Σχετίζεται το όνομα της διώρυγας του Σουέζ με τον Δία;

Σημαντική διάδοση στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης γνωρίζει τους τελευταίους μήνες ο ισχυρισμός πως τα ονόματα των πόλεων που βρίσκονται στο βόρειο και νότιο άκρο της διώρυγας του Σουέζ της Αιγύπτου, δηλαδή το Πόρτ Σαΐντ και το Σουέζ αντίστοιχα, παραπέμπουν στο όνομα του Δία. Συγκεκριμένα, δημοσιεύματα και αναρτήσεις ισχυρίζονται πως, λόγω του γεγονότος πως οι Άραβες γράφουν από δεξιά προς τα αριστερά, έγραψαν τα ονόματα “Suez” και “Said” έτσι ώστε όταν διαβάζονται ανάποδα να παραπέμπουν στον Δία (Zeus, Dias). Όπως θα εξετάσουμε στη συνέχεια όμως, αυτό αποτελεί σύμπτωση καθώς η ετυμολογία των ονομάτων των δύο πόλεων αλλά και η προφορά τους στα αραβικά δεν παραπέμπει στον αρχαιοελληνικό θεό, ούτε σχετίζεται με αυτόν.

Παράδειγμα δημοσιεύματος: ksipnistere.gr

Παραδείγματα αναρτήσεων στο Facebook:

Στις υπό εξέταση αναρτήσεις διαβάζουμε τα εξής:

ΗΞΕΡΕΣ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΣΟΥΕΖ (SUEZ)❓🇬🇷

Παντού ΕΛΛΑΔΑ

Για το όνομα της Διώρυγας του Σουέζ, της μεγαλύτερης στον κόσμο (162 χλμ μήκος):
Οι Άραβες έγραψαν, μετά την κατασκευή της, το όνομα SUEZ. Κι εμείς, μάθαμε να το διαβάζουμε Σουέζ, από αριστερά προς τα δεξιά, όπως συνηθίζουμε. Όμως, οι Άραβες γράφουν και διαβάζουν αντίθετα, από δεξιά προς αριστερά, οπότε είχαν γράψει… ZEUS (ΖΕΥΣ)!!! Το ίδιο συμβαίνει και εκεί που καταλήγει η Διώρυγα, μέσα στη Μεσόγειο: στην αιγυπτιακή πόλη PORT SAID. Port, σημαίνει λιμάνι. Και το SAID όμως (πάλι αραβικό και αντίστροφο στη γραφή), αν το αντιστρέψουμε, πάλι γίνεται DIAS (ΔΙΑΣ)!

Τι ισχύει

Εκ πρώτης όψεως ο αναγραμματισμός των δύο ονομάτων στη λατινική μορφή τους όντως φαίνεται να παραπέμπει στο όνομα του Δία στην αγγλική γλώσσα (zeus) και στην ελληνική με λατινικούς χαρακτήρες (dias), στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για σύμπτωση, η οποία βασίζεται κυρίως στη λατινική γραφή και προφορά τους. Εξετάζοντας την ετυμολογία των ονομάτων των πόλεων αυτών, αλλά και τον διαφορετικό τρόπο που προφέρονται στα αραβικά, την επίσημη γλώσσα της Αιγύπτου, διαπιστώνουμε πως δεν σχετίζονται με το όνομα του Δία.

Αρχικά, είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως στην αραβική γραφή οι χαρακτήρες και οι λέξεις γράφονται αλλά και διαβάζονται σε φορά από τα δεξιά προς τα αριστερά. Συνεπώς, το διάβασμα και η προφορά τους στα αραβικά συνάδει με την αντίστροφη φορά γραφής, γεγονός που σημαίνει πως οι ονομασίες «Σουέζ» και «Πόρτ Σαΐντ» έτσι κι αλλιώς διαβάζονται όπως γράφονται, δηλαδή «αντίστροφα», σε σχέση με την ελληνική γλώσσα. Προτού ασχοληθούμε με την προφορά των ονομάτων όμως, ας εξετάσουμε την ετυμολογία τους.

Σουέζ και διώρυγα του Σουέζ

Για την εξακρίβωση της ετυμολογίας του ονόματος της πόλης του Σουέζ, απευθυνθήκαμε στον ιστότοπο etymonline.com, ένα διαδικτυακό ετυμολογικό λεξικό το οποίο παρουσιάζει την προέλευση πληθώρας λέξεων. Σύμφωνα με το αντίστοιχο λήμμα, το όνομα της πόλης αλλά και της διώρυγας του Σουέζ προέρχεται ετυμολογικά από την αιγυπτιακή και την αραβική γλώσσα, και σημαίνει «αρχή». Η σημασία της προέρχεται από τη θέση του λιμανιού στο βορειότερο σημείο της Ερυθράς Θάλασσας:

Suez:

Λιμάνι της Ερυθράς Θάλασσας, από τα αραβικά as-suways, από το αιγυπτιακό suan «αρχή», σε σχέση με τη θέση του ως το λιμάνι στην κεφαλή της Ερυθράς Θάλασσας.

Επιπροσθέτως, αν και στην ελληνική ή λατινική γραφή το όνομα της πόλης του Σουέζ και του ομώνυμου καναλιού προφέρονται με τον ίδιο τρόπο (Σουέζ/Suez), στα Αραβικά προφέρεται “alsuways“. Με αυτό το δεδομένο, η «ανάποδη» προφορά τους, σύμφωνα με την τοπική γλώσσα, δεν παραπέμπει στο όνομα του Δία. Την προφορά τους μπορείτε να την ακούσετε στην ιστοσελίδα του Google Translate (εδώ κι εδώ αντίστοιχα) πατώντας το εικονίδιο του ηχείου στο κάτω μέρος του πεδίου εισαγωγής χαρακτήρων:

Η διαφοροποίηση της προφοράς στα αραβικά αναφέρεται επίσης και σε ανάρτηση στην επίσημη ιστοσελίδα της αρμόδιας Αρχής για τη διαχείριση της Διώρυγας η οποία διατηρείται από την αιγυπτιακή κυβέρνηση.

Πόρτ Σαΐντ

Σύμφωνα με την Encyclopedia Brittanica, το όνομα της πόλης προήλθε από το γαλλικό “port“, που σημαίνει λιμάνι, και από το όνομα του Mohamed Sa’id Pasha, διοικητή (Wāli – βαλή) της οθωμανικής Αιγύπτου μεταξύ του 1822 και του 1863. Κατά τη θητεία του Mohamed Said έγινε αποδεκτό το σχέδιο του Γάλλου διπλωμάτη Ferdinand Marie de Lesseps για τη διάνοιξη της διώρυγας και ξεκίνησε η κατασκευή της. [πηγή, σελ. 7][πηγή]

Η προφορά του ονόματος στα αραβικά επίσης διαφέρει από τον τρόπο που προφέρεται στην ελληνική και λατινική γραφή, συγκεκριμένα προφέρεται “bursaeid”. Την προφορά μπορείτε να την ακούσετε στην ιστοσελίδα του Google Translate πατώντας το εικονίδιο του ηχείου στο κάτω μέρος του πεδίου εισαγωγής χαρακτήρων

Για παραπλήσιους ισχυρισμούς σχετικά με υποτιθέμενη ελληνική προέλευση ονομάτων χωρών και τοποθεσιών έχουμε γράψει σε παλαιότερο άρθρο μας.

Συμπέρασμα

Ο ισχυρισμός πως οι Άραβες επέλεξαν ή έγραψαν τα ονόματα των δύο πόλεων που βρίσκονται στα άκρα της διώρυγας του Σουέζ ώστε να παραπέμπουν στον αρχαιοελληνικό θεό Δία είναι ψευδής. Η ονομασία του Σουέζ έχει αραβική και αιγυπτιακή ρίζα και σημαίνει «αρχή», λόγω της τοποθεσίας της πόλης στο βορειότερο άκρο της Ερυθράς Θάλασσας. Το όνομα της πόλης Πόρτ Σαΐντ προέρχεται από τον Mohamed Sa’id Pasha, διοικητή της οθωμανικής περιφέρειας της Αιγύπτου, κατά τη θητεία του οποίου, τον 19ο αιώνα, ξεκίνησε η διάνοιξη της διώρυγας. Επιπροσθέτως, οι δύο αυτές ονομασίες προφέρονται διαφορετικά στα αραβικά, την τοπική γλώσσα της Αιγύπτου, σε σχέση με τα ελληνικά ή τα αγγλικά, με αποτέλεσμα ακόμα και η «ανάποδη» ανάγνωσή τους στην τοπική γλώσσα να μην παραπέμπει στο όνομα του αρχαιοελληνικού θεού.