Όχι, αυτό ΔΕΝ είναι ένα άγαλμα για τη μητέρα στην Ολλανδία

Κατά το μήνα Απρίλιο του 2023, διαδόθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μία εικόνα που περιέχει φωτογραφίες από δύο αγάλματα, με τον ισχυρισμό ότι δείχνουν αγάλματα για τη μητέρα, το ένα στη Ρωσία και το άλλο στην Ολλανδία. Ωστόσο, το άγαλμα στην Ολλανδία δεν κατασκευάστηκε ή παρουσιάστηκε ως σχετικό με τη μητρότητα.

Παραδείγματα αναρτήσεων στο Facebook:

Ο ισχυρισμός διαδόθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυρίως μετά από ανάρτηση χρήστη στο Twitter με το ψευδώνυμο Spriter (@Spriter99880), που και στο παρελθόν έχει αναπαραγάγει ψευδείς ισχυρισμούς.

Τι ισχύει

Οι αναρτήσεις απαρτίζονται από δύο φωτογραφίες αγαλμάτων.

Στα αριστερά, απεικονίζεται ένα άγαλμα στην πόλη Τιούμεν της Ρωσίας (εδώ η τοποθεσία), το οποίο αναφέρεται όντως στη μητέρα, τη μητρότητα και τα παιδιά. Είχε αποκαλυφθεί την 1η Ιουνίου 2010, με αφορμή την Διεθνή Ημέρα Παιδιού. Το επίσημο όνομα για το μπρούντζινο αυτό σύμπλεγμα είναι «Μνημείο για τη Μητρότητα» (Ρωσ.: монумент «Материнство»), περιέχει ρητή λεζάντα σχετική με τη μητέρα (επιγραφή «Μαμά»), και είναι ευρέως γνωστό ως «Άγαλμα για τη μητέρα» (Ρωσ.: Памятник маме).

Ωστόσο, το άγαλμα στην Ολλανδία δεν έχει σχέση με τη μητρότητα ή τη μητέρα, ούτε παρουσιάστηκε ως τέτοιο.

Πιο συγκεκριμένα, το εικονιζόμενο στα δεξιά άγαλμα γυναικείας μορφής με ανδρικά γεννητικά όργανα είναι ένα έργο σύγχρονης τέχνης με τον τίτλο “And Life Is Over There“, της καλλιτέχνιδας Femmy Otten, που αποκαλύφθηκε το 2017 και βρίσκεται στη Χάγη της Ολλανδίας. Είχε τοποθετηθεί αρχικώς στην οδό Kalvermarkt και αργότερα μεταφέρθηκε στην οδό Grote Marktstraat.

Σύμφωνα με την περιγραφή του έργου σε ιστοτόπους σχετικούς με project σύγχρονης τέχνης και υπαίθριας τέχνης στην Ολλανδία, το άγαλμα δεν έχει κάποια σχέση με τη μητέρα ή τη μητρότητα, και αναφέρεται το εξής θεματικό πλαίσιο:

Σε αυτό το γλυπτό που μοιάζει με τοτέμ και ανάμειξη φύλων ενώνονται διάφορες οπτικές κουλτούρες. Με όλη του τη γαλήνη και την ευπάθεια του, το έργο είναι μια δήλωση για την ελευθερία της σκέψης.

Το έργο της Femmy Otten έχει πολλές αναφορές στην τέχνη από την αρχαία Ελλάδα, την Αίγυπτο, τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση. Το μαγικό σύμπαν της κατοικείται από μυστηριώδη, υβριδικά όντα με στοιχεία ανθρώπου, θεού και ζώου. Αν και το έργο της έχει συχνά μια αυτοβιογραφική αίσθηση, τα γλυπτά της είναι εμποτισμένα με μια κλασική και παγκόσμια αξία.

Το νέο της γλυπτό έχει αναφορές σε γυμνά από την κλασική ελληνική γλυπτική και είναι αρσενικό και γυναικείο. Για την Otten αυτή είναι η πιο ιδανική κατάσταση ύπαρξης: “Ο Έλληνας θεός Ερμαφρόδιτος κυριολεκτικά συγχωνεύτηκε με την αγαπημένη του. Από τότε που άρχισα να ζωγραφίζω και να φτιάχνω τη δουλειά μου τα φύλα έχουν συγχωνευθεί αβίαστα μεταξύ τους. Για μένα αυτό είναι πολύ φυσικό. Μπορώ να αναγνωρίσω τον εαυτό μου στο ένα ή στο άλλο. Αισθάνομαι περίεργα να βλέπω τους άνδρες και τις γυναίκες ως ξεχωριστές οντότητες – είμαστε τόσο βαθιά μπλεγμένοι ο ένας με τον άλλον και οι ζωές μας είναι τόσο αλληλένδετες. Εγώ η ίδια νιώθω μια βαθιά παρόρμηση να αναμειγνύομαι.”

Η γύμνια και η σεξουαλική ασάφεια του And Life Is Over There αντιμετωπίζει επίσης ζητήματα όπως το να τολμάς να είσαι διαφορετικός και να επιτρέπεται να είσαι διαφορετικός. Με αυτόν τον τρόπο ο καλλιτέχνης θέλει να δημιουργήσει μια ελευθερία σκέψης. Δεν μιλάει κυριολεκτικά για το τρανσέξουαλ, αλλά περισσότερο για την ιδέα ότι όλα πρέπει να επιτρέπονται, ακόμη και όταν είναι διαφορετικά από τα συνηθισμένα. Ότι το γυμνό είναι πολύ φυσικό και μπορεί να είναι πολύ αφοπλιστικό, ότι διαφορετικά φύλα και πολιτισμοί μπορούν να ενωθούν, ότι υπάρχει επίσης μια μεγάλη τρυφερότητα σε αυτή την πληρότητα. Otten: “Σε αυτό το γλυπτό ασχολήθηκα πολύ με την εύρεση της σωστής στάσης, έπρεπε να είναι απολύτως φυσικό. Χωρίς ντροπή και καμία ξεκάθαρη περηφάνια – για μένα αυτό ήταν πολύ σημαντικό.”

Ο τίτλος του γλυπτού, And Life is Over There, είναι μια στροφή από το ερωτικό ποίημα I Cannot Live With You της Αμερικανίδας ποιήτριας Emily Dickinson (1830-1886). Οι τίτλοι του έργου της Otten συχνά αναφέρονται στην ποίηση της Dickinson, στην οποία αναγνωρίζει ένα αίσθημα μοναξιάς, λαχτάρας και απογοήτευσης και την επιθυμία να απελευθερωθεί.

Το ανωτέρω πλαίσιο αναφοράς καθιστά σαφές ότι το άγαλμα δεν φιλοτεχνήθηκε ούτε παρουσιάστηκε ως σχετικό με τη μητρότητα και τη μάνα. Το άγαλμα δεν αναφέρεται ούτε «στη γυναίκα των καιρών μας», όπως εξήγησε η ομάδα ελέγχου γεγονότων του Reuters σχετικά με μια διαφορετική παραπλανητική παρουσίαση φωτογραφίας αυτού του έργου τέχνης.

Συμπέρασμα

Πρόκειται για παραπλανητική σύγκριση δύο αγαλμάτινων συμπλεγμάτων, που δήθεν αμφότερα αναφέρονται στη μητέρα και παρουσιάζουν την αντίληψη για τη μητρότητα στη Ρωσία και την Ολλανδία, αντίστοιχα.

Ενώ το άγαλμα στη Ρωσία αναφέρεται σαφώς στη μητέρα, το άγαλμα στην Ολλανδία είναι έργο υπαίθριας σύγχρονης τέχνης της Femmy Otten, που ουδέποτε αφορούσε τη μητρότητα, όπως παραπλανητικά αναφέρουν οι αναρτήσεις. Σύμφωνα με τη δημιουργό του, απεικονίζει μια ερμαφρόδιτη μορφή ως συνυποδήλωση ελευθερίας σκέψης και αλληλένδετης ανάμειξης των φύλων.