Ναυάγιο στην Πύλο: αυτά ΔΕΝ είναι βίντεο ντοκουμέντα από το εσωτερικό του σκάφους που βυθίστηκε

Ευρεία διάδοση γνώρισε στον ηλεκτρονικό τύπο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μια σειρά βίντεο που προβλήθηκαν αρχικά σε ρεπορτάζ τηλεοπτικού σταθμού ως «ντοκουμέντα» από το αλιευτικό σκάφος που βυθίστηκε στα ανοιχτά της Πύλου στα μέσα Ιουνίου 2023, ενόσω το σκάφος ταξίδευε. Πρόκειται για άσχετα βίντεο, που έχουν ληφθεί σε άλλα σκάφη με μετανάστες που έφτασαν στην Ιταλία στα τέλη Μαΐου και αρχές Ιουνίου 2023.

Παραδείγματα άρθρων: megatv.com, newsit.gr, parapolitika.gr, ieidiseis.gr, iefimerida.gr, in.gr, liberal.gr, lykavitos.gr, cyclades24.gr, rthes.gr, huffingtonpost.gr

Το βίντεο που ενσωμάτωναν τα εξεταζόμενα ηλεκτρονικά δημοσιεύματα προέρχεται στις περιπτώσεις περιπτώσεις από το κεντρικό δελτίο ειδήσεων της 17/06/2023 στον τηλεοπτικό σταθμό Mega, και είναι το εξής:

Τα βίντεο προβλήθηκαν και από τον τηλεοπτικό σταθμό Open στις 18 Ιουνίου 2023.

Τι ισχύει

Από το ναυάγιο που συνέβη σε απόσταση 47 ν.μ. ανοιχτά της Πύλου, έχουν διασωθεί 104 αλλοδαποί και έχουν ανασυρθεί 82 σοροί, σύμφωνα με το ελληνικό Λιμενικό Σώμα – Ελληνική Ακτοφυλακή (ΛΣ-ΕΛΑΚΤ). To αλιευτικό σκάφος, στο οποίο επέβαινε μη διασταυρωμένος αριθμός προσφύγων και μεταναστών, βυθίστηκε τις πρωϊνές ώρες της 14ης Ιουνίου 2023. Έχει αναφερθεί ότι ταξίδευε τουλάχιστον 4 ή 5 ημέρες.

Για το σκάφος που βυθίστηκε δόθηκαν στη δημοσιότητα οι εξής φωτογραφίες:

Ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής Frontex έχει επίσης δημοσιοποιήσει βίντεο από εναέριο μέσο επιτήρησης που κατέγραψε το σκάφος στις 13 Ιουλίου 2023:

Αναζητώντας την προέλευση των διαφορετικών αποσπασμάτων βίντεο που προβλήθηκαν στην τηλεόραση, παρατηρήσαμε ότι έχουν αναδημοσιευθεί από τον χρήστη του TikTok @usmanbatti261, που αυτοπροσδιορίζεται ως Πακιστανός που εργάζεται σε μπαρ στην περιοχή του Πόρτο Ράφτη.

Με βάση τα αναφερόμενα ονόματα χρηστών, εντοπίσαμε ότι το πρώτο από αυτά έχει αναρτηθεί στις 30 Μαΐου 2023, δηλαδή ελήφθη το αργότερο δύο εβδομάδες πριν το ναυάγιο της Πύλου, από τον χρήστη @balikhan870, που αυτοπροσδιορίζεται ως Πακιστανός που διαμένει στην Ιταλία, με όνομα Bilal Javed.

Ο ίδιος χρήστης, είχε αναρτήσει στις 27 Μαΐου 2023 ένα άλλο βίντεο από το εσωτερικό του σκάφους, με την επισήμανση ότι το είχε τραβήξει στις 21 Μαΐου, και ότι δείχνει πλου από τη Λιβύη προς την Ιταλία.

Μετά την ανάρτηση των ανωτέρω βίντεο, ο ίδιος χρήστης του TikTok ανέβασε στις 31 Μαΐου 2023 και ένα ακόμη βίντεο με μετανάστες σε σκάφος, σχολιάζοντας ότι καταγράφει διάσωση από την Ιταλία.

Μέχρι στιγμής, δεν έχει καταστεί δυνατόν να επικοινωνήσουμε με τον ίδιο τον «balikhan870» στο TikTok για να εξηγήσει αν έχει καταγράψει και τα τρία βίντεο ο ίδιος και από το ίδιο πλοίο. Ωστόσο, ο χρόνος των αναρτήσεων αυτού του οπτικοακουστικού υλικού (από τις 27 Μαΐου 2023 και μετά), η αναφερόμενη Πακιστανική ιθαγένεια, τα καταγεγραμμένα στο βίντεο στοιχεία του πλοίου όπου επέβαινε καθώς και αυτά του διασωστικού πλοίου, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο TikToker με αυτό το ψευδώνυμο βρισκόταν σε πλοίο με μετανάστες που διασώθηκαν από την Ιταλική Ακτοφυλακή στις 25 Μαΐου 2023.

Σε ρεπορτάζ ιταλικών μέσων ενημέρωσης είχε αναφερθεί ότι η Ακτοφυλακή της Ιταλίας, με τη συνδρομή πολεμικού πλοίου, προέβη σε επιχείρηση έρευνας και διάσωσης με αποτέλεσμα τη διάσωση μεταναστών – μεταξύ άλλων και Πακιστανικής καταγωγής – σε θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της Σικελίας.

Στο βίντεο που κυκλοφόρησε από την επιχείρηση διάσωσης, διακρίνεται κατά τη διάρκεια της νύχτας ένα σκάφος της ιταλικής ακτοφυλακής να παραπλέει σε σκάφος που έχει κοινά χαρακτηριστικά σημεία με το σκάφος όπου έχουν ληφθεί τα βίντεο του προαναφερθέντος χρήστη του TikTok.

Παράλληλα, το σκάφος που διακρίνεται στο βίντεο στο TikTok είναι αντίστοιχου τύπου με αυτό που συμμετείχε στην επιχείρηση διάσωσης, ένα σκάφος κλάσεως 300 (classe 300 “Ammiraglio Francese”) της Ιταλικής Ακτοφυλακής, κατασκευής της εταιρίας Codecasadue.

Σε κάθε περίπτωση, η σειρά βίντεο του balikhan870 ή Bilal Javed αφορά σκάφος που οπωσδήποτε οι επιβάτες διασώθηκαν από ιταλικές αρχές (σ.σ. για το ναυάγιο της Πύλου οι 104 διασώθηκαν στην ελληνική περιοχή έρευνας και διάσωσης, όχι ιταλική), και τα καταγραφόμενα περιστατικά αφορούν το αργότερο στα τέλη Μαΐου 2023, αρκετά πριν την αναφερόμενη αναχώρηση του μοιραίου σκάφους από τις ακτές της Λιβύης.

Η σύγκριση σημείων από το «επίμαχο» βίντεο του @balikhan870 με τις εικόνες του αλιευτικού του ναυαγίου επίσης αναδεικνύει ορισμένες χαρακτηριστικές διαφορές, λ.χ. απουσία προεξοχής.

Όσον αφορά τα υπόλοιπα βίντεο που προβλήθηκαν τηλεοπτικά και κυκλοφόρησαν στις ενημερωτικές ιστοσελίδες, θα πρέπει να αναφερθεί ότι έχουν αναρτηθεί από τον χρήστη του TikTok με το ψευδώνυμο @luckymental06, που δηλώνει τυχερός που βρίσκεται στην Ιταλία και είναι προφανώς Πακιστανικής καταγωγής.

Και τα τρία βίντεο αναρτήθηκαν στις 9 Ιουνίου 2023.

Όπως έχει επισημάνει ο δημοσιογράφος του BBC Κώστας Καλλέργης μέσω Twitter, το εικονιζόμενο στα παραπάνω βίντεο σκάφος δεν ταιριάζει με αυτό του πολύνεκρου ναυαγίου, καθώς λείπουν χαρακτηριστικά κατασκευαστικά στοιχεία στην πλώρη και πρύμνη.

Ο ίδιος ο χρήστης TikTok, πάντως, σε σχόλια αναρτήσεών του, έχει αναφέρει ότι το ένα από τα βίντεο έχει ληφθεί στις 2 Ιουνίου 2023, αλλά και ότι έφτασαν στην Ιταλία στις 7 Ιουνίου 2023.

Έχει μεταγενέστερα αναρτήσει και το εξής στιγμιότυπο από βίντεο εν πλω, που περιέχει κείμενο στα Ούρντου. Κατόπιν αυτόματης μετάφρασης μέσω Google Lens, γίνεται κατανοητό ότι αναφέρεται στην άφιξή του στην Ιταλία.

Λαμβάνοντας υπόψιν την αναφορά για άφιξη στις 7 Ιουνίου, εντοπίσαμε στον ιταλικό ενημερωτικό τύπο την είδηση για διάσωση μεταναστών, που συνοδευόταν από το εξής βίντεο:

Τα χαρακτηριστικά του πρώτου πλοιαρίου στο βίντεο βρίσκονται σε πλήρη συνάφεια με αυτά που διακρίνονται στα παραπάνω βίντεο του @luckymental06.

Σε επικοινωνία που είχαμε με τον χρήστη Lucky Mental στο Facebook (χρησιμοποιεί ίδιες φωτογραφίες με του λογαριασμού luckymental06 στο TikTok) σε σχόλια δημόσιας ανάρτησής του, επιβεβαίωσε ότι βρισκόταν στο παραπάνω πλοίο που διασώθηκε από την Ιταλική Ακτοφυλακή στις 07/06/2023 σχολιάζοντας ότι είναι “fake” η είδηση πως τα βίντεο ελήφθησαν εντός του πλοίου που βυθίστηκε στην Πύλο.

Συμπέρασμα

Τα βίντεο που κυκλοφόρησαν σε τηλεοπτικά και διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης δεν σχετίζονται με το σκάφος με μετανάστες που ναυάγησε ανοιχτά της Πύλου στις 14 Ιουνίου 2023. Πρόκειται για βίντεο από δύο διαφορετικά θαλάσσια δρομολόγια μεταναστών από Λιβύη προς Ιταλία, σύμφωνα με τις πληροφορίες που μπορούν να αντληθούν από τους λογαριασμούς TikTok που ανήρτησαν τα βίντεο. Και στις δύο περιπτώσεις, οι επιβαίνοντες διασώθηκαν κατόπιν επιχείρησης διάσωσης της Ιταλικής Ακτοφυλακής, στα τέλη Μαΐου και τις αρχές Ιουνίου 2023.