Η Ελλάδα στα τέλη Νοεμβρίου 2020 ΔΕΝ ήταν πρώτη σε μέσο όρο νέων θανάτων από COVID-19 αναλογικά με τον πληθυσμό της

Στα τέλη Νοεμβρίου 2020 κυκλοφόρησαν δημοσιεύματα και ρεπορτάζ σχετικά με το μέσο όρο νέων θανάτων λόγω COVID-19 στην Ελλάδα αναλογικά με τον πληθυσμό της. Αναφέρθηκε ότι, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (ECDC), η Ελλάδα στις 25 Νοεμβρίου 2020 ήταν πρώτη παγκοσμίως σε θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους. Την ίδια πρωτιά υποστηρίχθηκε ότι είχε η Θεσσαλονίκη, ενώ σε άλλα δημοσιεύματα διαβάσαμε ότι η Ελλάδα είχε στις 24 Νοεμβρίου την πρωτιά, σε πίνακα των Financial Times, για νέους θανάτους κορωνοϊού ανά 100.000 κατοίκους. Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά δεν είναι ακριβή.

Τι αναφέρθηκε;

Σε ρεπορτάζ που μεταδόθηκε από την ΕΡΤ στις 28 Νοεμβρίου 2020 ειπώθηκαν τα εξής:

– [Η] Θεσσαλονίκη είχε μια θλιβερή πρωτιά σε θανάτους, και παγκόσμια, μάλιστα, πρωτιά.

– Είναι συγκλονιστικό το γεγονός ότι πριν από τέσσερις μέρες βρεθήκαμε στην πρώτη θέση όσον αφορά τους θανάτους ανά εκατομμύριο, από ολόκληρο τον πλανήτη, όχι μόνο από τα ευρωπαϊκά στοιχεία…

– … ναι, παγκοσμίως.

(…)

– [Η Ελλάδα είναι] πάνω από τη Σουηδία, πάνω από τις Ηνωμένες Πολιτείες, πάνω από οποιαδήποτε χώρα. Αλλά και την επόμενη μέρα, στις 26 δηλαδή Νοεμβρίου, ήμασταν στην 3η θέση, πίσω από το Βέλγιο και τη Γαλλία (…).

Η λεζάντα, δε, της εκπομπής ανέφερε:

«Πρωταθλήτρια» σε θανάτους από COVID ανά εκατομ. κατοίκων η Ελλάδα στις 25 Νοεμβρίου.

Προς υποστήριξη του ισχυρισμού, παρουσιάστηκε το εξής γράφημα:

Ο ισχυρισμός αυτός αναφέρθηκε και στο ert.gr, αλλά πλέον στο άρθρο αναφέρεται με πιο ασαφή τρόπο:

Όπως αναφέρει το ECDC, στις 25 Νοεμβρίου η Θεσσαλονίκη κατέγραψε ένα θλιβερό ρεκόρ αφού ήταν πρώτη στους θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους.

Σε δημοσιεύματα όπως του makthes.gr και του maksports.gr διαβάζουμε τα ακόλουθα:

Η [Ελλάδα] είναι πλέον παγκόσμια πρωταθλήτρια σε θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων (…)

Σύμφωνα με τους πίνακες με τα στοιχεία που βγάζει καθημερινά το ECDC, η Ελλάδα είναι παγκόσμια πρωταθλήτρια στη θνητότητα, αφού στις 25/11 ήταν πρώτη σε θανάτους ανά εκατομμύρια κατοίκους σε ολόκληρο τον κόσμο και την επόμενη ημέρα (26/11) “έχανε” μόνο από τη Γαλλία και το Βέλγιο, δύο χώρες με δραματικά αποτελέσματα τόσο στο πρώτο όσο το δεύτερο κύμα της πανδημίας.

Επιπροσθέτως, στο altsantiri.gr διαβάζουμε:

[H] χώρα μας βρίσκεται στην πρώτη θέση της λίστας των χωρών με τους νέους θανάτους.

Η Ελλάδα κατέχει την μακάβρια πρωτιά στον αναλυτικό πίνακα των «Financial Times» για τους νέους θανάτους κορονοϊού ανά 100.000 κατοίκους.

Τι ισχύει;

Είναι σκόπιμο να εξετάσουμε τον κάθε ισχυρισμό ξεχωριστά, με τη σειρά που ακολουθήσαμε παραπάνω.

Το ρεπορτάζ της ΕΡΤ ανέφερε ότι η Ελλάδα στις 25/11/2020 βρισκόταν στην πρώτη θέση παγκοσμίως ως προς τους θανάτους από τη νόσο COVID-19 ανά εκατομμύριο κατοίκων. Ανάλογο ισχυρισμό συναντήσαμε και στο makthess.gr, του οποίου τα στοιχεία φαίνεται να έχει υπόψη και η δημοσιογράφος της ΕΡΤ.

Οι «θάνατοι ανά εκατομμύριο» (ή εκατό χιλιάδες) κατοίκους κάθε χώρας παρουσιάζονται στατιστικά με δύο τρόπους, συνήθως: τους αθροιστικούς θανάτους (όλους τους θανάτους από την αρχή της πανδημίας) αναλογικά προς τον πληθυσμό (cumulative deaths per 100k/per million), και τους νέους θανάτους (new deaths), η δυναμική των οποίων παρουσιάζεται συχνά σε 7ήμερο ή 14ήμερο κυλιόμενο μέσο όρο, αναλογικά προς τον πληθυσμό.

Τα ανωτέρω δημοσιεύματα δεν διευκρινίζουν σε ποια από τις δύο παραπάνω κατηγορίες έχει την πρωτιά η Ελλάδα, ωστόσο από τα παρατιθέμενα γραφήματα του ourworldindata.org (η εν λόγω σελίδα έχει χρησιμοποιηθεί και σε παλαιότερο άρθρο μας όπου παραθέτουμε και τους λόγους που θεωρείται αξιόπιστη πηγή) που αναφέρουν «Daily confirmed COVID-19 deaths per million people, rolling 7-day average», προκύπτει ότι η συζήτηση αφορά τον εβδομαδιαίο κυλιόμενο μέσο όρο νέων επιβεβαιωμένων θανάτων ανά εκατομμύριο πληθυσμού.

Ωστόσο, η αναδρομή στα στοιχεία αυτά για την 25η Νοεμβρίου δείχνει μια διαφορετική εικόνα από αυτή που παρουσιάζουν τα υπό εξέταση δημοσιεύματα, καθώς τα γραφήματα αυτών των μέσων παρουσιάζουν ένα επιλεκτικό δείγμα χωρών, ενώ στην πραγματικότητα μπορούμε να εντοπίσουμε μερικές ακόμη χώρες με σημαντικά μεγαλύτερο κυλιόμενο όρο νέων θανάτων ανά εκατομμύριο πληθυσμού:

Δηλαδή, τα παρατιθέμενα γραφήματα στο τηλεοπτικό ρεπορτάζ και σε ορισμένα δημοσιεύματα από το ourworldindata.com για τον 7ήμερο μέσο όρο νέων θανάτων, δεν επαρκούν για τη θεμελίωση του ισχυρισμού ότι «η Ελλάδα ήταν στις 25 Νοεμβρίου η πρώτη χώρα στον κόσμο σε θανάτους από κορωνοϊό ανά εκατομμύριο πληθυσμού». Παρ’ όλο που πράγματι η Ελλάδα καταγράφει σημαντική αύξηση, υπάρχουν, στην κατηγορία αυτή, και άλλες χώρες ανά τον κόσμο με μεγαλύτερο απολογισμό.

Για την πληρότητα της ανάλυσης, θα πρέπει να εξετάσουμε και την περίπτωση των αθροιστικών θανάτων ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Και στην περίπτωση αυτή, η Ελλάδα στις 25/11/2020 δεν βρισκόταν στην πρώτη θέση.

Τέλος, δεν διαπιστώσαμε να έχει η Ελλάδα την πρώτη θέση ούτε στον 14ήμερο μέσο όρο αθροιστικών θανάτων ανά 100 χιλιάδες κατοίκων στην Ευρώπη που δημοσιεύει το ECDC. [πηγή]

Αναφέρθηκε, όπως διαβάσαμε παραπάνω, ότι, «σύμφωνα με το ECDC, η Θεσσαλονίκη ήταν πρώτη στους θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους στις 25 Νοεμβρίου».

Στις 25/11/2020 ανακοινώθηκαν πανελλαδικά 87 νέοι θάνατοι, ενώ στις 26/11/2020 99. [πηγή 1] [πηγή 2]

Ωστόσο, δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε στην ιστοσελίδα του ECDC στατιστικά στοιχεία θανάτων ανά ευρωπαϊκή πόλη ή διοικητική υποδιαίρεση επιπέδου «περιφερειακής ενότητας» ή άλλης αντίστοιχης. Παράδειγμα ημερήσιας αναφοράς του ECDC μπορείτε να δείτε εδώ.

Παράλληλα, ο ΕΟΔΥ στα ημερήσια δελτία του δεν δημοσιοποιεί στατιστικά στοιχεία θανάτων ανά περιφερειακή ενότητα (ΠΕ), συνεπώς δεν είναι διαθέσιμος ούτε σε εθνικό επίπεδο κάποιος επίσημος αριθμός θανάτων για την ΠΕ Θεσσαλονίκης, ώστε αυτός να αναχθεί στον πληθυσμό της.

Σε εφημερίδα της 29/11/2020 [Βήμα της Κυριακής], πάντως, συναντάμε την πληροφορία ότι έως τις 26 Νοεμβρίου είχαν καταγραφεί στην ΠΕ Θεσσαλονίκης αθροιστικά 423 θάνατοι, χωρίς να διευκρινίζεται αν πρόκειται για θανάτους κατοίκων της ΠΕ ή θανάτους που συνέβησαν στην ΠΕ (στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης).

Αν για την οικονομία της συζήτησης λάβουμε υπόψη το πρώτο, και τον πληθυσμό της περιοχής, ο οποίος υπολογίζεται περίπου στα 1.1 εκατομμύρια (απογραφή 2011), η αναγωγή των συνολικών θανάτων στον πληθυσμό (περ. 389 ανά εκατομ.) είναι σημαντικά υψηλότερη από την αντίστοιχη αναγωγή όλων των θανάτων από Covid-19 στον γενικό πληθυσμό της Ελλάδας. Ωστόσο δεν υπάρχουν δεδομένα συγκρίσιμα σε παγκόσμια κλίμακα, ούτε η εν λόγω ανεπίσημη αναγωγή οδηγεί σε αριθμούς μεγαλύτερους από τον αριθμό αθροιστικών θανάτων ανά εκατομμύριο σε χώρες όπως η Ισπανία ή η Ιταλία (848 ανά εκατομμύριο).

Στις 29 Νοεμβρίου 2020 στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ ο Διευθυντής ΜΕΘ του Νοσοκομείου Παπανικολάου, κ. Νικ. Καπραβέλος ανέφερε ότι «το 24ωρο της 25ης Νοέμβρη η Θεσσαλονίκη κατέγραψε πρωτιά με μεγαλύτερο αριθμό θανάτων ανά 1 εκατ. πληθυσμό σε όλη την Ευρώπη». Κατόπιν επικοινωνίας μας με τον ίδιο, δεν έχει υπόψη στοιχεία άλλα από το ρεπορτάζ της ΕΡΤ.

Συνολικά, όπως δείξαμε παραπάνω, δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί από τα δημόσια διαθέσιμα στοιχεία ο ισχυρισμός.

Ως προς τον πίνακα των Financial Times, που βασίζεται σε επίσημα στατιστικά δεδομένα, από το ECDC και όχι μόνο, παρατηρείται το ίδιο μεθοδολογικό σφάλμα. Στην πραγματικότητα, δεν αποτυπώνεται κάποια συνολική ή εξαντλητική παγκόσμια λίστα των χωρών ως προς τους νέους θανάτους συγκριτικά με τον πληθυσμό τους, αλλά το αποτέλεσμα της επιλογής συγκεκριμένων χωρών προς σύγκριση.

Το γράφημα που παρατίθεται μπορεί να υποστηρίξει, ορθώς, ότι η Ελλάδα έχει ξεπεράσει τον επταήμερο κυλιόμενο μέσο όρο νέων θανάτων ανά 100 χιλιάδες πληθυσμού της Ε.Ε., των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Δεν δείχνει, όμως, ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή αυτής της λίστας (δηλαδή της εβδομαδιαίας δυναμικής των νέων θανάτων αναλογικά προς τον πληθυσμό), καθώς επιλέγοντας προς εμφάνιση άλλες χώρες μπορούμε να αποτυπώσουμε ένα γράφημα που η Ελλάδα να βρίσκεται στη «χαμηλότερη θέση».

Μπορούμε δηλαδή να εντοπίσουμε και διάφορες άλλες χώρες με χειρότερα στατιστικά δεδομένα και να εξαγάγουμε μια διαφορετική εικόνα από τη διαδραστική πλατφόρμα των FT.

Με λίγα λόγια, δεν αληθεύει με βάση το γράφημα από την πλατφόρμα των Financial Times ότι η Ελλάδα είναι «πρώτη» στη μακάβρια λίστα των νέων θανάτων ανά 100.000 πληθυσμού (για την ακρίβεια στον εβδομαδιαίο κυλιόμενο μέσο όρο τους), καθώς πρόκειται για παράθεση ελλιπών δεδομένων και ο ισχυρισμός δεν αληθεύει σε ευρωπαϊκή ή παγκόσμια κλίμακα.

Συμπέρασμα

Με βάση όλα τα παραπάνω, αν και η Ελλάδα έχει καταγράψει υψηλό αριθμό νέων θανάτων κατά το μήνα Νοέμβριο, ή αθροιστικά από την αρχή της πανδημίας, σε αναλογία προς τον πληθυσμό της, δεν ευσταθεί ο ισχυρισμός ότι, σύμφωνα με στοιχεία του ECDC, βρίσκεται στην πρώτη θέση παγκοσμίως σε νέους θανάτους ανά εκατομμύριο ή εκατό χιλιάδες κατοίκους στις 25 Νοεμβρίου 2020. Δεν υπάρχουν στοιχεία για να υποστηριχθεί κάτι αντίστοιχο ειδικά για τη Θεσσαλονίκη.

Τέλος, το γράφημα από τους Financial Times δεν αποτελεί βάση για τη διατύπωση ισχυρισμού ότι η Ελλάδα είναι πρώτη στη σχετική λίστα κυλιόμενου μέσου όρου νέων θανάτων εν συγκρίσει προς τον πληθυσμό της.

Διαβάστε επίσης: Η Ελλάδα ΔΕΝ είναι πρώτη στον αριθμό τεστ ανά επιβεβαιωμένο κρούσμα κορονωϊου