Αυτή ΔΕΝ είναι η φωτογραφία του αφροαμερικανού φιλέλληνα James Jakob Williams

Αναρτήσεις σε ιστολογια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης ισχυρίζονται ότι φωτογραφία που παραθέτουν απεικονίζει αφροαμερικανό φιλέλληνα με το όνομα James Jakob Williams, που πολέμησε στην επανάσταση του 1821. Ωστόσο, ο εν λόγω ισχυρισμός είναι ψευδής.

Παραδείγματα: nafpaktianews.gr

Το κείμενο που συνοδεύει τη φωτογραφία αναφέρει τα εξής:

Στους περισσότερους ξενίζει η συγκεκριμένη φωτογραφία και αγνοούν τον εικονιζόμενο. O Τζέικομπ Γουίλιαμς από τη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ, αφού έζησε σαν σκλάβος σε φυτείες ζαχαροκάλαμου, κατόρθωσε να δραπετεύσει κι αφού επιβιβάστηκε σε κάποιο πλοίο, αργότερα συμμετείχε στον πόλεμο ΗΠΑ – Αλγερινών πειρατών το 1815. Με το τέλος των επιχειρήσεων στην Αλγερία, δούλεψε στο πλοίο ενός εμπόρου χαλιών το οποίο ναυάγησε και ο Γουίλιαμς ξεβράστηκε σε κάποια παραλία της Αθήνας όπου τον διέσωσαν μοναχοί. Ο Γουίλλιαμς, έχοντας μάθει Ελληνικά, υπηρέτησε τον φιλέλληνα Ναύαρχο Κόχραν, ενώ συμμετείχε σε διάφορες μάχες και ναυμαχίες, στην πολιορκία του Μεσολογγίου, έχοντας λάβει μέρος και στην Έξοδο, αλλά και στην απελευθέρωση της Αθήνας. Πέθανε το 1829 στην Ελλάδα, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σαν ελεύθερος άνθρωπος σε μία ελεύθερη Ελλάδα, ενώ επιτύμβια στήλη του υπάρχει στο κοιμητήριο του Αγ.Ιωάννη στο Άργος. Ο Γουίλλιαμς είναι η μοναδική περίπτωση σκλάβου που αφού δραπέτευσε δεν αναζήτησε μια ήρεμη ζωή, αλλά αφιερώθηκε στον αγώνα της ανεξαρτησίας ενός άλλου λαού.

Τι ισχύει

Η πραγματική φωτογραφία

H παραπάνω φωτογραφία είναι του Carol Szathmari και βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ρουμανίας. Ο Carol Popp de Szathmari (1812-1887) ήταν Ούγγρος ζωγράφος, λιθογράφος και φωτογράφος, ο οποίος εργάστηκε κυρίως στη Βλαχία, τη σημερινή Ρουμανία και θεωρείται ο ιδρυτής της ρουμανικής φωτογραφίας. Ήταν επίσης ο πρώτος, ή ένας από τους πρώτους πολεμικούς φωτογράφους της ιστορίας.

Η φωτογραφία του αυτή απεικονίζει έναν αφρικανικής καταγωγής αρναούτη (arnautul, δηλαδή μισθοφόρο πολεμιστή των Βαλκανίων του 19ου αιώνα, ανεξαρτήτως εθνότητας) που υπηρετούσε τον πρίγκιπα Grigore Suţu (Γρηγόρης Σούτσος), στο Βουκουρέστι στα μέσα του 19ου αιώνα. Πιθανός χρόνος λήψης της φωτογραφίας είναι μετά το 1860.

Επίσης, όπως γνωρίζουμε, η πρώτη φωτογραφική απεικόνιση ανθρώπου έγινε το 1828 στο Παρίσι από τον Daguèrre, ενώ το πρώτο πορτραίτο ένα χρόνο μετά, το 1829, από τον φωτογράφο Robert Cornelius. Επίσημη ημερομηνία της εφεύρεσης της φωτογραφίας θεωρείται η 19η Αυγούστου 1839, όταν η Γαλλική Ακαδημία Επιστημών αναγνώρισε τη μέθοδο του Louis Daguerre. Στην Ελλάδα ήρθε λίγους μήνες αργότερα. Δεδομένου ότι ο Τζέικομπ Γουίλιαμς πέθανε το 1829, όπως ισχυρίζεται το άρθρο είναι αδύνατο να είχε φωτογραφηθεί.

Ο Τζέιμς Γουίλιαμς

Δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για τη ζωή του Τζέικομπ Γουίλιαμς. Δεν ξέρουμε πότε γεννήθηκε, πότε πέθανε ή ποια ήταν η τύχη του εκτός από την συγκεκριμένη αφήγηση. Αξίζει να αναφερθεί ότι η ύπαρξή του αμφισβητείται, καθώς δεν υπάρχουν επαρκείς ιστορικές πηγές. Ωστόσο σε σχετική έρευνά μας, εντοπίσαμε το όνομά του και μια κοντινή εκδοχή της ιστορίας του Γουίλιαμς, την εποχή μάλιστα που διαδραματίζονται τα γεγονότα.

Πρώτη πηγή είναι το βιβλίο του Αμερικανού φιλέλληνα στρατιωτικού J. Miller, συνοδού και διαχειριστή του φορτίου του πλοίου Chancellor που έστειλαν τα Φιλελληνικά Κομιτάτα της Νέας Υόρκης και Ώλμπανυ για την ανακούφιση των αναξιοπαθούντων. Ο Μίλλερ συνάντησε ο ίδιος τον Γουίλιαμς. Όπως διηγείται:

[Αρχικό κείμενο]:

Α brave American negro. December 21.—Took James Williams, a black man from Baltimore, into my house, he having been some time in the hospital. ‘Williams came to Greece with Lord Cochrane, was cook of the Sauvieur, and conducted himself with great coolness and intrepidity in several engagements, particularly at the battle in the Gulf of Lepanto, where be showed truly that he had been in the school of Decatur ; for when no Greek could be found to take the helm, Williams volunteered his services, and was there struck down by a splinter, which broke his leg and arm. He had before contended with the Turks for he had lost a finger before Algiers in the United States service, under Decatur. Being destitute of clothing, I provided him with a double suit. Report says that the English and French ambassadors have left Constantinople, and arrived at Corfu. Distributed to the poor three barrels of bread, two of rve meal, and on of beans

[Μετάφραση]:

21 Δεκεμβρίου.—Πήρα στο σπίτι μου τον Τζέιμς Γουίλιαμς, έναν μαύρο άνδρα από τη Βαλτιμόρη, που είχε περάσει αρκετό καιρό στο νοσοκομείο (του Πόρου). «Ο Γουίλιαμς ήρθε στην Ελλάδα με τον Λόρδο Κόχραν, ήταν μάγειρας του του πλοίου Sauveur και συμπεριφέρθηκε με μεγάλη ψυχραιμία και αυταπάρνηση σε πολλές μάχες, ιδιαίτερα στη μάχη στον Κόλπο του Λεπάντο (Κόλπος της Ναυπάκτου), όπου αποδείχθηκε αληθινά ότι είχε περάσει από το σχολείο του Ντεκατούρ ; Γιατί όταν δεν βρέθηκε Έλληνας να πάρει το τιμόνι, ο Ουίλιαμς προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες του και εκεί χτυπήθηκε από ένα θραύσμα, που έσπασε το πόδι και το χέρι του. Προηγουμένως είχε διαπληκτιστεί με τους Τούρκους καθώς παλιότερα είχε χάσει ένα δάχτυλο στο Αλγέρι όταν ήταν στην υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, υπό τον Ντεκατούρ (πρόκειται για τον πλοίαρχο Stephen Decatur, 1779-1820, επικεφαλή μοίρας του αμερικανικού στόλου που έλαβε διαταγή να επιτεθεί κεραυνοβόλα το 1815 κατά του οθωμανικού στόλου στο λιμάνι του Αλγερίου προκειμένου να ελευθερώσει ένα εμπορικό αμερικανικό καράβι που είχαν αιχμαλωτίσει οι Οθωμανοί χρησιμοποιώντας τους ναύτες του ως δούλους). Επειδή δεν είχε ρούχα, του έδωσα ένα κοστούμι.

Επίσης, ο Γουίλιαμς αναφέρεται σε ένα από τα Περιηγητικά και Λαογραφικά Βιβλία για την Ελλάδα, του Αμερικανού περιηγητή John Lloyd Stephens, που πέρασε από την Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του διετούς ταξιδιού του στην Μεσόγειο το 1834. Ο Stephens δημοσίευσε το 1838 τις αφηγήσεις του στο βιβλίο “Incidents of Travel in Greece, Turkey, Russia and Poland“.

Η αναφορά στον Γουίλιαμς υπάρχει στην έκδοση του βιβλίου το 1839 και είναι η παρακάτω:

[Αρχικό κείμενο]:

I shall, perhaps, be reproached for mingling with the immortal names of Don John of Austria and Cervantes those of George Wilson, of Providence, Rhode Island, and James Williams, a black of Baltimore, cook on board Lord Cochrane’s flagship in the great battle between the Greek and Turkish fleets. George Wilson was a gunner on board one of the Greek ships, and conducted himself with so much gallantry, that Lord Cochrane, at a dinner in commemoration of the event, publicly drank his health. In the same battle James Williams, who had lost a finger in the United Stales service under Decatur at Algiers, and had conducted himself with great coolness and intrepidity in several engagements, when no Greek could be found to take the helm, volunteered his services, and was struck down by a splinter, which broke his legs and arms.

[Μετάφραση]:

Ίσως να με κατηγορήσουν, που ανακατεύω τα αθάνατα ονόματα του Δον Τζον της Αυστρίας και του Θερβάντες, με αυτά του Τζορτζ Γουίλσον, της Προβηγκίας του Ρόουντ Άιλαντ και του Τζέιμς Ουίλιαμς, ενός μαύρου της Βαλτιμόρης, που ήταν μάγειρας στη ναυαρχίδα του Λόρδου Κόχραν στη μεγάλη μάχη μεταξύ του ελληνικού και του τουρκικού στόλου. Ο Τζορτζ Ουίλσον ήταν πυροβολητής σε ένα από τα ελληνικά πλοία και συμπεριφέρθηκε με τόση γενναιότητα, που ο Λόρδος Κόχραν, σε ένα δείπνο για τη μνήμη του γεγονότος, ήπιε δημόσια την υγεία του. Στην ίδια μάχη ο Τζέιμς Ουίλιαμς, ο οποίος είχε χάσει το δάχτυλό του στην υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών υπό τον Ντέκατουρ στο Αλγέρι, και είχε συμπεριφερθεί με μεγάλη ψυχραιμία και ατρόμητος σε πολλές συμπλοκές, όταν δεν βρέθηκε ένας Έλληνας να αναλάβει το τιμόνι, προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες του και χτυπήθηκε από θραύσματα, που έσπασαν τα πόδια και τα χέρια του.

Συμπέρασμα

Με βάση όλα τα παραπάνω, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η φωτογραφία που κυκλοφορεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τον ισχυρισμό ότι πρόκειται για τον αφροαμερικανό φιλέλληνα με το όνομα James Jakob Williams, που πολέμησε στην επανάσταση του 1821, είναι ψευδής. Ο εικονιζόμενος ήταν ένας μισθοφόρος στη Ρουμανία αρκετές δεκαετίες αργότερα.