Αυτή η κηρήθρα σε σχήμα καρδιάς δεν σχεδιάστηκε από μέλισσες

Μία φωτογραφία που κάνει τον γύρο του διαδικτύου από το 2020 μέχρι και σήμερα, με χιλιάδες κοινοποιήσεις και αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δείχνει μία κηρήθρα σε σχήμα καρδιάς. Τη φωτογραφία συνοδεύει ο ισχυρισμός πως το σχέδιο αυτό έγινε από τις μέλισσες αυτόνομα, καθώς ο μελισσοκόμος δήθεν είχε ξεχάσει να τοποθετήσει τα πλαίσια μέσα στα οποία μαζεύουν οι μέλισσες το μέλι. 

Αναπαραγωγές σε ιστοσελίδες: makeleio.gr, oxafies.com, fornews.gr

Παραδείγματα αναπαραγωγών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

Η φωτογραφία με τον εξεταζόμενο ισχυρισμό βρίσκεται και σε άλλες γλώσσες από το 2020 και έπειτα (ισπανικά, πορτογαλικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, τουρκικά, ιταλικά, ουγγρικά), με χιλιάδες αντιδράσεις και κοινοποιήσεις. Στο παρελθόν έχουμε δει και άλλες απατηλές ή παραπλανητικές ιστορίες που λαμβάνουν τεράστια απήχηση στα ΜΚΔ και διαδίδονται παγκοσμίως (φερ’ ειπείν εδώ).

Τι ισχύει

Στις αναπαραγωγές του ισχυρισμού, διαβάζουμε:

Εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι ο άνθρωπος είναι η υψηλότερη μορφή λογικής στον πλανήτη; Αυτή η φωτογραφία τραβήχτηκε από ιδιοκτήτη κυψέλης. Ξέχασε ο μελισσοκόμος να βάλει τις πίτες στις όποιες οι μέλισσες μαζεύουν το μέλι και αυτές έφτιαξαν τις δικές τους. Δείτε τι μοναδικό μοντέλο κατασκευής έφτιαξαν!!! Έτσι μπορεί να ρέει ελεύθερα ο αέρας και να διατηρεί μια σταθερή θερμοκρασία… Η ζωή είναι όμορφη.

Με τη μέθοδο της αντίστροφης αναζήτησης εικόνας, βρίσκουμε ανάρτηση από τις 18 Αυγούστου 2015 στο Facebook από τη σελίδα National Trust.

Το National Trust είναι ένας φιλανθρωπικός οργανισμός για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Αγγλία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία. Στη Σκωτία, υπάρχει το ξεχωριστό και ανεξάρτητο National Trust for Scotland.

Στη λεζάντα της δημοσίευσης αναγράφεται:

«Έχετε δει ποτέ τόσο όμορφες κηρήθρες όσο αυτή; Φωτογραφία και τέχνη κηρήθρας από τον Brian Fanner».

Ελέγχοντας το ιστορικό επεξεργασίας της δημοσίευσης, βλέπουμε πως η λεζάντα, στην αρχική της μορφή το 2015, ανέφερε: 

«Έχετε δει ποτέ τόσο όμορφες κηρήθρες όσο αυτή; Οι μέλισσές μας στο Bodiam Castle NT ήταν σίγουρα απασχολημένες με την παραγωγή νόστιμου μελιού για τα καταστήματά μας».

Έπειτα από πέντε χρόνια, στις 17 Ιουνίου 2020 οι διαχειριστές της σελίδας επεξεργάστηκαν τη λεζάντα: 

«Έχετε δει ποτέ τόσο όμορφες κηρήθρες όσο αυτή; Φωτογραφία από τον Brian Fanner».

Δύο μέρες αργότερα έκανε μία ακόμα μικρή προσθήκη, βάζοντας τη λεζάντα που βλέπουμε μέχρι και σήμερα.

Ο Brian Fanner, ιδιοκτήτης επιχείρησης σχεδιασμού κορνιζών φωτογραφιών, δημοσίευσε την εικόνα στις 19 Νοεμβρίου 2013 στο προφίλ του στο Facebook, γράφοντας:

«Μια καρδιά για τη Leila Flaherty Fanner».

Η Leila Flaherty Fanner, πιθανότατα η γυναίκα του Brian Fanner, για την οποία έφτιαξε αυτό το σχήμα κηρήθρας, απάντησε:

«Ω, γλυκέ μου! Αυτό είναι τόσο γλυκό».

Έπειτα από αναζήτηση με λέξεις κλειδιά βρίσκουμε παλαιότερη κατάρριψη του εξεταζόμενου ισχυρισμού από την ιστοσελίδα USA Today, η οποία επικοινώνησε με τον Brian Fanner και εξακρίβωσε ότι ο ίδιος έδωσε αυτό το σχήμα με τη χρήση πλαισίων.

Ο Fanner, όπως ανέφερε, ασχολείται με τη μελισσοκομία ως χόμπι στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής, όπου τράβηξε και τη viral φωτογραφία. Σε ένα κομμάτι σανίδας που ήταν στερεωμένο στο καπάκι του πλαισίου της κυψέλης, ο Fanner χάραξε το κύριο σχέδιο καρδιάς στο κέντρο και δύο καμπυλωτές γραμμές στις πλευρές, είπε. Στη συνέχεια τοποθέτησε λωρίδες κεριού θεμελίωσης στις εγκοπές, πάνω στις οποίες έχτισαν οι μέλισσες για να δημιουργήσουν την ιδιόμορφη αυτή κηρήθρα. Όπως δήλωσε:

«Ήταν πραγματικά μια ιδέα που μου ήρθε γρήγορα, δεν το σκέφτηκα πολύ εκείνη τη στιγμή. Μια μέρα, ίσως αυτή τη σεζόν, θα κάνω και άλλα (σχέδια)».

Ακολούθως, ο Fanner είπε ότι πέρασαν περίπου τέσσερις εβδομάδες από τη στιγμή που εισήγαγε το σχέδιο μέχρι να δει την ολοκληρωμένη κηρήθρα, ενώ τόνισε την ενόχλησή του για το “κλέψιμο” του έργου του. 

«Είναι ενοχλητικό να σου κλέβουν το έργο σου ουσιαστικά επανειλημμένα χωρίς άδεια, αλλά τουλάχιστον πολλοί άνθρωποι είδαν αυτό το μικρό κομμάτι τέχνης».

Όσον αφορά τις μέλισσες και το πώς επιλέγουν να χτίζουν τις κηρήθρες τους μόνο στους επιθυμητούς, κινητούς, χώρους που τους παρέχουν οι μελισσοκόμοι και όχι ανεξέλεγκτα, μπορείτε να διαβάσετε σε παλαιότερο άρθρο μας, εδώ.

Αναζητώντας πληροφορίες για την εν λόγω εικόνα οδηγούμαστε σε δημοσίευση χρήστη ονόματι Steve Byrne στο X, από τις 17 Ιουνίου 2020, ο οποίος σε ένα αναλυτικό νήμα (thread), προσπάθησε να εξηγήσει ότι ο Fanner ήταν αυτός που έκανε το σχέδιο και τοποθέτησε τα πλαίσια με τέτοιο τρόπο ώστε οι μέλισσες να δημιουργήσουν αυτή την κηρήθρα και δεν πρόκειται για “έμπνευση” των μελισσών. Στο προφίλ του ο Steve Byrne δηλώνει τραγουδιστής, δημόσιος λαογράφος και δημιουργικός εθνολόγος.

Μάλιστα, στις 21 Απριλίου 2024, αναδημοσίευσε το εν λόγω νήμα στο προφίλ του, γράφοντας:

«Περιστασιακή υπενθύμιση, τώρα που κάνει και πάλι το γύρο του κόσμου αυτή την εβδομάδα».

Όπως αναφέρει ο Byrne, επικοινώνησε με τον δημιουργό, Brian Fanner, ο οποίος του είπε:

«Τα πράγματα που αναφέρονται [για να εξηγήσουν το σχήμα] είναι πραγματικά αστεία, από το πώς οι μέλισσες έχουν “καλλιτεχνικές ευαισθησίες” μέχρι το ότι οι μέλισσες δημιουργούν αυτό το σχήμα “για να αυξήσουν τη ροή του αέρα. Έχω δει εταιρείες να το χρησιμοποιούν στις ιστοσελίδες τους και πολλούς να ισχυρίζονται ότι βγήκε από την κυψέλη τους κάπου στον κόσμο».

Έπειτα, ο Fanner είπε στον Byrne πώς διαμόρφωσε την κυψέλη για να προκύψει αυτό το σχήμα. 

«Χρησιμοποίησα αυτή τη σανίδα, φρεζάρισα τις σχισμές, μια βιαστική δουλειά, το παραδέχομαι, τοποθέτησα με κερί μερικές λωρίδες θεμελίωσης στις σχισμές και βίδωσα μέσα ένα βαθύ καπάκι κυψέλης Langstroth και το κόλλησα στην κυψέλη. Οι μέλισσες έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν. Οι γραμμές είναι σχισμές στις οποίες μπορεί να τοποθετηθεί ένα κερί βάσης με το μοτίβο της κηρήθρας στερεωμένο με λιωμένο κερί μέλισσας. Συνήθως υπάρχει ένα φύλλο για να καθοδηγεί τις μέλισσες ως προς το πού να χτίσουν. Έτσι, απλά συναντούν αυτό το περίεργο μοτίβο της λωρίδας θεμελίωσης και αρχίζουν να χτίζουν πάνω σε αυτό. Μετά από αυτό, το γεμίζουν όσο καλύτερα μπορούν. Είναι ένας απλός χειρισμός».

Να σημειωθεί πως στη μελισσοκομία η κυψέλη Langstroth είναι κάθε κατακόρυφα αρθρωτή κυψέλη που έχει τα βασικά χαρακτηριστικά των κατακόρυφα κρεμασμένων πλαισίων, μια κάτω σανίδα με είσοδο για τις μέλισσες και κουτιά που περιέχουν πλαίσια για το μέλι.

Ο Byrne παρείχε μάλιστα και φωτογραφικό υλικό που του έστειλε ο Fanner από τα υλικά που χρησιμοποίησε (εδώ κι εδώ).

Επιπροσθέτως, ο Byrne παρέθεσε στο νήμα του σχόλια από τη δημοσίευση του National Trust, που κατά κάποιο τρόπο καπηλεύτηκε την εικόνα ως δική της. Ο Brian Fanner είχε απαντήσει σε σχόλιο χρήστη που αμφισβητούσε την αυθεντικότητα της εικόνας στη δημοσίευση :

«Dana Manuel έχεις δίκιο. Έφτιαξα αυτό το μικρό έργο τέχνης. Είναι ένας απλός χειρισμός. Αυτή η εικόνα δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη σελίδα μου στο facebook και έγινε viral από εκεί. Αυτή η φωτογραφία σίγουρα δεν τραβήχτηκε από το National Trust».

Τέλος, κατάρριψη του ισχυρισμού έχει δημοσιευθεί και από το Full Fact αλλά και από δύο ακόμα ιστοσελίδες (εδώ κι εδώ).

Συμπέρασμα

Ο ισχυρισμός είναι παραπλανητικός. Η εικόνα τραβήχτηκε το 2013 από έναν ερασιτέχνη μελισσοκόμο, ονόματι Brian Fanner, ο οποίος χάραξε ένα σχέδιο καρδιάς σε ένα κομμάτι χαρτόνι και αργότερα προσάρμοσε πλαίσια κεριού για να βοηθήσει στη δημιουργία μιας κηρήθρας στο σχήμα που ήθελε από τις μέλισσες. Συνεπώς, οι μέλισσες δεν έφτιαξαν το εν λόγω σχήμα μόνες τους.