Κανάρια Νησία: Κινδυνολογικοί ισχυρισμοί για τις συνέπειες κύματος «τοξικών αερίων» ύστερα από έκρηξη σε ηφαίστειο

Από τις αρχές Νοεμβρίου 2021 σε ιστολόγια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαμοιράζεται ο ισχυρισμός ότι ένα κύμα διοξειδίου του θείου πρόκειται να περάσει πάνω από τη χώρα μας ως απόρροια της έκρηξης ηφαιστείου στο νησί Λα Πάλμα, το οποίο ανήκει στα Κανάρια Νησιά. Σύμφωνα με το κείμενο που κυκλοφορεί, οι υψηλές συγκεντρώσεις του αερίου θα καταστήσουν επικίνδυνη ακόμη και μια βόλτα στο πάρκο. Ωστόσο, τα επιστημονικά δεδομένα δεν συνηγορούν υπέρ του υπό εξέταση ισχυρισμού. Ας δούμε τι ισχύει.

Παραδείγματα: vhmavochas.gr, katohika.gr

Στα υπό εξέταση δημοσιεύματα διαβάζουμε τα εξής:

Σήμερα και αύριο ένα κύμα διοξειδίου του θείου από το ηφαίστειο Λα Πάλμα θα περάσει πάνω από την Ελλάδα και την Βουλγαρία. Δεν το ανακοίνωσαν στα επίσημα μέσα ενημέρωσης, αλλά η πληροφορία προήλθε από φίλο μου που εργάζεται στη Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών.

Έψαξα ένα ραντάρ που δείχνει τις μετρήσεις SO2 και βρήκα ένα που δείχνει σε πραγματικό χρόνο πώς περνά το σύννεφο, καθώς και την πρόγνωση για τις επόμενες 2-3 ημέρες. Κατέγραψα την πρόβλεψη σε βίντεο και την έστειλα.

Στην πραγματικότητα, η υψηλότερη συγκέντρωση έρχεται την Παρασκευή μετά τις 4-5 το απόγευμα, επομένως μην ανοίγετε τα παράθυρα και μην περπατάτε πολύ έξω. Τα συμπτώματα της εισπνοής SO2 είναι όπως μια ιογενής λοίμωξη και ο Covid.

Θα παρατηρήσετε και μια περίεργη “ομίχλη”στην ατμόσφαιρα.Αν κάποιος το επιθυμεί, μπορεί να παρακολουθεί την κατάσταση σε πραγματικό χρόνο μέσω της εφαρμογής Windy για κινητά (ή μέσω του προγράμματος περιήγησης windy.com).

Από το μενού στα δεξιά, επιλέξτε “Clean Air” ή «Επιπλ. Στρώσεις» “More Layers” και SO2.Windy: Wind map & weather forecast https://www.windy.com/?38.083,23.514,5

email αναγνωστη

Τι ισχύει

Προτού αναλύσουμε τους επίμαχους ισχυρισμούς, αξίζει να αναφέρουμε πως πηγή του υπό εξέταση κειμένου υπήρξε mail ενός ανανγώστη, ο οποίος τεκμηριώνει την άποψή του χρησιμοποιόντας δεδομένα από την Τσεχική windy.com, μια πλατφόρμα παροχής υπηρεσιών για μετεωρολογικές προβλέψεις. Βέβαια, η ταυτότητα του αποστολέα παραμένει άγνωστη, ενώ από τα δημοσιεύματα δεν προκύπτει η οποιαδήποτε σχέση του με την επιστήμη της γεωλογίας, πόσω δε μάλλον με τον επιστημονικό κλάδο της ηφαιστειολογίας.

Αναλυτικότερα, το κείμενο εντοπίζεται σε δημοσίευση χρήστη στην πλατφόρμα του Facebook ήδη από τις 6 Νοεμβρίου του 2021, δηλαδή, 12 ημέρες πριν τη δημοσίευση των εξεταζόμενων άρθρων.

Οι κεντρικοί ισχυρισμοί που διατυπώνονται είναι:

• Στις 6 και 7 Νοεμβρίου ένα κύμα διοξειδίου του θείου θα περάσει πάνω από την Ελλάδα και την Βουλγαρία εξαιτίας της έκρηξης του Ηφαιστείου Λα Πάλμα.
  
• Την Παρασκευή αναμένεται να υπάρξει μεγάλη συγκέντρωση του αερίου στην ατμόσφαιρά, συνεπώς καλό θα ήταν οι πολίτες να κρατήσουν τα παράθυρά τους κλειστά και να αποφύγουν τις βόλτες σε εξωτερικούς χώρους.

Ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Λα Πάλμα

Την 19η Σεπτεμβρίου του 2021, και ύστερα από σειρά σεισμικών δονήσεων, στο ηφαιστειακό κέντρο της Κούμπρε Βιέχα σημειώθηκε έκρηξη. Ειδικότερα, στις 17:10 ώρα Ελλάδος, από τους κρατήρες του ηφαιστείου εκτοξεύθηκαν πέτρες, αέρια και λάσπη. Εν συνεχεία, η λάβα προκάλεσε ζημιές τόσο στο οδικό δίκτυο όσο και τον αστικό ιστό του νησιού Λα Πάλμα.

Την ώρα που γράφεται το παρόν άρθρο, η ηφαιστειακή δραστηριότητα του Κούμπρε Βιέχα είναι εν εξελίξει και μάλιστα καταγράφεται σε πραγματικό χρόνο:

Προκειμένου να επαληθεύσουμε τον υπό εξέταση ισχυρισμό, ότι δηλαδή στις 6 και 7 Νοεμβρίου σημειώθηκαν υψηλές συγκεντρώσεις διοξειδίου του θείου στην Ελλάδα εξαιτίας της έκρηξης ηφαιστείου στα Κανάρια Νησιά, ανατρέξαμε στα ελεύθερα προσβάσιμα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA).

Χάρη στον δορυφόρο Santinel-5P είναι δυνατή η καταγραφή των ημερήσιων συγκεντρώσεων του διοξειδίου του θείου στην ατμφόσφαιρα. Μάλιστα, τα εν λόγω δεδομένα επεξεργάζονται και οπτικοποιούνται σε χάρτη:

Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό από την ανωτέρω συλλογή, παρότι πράγματι εντοπίστηκαν εκροές του αερίου στην ατμόσφαιρα πάνω από το νησί Λα Πάλμα, δεν παρατηρήθηκε, κατά τη διάρκεια της αναφερόμενης ημερομηνίας, υψηλή συγκέντρωση διοξειδίου του θείου «πάνω από την Ελλάδα».

Ακολούθως, για να διασταυρώσουμε τα ανωτέρω επισκεφτήκαμε τη σελίδα Worldview της NASA και επιλέξαμε φίλτρα για την ανίχνευση της συγκέντρωσης του SO₂ στο κατώτερο τμήμα της τροπόσφαιρας. Ως εκ τούτου, με τη βοήθεια του δορυφόρου Suomi NPP ελέγξαμε την ημερήσια συγκέντρωση του διοξειδίου του θείου από τις 20 Οκτωβρίου μέχρι και τις 20 Νοεμβρίου του 2021.

Ομοίως, παρά το γεγονός ότι παρατηρείται υψηλότερη συγκέντρωση του διοξειδίου του θείου στο νησί Λα Πάλμα, τα δεδομένα δεν επιβεβαιώνουν τον ισχυρισμό ότι στις 6 και 7 Νοεμβρίου ένα κύμα διοξειδίου του θείου από το ηφαίστειο Κούμπρε Βιέχα πέρασε πάνω από τη χώρα μας. Κατα συνέπεια, δεν επιβεβαιώνεται ο ισχυρισμός ότι εξαιτίας του εν λόγω τοξικού κύματος, οι πολίτες θα ήταν προτιμότερο να διατηρήσουν κλειστά τα παράθυρά τους και να αποφύγουν τις βόλτες σε εξωτερικούς χώρους.

Όπως ανέφερε στη NASA και τον Adam Voiland ο ηφαιστειολόγος Simon Carn:

Παρότι συνήθως οι καιρικές συνθήκες στέλνουν την ηφαιστειακή αιθαλομύχλη (σ.σ. αερολύματα, αέρια, όξινα σταγονίδια και μικροσκοπικά σωματίδια που δημιουργούνται από την χημική αλληλεπίδραση του διοξειδίου του θείου με το ηλιακό φως, το οξυγόνο και τη σκόνη) προς τον Ατλαντικό Ωκεανό, αλλαγές στον αέρα μπορούν περιοδικά να κατευθύνουν την τέφρα προς την Ευρώπη.

Ωστόσο, εν προκειμένω η ηφαιστειακή αιθαλομύχλη έχει διαχυθεί σε τέτοιο βαθμό που αναμένω ελάχιστες επιπτώσεις στην επιφανειακή ποιότητα του αέρα και ελάχιστες όξινες βροχές στην Ευρώπη, εν συγκρίσει με την τοπική ατμοσφαιρική ρύπανση που παρατηρείται.

Δεδομένου ότι η έκρηξη του Κούμπρε Βιέχα ήταν χαμηλής έντασης, (περίπου 2/8 στην κλίμακα της Ηφαιστειακής Εκρηκτικότητας), το διοξείδιο του θείου που έχει συγκεντρωθεί στην ατμόσφαιρα είναι λίγο και εντοπίζεται αρκετά κάτω από την στρατόσφαιρα.

Δεν αναμένω να εμφανιστούν μακροχρόνιες, παγκόσμιες ή τοπικές κλιματικές επιτπώσεις. Οι εκπομπές διοξειδίου του θείου δεν είναι αρκετά υψηλές, ωστόσο, ενδέχεται να έχουν κάποιο περιβαλλοντικό αντίκτυπο στη Λα Πάλμα και άλλα Κανάρια Νησιά, στη βλάστηση εξαιτίας της όξινης βροχής και των προβλημάτων με την ποιότητα του νερού.

Συμπερασμα

Σύμφωνα με όλα τα διαθέσιμα δεδομένα, ο ισχυρισμός ότι το Σαββατοκύριακο 6-7 Νοεμβρίου ένα τοξικό κύμα διοξειδίου του θείου που πήγαζε από το ηφαίστειο Κούμπρε Βιέχα σάρωσε την Ελλάδα καθιστώντας επικίνδυνη μια βόλτα στο πάρκο, δεν επιβεβαιώνεται. Μέσα καταγραφής των επιπέδων του διοξειδίου του θείου στην ατμόσφαιρα και την τροπόσφαιρα, που βρίσκονται τοποθετημένα σε δορυφόρους, δεν εντόπισαν αυξημένη συγκέντρωση του εν λόγω αερίου πάνω από την Ελλάδα. Επιπλέον, σύμφωνα με τον ηφαιστειολόγο Simon Carn, οι επιπτώσεις στην επιφανειακή ποιότητα του αέρα της Ευρώπης αναμένεται να είναι ελάχιστες σε σύγκριση με την ατμοσφαιρική ρύπανση στα Κανάρια Νησιά. Ως εκ τούτου, δεν αναμένονται μακροχρόνιες παγκόσμιες ή και τοπικές κλιματικές επιπτώσεις από την έκρηξη κι έτσι, ο υπό εξέταση ισχυρισμός καταρρίπτεται.