Λανθασμένη απόδοση ρητού στον Μαρκ Τουέιν

Ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας Σάμουελ Λάνγκχορν Κλέμενς, γνωστός κυρίως με το ψευδώνυμο Μαρκ Τουέιν, εκτός των άλλων διεκδικεί και το βραβείο του πιο παραποιημένου συγγραφέα παγκοσμίως. Πολλές από τις φράσεις που του έχουν αποδοθεί δε τις έχει πει ποτέ, μεταξύ αυτών και το ρητό “Η πρώτη θρησκεία στον κόσμο επινοήθηκε την μέρα που ο πρώτος απατεώνας συνάντησε τον πρώτο ηλίθιο”.

Παράδειγμα σχετικής ανάρτησης στο Facebook:

Τι ισχύει

Ο Αμερικανός συγγραφέας Μαρκ Τουαίην έζησε μεταξύ 1835-1910. Ανάμεσα στα πιο γνωστά βιβλία του είναι οι Περιπέτειες του Τομ Σόγιερ και οι Περιπέτειες του Χάκλμπερι Φιν.

Η συγκεκριμένη φράση ωστόσο δεν υπάρχει σε κανένα από τα βιβλία του ή σε κάποιο άλλο γνωστό κείμενο.

Όλες οι αναζητήσεις μας στο Google, μέσω λέξεων-κλειδιών,  μας επέστρεψαν αποτελέσματα χωρίς  καμία αναφορά πηγής, κλασικό σύμπτωμα των ψεύτικων ρητών. Επίσης χρονολογικά δεν εντοπίσαμε τίποτα πριν από το 2003, ενώ είχε λίγες σχετικά αναπαραγωγές μέχρι το 2010 περίπου, που σημαίνει ότι εμφανίστηκε σχετικά πρόσφατα στο διαδίκτυο. 

Στη βάση δεδομένων που έχει δημιουργηθεί γι΄αυτό το σκοπό, δηλαδή να καταγράψει μόνο ό,τι επιβεβαιωμένα έχει ειπωθεί ή γραφεί από τον Τουέιν, δεν εντοπίσαμε αυτούσια ή έστω κάποια παράφραση αυτής της πρότασης. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τον Τουέιν είναι τόσα πολλά τα ρητά που του έχουν κακώς αποδοθεί που το Snopes έχει αφιερώσει μια ολόκληρη σελίδα σε αυτόν.

Σε ποιον ανήκει το ρητό

Αρκετά κοντά στο ρητό είναι αυτό που είχε γράψει στο έργο του “Essai sur les mœurs et l’esprit des nations et sur les principaux faits de l’histoire depuis Charlemagne jusqu’à Louis XIII” (“Δοκίμιο για τα έθιμα και το πνεύμα των εθνών και βασικά γεγονότα της ιστορίας από τον Καρλομάγνο έως τον Λουδοβίκο ΙΓ'”) ο François-Marie Arouet (1694-1778) ή όπως μας είναι περισσότερο γνωστός με το ψευδώνυμο Βολτέρος:

Το κομμάτι εντός του κόκκινου πλαισίου αναφέρει τα εξής:

Κάποιος είπε ότι ο πρώτος μάντης, ο πρώτος προφήτης ήταν ο πρώτος απατεώνας που συνάντησε έναν ανόητο.

Συμπέρασμα

Με βάση τα ανωτέρω, το συγκεκριμένο ρητό δεν έχει ειπωθεί από τον Μαρκ Τουέιν. Με αντίστοιχες περιπτώσεις ψευδούς απόδοσης ρητών στον Μάρκ Τουέιν έχουμε ασχοληθεί σε προηγούμενα άρθρα μας τα οποία μπορείτε να βρείτε εδώ, εδώ και εδώ.