Παραπλανητική σύγκριση Ισραήλ και Παλαιστίνης σε θανάτους λόγω COVID-19 ως απόδειξη αναποτελεσματικότητας των εμβολίων

Σε πρόσφατη δημοσίευση του καρδιολόγου Κωνσταντίνου Αρβανίτη στο Facebook αναφέρεται ότι στο Ισραήλ, παρά το σχετικά μεγάλο ποσοστό εμβολιασμένων, η επίδοση σε θανάτους και κρούσματα COVID-19 ήταν, αναλογικά, ελαφρώς χειρότερη από την Παλαιστίνη στην οποία τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης είναι, συγκριτικά, ελάχιστα. Αυτό, σύμφωνα με τον κ. Αρβανίτη δείχνει την αποτυχία του μαζικού εμβολιασμού. Ωστόσο, ο εν λόγω ισχυρισμός συνιστά παραπληροφόρηση.

Παρότι ο υπό εξέταση ισχυρισμός κυκλοφόρησε σε πληθώρα λογαριασμών στο Facebook καθώς και σε διάφορα ιστολόγια, η αρχική πηγή είναι η ανάρτηση του καρδιολόγου Κωνσταντίνου Αρβανίτη. Με τον κ. Αρβανίτη είχαμε ασχοληθεί πρόσφατα και σε προηγούμενο άρθρο μας καθώς είχε προσπαθήσει, εσφαλμένα, να συνδέσει αιτιωδώς θανάτους και εμβόλια για την COVID-19 χρησιμοποιώντας δεδομένα από την υπηρεσία EudraVigilance.

Τι ισχύει;

Η επιχειρούμενη σύγκριση κρουσμάτων και θανάτων λόγω COVID-19 μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης είναι παράδειγμα επιλεκτικής σύγκρισης δύο σημαντικά ανόμοιων «δειγμάτων».

Όσον αφορά το ποσοστό εμβολιασμένων πολιτών στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, τα στοιχεία δείχνουν ότι το Ισραήλ έχει όντως εμβολιάσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού:

Παρακάτω μπορείτε να δείτε το διάγραμμα κυλιόμενου εβδομαδιαίου μέσου όρου νέων θανάτων λόγω COVID-19 (με αναλογία προς τον πληθυσμό) στο Ισραήλ και τη Παλαιστίνη:

Ως προς την καταγραφή νέων κρουσμάτων (κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος, σε αναλογία με τον πληθυσμό), η εικόνα είναι η εξής:

Ενώ λοιπόν τα ποσοστά εμβολιασμού και κρουσμάτων που εμφανίζονται στην υπό εξέταση δημοσίευση είναι πρακτικά ακριβή, αυτά τα στοιχεία από μόνα τους δεν υποστηρίζουν τον ισχυρισμό ότι “παρά το μαζικό εμβολιασμό το Ισραήλ είχε τις ίδιες στατιστικές θανάτων λόγω COVID-19 με την Παλαιστίνη, άρα ο μαζικός εμβολιασμός απέτυχε“.

Στη συνέχεια θα εξετάσουμε ξεχωριστά τις παραμέτρους του ζητήματος οι οποίες εξηγούν γιατί ο υπό εξέταση ισχυρισμός δεν είναι ακριβής.

Περίοδος σύγκρισης

Καταρχάς, οι στατιστικοί δείκτες που παρατίθενται στην υπό εξέταση ανάρτηση προκύπτουν αν υπολογιστούν τα κρούσματα και οι θάνατοι από την αρχή της πανδημίας και όχι, για παράδειγμα, από τη περίοδο έναρξης των μαζικών εμβολιασμών στο Ισραήλ ή την περίοδο κατά την οποία ένα σημαντικό μέρος των πολιτών του Ισραήλ είχε ήδη λάβει τη πρώτη ή τη δεύτερη δόση ενός εμβολίου, ώστε να μπορεί να γίνει μια δόκιμη σύγκριση.

Είναι σκόπιμο να αναφέρουμε πως, στο Ισραήλ, οι εμβολιασμοί ξεκίνησαν στις 19 Δεκεμβρίου 2020, και μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2020 είχαν λάβει μία δόση μόνον 158 χιλιάδες πολίτες. Για την περίοδο από την αρχή του 2021 έως τις 23 Ιουνίου η επιμέρους εικόνα των καταγεγραμμένων θανάτων δείχνει, για παράδειγμα, μία κατακόρυφη πτώση στο Ισραήλ, που βρισκόταν μάλιστα ήδη σε επιδημιολογική έξαρση από τα τέλη 2020, ενώ στην Παλαιστίνη η κατάσταση ακολουθούσε διακυμάνσεις. Μάλιστα, οι νοσηλείες και θάνατοι από COVID-19 στο Ισραήλ έχει παρατηρηθεί ότι καταγράφονται, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, ανάμεσα σε μη εμβολιασμένους, και δευτερευόντως σε εν μέρει εμβολιασμένους, στοιχεία που δείχνουν την υψηλή αποτελεσματικότητα των mRNA εμβολίων σε πραγματικές συνθήκες, ως προς την πρόληψη νοσηλειών και θανάτων. Υπάρχουν, μάλιστα, επιστημονικά δεδομένα από το Ισραήλ που δείχνουν όφελος και στην πρόληψη μετάδοσης της νόσου.

Ανόμοια δείγματα

Η απευθείας σύγκριση του γενικού πληθυσμού του Ισραήλ με αυτόν της Παλαιστίνης παρουσιάζει ορισμένα σημαντικά προβλήματα.

Στην Παλαιστίνη εκτιμάται ότι περίπου το 5% του πληθυσμού έχει ηλικία άνω των 60 ετών (το 14,3% του πληθυσμού είναι μεταξύ 40-59 ετών), ενώ στο Ισραήλ η ίδια ηλικιακή ομάδα εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει περίπου το 16,4% του πληθυσμού (το 21,1% του πληθυσμού είναι μεταξύ 40-59 ετών). Με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα η θνητότητα αυξάνεται εκθετικά όσο μεγαλώνει η ηλικία, δηλαδή με μια μικρή διαφορά στη μέση ηλικία μπορεί να υπάρχουν πολλαπλάσιοι θάνατοι στον εκάστοτε πληθυσμό. Κατά συνέπεια, δεδομένου του ότι το Ισραήλ έχει συγκριτικά γηραιότερο πληθυσμό, η αναφερόμενη «όμοια» εικόνα που παρουσίασε ως προς τους θανάτους από την αρχή της πανδημίας (που όπως είδαμε είναι ούτως ή άλλως αδόκιμη περίοδος αναφοράς αν σχολιάζουμε την επίδραση των εμβολιασμών) θα μπορούσε να είναι ένδειξη ότι «τα πήγε καλύτερα», και όχι χειρότερα.

Επιπρόσθετα, η Παλαιστίνη δεν μπορεί να συγκριθεί με το Ισραήλ απευθείας μέσω των καταγεγραμμένων μολύνσεων και θανάτων, αφού υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις και ανησυχίες ότι στα εδάφη της παλαιστινιακής αρχής λαμβάνει χώρα υψηλή υποκαταγραφή μολύνσεων και θανάτων.

Για παράδειγμα, αναλογικά πάντα με τον πληθυσμό κάθε χώρας, η Παλαιστίνη διεξάγει σε καθημερινή βάση σημαντικά λιγότερους διαγνωστικούς ελέγχους. Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό ότι το μόνο διαθέσιμο διαγνωστικό εργαστήριο για τεστ κορωνοϊού φέρεται να είχε υποστεί σοβαρές καταστροφές από ισραηλινούς βομβαρδισμούς το Μάιο του 2021.

Ακόμη, η Παλαιστίνη δεν αποτελεί προορισμό διεθνών ταξιδίων, για επαγγελματικούς ή τουριστικούς λόγους, στον ίδιο βαθμό με το Ισραήλ, και η πρόσβαση σε αυτήν δεν είναι το ίδιο ευχερής. Επομένως είναι συγκριτικά λιγότερο πιθανό να υπάρξει έκθεση του πληθυσμού της Παλαιστίνης στον ιό ή σε νέες μεταλλάξεις του από επισκέπτες στη χώρα συγκριτικά με το Ισραήλ.

Τέλος, σχετικά με τα περιστατικά μυοκαρδίτιδας που παρατηρήθηκαν σε εμβολιασμένα άτομα νεαρής ηλικίας στο Ισραήλ, θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνια, και συνήθως ήπια, περιστατικά που αντιμετωπίζονται εντός ημερών, ενώ οι υγειονομικές αρχές στις ΗΠΑ, όπου έχει γίνει ανάλογη αξιολόγηση, έχουν αναφέρει ότι τo ρίσκo από την COVID-19 παραμένει σαφώς μεγαλύτερο και για τους νέους. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3][πηγή 4]

Συμπέρασμα

Η απευθείας σύγκριση των στατιστικών από τους θανάτους λόγω COVID-19 στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, κατ’ αναλογίαν προς τον πληθυσμό τους, δεν αποτελεί επαρκές τεκμήριο προς υποστήριξη του ισχυρισμού ότι ο μαζικός εμβολιασμός έναντι της νόσου στο Ισραήλ δεν είχε αποτέλεσμα, ιδίως στη μείωση των θανάτων.

Οι στατιστικοί δείκτες που παρατίθενται στην υπό εξέταση ανάρτηση προκύπτουν από τους θανάτους που σημειώθηκαν από την αρχή της πανδημίας, ενώ, λαμβάνοντας υπόψη την περίοδο μετά την έναρξη των εμβολιασμών, οι θάνατοι στο Ισραήλ έχουν μειωθεί σημαντικά, και η συντριπτική πλειοψηφία των θανάτων αφορά μη εμβολιασμένους εν μέρει εμβολιασμένους πολίτες. Επιπροσθέτως, το Ισραήλ έχει συγκριτικά γηραιότερο πληθυσμό, επομένως θα ήταν αναμενόμενο να έχει συγκριτικά περισσότερους θανάτους. Παράλληλα, παραβλέπεται ότι στην Παλαιστίνη συμβαίνει σημαντική υποκαταγραφή μολύνσεων από τον SARS-CoV-2 και θανάτων.

Για τους λόγους αυτούς, η σύγκριση των εν λόγω στατιστικών μεγεθών είναι παραπλανητική, και συνιστά παραπληροφόρηση, καθώς δεν αποτελεί απόδειξη ότι στο Ισραήλ ο μαζικός εμβολιασμός «δεν απέδωσε τίποτα».