην 6η θέση με περισσότερα από 11 άτομα ανά 100 να έχουν εμβολιαστεί. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Μάλτα με 23 άτομα (…)

Το διάγραμμα, ωστόσο, όπως το ίδιο αναφέρει, παρουσιάζει πόσες δόσεις έχουν χορηγηθεί ανά 100 κατοίκους. Όπως έχει εξηγηθεί στο παρόν άρθρο, ο αριθμός δόσεων -δεδομένου ότι ακολουθείται εμβολιασμός δύο δόσεων με τα διαθέσιμα εμβόλια- δεν ταυτίζεται με τον αριθμό εμβολιασμένων πολιτών. Αυτό διευκρινίζεται και από το OurWorldinData, καθώς αναφέρει ότι:

Αυτός είναι ο συνολικός αριθμός δόσεων εμβολίου που χορηγήθηκαν. Υπολογίζεται ως εφάπαξ δόση και ενδέχεται να μην ισούται με τον συνολικό αριθμό των ατόμων που εμβολιάστηκαν, ανάλογα με το συγκεκριμένο σχήμα δόσης (π.χ. τα άτομα λαμβάνουν πολλαπλές δόσεις)

Στις 13/03/2021, με βάση τα επίσημα δεδομένα, δεν είχε η Ελλάδα εμβολιάσει έστω με μία δόση «πάνω από ένα εκατομμύριο πολίτες». Για την ακρίβεια, έχουν εμβολιαστεί συνολικά 877.402 άτομα, και έχουν πραγματοποιηθεί επί του παρόντος 1.283.472 εμβολιασμοί (πρώτες και δεύτερες δόσεις).

Στα τέλη Μαρτίου 2021 (29/03/2021), κυκλοφόρησαν δημοσιεύματα που έκαναν αναφορά σε «1.609.777 συμπολίτες μας» που έχουν εμβολιαστεί.

Παραδείγματα: protothema.gr, ygeiamou.gr

Βέβαια, δεν εντοπίζεται κάποια αναφορά σε 1,6 εκατομμύρια εμβολιασμένους πολίτες στην επίσημη ενημέρωση της Ελληνικής Κυβέρνησης για όσα αναφέρθηκαν στο Υπουργικό Συμβούλιο, ούτε στην πιο πρόσφατη -σε σχέση με τα δημοσιεύματα- ενημέρωση συντακτών από το Υπουργείο Υγείας. Ο αριθμός «1.609.777» αναφέρεται σε δεδομένα εμβολιασμών (δηλ. χορηγηθεισών δόσεων εμβολίου) που είχαν πραγματοποιηθεί μέχρι ένα χρονικό σημείο κατά τη διάρκεια της 29ης Μαρτίου (παρουσιάστηκαν στη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου από τον Υφυπουργό Άκη Σκέρτσο), και μέχρι το τέλος της ημέρας εκείνης είχαν καταγραφεί 1.635.676 εμβολιασμοί, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Ο αριθμός των πολιτών που είχαν λάβει έως την 29η Μαρτίου 2021 μία τουλάχιστον δόση εμβολίου έναντι του κορωνοϊού ήταν μόνον 1.066.873. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3]

Συμπέρασμα

Συνολικά, γίνεται αντιληπτό ότι σε δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων, αλλά και εκπομπές ή δελτία ειδήσεων στην τηλεόραση, εντοπίστηκαν ανακριβείς αναφορές σχετικά με τη πορεία της εμβολιαστικής κάλυψης, καθώς, εσφαλμένα, ταυτίστηκε ο αριθμός εμβολιασμένων πολιτών με τον αριθμό εμβολιασμών.

1 Απριλίου 2021 – Το άρθρο ενημερώθηκε προκειμένου να ενσωματωθεί η ανακριβής αναφορά σε «1,6 εκατομμύρια εμβολιασμένους πολίτες την 29η Μαρτίου 2021»