Τα θερμόμετρα στη Βραζιλία ΔΕΝ έδειξαν 62,3 βαθμούς Κελσίου

Σημαντική διάδοση σε ιστοσελίδες και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης γνωρίζει από τα τέλη Μαρτίου 2024 ο ισχυρισμός πως, σύμφωνα με το μετεωρολογικό σύστημα Sistema Alerta Rio της Βραζιλίας, το θερμόμετρο «έδειξε» θερμοκρασία 62,3 βαθμών Κελσίου στο δυτικό Rio de Janeiro. Ωστόσο, όπως θα εξετάσουμε στη συνέχεια, ο ισχυρισμός αυτός είναι παραπλανητικός.

Παραδείγματα δημοσιεύσεων: in.gr, tanea.gr, medlabgr.blogspot.com, daynight.gr, proson.gr, politikakritis.gr

Παραδείγματα αναρτήσεων στο Facebook:

Στα υπό εξέταση δημοσιεύματα διαβάζουμε τα εξής:

Βραζιλία: «Έσπασε» κάθε ρεκόρ η θερμοκρασία

Με την θερμοκρασία να βρίσκεται στο ζενίθ, χιλιάδες Βραζιλιάνοι πήγαν στις παραλίες για να πάρουν μία ανάσα δροσιάς

Πρωτοφανής καύσωνας έχει πλήξει τη Βραζιλία. Το θερμόμετρο στο Ρίο ντε Τζανέιρο έφτασε τους 62,3 βαθμούς Κελσίου, την υψηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με τις μετεωρολογικές αρχές.

Σύμφωνα με το μετεωρολογικό σύστημα Alerta Rio, η πραγματική μέγιστη θερμοκρασία στην πόλη ήταν 42 βαθμούς Κελσίου τη Δευτέρα. Το ρεκόρ των 62,3 ºC σημειώθηκε στο δυτικό Ρίο στις 09:55 τοπική ώρα και ήταν το «υψηλότερο σημείο» από τότε που το Alerta Rio άρχισε να τηρεί τέτοια αρχεία το 2014.

Σημειώνεται ότι το προηγούμενο ρεκόρ θερμοκρασίας, σύμφωνα με τα αρχεία του Alerta Rio, είχε καταγραφεί τον προηγούμενο Νοέμβριο, όταν το θερμόμετρο είχε φτάσει τους 59,7 βαθμούς Κελσίου.

Τι ισχύει

Όπως είχαμε αναφέρει σε παλαιότερο άρθρο μας, στη μετεωρολογία εκτός από τη μέτρηση της πραγματική θερμοκρασίας του περιβάλλοντος με τη χρήση θερμόμετρων, συναντάται και η έννοια του Δείκτη Θερμότητας, στα αγγλικά “Heat Index”, η οποία είναι ανάλογη του δείκτη αισθητής θερμοκρασίας. Η τιμή του δείκτη αυτού συχνά διαφέρει, έως και αρκετούς βαθμούς Κελσίου, από την πραγματική θερμοκρασία που καταγράφεται με συμβατικά μέσα. Αυτό συμβαίνει διότι οι μετεωρολόγοι, προκειμένου να υπολογίσουν τον δείκτη θερμότητας, λαμβάνουν υπόψιν τους επιπλέον μετεωρολογικά στοιχεία.

Όπως αναφέρει σχετικό δημοσίευμα του meteo.gr, ο δείκτης θερμότητας υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψιν τη θερμοκρασία του αέρα και τα ποσοστά σχετικής υγρασίας, και αποσκοπεί στον υπολογισμό των επιπτώσεων των μετεωρολογικών δεδομένων στον γενικό πληθυσμό. Ωστόσο, τονίζεται πως οι τιμές που εκφράζουν τις εν λόγω επιπτώσεις αποτελούν θεωρητικές τιμές, καθώς εξαρτώνται επίσης από παράγοντες όπως την ηλικία, το φύλο, και την υγεία του κάθε ατόμου:

Ο δείκτης θερμότητας (heat index) αποτελεί ένα μέτρο του κατά πόσο η θερμοκρασία του αέρα σε συνδυασμό με τα ποσοστά σχετικής υγρασίας επηρεάζουν στην αίσθηση άνεσης ή δυσφορίας του πληθυσμού, καθώς και τις συνέπειες που μπορεί να υποστεί ο ανθρώπινος οργανισμός. Το καλοκαίρι και γενικά σε οποιαδήποτε θερμή περίοδο ο ανθρώπινος οργανισμός με τη διαδικασία της εφίδρωσης διατηρεί τη θερμοκρασία του εντός των φυσιολογικών ορίων. Ο ιδρώτας, που κατά κύριο λόγο αποτελείται από νερό, εξατμίζεται απομακρύνοντας θερμότητα από το σώμα με αποτέλεσμα να δροσίζεται το δέρμα. Ωστόσο αν η σχετική υγρασία του αέρα κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα, τότε η παραπάνω διαδικασία ελαττώνεται με αποτέλεσμα τον περιορισμό της εξάτμισης. Έτσι το σώμα αδυνατεί να αποβάλλει το πλεόνασμα θερμότητας, αισθανόμενο πλέον υψηλότερη θερμοκρασία από την πραγματική. Αυξανόμενου του δείκτη θερμότητας, περιορίζεται το αίσθημα άνεσης και σταδιακά προκύπτει αίσθημα δυσφορίας. Πέρα από κάποια όρια του δείκτη οι επιπτώσεις στην υγεία είναι αρκετά σοβαρές.

Στον πίνακα παρουσιάζεται ο δείκτης θερμότητας ως συνάρτηση της θερμοκρασίας σε βαθμούς Κελσίου και της σχετικής υγρασίας εκφρασμένης ως ποσοστό επί τοις εκατώ, ενώ παρατίθενται και οι επιπτώσεις στον πληθυσμό. Σημειώνεται ότι τόσο οι επιπτώσεις αυτές, όσο και το αίσθημα δυσφορίας, αποτελούν θεωρητικές μέσες τιμές σχετικά με τον πληθυσμό. Στην πραγματικότητα εξαρτώνται και από άλλες παραμέτρους, όπως το φύλο, η ηλικία, η ένδυση, η φυσική κατάσταση και εν γένει η υγεία του κάθε ατόμου.

Στον ανωτέρω πίνακα βλέπουμε, για παράδειγμα, πως με θερμοκρασία 30 βαθμών και σχετική υγρασία 60% ο δείκτης θερμότητας βρίσκεται στους 39 βαθμούς Κελσίου, εννέα βαθμούς πάνω από την πραγματική θερμοκρασία:

Ανάλογοι πίνακες, όπως αυτός της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA) των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και εργαλεία υπολογισμού, μπορεί να εμφανίζουν διαφορετικές τιμές στον δείκτη θερμότητας, γεγονός που υποδηλώνει διαφορές στον τρόπο μέτρησης του.

Ανάλογος δείκτης, ο Δείκτης Ψυχρότητας, στα αγγλικά “wind chill”, υπολογίζεται με βάση τη θερμοκρασία και την ταχύτητα του ανέμου για τον υπολογισμό των επιπτώσεων μετεωρολογικών δεδομένων στο γενικό πληθυσμό κατά τους χειμερινούς μήνες. Σε προηγούμενο άρθρο μας παραθέσαμε παραδείγματα από δύο μετεωρολογικούς σταθμούς της Αττικής.

Πως σχετίζονται οι δείκτες θερμότητας και ψύχους με τον δείκτη αισθητής θερμοκρασίας

Ένας ακόμα δείκτης που συναντάμε στη μετεωρολογία είναι αυτός της «αισθητής θερμοκρασίας». Ο δείκτης αυτός χρησιμοποιείται ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών (κρύου ή ζέστης). Συνεπώς, προκύπτει από τον υπολογισμό του συνόλου των δεικτών που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των δεικτών θερμότητας και ψύχους: δηλαδή της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, και της ταχύτητας του ανέμου. Όπως εξηγεί ο μετεωρολόγος Θεόδωρος Κολυδάς:

Η αισθητή θερμοκρασία είναι ένας δείκτης που λαμβάνει υπόψη τη ψυχολογική αίσθηση της ζέστης ή του ψύχους από το ανθρώπινο σώμα, σύμφωνα με κάποιους παράγοντες όπως τη θερμοκρασία, τη σχετική υγρασία και τη ταχύτητα του ανέμου. Υπολογίζεται με τη βοήθεια μαθηματικών εμπειρικών μοντέλων που συγκρίνουν τις αναφερόμενες μετεωρολογικές συνθήκες με τη θερμοκρασία που θα έπρεπε να αισθανθεί το ανθρώπινο σώμα σε συνθήκες κανονικής υγρασίας και ανέμου ηρεμίας. Η έννοια αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα έμβια όντα που πρέπει να διατηρήσουν μια βέλτιστη θερμοκρασία σώματος αλλά όχι και στα άψυχα αντικείμενα.

Σημειώνουμε ότι η χρήση του δείκτη αίσθησης της θερμοκρασίας και των άλλων εμπειρικών δεικτών, όπως του δείκτη ψυχρότητας, του δείκτη υγρασίας (humidex) και δείκτη θερμότητας (heat index), μπορεί να βοηθήσουν στη προστασία των πληθυσμών που κατοικούν σε ψυχρές ή θερμές χώρες. Για παράδειγμα στον Καναδά, όπου ο χειμώνας είναι παγερός, ο δείκτης αίσθησης της θερμοκρασίας μπορεί να βοηθήσει στη πρόληψη της αποφυγής τραυματισμών που προκαλούνται από το ψύχος, όπως τα κρυοπαγήματα και η υποθερμία, ενώ μπορεί να βοηθήσει στην εφαρμογή πολιτικών για τη προστασία των αστέγων και των υπολοίπων ευπαθών ομάδων του πληθυσμού. Σε ζεστές χώρες, όπως στην Ελλάδα όπου τα κύματα καύσωνα το καλοκαίρι είναι συχνά, ο δείκτης μπορεί να βοηθήσει αντίστοιχα στη πρόληψη και στη προστασία του πληθυσμού από την υπερβολική ζέστη.

Το θερμόμετρο στο Ρίο έδειξε 42 και όχι 62,3 βαθμούς Κελσίου

Όπως ανέφερε ανάρτηση του Sistema Alerta Rio της Βραζιλίας στο Χ (πρώην Twitter) το βράδυ της Κυριακής 17 Μαρτίου 2024, το ίδιο πρωί και συγκεκριμένα στις 09:55 τοπική ώρα, σημειώθηκε στην περιοχή Guaratiba στα δυτικά της πόλης του Rio de Janeiro ρεκόρ αισθητής θερμοκρασίας 62.3 βαθμών Κελσίου. Σε μεταγενέστερη ανάρτηση, το Sistema Alerta Rio αναφέρθηκε και σε άλλες περιοχές όπου η αισθητή θερμοκρασία καταγράφηκε άνω των 50 βαθμών κελσίου:

Σε προγενέστερη ανάρτηση του, το Sistema Alerta Rio ανέφερε πως η μέγιστη θερμοκρασία στην πόλη του Ρίο ήταν 42 βαθμοί κελσίου:

Όπως επίσης αναφέρει δημοσίευμα της εφημερίδας Buenos Aires Times, ο δείκτης θερμότητας στο Rio de Janeiro έφτασε 62,3 βαθμούς Κελσίου, ωστόσο η πραγματική μέγιστη θερμοκρασία στην πόλη ήταν 42 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με το μετεωρολογικό σύστημα Alerta Rio:

Στα δυτικά, φτωχά προάστια του Ρίο ζει το 40% των 6 εκατομμυρίων κατοίκων της πόλης αυτής. Η πραγματική θερμοκρασία την Κυριακή ήταν 42°C αλλά η αισθητή σκαρφάλωσε σε δυσθεώρητα ύψη ακόμη και στο προάστιο του Βοτανικού Κήπου, με την πλούσια βλάστηση: ήταν 57,7°C. Ένα κύμα καύσωνα που έπνιξε τη Βραζιλία σημείωσε νέα ρεκόρ την Κυριακή, με τον δείκτη θερμότητας του Ρίο ντε Τζανέιρο να φτάνει τους 62,3 βαθμούς Κελσίου, το υψηλότερο της δεκαετίας, ανακοίνωσαν οι μετεωρολογικές αρχές.

Ο δείκτης θερμότητας μετρά την αίσθηση της θερμοκρασίας, λαμβάνοντας υπόψη την υγρασία. Η πραγματική μέγιστη θερμοκρασία στην πόλη ήταν 42 ºC τη Δευτέρα, σύμφωνα με το μετεωρολογικό σύστημα Alerta Rio.

Το ρεκόρ 62,3 C σημειώθηκε στο δυτικό Ρίο στις 09:55 τοπική ώρα και ήταν ο «υψηλότερος βαθμός» από τότε που η Alerta Rio άρχισε να διατηρεί τέτοια ρεκόρ το 2014.

Συνεπώς, η πραγματική θερμοκρασία στην πόλη του Rio έφτασε τους 42 βαθμούς Κελσίου. Η τιμή των 62,3 βαθμών Κελσίου δεν αφορά την πραγματική θερμοκρασία, αλλά τον δείκτη θερμότητας, μια θεωρητική τιμή που υπολογίζεται βάσει της θερμοκρασίας και της σχετικής υγρασίας.

Ιστορικά, η υψηλότερη πραγματική θερμοκρασία που έχει καταγραφεί, ήταν 56.7 βαθμοί Κελσίου, και καταγράφηκε στις 17 Ιουλίου του 1913 στο Furnace Creek στην πολιτεία της California, που βρίσκεται στην Κοιλάδα του Θανάτου. Ωστόσο, σύμφωνα με τον μετεωρολόγο Christopher C. Burt, η υψηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί με αξιόπιστα μέσα είναι 54 βαθμοί Κελσίου, και καταγράφηκε και πάλι στο Furnace Creek στις 30 Ιουνίου του 2013. Η ίδια θερμοκρασία, 54 βαθμοί Κελσίου έχει επίσης καταγραφεί στη Mitribah στο Kuwait στις 21 Ιουλίου του 2016. Ο Burt εξηγεί πως αν και ιστορικά έχουν καταγραφεί υψηλότερες θερμοκρασίες, οι εν λόγω μετρήσεις παρουσιάζουν προβλήματα αξιοπιστίας και κάποιες εξ αυτών έχουν απορριφθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας.

Είναι σκόπιμο να αναφέρουμε πως δεν είναι η πρώτη φορά που οι δείκτες θερμότητας, ψυχρότητας, και αισθητής θερμοκρασίας παρερμηνεύονται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Σε παλαιότερο άρθρο του, τον Φεβρουάριο του 2023 στην ιστοσελίδα news247.gr ο μετεωρολόγος Θεόδωρος Κολυδάς, αφού ανέλυσε το δείκτη της αισθητής θερμοκρασίας, ανέφερε πως διεθνή αλλά και εγχώρια Μέσα είχαν τότε παρεμηνεύσει τον δείκτη αυτό με την πραγματική θερμοκρασία:

Τις τελευταίες ημέρες (σσ: Τον Φεβρουάριο του 2023) από τα Διεθνή, αλλά και από τα Ελληνικά μέσα ενημέρωσης παρερμηνεύτηκαν οι αρχικές πληροφορίες και διαδόθηκε ευρέως ότι οι θερμοκρασίες αυτές αφορούσαν πραγματικές και όχι αισθητές θερμοκρασίες. Χωρίς να γνωρίζουμε το σκεπτικό διάδοσης της είδησης με αυτόν τον τρόπο, δημιουργήθηκε λανθασμένη πληροφόρηση για τον κάθε αναγνώστη και τηλεθεατή. Τώρα αν έγινε αυτό για για λόγους εντυπωσιασμού ή από άγνοια δεν τον γνωρίζουμε. Πάντως είναι γεγονός, ότι υπήρξαν πηχαίοι τίτλοι για αυτές τις “εξωπραγματικές θερμοκρασίες της τάξεως των -60 βαθμών” και ο μέσος πολίτης -αναγνώστης σχημάτισε λανθασμένη εικόνα για τις καιρικές συνθήκες. Εμείς πάντως επισημαίνοντας αυτό το λάθος οφείλουμε να σας ενημερώσουμε σχετικά.

Επιπροσθέτως, τον Νοέμβριο του 2023, ο μετεωρολόγος Σάκης Αρναούτογλου, προέβη σε ανάρτηση στην προσωπική του σελίδα στο Facebook με αφορμή ανάλογους ισχυρισμούς που διαδόθηκαν εκείνη την εποχή, για την ίδια περιοχή στη Βραζιλία, ισχυρισμούς τους οποίους εξετάσαμε σε προηγούμενο άρθρο μας:

Προσοχή! FAKE NEWS τα περι θερμοκρασίας 58,5 βαθμών Κελσίου χθες Τρίτη (σσ: Τον Νοέμβριο του 2023) στο Ριο Ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας!!!

Τα θερμόμετρα έδειχναν 39 βαθμούς Κελσίου (102 βαθμούς Φαρενάιτ), αλλά αυτό δεν απέδιδε την πραγματική αίσθηση της ζέστης, δήλωσαν οι αρχές σύμφωνα με το σύστημα προειδοποίησης Rio Alerta..

Στο Ρίο, η ΑΙΣΘΗΤΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ σύμφωνα με το σύστημα προειδοποίησης Rio Alerta, ήταν 58,5 βαθμοί Κελσίου (137,3 βαθμοί Φαρενάιτ), η θερμοκρασία δηλαδή που αισθάνεται κάποιος, ανάλογα με την υγρασία, τη θερμοκρασία και την ταχύτητα του ανέμου που επικρατούν!!!

Συμπέρασμα

Βάσει των ανωτέρω στοιχείων, ο ισχυρισμός πως στη Βραζιλία τα θερμόμετρα κατέγραψαν θερμοκρασία 62,3 βαθμών Κελσίου είναι ψευδής. Η πραγματική θερμοκρασία που καταγράφηκε στην περιοχή Guaratiba στα δυτικά της πόλης του Rio de Janeiro ήταν 42 βαθμοί Κελσίου. Η θερμοκρασία 62,3 βαθμών Κελσίου που παρουσιάζεται στους υπό εξέταση ισχυρισμούς δεν αφορά την πραγματική θερμοκρασία, όπως καταγράφεται σε θερμόμετρα αλλά τον δείκτη θερμότητας, κάτι που δεν αναφέρεται στα υπό εξέταση δημοσιεύματα. Ο δείκτης αυτός δεν αντιπροσωπεύει την καταγεγραμμένη θερμοκρασία μιας τοποθεσίας, αλλά αποτελεί μια θεωρητική τιμή που υπολογίζεται βάσει της θερμοκρασίας και της σχετικής υγρασίας. Χρησιμοποιείται για να υπολογίσει τις επιπτώσεις των μετεωρολογικών δεδομένων στον γενικό πληθυσμό και να βοηθήσει στην πρόληψη τους.